Әдеби шолу

ЛУКА ПАЧОЛИ (1445 – 1517) – францискандық монах, әйгілі математик, бухгалтерлік есептің диграфикалық жүйесін құрған, “Есептер және жазбалар туралы трактат” (1494 ж.) деген кітапты жазған италияның көрнекті ғалымы. Осы кітапта алғаш рет есеп жүргізу бойынша тапсырмалар, көпес пен бухгалтерге қойылатын талаптар берілген, екі жақты жазбаның (диграфикалық парадигма) негізгі ойлары анық көрсетілген, түгендеудің модификациясы ретінде танылған бухгалтерлік баланс түсінігі қарастырылған және де бухгалтерлік есептің негізгі орындалу жұмыс көрсетілген. Пачоли есеп жүргізушілік пен есеп жүргізудің теориясы мен практикасының дамуына үлкен әсер етті.

ЖАК САВАРИ (1622 – 1690) - әйгілі француздың юристі әрі бухгалтері, “Коммерциялық кодекстің” (1673 ж.) жаратушысы. Савари бухгалтерлік есептің пәні деп жеке кәсіпорынның шаруашылық қызметін есептеген. Ол бухгалтерлік есепті синтетикалық және аналитикалық етіп 2-ге бөлген: біріншісін - Бас кітап берілгені бойынша, ал екіншісін - түгендеудің жазбалары бойынша. Түрлі екі балансты құрудың қажеттілігін оның көрсеткен, және де осы екі баланстың берілгендері арасында әрқашан да айырмашылық болатынын түсіндірде. Оған сауда клькуляциясы методикасының алғашқы түсініктері жатады.

ФРИДРИХ ГЮГЛИ (1833 – 1902) – швейцарлық бухгалтер, ол камералдық бухгалтерияның толық сипаттамасын беріп, оны бухгалтерлік есеп жүйесінің дәстүрлі диграфикалық патримоналдық күйімен синтездеді. Синтездің мәні – есепке белгіленген кіріс пен шығыстарға және шын мәніндегі кірістер мен шығыстарға шек қоюмен байланысты ақша қаражаттарының басқарма операцияларын енгізу болып табылады. Бұл ыңғайлы баб (подход) константалық бухгалтерия деген атқа ие болды. Гюгли есеп жүргізудің формаларын алғаш талдаған болатын.