Гүл және жеміс

1 Кіріспе
Гүлдің құрылысы, қызметі және шығу тегі
1 бөлім
А) Гүл бөліктерінің орналасуы
Ә) Гүл серігі

Гүлдің құрылысы, қызметі және шығц тегі
Жабық тұқымды өсімдік өсімдіктер әлемінің өте күрделі құрылысты өкілі. Ол эволюциялық даму барысында тіршілікке бейімделудің әбден кемеліне жетіп, құрылымдық жағынан болсын және физиологиялық жағынан болсын сан алуан икемділігін бастарынан өткізген тіршілік иесі. Соның нәтижесінде мұндай өсімдіктерде гүл, жеміс сияқты мүшелер пайда болып, жер шарына өте кең таралған.
Гүл — жабық тұқымды өсімдіктердегі қысқарған, бұтақтанбайтын, түрі өзгерген, өсуі шектелген, көбеюге қажетті жыныс мүшелері бар споралы өркен. Ботаниктердің көпшілігі, жақтайтын стробилярлы теория бойынша гүл зволюция барысында ашық тұқымдылардың стробиліне ұқсас мүшеден пайда болған. Гүлде жеміс жапырақшаларының (мегаспорофиллдердің) жиегі кірігіп тұқым бүрлері орналасатын тұйық қуыс — жатын ұясы бар. Стробилде тұқым бүрлері жеміс жапырақшаларында ашық жатады. Гүлде микроспорофиллдер (аталық) мен мегаспорофилддер (жеміс жапырақшалары) бірдей. Ал ашық тұқымдылардың стробидцері дара жынысты. Гүлде гүл қоршауы болса, стробилде ол жоқ.
Гүл өркеннің апикальдық және қолтық меристемасынан пайда болады, сөйгіп арнаулы репродуктивті мүшелер құрайдаі да, өсімдіктің жынысты жолымен көбею қызметін атқарады. Гүлде спорогенез, гаметогенез және жыныс процесі өтеді.
Тозаңданып, ұрықтанғаннан кейін гүл жеміске, ал тұқым бүрі тұқымға айналады. Гүлсіз жемістің пайда болуы мүмкін емес, ол әр уақытта гүлден пайда болады.
Гүлдің негізгі бөліктеріне — гүл жапырағы, гүл жапырақшасы, гүл сағағы, гүл кіңдігі немесе гүл табаны, гүл серігі және жыныс мүшелері жатады.
Гүл шығатын буыңға орналасып, оны қолайсыз жағдайдан қорғап, жауып тұратын жапырақты гүл жапырақ немесе жабын жапырақ деп атайды. Бұл әдетте біреу ғана, ал кейде бірнешеу болады.