Кәсіпорын бағалау қажеттілігі
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
I. КӘСІПОРЫН БАҒАЛАУ ҚАЖЕТТІЛІГІ
1.1 Бағалаудың негізгі элементтері ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1.2 Бағалау обьектісі «Coca.Cola» компаниясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
II. КӘСІПОРЫН ГУДВИЛІН БАҒАЛАУ
2.1 Кәсіпорын гудвилін бағалау процедурасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
2.2 Кәсіпорын құнын анықтауда гудвилді бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
I. КӘСІПОРЫН БАҒАЛАУ ҚАЖЕТТІЛІГІ
1.1 Бағалаудың негізгі элементтері ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1.2 Бағалау обьектісі «Coca.Cola» компаниясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
II. КӘСІПОРЫН ГУДВИЛІН БАҒАЛАУ
2.1 Кәсіпорын гудвилін бағалау процедурасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
2.2 Кәсіпорын құнын анықтауда гудвилді бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25
Кәсіпорын – бұл өнім өндірі үшін құралған дербес шарушылық жүргізетін субъект.
«Кәсіпорын құнын бағалау», яғни кәсіпорын экономикалық көрсеткіштерін жақсы жетістіктерге жету мақсатында, тәжірибелік және ізденіс жүйесі меншікті басқару факторының негізі ретінде бағалау қызметі қолданылады.
«ҚР бағалау қызметі туралы» заңына сәйкес мемлекеттік меншікті жекелендіру кезінде, басқаруды сенімділікке беру немесе жалға беру, сату, сатып алу, жарғылық қордың салымы ретінде ипотекалық несиенің жүргізіліуі кезінде қоғамдық бағалау үлкен роль атқарады.
Курстық жұмысым 3 бөлімнен тұрады.
● кәсіпорын бағалау қажеттілігі
● кәсіпорын гудвилін бағалау
Бұл бөлімдерде кәсіпорынды бағалау қажеттілігі, мәні, бағалаудың негізгі элементтері оның ішінде мақсаты және құн түрлері, кәсіпорын гудвилін бағалау қарастырылады.
Менің курстық жұмысымның мақсаты – кәсіпорынды бағалау қажеттілігін, оның мақсаттарын, кәсіпорын үшін гудвилдің яғни іскерлік атақтың қаншалықты маңызды екендігін көрсету.
«Кәсіпорын құнын бағалау», яғни кәсіпорын экономикалық көрсеткіштерін жақсы жетістіктерге жету мақсатында, тәжірибелік және ізденіс жүйесі меншікті басқару факторының негізі ретінде бағалау қызметі қолданылады.
«ҚР бағалау қызметі туралы» заңына сәйкес мемлекеттік меншікті жекелендіру кезінде, басқаруды сенімділікке беру немесе жалға беру, сату, сатып алу, жарғылық қордың салымы ретінде ипотекалық несиенің жүргізіліуі кезінде қоғамдық бағалау үлкен роль атқарады.
Курстық жұмысым 3 бөлімнен тұрады.
● кәсіпорын бағалау қажеттілігі
● кәсіпорын гудвилін бағалау
Бұл бөлімдерде кәсіпорынды бағалау қажеттілігі, мәні, бағалаудың негізгі элементтері оның ішінде мақсаты және құн түрлері, кәсіпорын гудвилін бағалау қарастырылады.
Менің курстық жұмысымның мақсаты – кәсіпорынды бағалау қажеттілігін, оның мақсаттарын, кәсіпорын үшін гудвилдің яғни іскерлік атақтың қаншалықты маңызды екендігін көрсету.
1. Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкерлік.
А.Д. Үмбеталиев. Экономика баспасы\ Алматы 2009
2. Кәсіпкерлік негіздері.
М.Б.Бисенғазиев.Орал, 2001
3. Кәсіпорын экономикасы (оқу құралы)
Р.Қ.Ниязбекова, Б.А.Рахметов, П.Т.Байнеева. Алматы 2008
4. Бизнесті бағалау (оқу құралы)
Ж.А. Асқарова. Алматы 2007
5. Кәсіпкерлік қызметті ұйымдастыру
Р.Қ.Елшібаев. Экономика баспасы\ Алматы 2009
А.Д. Үмбеталиев. Экономика баспасы\ Алматы 2009
2. Кәсіпкерлік негіздері.
М.Б.Бисенғазиев.Орал, 2001
3. Кәсіпорын экономикасы (оқу құралы)
Р.Қ.Ниязбекова, Б.А.Рахметов, П.Т.Байнеева. Алматы 2008
4. Бизнесті бағалау (оқу құралы)
Ж.А. Асқарова. Алматы 2007
5. Кәсіпкерлік қызметті ұйымдастыру
Р.Қ.Елшібаев. Экономика баспасы\ Алматы 2009
ЖОСПАР
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
I. КӘСІПОРЫН БАҒАЛАУ ҚАЖЕТТІЛІГІ
1.1 Бағалаудың негізгі элементтері ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2 Бағалау обьектісі Coca-Cola компаниясы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 16
II. КӘСІПОРЫН ГУДВИЛІН БАҒАЛАУ
2.1 Кәсіпорын гудвилін бағалау процедурасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
2.2 Кәсіпорын құнын анықтауда гудвилді бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
КІРІСПЕ
Кәсіпорын - бұл өнім өндірі үшін құралған дербес шарушылық жүргізетін субъект.
Кәсіпорын құнын бағалау, яғни кәсіпорын экономикалық көрсеткіштерін жақсы жетістіктерге жету мақсатында, тәжірибелік және ізденіс жүйесі меншікті басқару факторының негізі ретінде бағалау қызметі қолданылады.
ҚР бағалау қызметі туралы заңына сәйкес мемлекеттік меншікті жекелендіру кезінде, басқаруды сенімділікке беру немесе жалға беру, сату, сатып алу, жарғылық қордың салымы ретінде ипотекалық несиенің жүргізіліуі кезінде қоғамдық бағалау үлкен роль атқарады.
Курстық жұмысым 3 бөлімнен тұрады.
● кәсіпорын бағалау қажеттілігі
● кәсіпорын гудвилін бағалау
Бұл бөлімдерде кәсіпорынды бағалау қажеттілігі, мәні, бағалаудың негізгі элементтері оның ішінде мақсаты және құн түрлері, кәсіпорын гудвилін бағалау қарастырылады.
Менің курстық жұмысымның мақсаты - кәсіпорынды бағалау қажеттілігін, оның мақсаттарын, кәсіпорын үшін гудвилдің яғни іскерлік атақтың қаншалықты маңызды екендігін көрсету.
I. КӘСІПОРЫН БАҒАЛАУ ҚАЖЕТТІЛІГІ
1.1 Бағалаудың негізгі элементтері мақсаты мен құн түрлері және қағидалары
Бағалау мақсаты - кәсіпорынның нарықтық құнын есеп айырысумен негіздеу.
Кәсіпорындарды бағалау белгілі бір нақты міндеттің орындалуына бағынады. Бағалаушы, жасалып жатқан бағалаудың міндетін білгеннен кейін ғана керекті әдістемені дұрыс таңдай алады.
Кәсіпорынның құнын бағалау көбінесе келесі жағдайлардан туындайды:
1) кәсіпорынды сату;
2) кәсіпорын мүлігінің бөлігін сату (жер телімі, ғимараттар, құрылыстар);
3) ұйымды қайта құру немесе кәсіпорындарды тарату (қосылу, бөліну, сіңісу және т.б), және кәсіпорынның банкротқа ұшырағандағы төрелік сот және меншік иелерінің шешімі бойынша жүргізіледі;
4) бағалы қағаздар нарықтарында кәсіпорын акцияларын сатып алу және сату (акционерлік меншіктегі кәсіпорындарды немесе оның бөлігін сатып алу);
5) жауапкершілігі шектеулі қоғамда немесе серіктестіктің жарғылық қорының үлесін сатып алу жне сату (үлес ақша бірлігімен бағаланады);
6) кәсіпорынды жалға беру. Құнды бағалау жал төлемін белгілеу үшін маңызды;
7) кәсіпорынды жетілдіру мақсатында инвестициялық жобаның орныдалуы мен оның негізделуі кезінде кәсіпорын құнын білу қажет;
8) несие алу үшін кәсіпорын мүлігін кепілге беру;
9) кәсіпорын мүлігін сақтандыру;
10) мүлікке салық салу үшін, оның салық базасын анықтау;
11) негізгі қорларды бағалау.
Сонымен, мүліктік кешен құнын бағалану негізділігі мен дәлелділігі көбінесе бағалауды қолдану аумағының дұрыс анықталуына тәуелді, яғни сатып алу және сату, несие алу, сақтандыру, салық салу, т.б.
Кәсіпорынның мүліктік құнына әсер ететін факторлар
Жылжымайтын мүлік өзімен өзі болмайды, ол айналадағы ортаның әсерінде болады және өзі де сол ортаға әсер етеді. Сондықтан бағалау кезінде жылжымайтын мүліктің құнына әсер ететін орта факторларын анықтайды.
Бағалаудың әлемдік тәжірибесі мүлік құнының бағалауына елеулі әсер ететін бірқатар факторларды белгілейді:
Физикалық: табиғи-жер, климат, ресурстар, топография, топырақ және адамныі жасауымен-ғимараттар, құрылғылар, жолдар, коммуналды объектілер, телімінің түрі және т.б.;
Әлеуметтік: халық санының өзгеру тенденциялары, кәрілік немесе жастық тенденциялары, өмір сүру стилі, өмір деңгейі, жан қяның көлемі, білім беру деңгейінің өзгеру тенденциялары, қылмыс деігейі, көрші объектілермен және олардың иелерімен қарым-қатынас;
Экономикалық: табыс деңгейінің өзгеру тенденциялары, жұмыс бастылық, несиелік ресурстарға қол жеткізушілік және несиелік саясат, пайыздық ставкалары, жал төлем ставкалар, құрылыс салуға шығындардың азаюы немесе өсуі, бағалар, сұраныс, ұсыныс;
Саясатық (әкімшілік): шектік немесе либералдық аймақтау, құрылыс нормалары және либералдық немесе шектік ережелер, муниципалды жұмыс жасау қызметтері, қауіпсіздік пен денсаулық, салық саясаты, айналадағы ортаны қорғау.
Бірақ аталған факторлар жиынтығы орындалады және орын ауыстыру жүйесінде бағаланатын объектінің орналасу жерін көрсетеді. Қала құрылысы территориясында көрсетілгендей, қоныстандыру, қоғамның даму процесін, қоғамның өмір сүруі мен өндірістің құрылымын көрсетеді және адам мен табиғат арасындағы неғұрлым маңызды кеңістік фромасы болып табылады.
1970-1980 ж арасындағы Англия мен АҚШ-тағы жылжымайтын мүлік объектілерінің орналасу жерлерінің өзгеру тенденциясын қарастырацық. Бұл елдерде осы кезде, ішкі қалалық аудандарында құлдырауы байқалады, онда халық пен жұмыс орындарының жалпы қысқаруы көрінеді. Ішкі қалалық аудандардағы халықтар 20 пайызға дейін азайды. Мысалы, Лондон сол уақытта 400 мың өндірістік жұмыс орындарынан айырылды. Оған негізгі себеп, кәсіпорындарды ішкі аудандардан орнын ауыстырмай, оларды жауыптастау болды.
Ішкі аудандардағы өнеркәсіптердің құрылымын қайта құру үрдістерінде, жоғары маманданған жұмыс күшін қажет етті, бұл өз кезегінде жұмыс орындарының санын қысқартты. Жұмысқа орналасу қиын болды. Ішкі аудандарда қалған жұмысшылардың көп бөлігі, білім мен тәжірибесі болмағандықтан, жұмысқа орналасуға мүмкіндіктер болмады. Қалалардың ескі ішкі аудандарында құлдыраудың көптеген белгілері пайда болды. Англия Үкіметі қаланың ішкі аудандарында арнайы көмек көрсету бағдарламасын дайындады. Ресурстар жұмыс орнын құруға, спортты дамытуға, демалу орындарына және тағы басқа бағдарламаларға жұмсалды. Арнайы аймақтар құрылды, онда барлық шектеулер алынып, салық салудың жеңілдетілген түрі қолданылды. 1980 жылдың ортасына қарай, ішкі аудандардағы халық пен жұмыс орындарының қысқару қарқының баяулауы байқалды. Бірақ неғұрлым құрылған аймақтарда жұмыссыздық пен соған сәйкес құлдырау индекстері де көбейді. Ескі өнеркәсіптік аймақтағы шахтерлік және өнеркәсіптік қалалар құлдырап жатқанымен, дамып жатқан қала шеттері өмір сүріп келеді.
АҚШ-та осы жылдарда ірі қалалар мен ескі өнеркәсіптік аудандардан ауылдық жерлерге халықтар мен жұмыс орындарының орталықтан кету тенденциясы пайда болды. Бұл бір жағынан қала шетіндегі тұр,ын-үй құрылысы менг автожолдар құрылысының дамуына, екінші жағынан - ішкі қалалардың құлдырауы мен дамымай қалуына алып келді. 1970 жылдардан бастап солтүстік-шығыс штаттарынан Күнгей белдеулікте орналасқан штаттарға көшіп-қону басталды. Егер 1970 жылдан 1980 жылдар арасындағы мерзімде АҚШ халқының жалпы өсімі 10,9 пайыз болса, күнгей штаттарындағы халықтардың өсімі 30-дан-60 пайызға дейін жетті.
Францияда экономикалық өмірдің негізгі дамыған аймақтарында халықтың көп шоғырланып және одан тыс жкрлерде тоқырау мен құлдырау жағдайы қалыптасты. Қазақстан экономикасында да осыған ұқсас тенденциялар қалыптасуда. Бір кәсіпорындар жақсы қызмет жасауда, басқалары қалыптасқан жағдайда рентабельсіз, ескі өндірісін жауып және неғұрлым пайдалы жаңасын ашады, үшіншілері мүлдем жабылып қалады. Жерді пайдалану сипаты мен оған меншік түрі өзгереді, пайыздық қойылымдар өзгереді, экономикалық жағдайларда туындайтын жаңа мүмкіндіктер ашылады. Халықаралық жаңалықтыр шикізат ресурстарының құнына әсер етеді. Оларды қадағалап және дұрыс түсіндіру нәтижесінде жылжымайтын мүлікті бағалау шешімдерін қабылдауға мүмкіндік береді.
Құн түрлері
Кез келген мүліктің құнын, бір-бірімен тығыз байланысты екі тәсілмен анықтауға болады:біріншіден, осы мүлікті басқа бір мүліктің кейбір санына (ақша эквиваленті мағынасында) алмастыруы. Екіншіден, мүлік иесі болашақта алатын табыстардың ағымды құнын анықтауы.
Құн, шығындар және баға түсініктемелері бойынша айырмашылықтарды білу қажет. Құн - алушының (инвестор) бағаланатын меншікті алуға жұмсайтын төлемнің мөлшері. Шығындар - бағаланатын ұқсас меншік объектісін құру үшін қажет болатын шығын мөлшері. Бұл шығындар сатып алушы төлеуге дайын сомадан айырмашылығы болмауы мүмкін. Баға бірдей объектілер мен басқа сатып алушылардың активтілігін және сатып алушылардың қажеттіліктерін қоса алғанда, бұл шығындар бағалау құнымен салыстырғанда өз құнынан жоғары немесе төмен болуы мүмкін. Тек қана жетілген нарық жағдайында, құн және баға бір-бірімен тең болады. Мүлікке қатысты құн, өзімен нақты шарттардың нәтижесі болатын бағаны ұсынады. Баға - өткен ұқсас мәмілелердегі ұқсас объектілерді сатып алуға қанша құмсалғанын көрсететін факт. Бағалаушы талдау жасағаннан кейін ғана, мүлік құнының ағымдағы төленген немесе алынған бағасы бола алатынындығы туралы айта алады.
Құн негізінен төрт шарттан туындайды: сұраныс, пайдалылық, тапшылық және меншік құқықтарын беру мүмкіндігі.
1. Сұраныс. Сұраныс - белгілі бір уақыт ішінде нарықта сатып алатын тауар (қызмет) саны немесе меншік объектілері. Сұраныстың өсуі бағалардың өсуіне алып келеді.
2. Пайдалылық. Адамдардың белгілі бір қажеттіліктерін қанағаттандыратын, тауарлар мен меншік объектілерінің қабілетін - пайдалылық деп атайды. Берілген зат неғұрлым көбірек қажеттіліктерді қанағаттандыруға қабілетті болса, соғұрлым оған сұраныс жоғары болады. Пайдалылықтың өсуіне көбіне бағаның өсімімен сәйкес жүреді.
3. Тапшылық. Үлкен сүраныс пен жоғары пайдалылыққа қарамастан, ешбір мүлік тапшы болмағанша құны болмайды.
4. Меншік құқығын біреуге беру мүмкіндігі. Кез келген зат меншік құқықтарын біреуге беру мүмкіндігі бар болған жағдайда тауар болып саналады. Мысалы, берілген заңнамамен жердің белгілі бір түрлеріне сату рұқсат етілмесе, онда олардың құндылығы болмайды. Дегенмен, бұл жерлердің жал құқықтарының нарық құнын бағалауға болады.
Мүліктің құнын бағалау нақты бір мақсатпен жүргізіледі (сатудың бағасын анықтау, ипотекалық несиені алу, мүлікті сақтандыру және т.б). Бұл мақсат, бағалаудың тағайындалуы деп аталады. Құнның әр түрлі анықтауларын қолданғанда, мүліктің құны әр түрлі болады. Мысалы, оттан сақтандыру мақсатындағы құнның бағалануы, ипотекалыұ несие мақсатындағы құнның бағалануынан ерекшеленеді. Бірінші жағдайда, құнның мөлшері құрылғылардың элементеріне кеткен шығындармен, ал екінші жағдайда, ипотекалық несие бойынша төлемдердің тоқтатылу жағдайында, объектіні сату үшін нарықтағы мүмкін болатын бағамен анықталады.
Сөйтіп, бағалаудың тағайындалуына тәуелді мүлік әр түрлі құнға ие болады.
Тәжірибеде бағалаушы келесідей негізгі құндардың түрлерін қолданады:
Негізделген нарықтық құн - ашық және бәсеке нарығындағы мүлік түріне берілетін баға. Экономикалық рационалды, мәмілеге ерікті баратын және қажет ақпаратпен қамтамасыз етілген сатушы мен сатып алушы арасында еркін бәсекені көрсетеді. Қаржыландырудың ерекше шарттарына сәйкес, сатып алу мен сатудың жағдайлары, екі жақтың жеткіліксіз ақпараттануы, нарық деформациясы және т.б. факторлардың әсерінен, тәжірибе нақты мәмілердің бағалары нарықтық құннан айырмашылығы болады. Нарықтық емес құн ретінде, мысалы, нормативті есептелетін құн бола алады. Нормативті есептелетін құн - нормативтер мен әдістер басқару органдарын бекіту негізінде есептелетін мүліктік кешеннің құны. Қарастырылып отырған мүліктік кешеннің түрлері үшін нормативтердің (ставкаларының, коэффиценттердің) бірлік шкалалары қолданылады. Нормативті құн ретінде, мысалы, кәсіпорын мүлігіннің салық салу құны болып табылады. Кәсіпорын мүлігіне салық салу үшін салықтық база ретінде негізгі қаражаттардың, материалдық емес активтердің, қорлар мен шығындардың орташа жылдық қалдық құны жатады. Салық салу құнын есептеу үшін кәсіпорын мүлігіннің бухгалтерлік есебінің баланстық активіндегі қалдықтар алынады. Нормативті есептелетін құнның тағы бірі, жерге салық салу үшін, жер телімінің құнын анықтау болып табылады.
Мүліктік кешеннің нормативті есептелетін құнының көрсеткішін салық салу және мүлікті мемлекетік сақтандыру органдары тәжірибеде пайдаланылады. Бұл көрсеткішті талаптар бойынша зақымды бағалау үшін сот органдары да қолданады.
Бухгалтерлік есеп жүйесі баланстық құнды бастапқы, қалпына келтіру және қалдық құны деп бөледі.
Баланстық құн - кәсіпорынның балансында белгіленген, құрылысқа кеткен шығындар немесе оның өзіндік негізгі қаражаттарына элемент алу.
Бастапқы құн - белгілі кәсіпорын объектілернің эксплуатацияға енгізілген кезіндегі есептік құжаттарда тіркелген баға. Эксплуатацияға берілген мүлік объектсі бастапқы құн бойынша, не оларды модернизациялау мен реконструкциялаудан кейін немесе қорды ресми қайта бағалау белгіленген уақыттан есептейді.
Қалпына келтіру құны - бұрын анықталғын негізгі қаржыларды қазіргі талаптарға сай қайта өндіру құны. Бағалаушы қор элементі құнының толық қалпына келуін салыстыру арқылы қазіргі заманға сәйкес нарықтық құнын есептейді.
Қалдық құн. Егер баланстық құннан, эксплуатация кезінде жинақталған тозу сомасын алып тастасақ, онда қалдық құнды аламыз, ал қалдық құнның бағалануын қайталама нарығының бағасы бойынша жүргізсе, онда ол нарықтық сипаттама алады. Яғни, бағалауға тәуелді қайта өндіру мен орнын басу құнын белгілейді.
Қайта өндіру құны - қазіргі нарыққа сай сатып алу немесе қайта өндіру құнын бағалау мүліктің тура сол сияқты объектінің құны барабар шама. Қайта өндіру құнын анықтау көбінесе технологиялар, материалдар, шикізаттар, стандарттар және тағы басқа өзгерулерінен мүмкін болмайды. Сондықтан тәжірибеде орнын басу құны қолданылады.
Орнын басу құны - бағаланатын объектінің пайдалылығы бойынша эквивалентті, меншіктің барабар объектіні өндірудің ағымдағы құны.
Тағы да мүліктік кешеннің құны мен жойылу құны туралы айтуға болады.
Мүліктік кешеннің құны. Мәміле жасағаннан кейін табыс әкелетін және қызмет жасай алатын объектінің құны. Мысалы, инвестор кәсіпорын акцияларын алғанда және олардың құнын бағалау кезінде, кәсіпорын - эмитент - бұл болашақта табыс әкелетін және тиімді қызмет жасайтын объект деп қарастырылады.
Жойылу құны мүлігін сатушы келісімге мәжбүр болатын бағаны айтады. Кәсіпорынның жойылу құны бағалау кезінде анықталады. Мысалы, оның банкротқа ұшырауы кезінде немесе аукциондық ашық көтере сату кезінде.
Бағалаудың әр түрлі жағдайларына тәуелді құндардың бірнеше түрін ажыратады: инвестициялық, тұтынушылық, сақтандырулық, утилизациялық.
Инвестициялық құн - егер оны белгілі бір инвестициялық жобаны іске асыру үшін инвестициялық салым ретінде қарастырсақ, онда лны мүліктік кешеннің құны деп айтуға болады.
Нарықтық құнға қарағанда, инвестициялық құн нақта және белгілі бір жобамен және оның инвесторымен байланысы. Инвестициялық құн, берілген инвестициялық кешенімен нәтижелері бойынша мүліктік кешеннің нарықтық құнының өсуі ретінде қарастырылады.
Тұтыну құны. Объектінің құнын немесе маңыздылығын сипаттайды. Пайдалылық кезіндегі құн тұтынушылардың эконогмикалық тауарлық құны ретінде анықталады эәне оны пайдалану тиімділігіне негізделген (табыс, пайда, ыңғай түрінде).
Пайдалану кезінде құн міндетті түрде нарықтық құнын көрсетпейді. Тұтыну қны туралы мәліметтер, бағаланатын мүліктік кешеннің, әр түрлі сапасы мен пайдасы бар басқа ұқсас объектілермен салыстыру үшін керек.
Сақтандыру құны - сақтандыру шартында (полисінде) көрсетілген және сақтандыру мақсаттары үшін анықталатын объектілердің нарықтық құны. Сақтандыру құны сақтандыруды қайта қалпына келтіруді бағалау үшін қажет элементі бойынша есептеледі.
Көбінесе сақтандыру құны орнын басу құны сияқты анықталады. өйткені сақтану жағдайларынан кейін сақтанушы өзінің мүлігін қайтадан қалпына келтіруге мәжбүр болады.
Утилизациялық құн - өзінің бастапқы пайдалылығынан айырылған және төтенше жағдайда немесе толық тозудың жағдайна жеткен утилизациялық материалдың активтердің құны. Утилизациялық құн - бұл салмақты материалдардан тұратын бағаланатын объектілердің қайталама құны.
Бағалау құнының қағидалары
Бағалау қызметі ғылымының негізінде, бағалау бойынша кез келген тапсырманы орындау үрдісін қадағалайтын, бірқатар қағидалары бар.
Кәсіпорынның мүліктік кешен құнын бағалау кезіндегі қажет негізгі экономикалық ортақ қағидаларын қарастырайық. Олар мыналармен байланысты және 3 топ қағидалар жүйелеріне келтіруге болады:
Иесінің мүлік туралы көзқарасымен;
Нарықтық ортамен;
Мүліктік эксплуатациямен.
Иесінің мүлік туралы көзқарасымен байланысты қағидалар.
Бұл топ мынандай қағидаларға ие: пайдалылық, орнын басу, күту.
Пайдалылық қағидасы. Меншік объектілерінің иемденуге қабілеті жоқ болса, онда олардың құны болмауы мүмкін. Сондықтан потенциалды меншіктенуге пайдалы болған кезде ғана мүліктік кешеннің құны болады. Қағиданың анықталуы: пайдалылық - берілген уақыт периодтарында және берілген жерде меншік объектісі иесінің қателіктерін қанағаттандыру қабілеті.
Орнын басу қағидасы. Иесінің қажеттіліктерін қанағаттандыра алатын және табыс әкеле алатын барлық меншік объектілері, өзінің әр түрлілігіне қарамастан, бір-бірімен байланысты. Меншік объектісі үшін қалпына келтіруге кететін шығындардың сомасынан көп ешкім төлемейді.Егер екі меншік объектілерінің қабілеті бірдей болса, онда біз бағаның төменін аламыз. Қағидалардың анықталуы; меншіктің максималды құны ең төмен бағамен немесе құнмен анықталады.
Сөйтіп, орнын басу құны бағаланатын мүлік құнының жоғарғы шегін анықтауға мүмкіндік береді.
Күту қағидасы. Инвестор объектіге қаражатты салып, ол меншік объектілерінен болашақта табыс күтеді. Бағаланатын құн - болашақтағы барлық табыстардың ағымдағы құны. Қағиданың анықталуы; күту - болашақта меншікті иелік етуден түсетін табыстардың ағымдағы құнының орнатылуы.
Нарықтық ортамен байланысты қағидалар
Бұл топ келесі қағидалардан тұрады: сұраныс пен ұсыныс арасындағы сәйкестік, бәсеке, құнның өзгеруі.
Сұраныс пен ұсыныс арасындағы сәйкестік қағидасы. Мүлікке деген бағаның өзгеруі сұраныс пен ұсыныс шамаларының өзгеруіне тәуелді.
Негізгі заңдылықтар:
Егер сұраныс тұрақты болып, ал ұсыныс ұлғайса, онда бағалар төмендейді;
Егер сұраныс тұрақты болып, ал ұсыныс төмендесе, онда бағалар көтеріледі;
Егер ұсыныс тұрақты болып, ал сұраныс өссе, онда бағалар өседі;
Егер ұсыныс тұрақты болып, ал сұраныс төмендесе, онда бағалар төмендейді;
Егер нарықта сұраныс пен ұсыныс арасында сәйкестік орнатылса, бағалар тұрақты болады.
Қағиданың ... жалғасы
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
I. КӘСІПОРЫН БАҒАЛАУ ҚАЖЕТТІЛІГІ
1.1 Бағалаудың негізгі элементтері ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2 Бағалау обьектісі Coca-Cola компаниясы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 16
II. КӘСІПОРЫН ГУДВИЛІН БАҒАЛАУ
2.1 Кәсіпорын гудвилін бағалау процедурасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
2.2 Кәсіпорын құнын анықтауда гудвилді бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
КІРІСПЕ
Кәсіпорын - бұл өнім өндірі үшін құралған дербес шарушылық жүргізетін субъект.
Кәсіпорын құнын бағалау, яғни кәсіпорын экономикалық көрсеткіштерін жақсы жетістіктерге жету мақсатында, тәжірибелік және ізденіс жүйесі меншікті басқару факторының негізі ретінде бағалау қызметі қолданылады.
ҚР бағалау қызметі туралы заңына сәйкес мемлекеттік меншікті жекелендіру кезінде, басқаруды сенімділікке беру немесе жалға беру, сату, сатып алу, жарғылық қордың салымы ретінде ипотекалық несиенің жүргізіліуі кезінде қоғамдық бағалау үлкен роль атқарады.
Курстық жұмысым 3 бөлімнен тұрады.
● кәсіпорын бағалау қажеттілігі
● кәсіпорын гудвилін бағалау
Бұл бөлімдерде кәсіпорынды бағалау қажеттілігі, мәні, бағалаудың негізгі элементтері оның ішінде мақсаты және құн түрлері, кәсіпорын гудвилін бағалау қарастырылады.
Менің курстық жұмысымның мақсаты - кәсіпорынды бағалау қажеттілігін, оның мақсаттарын, кәсіпорын үшін гудвилдің яғни іскерлік атақтың қаншалықты маңызды екендігін көрсету.
I. КӘСІПОРЫН БАҒАЛАУ ҚАЖЕТТІЛІГІ
1.1 Бағалаудың негізгі элементтері мақсаты мен құн түрлері және қағидалары
Бағалау мақсаты - кәсіпорынның нарықтық құнын есеп айырысумен негіздеу.
Кәсіпорындарды бағалау белгілі бір нақты міндеттің орындалуына бағынады. Бағалаушы, жасалып жатқан бағалаудың міндетін білгеннен кейін ғана керекті әдістемені дұрыс таңдай алады.
Кәсіпорынның құнын бағалау көбінесе келесі жағдайлардан туындайды:
1) кәсіпорынды сату;
2) кәсіпорын мүлігінің бөлігін сату (жер телімі, ғимараттар, құрылыстар);
3) ұйымды қайта құру немесе кәсіпорындарды тарату (қосылу, бөліну, сіңісу және т.б), және кәсіпорынның банкротқа ұшырағандағы төрелік сот және меншік иелерінің шешімі бойынша жүргізіледі;
4) бағалы қағаздар нарықтарында кәсіпорын акцияларын сатып алу және сату (акционерлік меншіктегі кәсіпорындарды немесе оның бөлігін сатып алу);
5) жауапкершілігі шектеулі қоғамда немесе серіктестіктің жарғылық қорының үлесін сатып алу жне сату (үлес ақша бірлігімен бағаланады);
6) кәсіпорынды жалға беру. Құнды бағалау жал төлемін белгілеу үшін маңызды;
7) кәсіпорынды жетілдіру мақсатында инвестициялық жобаның орныдалуы мен оның негізделуі кезінде кәсіпорын құнын білу қажет;
8) несие алу үшін кәсіпорын мүлігін кепілге беру;
9) кәсіпорын мүлігін сақтандыру;
10) мүлікке салық салу үшін, оның салық базасын анықтау;
11) негізгі қорларды бағалау.
Сонымен, мүліктік кешен құнын бағалану негізділігі мен дәлелділігі көбінесе бағалауды қолдану аумағының дұрыс анықталуына тәуелді, яғни сатып алу және сату, несие алу, сақтандыру, салық салу, т.б.
Кәсіпорынның мүліктік құнына әсер ететін факторлар
Жылжымайтын мүлік өзімен өзі болмайды, ол айналадағы ортаның әсерінде болады және өзі де сол ортаға әсер етеді. Сондықтан бағалау кезінде жылжымайтын мүліктің құнына әсер ететін орта факторларын анықтайды.
Бағалаудың әлемдік тәжірибесі мүлік құнының бағалауына елеулі әсер ететін бірқатар факторларды белгілейді:
Физикалық: табиғи-жер, климат, ресурстар, топография, топырақ және адамныі жасауымен-ғимараттар, құрылғылар, жолдар, коммуналды объектілер, телімінің түрі және т.б.;
Әлеуметтік: халық санының өзгеру тенденциялары, кәрілік немесе жастық тенденциялары, өмір сүру стилі, өмір деңгейі, жан қяның көлемі, білім беру деңгейінің өзгеру тенденциялары, қылмыс деігейі, көрші объектілермен және олардың иелерімен қарым-қатынас;
Экономикалық: табыс деңгейінің өзгеру тенденциялары, жұмыс бастылық, несиелік ресурстарға қол жеткізушілік және несиелік саясат, пайыздық ставкалары, жал төлем ставкалар, құрылыс салуға шығындардың азаюы немесе өсуі, бағалар, сұраныс, ұсыныс;
Саясатық (әкімшілік): шектік немесе либералдық аймақтау, құрылыс нормалары және либералдық немесе шектік ережелер, муниципалды жұмыс жасау қызметтері, қауіпсіздік пен денсаулық, салық саясаты, айналадағы ортаны қорғау.
Бірақ аталған факторлар жиынтығы орындалады және орын ауыстыру жүйесінде бағаланатын объектінің орналасу жерін көрсетеді. Қала құрылысы территориясында көрсетілгендей, қоныстандыру, қоғамның даму процесін, қоғамның өмір сүруі мен өндірістің құрылымын көрсетеді және адам мен табиғат арасындағы неғұрлым маңызды кеңістік фромасы болып табылады.
1970-1980 ж арасындағы Англия мен АҚШ-тағы жылжымайтын мүлік объектілерінің орналасу жерлерінің өзгеру тенденциясын қарастырацық. Бұл елдерде осы кезде, ішкі қалалық аудандарында құлдырауы байқалады, онда халық пен жұмыс орындарының жалпы қысқаруы көрінеді. Ішкі қалалық аудандардағы халықтар 20 пайызға дейін азайды. Мысалы, Лондон сол уақытта 400 мың өндірістік жұмыс орындарынан айырылды. Оған негізгі себеп, кәсіпорындарды ішкі аудандардан орнын ауыстырмай, оларды жауыптастау болды.
Ішкі аудандардағы өнеркәсіптердің құрылымын қайта құру үрдістерінде, жоғары маманданған жұмыс күшін қажет етті, бұл өз кезегінде жұмыс орындарының санын қысқартты. Жұмысқа орналасу қиын болды. Ішкі аудандарда қалған жұмысшылардың көп бөлігі, білім мен тәжірибесі болмағандықтан, жұмысқа орналасуға мүмкіндіктер болмады. Қалалардың ескі ішкі аудандарында құлдыраудың көптеген белгілері пайда болды. Англия Үкіметі қаланың ішкі аудандарында арнайы көмек көрсету бағдарламасын дайындады. Ресурстар жұмыс орнын құруға, спортты дамытуға, демалу орындарына және тағы басқа бағдарламаларға жұмсалды. Арнайы аймақтар құрылды, онда барлық шектеулер алынып, салық салудың жеңілдетілген түрі қолданылды. 1980 жылдың ортасына қарай, ішкі аудандардағы халық пен жұмыс орындарының қысқару қарқының баяулауы байқалды. Бірақ неғұрлым құрылған аймақтарда жұмыссыздық пен соған сәйкес құлдырау индекстері де көбейді. Ескі өнеркәсіптік аймақтағы шахтерлік және өнеркәсіптік қалалар құлдырап жатқанымен, дамып жатқан қала шеттері өмір сүріп келеді.
АҚШ-та осы жылдарда ірі қалалар мен ескі өнеркәсіптік аудандардан ауылдық жерлерге халықтар мен жұмыс орындарының орталықтан кету тенденциясы пайда болды. Бұл бір жағынан қала шетіндегі тұр,ын-үй құрылысы менг автожолдар құрылысының дамуына, екінші жағынан - ішкі қалалардың құлдырауы мен дамымай қалуына алып келді. 1970 жылдардан бастап солтүстік-шығыс штаттарынан Күнгей белдеулікте орналасқан штаттарға көшіп-қону басталды. Егер 1970 жылдан 1980 жылдар арасындағы мерзімде АҚШ халқының жалпы өсімі 10,9 пайыз болса, күнгей штаттарындағы халықтардың өсімі 30-дан-60 пайызға дейін жетті.
Францияда экономикалық өмірдің негізгі дамыған аймақтарында халықтың көп шоғырланып және одан тыс жкрлерде тоқырау мен құлдырау жағдайы қалыптасты. Қазақстан экономикасында да осыған ұқсас тенденциялар қалыптасуда. Бір кәсіпорындар жақсы қызмет жасауда, басқалары қалыптасқан жағдайда рентабельсіз, ескі өндірісін жауып және неғұрлым пайдалы жаңасын ашады, үшіншілері мүлдем жабылып қалады. Жерді пайдалану сипаты мен оған меншік түрі өзгереді, пайыздық қойылымдар өзгереді, экономикалық жағдайларда туындайтын жаңа мүмкіндіктер ашылады. Халықаралық жаңалықтыр шикізат ресурстарының құнына әсер етеді. Оларды қадағалап және дұрыс түсіндіру нәтижесінде жылжымайтын мүлікті бағалау шешімдерін қабылдауға мүмкіндік береді.
Құн түрлері
Кез келген мүліктің құнын, бір-бірімен тығыз байланысты екі тәсілмен анықтауға болады:біріншіден, осы мүлікті басқа бір мүліктің кейбір санына (ақша эквиваленті мағынасында) алмастыруы. Екіншіден, мүлік иесі болашақта алатын табыстардың ағымды құнын анықтауы.
Құн, шығындар және баға түсініктемелері бойынша айырмашылықтарды білу қажет. Құн - алушының (инвестор) бағаланатын меншікті алуға жұмсайтын төлемнің мөлшері. Шығындар - бағаланатын ұқсас меншік объектісін құру үшін қажет болатын шығын мөлшері. Бұл шығындар сатып алушы төлеуге дайын сомадан айырмашылығы болмауы мүмкін. Баға бірдей объектілер мен басқа сатып алушылардың активтілігін және сатып алушылардың қажеттіліктерін қоса алғанда, бұл шығындар бағалау құнымен салыстырғанда өз құнынан жоғары немесе төмен болуы мүмкін. Тек қана жетілген нарық жағдайында, құн және баға бір-бірімен тең болады. Мүлікке қатысты құн, өзімен нақты шарттардың нәтижесі болатын бағаны ұсынады. Баға - өткен ұқсас мәмілелердегі ұқсас объектілерді сатып алуға қанша құмсалғанын көрсететін факт. Бағалаушы талдау жасағаннан кейін ғана, мүлік құнының ағымдағы төленген немесе алынған бағасы бола алатынындығы туралы айта алады.
Құн негізінен төрт шарттан туындайды: сұраныс, пайдалылық, тапшылық және меншік құқықтарын беру мүмкіндігі.
1. Сұраныс. Сұраныс - белгілі бір уақыт ішінде нарықта сатып алатын тауар (қызмет) саны немесе меншік объектілері. Сұраныстың өсуі бағалардың өсуіне алып келеді.
2. Пайдалылық. Адамдардың белгілі бір қажеттіліктерін қанағаттандыратын, тауарлар мен меншік объектілерінің қабілетін - пайдалылық деп атайды. Берілген зат неғұрлым көбірек қажеттіліктерді қанағаттандыруға қабілетті болса, соғұрлым оған сұраныс жоғары болады. Пайдалылықтың өсуіне көбіне бағаның өсімімен сәйкес жүреді.
3. Тапшылық. Үлкен сүраныс пен жоғары пайдалылыққа қарамастан, ешбір мүлік тапшы болмағанша құны болмайды.
4. Меншік құқығын біреуге беру мүмкіндігі. Кез келген зат меншік құқықтарын біреуге беру мүмкіндігі бар болған жағдайда тауар болып саналады. Мысалы, берілген заңнамамен жердің белгілі бір түрлеріне сату рұқсат етілмесе, онда олардың құндылығы болмайды. Дегенмен, бұл жерлердің жал құқықтарының нарық құнын бағалауға болады.
Мүліктің құнын бағалау нақты бір мақсатпен жүргізіледі (сатудың бағасын анықтау, ипотекалық несиені алу, мүлікті сақтандыру және т.б). Бұл мақсат, бағалаудың тағайындалуы деп аталады. Құнның әр түрлі анықтауларын қолданғанда, мүліктің құны әр түрлі болады. Мысалы, оттан сақтандыру мақсатындағы құнның бағалануы, ипотекалыұ несие мақсатындағы құнның бағалануынан ерекшеленеді. Бірінші жағдайда, құнның мөлшері құрылғылардың элементеріне кеткен шығындармен, ал екінші жағдайда, ипотекалық несие бойынша төлемдердің тоқтатылу жағдайында, объектіні сату үшін нарықтағы мүмкін болатын бағамен анықталады.
Сөйтіп, бағалаудың тағайындалуына тәуелді мүлік әр түрлі құнға ие болады.
Тәжірибеде бағалаушы келесідей негізгі құндардың түрлерін қолданады:
Негізделген нарықтық құн - ашық және бәсеке нарығындағы мүлік түріне берілетін баға. Экономикалық рационалды, мәмілеге ерікті баратын және қажет ақпаратпен қамтамасыз етілген сатушы мен сатып алушы арасында еркін бәсекені көрсетеді. Қаржыландырудың ерекше шарттарына сәйкес, сатып алу мен сатудың жағдайлары, екі жақтың жеткіліксіз ақпараттануы, нарық деформациясы және т.б. факторлардың әсерінен, тәжірибе нақты мәмілердің бағалары нарықтық құннан айырмашылығы болады. Нарықтық емес құн ретінде, мысалы, нормативті есептелетін құн бола алады. Нормативті есептелетін құн - нормативтер мен әдістер басқару органдарын бекіту негізінде есептелетін мүліктік кешеннің құны. Қарастырылып отырған мүліктік кешеннің түрлері үшін нормативтердің (ставкаларының, коэффиценттердің) бірлік шкалалары қолданылады. Нормативті құн ретінде, мысалы, кәсіпорын мүлігіннің салық салу құны болып табылады. Кәсіпорын мүлігіне салық салу үшін салықтық база ретінде негізгі қаражаттардың, материалдық емес активтердің, қорлар мен шығындардың орташа жылдық қалдық құны жатады. Салық салу құнын есептеу үшін кәсіпорын мүлігіннің бухгалтерлік есебінің баланстық активіндегі қалдықтар алынады. Нормативті есептелетін құнның тағы бірі, жерге салық салу үшін, жер телімінің құнын анықтау болып табылады.
Мүліктік кешеннің нормативті есептелетін құнының көрсеткішін салық салу және мүлікті мемлекетік сақтандыру органдары тәжірибеде пайдаланылады. Бұл көрсеткішті талаптар бойынша зақымды бағалау үшін сот органдары да қолданады.
Бухгалтерлік есеп жүйесі баланстық құнды бастапқы, қалпына келтіру және қалдық құны деп бөледі.
Баланстық құн - кәсіпорынның балансында белгіленген, құрылысқа кеткен шығындар немесе оның өзіндік негізгі қаражаттарына элемент алу.
Бастапқы құн - белгілі кәсіпорын объектілернің эксплуатацияға енгізілген кезіндегі есептік құжаттарда тіркелген баға. Эксплуатацияға берілген мүлік объектсі бастапқы құн бойынша, не оларды модернизациялау мен реконструкциялаудан кейін немесе қорды ресми қайта бағалау белгіленген уақыттан есептейді.
Қалпына келтіру құны - бұрын анықталғын негізгі қаржыларды қазіргі талаптарға сай қайта өндіру құны. Бағалаушы қор элементі құнының толық қалпына келуін салыстыру арқылы қазіргі заманға сәйкес нарықтық құнын есептейді.
Қалдық құн. Егер баланстық құннан, эксплуатация кезінде жинақталған тозу сомасын алып тастасақ, онда қалдық құнды аламыз, ал қалдық құнның бағалануын қайталама нарығының бағасы бойынша жүргізсе, онда ол нарықтық сипаттама алады. Яғни, бағалауға тәуелді қайта өндіру мен орнын басу құнын белгілейді.
Қайта өндіру құны - қазіргі нарыққа сай сатып алу немесе қайта өндіру құнын бағалау мүліктің тура сол сияқты объектінің құны барабар шама. Қайта өндіру құнын анықтау көбінесе технологиялар, материалдар, шикізаттар, стандарттар және тағы басқа өзгерулерінен мүмкін болмайды. Сондықтан тәжірибеде орнын басу құны қолданылады.
Орнын басу құны - бағаланатын объектінің пайдалылығы бойынша эквивалентті, меншіктің барабар объектіні өндірудің ағымдағы құны.
Тағы да мүліктік кешеннің құны мен жойылу құны туралы айтуға болады.
Мүліктік кешеннің құны. Мәміле жасағаннан кейін табыс әкелетін және қызмет жасай алатын объектінің құны. Мысалы, инвестор кәсіпорын акцияларын алғанда және олардың құнын бағалау кезінде, кәсіпорын - эмитент - бұл болашақта табыс әкелетін және тиімді қызмет жасайтын объект деп қарастырылады.
Жойылу құны мүлігін сатушы келісімге мәжбүр болатын бағаны айтады. Кәсіпорынның жойылу құны бағалау кезінде анықталады. Мысалы, оның банкротқа ұшырауы кезінде немесе аукциондық ашық көтере сату кезінде.
Бағалаудың әр түрлі жағдайларына тәуелді құндардың бірнеше түрін ажыратады: инвестициялық, тұтынушылық, сақтандырулық, утилизациялық.
Инвестициялық құн - егер оны белгілі бір инвестициялық жобаны іске асыру үшін инвестициялық салым ретінде қарастырсақ, онда лны мүліктік кешеннің құны деп айтуға болады.
Нарықтық құнға қарағанда, инвестициялық құн нақта және белгілі бір жобамен және оның инвесторымен байланысы. Инвестициялық құн, берілген инвестициялық кешенімен нәтижелері бойынша мүліктік кешеннің нарықтық құнының өсуі ретінде қарастырылады.
Тұтыну құны. Объектінің құнын немесе маңыздылығын сипаттайды. Пайдалылық кезіндегі құн тұтынушылардың эконогмикалық тауарлық құны ретінде анықталады эәне оны пайдалану тиімділігіне негізделген (табыс, пайда, ыңғай түрінде).
Пайдалану кезінде құн міндетті түрде нарықтық құнын көрсетпейді. Тұтыну қны туралы мәліметтер, бағаланатын мүліктік кешеннің, әр түрлі сапасы мен пайдасы бар басқа ұқсас объектілермен салыстыру үшін керек.
Сақтандыру құны - сақтандыру шартында (полисінде) көрсетілген және сақтандыру мақсаттары үшін анықталатын объектілердің нарықтық құны. Сақтандыру құны сақтандыруды қайта қалпына келтіруді бағалау үшін қажет элементі бойынша есептеледі.
Көбінесе сақтандыру құны орнын басу құны сияқты анықталады. өйткені сақтану жағдайларынан кейін сақтанушы өзінің мүлігін қайтадан қалпына келтіруге мәжбүр болады.
Утилизациялық құн - өзінің бастапқы пайдалылығынан айырылған және төтенше жағдайда немесе толық тозудың жағдайна жеткен утилизациялық материалдың активтердің құны. Утилизациялық құн - бұл салмақты материалдардан тұратын бағаланатын объектілердің қайталама құны.
Бағалау құнының қағидалары
Бағалау қызметі ғылымының негізінде, бағалау бойынша кез келген тапсырманы орындау үрдісін қадағалайтын, бірқатар қағидалары бар.
Кәсіпорынның мүліктік кешен құнын бағалау кезіндегі қажет негізгі экономикалық ортақ қағидаларын қарастырайық. Олар мыналармен байланысты және 3 топ қағидалар жүйелеріне келтіруге болады:
Иесінің мүлік туралы көзқарасымен;
Нарықтық ортамен;
Мүліктік эксплуатациямен.
Иесінің мүлік туралы көзқарасымен байланысты қағидалар.
Бұл топ мынандай қағидаларға ие: пайдалылық, орнын басу, күту.
Пайдалылық қағидасы. Меншік объектілерінің иемденуге қабілеті жоқ болса, онда олардың құны болмауы мүмкін. Сондықтан потенциалды меншіктенуге пайдалы болған кезде ғана мүліктік кешеннің құны болады. Қағиданың анықталуы: пайдалылық - берілген уақыт периодтарында және берілген жерде меншік объектісі иесінің қателіктерін қанағаттандыру қабілеті.
Орнын басу қағидасы. Иесінің қажеттіліктерін қанағаттандыра алатын және табыс әкеле алатын барлық меншік объектілері, өзінің әр түрлілігіне қарамастан, бір-бірімен байланысты. Меншік объектісі үшін қалпына келтіруге кететін шығындардың сомасынан көп ешкім төлемейді.Егер екі меншік объектілерінің қабілеті бірдей болса, онда біз бағаның төменін аламыз. Қағидалардың анықталуы; меншіктің максималды құны ең төмен бағамен немесе құнмен анықталады.
Сөйтіп, орнын басу құны бағаланатын мүлік құнының жоғарғы шегін анықтауға мүмкіндік береді.
Күту қағидасы. Инвестор объектіге қаражатты салып, ол меншік объектілерінен болашақта табыс күтеді. Бағаланатын құн - болашақтағы барлық табыстардың ағымдағы құны. Қағиданың анықталуы; күту - болашақта меншікті иелік етуден түсетін табыстардың ағымдағы құнының орнатылуы.
Нарықтық ортамен байланысты қағидалар
Бұл топ келесі қағидалардан тұрады: сұраныс пен ұсыныс арасындағы сәйкестік, бәсеке, құнның өзгеруі.
Сұраныс пен ұсыныс арасындағы сәйкестік қағидасы. Мүлікке деген бағаның өзгеруі сұраныс пен ұсыныс шамаларының өзгеруіне тәуелді.
Негізгі заңдылықтар:
Егер сұраныс тұрақты болып, ал ұсыныс ұлғайса, онда бағалар төмендейді;
Егер сұраныс тұрақты болып, ал ұсыныс төмендесе, онда бағалар көтеріледі;
Егер ұсыныс тұрақты болып, ал сұраныс өссе, онда бағалар өседі;
Егер ұсыныс тұрақты болып, ал сұраныс төмендесе, онда бағалар төмендейді;
Егер нарықта сұраныс пен ұсыныс арасында сәйкестік орнатылса, бағалар тұрақты болады.
Қағиданың ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz