Инфляция мен жұмыссыздық мәні, себептері мен әлеуметтік салдары

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2

І. Инфляция мен жұмыссыздық мәні, себептері мен әлеуметтік салдары

1.1 Инфляция мәні, себептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3.9

1.2 Инфляция түрлері мен жұмыссыздық. Филипс қисығы. Филипс

қисығының жұмыссыздыққа әсер етуі ... ... ... ... ... ... ... ... 10.14

1.3 Инфляциямен күресу жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... .15.17

ІІ. Қазақстандағы инфляциямен күресудің шаралары

2.1 Қазақстандағы инфляция себебтері ... ... ... ... ... ... ... .18.21

2.2 Инфляциямен күресі үкіметтің жүргізген саясаты ... ... ... .22.23

2.3 Инфляция процестерін реттеудегі банктік жүйенің ролі ... ...24.25

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...27

Біздің экономиканың нарықтық қатынасқа ауысуы ақшаның мәнін

ұлғайтты. Ақша мәселесі халық шаруашылықты қайта құру практикалық

шараларда және теориялық зерттеулерде негіз болып тұр. Сондықтанда,

экономикалық баспасөз беттерінде осы сұрақтардың талқылауына қарамастан,

олардың маңыздылығы кемімейді.

Біздің және басқа мемлекеттердің тәжірибесіне қарағанда, нарықтық

қатынасқа өту, бағалардың тез өсуіне инфляциялық факторлар әрекеттердің

күшейюіне соғады. Нарықтық қатынасқа өтудің өзі, инфляция тереңдеуінің

себебі ме, әлде, осы қатынастарда бұрыннан жиналған инфляциялық

потенциал өзінің нақтылық түрін көрскетеді ме, деген мәселелердің қайсысы

дұрыс екенін бағалау өте қажетті.

Нарықтық қатынастар шаруашылықта инфляцияны жасанды тежеу күрт

төмендейді. Сонымен қатар, нарыққа өтудегі шешімдерді тізбексіз қабылдау,

кейбір шешімдердің дұрыс ойланбаулығы, бар қиындықтарды ұлғайтады және

инфляциялық процестерді күшейтеді.

Көптеген елдердің тәжірибесі бір орталықтан жоспарланудың ұзақ

жұмыс істеу, әдетте материалдық, және ақша ағымдардың теңгерімділігінің

бұзылуына алып келеді.

Жұмыссыздардың инфляцияға айналуы болжамсыз салдарынан

экономикаға қауіпті болады.

Осы курстық жұмыс арқылы инфляция және жұмыссыздық деңгейі

туралы түсінік беремін. Инфляцияға толық анықтама бере отырып,

инфляцияға қарсы Үкіметтің және Банктердің жүргізетін саясатын айта

кетемін.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе
___________________________________ _____________________________ 2

І. Инфляция мен жұмыссыздық мәні, себептері мен әлеуметтік
салдары

1. Инфляция мәні,
себептері__________________________ ______________3-9

2. Инфляция түрлері мен жұмыссыздық. Филипс қисығы. Филипс

қисығының жұмыссыздыққа әсер
етуі_______________________________ _10-14

3. Инфляциямен күресу жолдары____________________________ _____15-17

ІІ. Қазақстандағы инфляциямен күресудің шаралары

2.1 Қазақстандағы инфляция
себебтері__________________________ ___18-21

2.2 Инфляциямен күресі үкіметтің жүргізген
саясаты_____________22-23

2.3 Инфляция процестерін реттеудегі банктік жүйенің
ролі_______24-25

Қорытынды__________________________ ______________________________
_____26

Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі_____________________________ __________27

Кіріспе

Біздің экономиканың нарықтық қатынасқа ауысуы ақшаның мәнін

ұлғайтты. Ақша мәселесі халық шаруашылықты қайта құру практикалық

шараларда және теориялық зерттеулерде негіз болып тұр. Сондықтанда,

экономикалық баспасөз беттерінде осы сұрақтардың талқылауына
қарамастан,

олардың маңыздылығы кемімейді.

Біздің және басқа мемлекеттердің тәжірибесіне қарағанда,
нарықтық

қатынасқа өту, бағалардың тез өсуіне инфляциялық факторлар
әрекеттердің

күшейюіне соғады. Нарықтық қатынасқа өтудің өзі, инфляция тереңдеуінің

себебі ме, әлде, осы қатынастарда бұрыннан жиналған инфляциялық

потенциал өзінің нақтылық түрін көрскетеді ме, деген мәселелердің
қайсысы

дұрыс екенін бағалау өте қажетті.

Нарықтық қатынастар шаруашылықта инфляцияны жасанды тежеу күрт

төмендейді. Сонымен қатар, нарыққа өтудегі шешімдерді тізбексіз
қабылдау,

кейбір шешімдердің дұрыс ойланбаулығы, бар қиындықтарды ұлғайтады және

инфляциялық процестерді күшейтеді.

Көптеген елдердің тәжірибесі бір орталықтан жоспарланудың ұзақ

жұмыс істеу, әдетте материалдық, және ақша ағымдардың
теңгерімділігінің

бұзылуына алып келеді.

Жұмыссыздардың инфляцияға айналуы болжамсыз салдарынан

экономикаға қауіпті болады.

Осы курстық жұмыс арқылы инфляция және жұмыссыздық деңгейі

туралы түсінік беремін. Инфляцияға толық анықтама бере отырып,

инфляцияға қарсы Үкіметтің және Банктердің жүргізетін саясатын айта

кетемін.

2

1.1. Инфляция мәні, себептері

Инфляция өрт сияқты егер
ол

басталған болса, онда сол

мезетте сөндіру қажет.

М. Домбровский

Тауар айналымын қамтамасыз ету үшін ақшаның мөлшері неден

тәуелді болады ?

Біріншіден, белгілі уақытта өткізілуге тиісті тауар бағалардың

қатынасынан. Тауардың саны неғұрлым көп болса, оны өткізу үшін

ақша белгілі соғұрлым көп бөліну керек.

Екіншіден, әрбір ақша бірлігінің айналымының жылдамдылығына

байланысты. Бұның мәні ақшаның- ақшаның бірдей пайда болуы

инфляцияны білдіреді. Ол тауарлардың бағаларының өсуіне (анық
және

жасырынды ) әкеледі.

Инфляция - құнсыздануға әкелетін, қаржы арналарында қағаз

ақшаларының көбеюі.

Инфляция – ақша құбылысы, бірақ ол ақшаның құнсыздануымен

шектелмейді. Ол экономикалық өмірдің барлық салаларына өтіп,
оларды

күретеді. Одан мемлекет, өндіріс қаржы нарығы , ал көбінесе ,
адамдар

қорлық көреді.

Инфляция кезінде:

1. Алтынға қарағанда, ақшаның құнсыздануы:

2. Тауарға қарағанда, ақшаның құнсыздануы:

3. Шетел ваютаға қарағанда, ақшаның құнсыздануы болады:

Қазіргі американдық әдебиеттерінде инфляцияның анықтамасын былай

түсіндіреді:

3

Инфляция - жалпы баға деңгейінің көтерілуі. Бірақ бұл барлық

бағалардың көтерілуін көрсетпейді . Инфляцияның тез өсуі кезінде ,
кейбір

бағалар тұрақты , ал кейбіреулері төмендеп кетуі мүмкін.

Басты мәселердің бірі – бағалардың әркелкі көтерілуі тенденциясы бар.

Біреулер қарт көктеріледі, басқалары жай көтеріледі , ал үшіншілері

көтерілмейді.

Инфляция баға индекс арқылы өлшенеді . Баға индексі базалық кезенге

қарағанда , бағалардың жалпы деңгейін анықтайды.

Баға Индексі - инфляцияның тереңдігінің болмауын немесе болуын

көрсететін көрнекті және басқа көрсеткіштердің бірі.

Берілген жылға инфляция қарқынын келесіден табуға болады:

алдынғы жылдың баға индексін берілген жылдың баға индексінен шегеріп

шыққанды алдыңғы жылдың индексіне бөлеміз де, 100% -ке көбейтеміз.

Берілген жылдың - алдыңғы
жылдың

Баға индексі баға индексі

Инфляция қарқыны =__________________________________ ____________Х 100%

Алдыңғы жылдың баға индексі

Инфляция әр- түрлі факторға байланысты пайда болады . Бұлар
ақша

бірлігінің санының артық болуы да, төлем қабілеті бар сұранымнан тауар

өндірісінің тоқтатылуы да , нарыққа сұранысы жоқ тауарлардың түсуі
де.

Аналитиктер мен экономистер инфляцияны немесе, дәлірек айтқанда

инфляция болжамды инфляция болжау үшін өп күш салады.

4
Болжамды инфляция дисконттау есептеу ставкасының мөлшерін анықтаушы

басымдылық фактор болып табылады.

Инфляция деңгейіндегі өзгерістерді болжау қабілетінің иесі
дисконтық

ставкаларының анықтауда жақсы жақсы нәтиже көрсете алады. Инфляцияны

анықтаудың қадамы оны анықтаушы факторлар болып табылады.

Бұл берілген кезеңде ғалымдар арасында инфляциялық процестің

анықтаушылары туралы толық келісім бар , бірақ инфляциялық ықпалды

нәтижесі туралы анық келісім жоқ.

Инфляциялық анықтаушы факторларын және әртүрлі ғылыми

мектептердің келіспеушілігінің көзін түсіну үшін, келесі теңдікті
қарастыру

керек:

P=M * VY

Мұндағы Р- баға деңгейі:

М- экономика ақша сомасы:

V- экономикадағы ақша айналымының жылдамдығы:

Y- экономикадағы өндірістің шын көлемі.

Ақша сомасының айналымының жылдамдығы , экономикада ақшалардың

жиі айналатын және осы кезде пайда болған келісімдердің көлемін

өлшейді. Егер ақша сомасының көлемі анық көрсеткішпен анықталса ,

онда айналымдық үнемі есептеуі керек.

Алдыңғы теңдіктің параметрлерінің өзгеру шартында көшіріп
жазсақ

(мұндағы , d- өзгеріс)

D = (dM) * ( dV ) (dY)

Теңдіктің сол жағы инфляцияның деңгейің болып табылады, ал оң жағы

инфляция деңгейінің үш анықтаушысын көрсетеді:

а) Ақша сомасының көлемінде өзгеріс. Егер көлем қалған
тұрақты

параметрлерде өзгерсе, онда инфляцияның деңгейі үлкейеді.

5

Бұл монетаристік теорияны жақтаушыларының дәлелінің негізі

болып табылады. Олар өндірістің шын көлемі мен ақша сомасының

арасында байланыстың жоқ екеніне және сонымен бірге,

айналымдықтың көрсеткіші ұзақ уақытта тұрақты болады және

еркін саясат (ақша сомасының көбеюі) жоғары инфляцияның себебі

болып табылуына сенеді.

Кейбіреулер монетарлық саясат шын өндіріс көлеміне қысқа

мерзімді әсер ете алатынын мойындағанмен, көпшіліктер ұзақ

мерзімді әсердің бар екенін айтады.

Айналымдық уақыт өткен сайын өзгере алады, деген пікірдің бар

болғанымен бұл өзгерістер ұзаққа созылған уақыттан соң пайда

болады және инфляцияға маңызды әсер ете алмайды.

б) Ақша сомасы айналымдылық деңгейдегі өзгерістер. Егер

айналымдылық қалған тұрақты параметрлерде үлкейсе, онда

инфляцияның деңгейі жоғарылайды.

Экономистер ақша сомасының айналуы уақыт өткен сайын ,

өзгеретіні туралы ұзақ уақыт дауласты. Анықтаушының бірі болып,

технологиялық прогресс болып табылады. Ол ақшаны көбейту және

ол ақшаны ұстағысы жұмсау тәсілдерін өзгертеді. Сөйтіп , ақшаның

айналымдылығына әсер етеді.

Гиперинфляция кезінде адамдар қолма-қол ақшаны ұстағысы

келмейді және нақты тауарды сатып алуын артық көреді. Ақшаның

қорлануды кемуі, ақша айналымдылықтың жылдамдатуына әкеледі.

в) Өндірістің нақты көлеміндегі өзгеріс. Егер көлем қалған

тұрақты параметрлерде үлкейсе , онда инфляцияның деңгейі

төмендеді.

6
Көбінесе осындай экономикалық құлдырау кезінде монетаристік

саясатты жеңілдету үшін. Кейнс мектептерінің жолын

ұстаушылардың негізгі оргументі болып табылады. Олар ақша сомасын

үлкеюіне әкелетін және осы кезде инфляциялық процестердің

байқалмайтыны немесе мүлдем болмайтыны туралы айтты

Инфляцияның себептерін монополияның үш түрінде іздеу керек:

1. Ақша эмиссиясына негізделген мемлекеттік монополия:

2. Кәсіподақ монополиясы:

3. Бағаны өзіндік шығындарды анықтауға негізделген ірі фирмалар
монополиясы:

Монополияның бұл үш түрі бір- бірімен байланысты және олардың

әр қайсысы сұраныс пен ұсыныс баланысын бұза алады.

Инфляцияның себептері мемлекеттің сыртында да жатуы мүмкін,

олардың әлемдік саудада іздеу керек . Инфляцияның себептерін

анықтау өте маңызды . Оған жататындар:

Біріншіден, мемлекеттік бюджет тапшылығында көрсетілген,

мемлкеттік кірістер мен шығыстардың теңгерімсіздігі . Егер бұл

тапшылық мемлекеттің Орталық Эмиссия банкінің қарызынан

қаржыланатын болса, басқа сөзбен айтқанда, баспа станогін активті

пайдаланудан, онда бұл айналымдағы ақша сомасының өсуіне әкеледі .

Екішіден, бағалардың инфляциялық өсу бола алады, егер

инвестицияларды қаржыландыру ұқсас тәсілдермен жүзе асырылса.

Әсіресе , экономиканы милитаризациялау мен байланысты
инвестициялар қауіпті болады.

Осылай ұлттық пайданың өнім өндірмейтін тұтынуды әскери

мақсаттарға жұмсау , тек қана қоғамдық байлықтың шығысына әкеліп

соқпайды. Әскери қаржы бөлу қосымша қабілеті бар сұранысты

7

құрайды, ал бұл тауардың орнын толтырусыз ақша сомасының өсуіне

әкеледі. Әскери шығындар мемлекеттік бюджеттің тапшылығының

себептерінің бірі болып табылады және көптеген елдерде мемлекет

қарыздарының үлкеюіне әкеліп соғады. Ал ол қарыздарды өтеу үшін,

мемлекет ақша сомасын көбейтеді.

Үшіншіден, баға деңгеінің өсуі қазіргі экономикалық теориямен

ХХ ғ -да нарықтың құрлымының өзгеруімен байланысады. Қазіргі

нарық деп – бұл . Жалпы айтқанда, Олигаполиялық нарық болып

табылады . Ал олигополист бағаны реттеуге елеулі билік ұстайды.

Олигополия бағаны реттеудің бірінші бастамасы да, бағаны ұстаудың

және күшеюді жақтайды.

Төртіншіден кез-келген мемлекет экономикасының ашықтығының

өсуімен, оны әлемдік шаруашылық байланысқа ендірумен бірге

шетелдік шикізат бағаларының өсуі арқылы, алып сатарлық капиталдар

арқылы тб. Себептер арқылы шетке шығарылған инфляция қауіпті

өседі.

Бесіншіден, инфляция өзін-өзі қолдау қасиетіне ие болады. Бұл

қасиет инфляциялық күтімдерден туады.

Инфляцияның себептері көптеген мемлекеттерде кездеседі. Бірақ

бұл процесті әртүрлі факторлардың құрамдастырымы нақты

экономикалық шарттардан тәулді болады. Сөйтіп, екінші дүние жүзілік

соғыстан кейін, Батыс Европада инфляция көптеген тауарлардың

тапшылығынан пайда болды. Келесі жылдары инфляциялық процестерді

дамытуда мемлекеттік шығындар, баға жалақы ара-қатынасы,

инфляцияны басқа мемлекеттерден көшіру және тб. Факторлар негізгі

роль атқарада. Бұрынғы кеңес елдерінде соңғы жылдары инфляцияның

негізгі себебі әкімшіл- әміршіл жүйенің әсерінен экономикада

8
келіспеушілік болды. Кеңес экономикасының негігі белгілері әскери

уақыт тәріптемесінде ұзақ даму жалпы ұлттық табыста әскери

шығындардың үлесінің шамадан тыс болуы.

9

2. Егер біз бағалардың өсу деңгейін қарастыратын болсақ онда

инфляцияның келесі түрлерін көрсете аламыз:

1. Біркелкі инфляция. Бағалар жылда 10% ке өседі, ақшаны

құны сақталады, атаулы бағалардағы шартарға қол қою тез

заттандырылады , шарттар бағалардың өсуіне бекітіледі.

2. Жоғарғы қарқынды инфляция. Бағалар жыл ішінде 20- 200%-

ке өседі, ақша тауарға тез заттандырылады, шарттар бағалардың

өсуіне бекітіледі.

Шексіз инфляция. Бағалар өте тез өседі, бағалар мен жалақылардың

алшақтылығы қоғамның қамтамасыз етілген бөлігінің жағдайын

нашарлатады.

Инфляция жұмыспен қамтылуға қатты ықпал тигізеді.

Эмпериялық тәрірбиелік жұмыспен қамтылу мен инфляцияның

арасында анық өзара байланыстың бар екенін көрсетті. Жоғары

деңгейлі жұмыссыздық деңгейі төмен боладыжәне керісінше.

Ағылшын экономисі А. Филиппе 1958 ж. жұмыссыздық

деңгейі мен орташа жалақы өсуінің арасында байланысты көрсететін

сұраныс инфляциясының графикалық моделін ұсынады. Өзінің

зерттеулеріне Ағылшын статистикасының көрсеткіштерін қолдана

отырып, 1850- 1860 ж ж. арасында жалақының белгіленген мөлшері

мен жұмыссыздық деңгейінің арасында кері байланысты көрсететін

қисықты тұрғызады.

Біраз уақыттан соң, бұл байланыстан Амер. экономистері П.

Самуэльсон мен Р. Солоу, Филиппс қисығының инфляциямен

жоғарылату арқылы екіншісін төмендетуге болады.

Осындай байланыстың себебі : жоғары деңгейдегі

10
жұмыссыздықта жалақы төменгі деңгейде орналасқан, ал бұл

бағалардың өсуін бәсеңдетеді. Қисық бойынша, А. Филиппі Англияда

2.5– 3% -гі жұмыссыздық, бағалардың және жалақының өсуінің күрт

бәсеңдетуіне әкеліп соққанын анықтады.

Сонымен, мемлекет инфляцияның өсуін жұмыссыздықпен күресуде

пайдалана алады, кейін бұл тұжырымды теориялық түрде Р. Липа

дәлелдеді.

Сонымен қатар, Р. Солоу мен П. Самуэльсон Филиппс қисығының

экономикалық саясатты талдау үшін түрлендіру жасады. Олар қисықта

жалақыны белгіленген мөлшерлік тауарлық бағалардың деңгейін өсуінен

немесе инфляцияға ауыстырады.

Бұл қисықтың көмегімен жұмыспен қамтылудың жоғарғы

деңгейін, өндіріс пен бағаның тұрақтылығының арасындағы тепе-

теңдікті есептеуге болады.

Егер ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.