Ақуыздың маңызы мен қасиеттері

Ақуыз клетка құрамына кіретін тірі структуралар - ядро, митохондрия , рибосома , цитоплазма негіздерін құрайды. Сондықтан ол организм құрамында үлкен орын алады. Мысалы адам мен жануарлар денесінің құрғақ заттарында 45% жасыл өсімдіктерде 9- 16 % дақыл тұқымда 10-20%, бұршақ тұқымдас дәнінде 24-35%, бактерия клеткаларында 50-93% белоктық заттар бар. Ақуыз барлық организімге ортақ зат болғанымен , әр түрлі организм ақуыздардың структурасы түрліше болады. Сондайақ организм түрлерінің бір- біріне ұқсамауы , олардың эволюция жолымен үздіксіз өзгеріп ақуыз қасиеттерінің үнемі өзгеріп отыруына байланысты. Ақуыз – бүкіл тірі организмнің негізгі қорегі . Ол клетка протоплазмасын құрумен қатар, организмдегі көптеген тіршілік құбылыстарына- тамақтану, өсу, көбею, тітіркену, қозғалу, тыныс алу процестеріне – тікелей қатысады. Организмнің күнделікті тіршілігі оның клеткаларында жүріп жататын көптеген биохимиялық реакцияларға негізделген.Осы реакциялар нәтижесінде өсімдіктерде бір жағынан тіршілікке қажетті химиялық қосылыстар-ақуыздар, нуклейн қышқылдары , углеводтар, майлар, витаминдер синтезделетін болса , екінші жағынан онда ферменттер арқылы күрделі ыдырап, өсімдіктің қоректенуіне , тозған клеткаларын жаңартуына , организмге қуат беруге жұмсалады.Бұл құбылыстарды метоболизм деп атайды. Осы реакциялардың бәрінде де ақуыз катализаторлық қызымет атқарады . Қан құрамындағы ерекше ақуыз-гемоголобин бүкіл денеге оттек таратады. Клеткалардағы тотығу ферменттері - цитохромдар тыныс алу процесін реттеп отырады. Сондай-ақ , организм тіршілігіне аса қажетті заттар- гормондар да ақуыздан құралған. Ерімтал ақуыздар- гидрофильді колоиттар суды бойына көп тартады.

1.Химия. Ақанбаев. (1)

2.Органикалық химия (2)
А.Тетров. Х.В. Бальян. Т.Т. Трещенко

3.Органикалық химия (3)
Л.А. Цветков.

4.Қазақ ССР Энцеклопедиясы. 2-том. (4)

5.Бейорганикалық және аналитикалық химия.(5)
Ж.Шоқыбаев.