Мәліметтер базасы және мәліметтер базасын басқару жүйесі
КІРІСПЕ
2. МӘЛІМЕТТЕР БАЗАСЫ ЖӘНЕ МӘЛІМЕТТЕР БАЗАСЫН БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІ
2.1 Мәліметтер базасының негізгі түсініктері
2.2 Қарапайым мәліметтер базасының құрылымы
2.3 Мәліметтер базасы өрістерінің қасиеттері
2.4 Мәліметтер типі
2.5 Мәліметтер базасының объектілері
3. MS ACCESS 2000 МББЖ.МЕН ЖҰМЫС ІСТЕУ
3.1. Мәліметтер базасын ұйымдастыру
3.2 Мәліметтер қорын басқару жүйесі
3.3. Мәліметтер базасының кестесін құру
3.4. Программаны іске қосу
3.5. Мәлеметтер базасын құру жұмысы
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
2. МӘЛІМЕТТЕР БАЗАСЫ ЖӘНЕ МӘЛІМЕТТЕР БАЗАСЫН БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІ
2.1 Мәліметтер базасының негізгі түсініктері
2.2 Қарапайым мәліметтер базасының құрылымы
2.3 Мәліметтер базасы өрістерінің қасиеттері
2.4 Мәліметтер типі
2.5 Мәліметтер базасының объектілері
3. MS ACCESS 2000 МББЖ.МЕН ЖҰМЫС ІСТЕУ
3.1. Мәліметтер базасын ұйымдастыру
3.2 Мәліметтер қорын басқару жүйесі
3.3. Мәліметтер базасының кестесін құру
3.4. Программаны іске қосу
3.5. Мәлеметтер базасын құру жұмысы
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Мәліметтер базасы дегеніміз ақпаратты сақтауға және жинақтауға арналған ұйымдасқанан құрылым. Ең алғаш мәліметтер базасы ұғымы жаңадан қалыптасқан кезде онда шындығында мәліметтер сақталатын. Бірақ қазіргі кездегі көптеген мәліметтер базсын басқару жүйелері өздерінің құрылымдарында тек мәліметтерді ғана емес, сонымен қатар олардың тұтынушымен және басқа да ақпараттық-программалық кешендермен қарым-қатынасының әдістерін де қамтиды. Сондықтан біз қазіргі заманғы мәліметтер базасында тек мәліметтер ғана емес, ақпаратта сақталады деп айта аламыз.
Осы аталғанды мысалмен түсіндіре кетелік. Үлкен банкінің мәліметтер базасын қарастыралық. Мұнда тұтынушы туралы, оның адресі жайлы, қаржылық амалдары несие алу тарихы және т.б. мәліметтер бар. Бұл мәліметтер базасына көптеген көптеген банк қызметкерлері қатынай алады, бірақ олардың ішінде тұтастай базаға кіріп, оғған өзгерістер енгізе алатын қызметкер жоқ. Сонымен қатар әрбір қызметкердің өзіне берілген нақты мәіліметтермен жұмыс істеуін қамтамасыз ететін мәліметтер базасының әдістері мен құралдары да бар.
Мәліметтер базасын басқару жүйесі дегеніміз жаңа мәліметтер базасын құруға, оны мәліметтермен толдыруға, оның мазмұнын редакциялауға, оларды реттеуге, безендіруге және баспа құралдарына шығаруға немесе байланыс арналарына жөнелтуге арналған программалық құралдар кешені.
Дүние жүзінде мәліметтер базасын басқару жүйелерінің түрі өте көп. Олардың әрбіреуінің түрлі объектілерменжұмыс істеу ерекшеліктеріне, қолданушыға ұсынатынқызмет түрінің өзгешелігіне қарамастан, оларда ортақ ұғымдар кешені қалыптасқан. Сондықтан бізге бір ғана мәліметтер базасын басқару жүйесін қарстырсақ жеткілікті. Солардың ішінен Microsoft Office программасының құрамына енетін
Microsoft Access 2000 мәліметтер базасын басқару жүйесін таңдап алдым.
Осы аталғанды мысалмен түсіндіре кетелік. Үлкен банкінің мәліметтер базасын қарастыралық. Мұнда тұтынушы туралы, оның адресі жайлы, қаржылық амалдары несие алу тарихы және т.б. мәліметтер бар. Бұл мәліметтер базасына көптеген көптеген банк қызметкерлері қатынай алады, бірақ олардың ішінде тұтастай базаға кіріп, оғған өзгерістер енгізе алатын қызметкер жоқ. Сонымен қатар әрбір қызметкердің өзіне берілген нақты мәіліметтермен жұмыс істеуін қамтамасыз ететін мәліметтер базасының әдістері мен құралдары да бар.
Мәліметтер базасын басқару жүйесі дегеніміз жаңа мәліметтер базасын құруға, оны мәліметтермен толдыруға, оның мазмұнын редакциялауға, оларды реттеуге, безендіруге және баспа құралдарына шығаруға немесе байланыс арналарына жөнелтуге арналған программалық құралдар кешені.
Дүние жүзінде мәліметтер базасын басқару жүйелерінің түрі өте көп. Олардың әрбіреуінің түрлі объектілерменжұмыс істеу ерекшеліктеріне, қолданушыға ұсынатынқызмет түрінің өзгешелігіне қарамастан, оларда ортақ ұғымдар кешені қалыптасқан. Сондықтан бізге бір ғана мәліметтер базасын басқару жүйесін қарстырсақ жеткілікті. Солардың ішінен Microsoft Office программасының құрамына енетін
Microsoft Access 2000 мәліметтер базасын басқару жүйесін таңдап алдым.
1. Джон Вейкас. Microsoft Access 97. Санкт-Петербург, Москва*Харьков*Минск, 1999-973 бет.
2. Стивен Нельсон. OFFICE 97 для занятых. Санкт-Петербург, Москва*Харьков*Минск, 1997-288 бет.
3. Мэри Кэмпбелл. Access ответы. Москва, БИНОМ, 1996-328 бет.
4. Основы современных компьютерных технологий. Под редакцией профессора А.Д. Хомоненко. Санкт-Петербург, “КОРОНА принт”,
1998-446 бет.
5. Н. Ермеков, Н. Стифутина. Информатика, Алматы, “Жазушы”, 2002-223 бет.
6. Г.Е. Бекжанова. Microsoft Access 97-мен жұмыс істеу негіздері,
Алматы, 2003-91 бет.
7. М.Қ. Байжұманов, Л.Қ. Жапсарбаева. Информатика, Астана,
ТОО “ЭВЕРО”, 2004-230 бет.
2. Стивен Нельсон. OFFICE 97 для занятых. Санкт-Петербург, Москва*Харьков*Минск, 1997-288 бет.
3. Мэри Кэмпбелл. Access ответы. Москва, БИНОМ, 1996-328 бет.
4. Основы современных компьютерных технологий. Под редакцией профессора А.Д. Хомоненко. Санкт-Петербург, “КОРОНА принт”,
1998-446 бет.
5. Н. Ермеков, Н. Стифутина. Информатика, Алматы, “Жазушы”, 2002-223 бет.
6. Г.Е. Бекжанова. Microsoft Access 97-мен жұмыс істеу негіздері,
Алматы, 2003-91 бет.
7. М.Қ. Байжұманов, Л.Қ. Жапсарбаева. Информатика, Астана,
ТОО “ЭВЕРО”, 2004-230 бет.
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:
жоспар
КІРІСПЕ
2. Мәліметтер базасы және мәліметтер базасын басқару жүйесі
2.1 Мәліметтер базасының негізгі түсініктері
2.2 Қарапайым мәліметтер базасының құрылымы
2.3 Мәліметтер базасы өрістерінің қасиеттері
2.4 Мәліметтер типі
2.5 Мәліметтер базасының объектілері
3. MS Access 2000 МББЖ-мен жұмыс істеу
3.1. Мәліметтер базасын ұйымдастыру
3.2 Мәліметтер қорын басқару жүйесі
3.3. Мәліметтер базасының кестесін құру
3.4. Программаны іске қосу
3.5. Мәлеметтер базасын құру жұмысы
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Мәліметтер базасының негізгі түсініктері
Мәліметтер базасы дегеніміз ақпаратты сақтауға және жинақтауға
арналған ұйымдасқанан құрылым. Ең алғаш мәліметтер базасы ұғымы жаңадан
қалыптасқан кезде онда шындығында мәліметтер сақталатын. Бірақ қазіргі
кездегі көптеген мәліметтер базсын басқару жүйелері өздерінің
құрылымдарында тек мәліметтерді ғана емес, сонымен қатар олардың
тұтынушымен және басқа да ақпараттық-программалық кешендермен қарым-
қатынасының әдістерін де қамтиды. Сондықтан біз қазіргі заманғы мәліметтер
базасында тек мәліметтер ғана емес, ақпаратта сақталады деп айта аламыз.
Осы аталғанды мысалмен түсіндіре кетелік. Үлкен банкінің мәліметтер
базасын қарастыралық. Мұнда тұтынушы туралы, оның адресі жайлы, қаржылық
амалдары несие алу тарихы және т.б. мәліметтер бар. Бұл мәліметтер базасына
көптеген көптеген банк қызметкерлері қатынай алады, бірақ олардың ішінде
тұтастай базаға кіріп, оғған өзгерістер енгізе алатын қызметкер жоқ.
Сонымен қатар әрбір қызметкердің өзіне берілген нақты мәіліметтермен жұмыс
істеуін қамтамасыз ететін мәліметтер базасының әдістері мен құралдары да
бар.
Мәліметтер базасын басқару жүйесі дегеніміз жаңа мәліметтер базасын
құруға, оны мәліметтермен толдыруға, оның мазмұнын редакциялауға, оларды
реттеуге, безендіруге және баспа құралдарына шығаруға немесе байланыс
арналарына жөнелтуге арналған программалық құралдар кешені.
Дүние жүзінде мәліметтер базасын басқару жүйелерінің түрі өте көп.
Олардың әрбіреуінің түрлі объектілерменжұмыс істеу ерекшеліктеріне,
қолданушыға ұсынатынқызмет түрінің өзгешелігіне қарамастан, оларда ортақ
ұғымдар кешені қалыптасқан. Сондықтан бізге бір ғана мәліметтер базасын
басқару жүйесін қарстырсақ жеткілікті. Солардың ішінен Microsoft Office
программасының құрамына енетін
Microsoft Access 2000 мәліметтер базасын басқару жүйесін таңдап алдым.
Қарапайым мәліметтер базасының құрылымы
Базаға ешқандай мәліметтер енгізілмеген жағдайда да ол мәліметтер базасы
болып қала береді. Өйткені онда мәліметтер болмаған күннің өзінде де,
қандай да бір ақпарат бар- бұл мәліметтер базасының құрылымы. Щл
мәліметтерді енгізудің және сақтаудың әдістерін анықтап береді. Мәліметтер
базасы көптеген объектілерден тұрады, біраы солардың ең негізгісі кесте
болып табылады. Ең қарапайым мәліметтер базасы бір ғана кестеден тұрады.
Сәйкесінше, ең қарапайым мәліметтер базасының құрылымы сол кестенің
құрылымымен анықталады.
Біз білеміз, екі өлшемді кестенің құрылымы жолдар мен бағандардан тұрады.
Олардың аналогы ретінде қарапайым мәліметтер базасында өрістер мен
жазбаларды аламыз. Өрістердің құрамы иен қасиетттерін өзгерту арқылы,
мәліметтер базасының
құрылымын өзгертеміз.
Мәліметтер базасы өрістерінің қасиеттері
Өрістер мәліметтер базасының құрылымын ғана емес, сонымен қатар
мәліметтердің топтық қасиеттерін де анықтайды. Төменде Microsoft Access
2000
мәліметтер базасын басқару жүйесіндегі кесте өрісінің негізгі қасиеттері
келтірілген:
1-сурет. Конструктор бланкісіндегі өріс қасиеттері
*Өріс атауы (Найменование поля)- мәліметтер базасына автоматтандыру
операцияларын қолданғанда осы өрістің элементтеріне қандай қатынаста болу
керектігін анықтайды (жалпы жағдайда өріс атауы кесте бағандарының
тақырыптары ретінде қолданылады);
*Өріс типі (Тип поля)- берілген өрістегі мәліметтер типін анықтайды;
*Өріс өлшемі (Размер поля)- берілген өріске енгізілетін символдардың ақырғы
ұзындығын анықтайды;
*Енгізу қалқасы (Маска ввода)- енгізудің түрін анықтайды (енгізуді
автоматтандыру құралы);
*Қолтаңба(Подпись)- берілген өріс үшін кесте бағанының тақырыбын анықтайды
(егер қолтаңба көрсетілмесе, онда баған тақырыбыны өріс атауы қасиеті
пайдаланылады);
*Үнсіз келісім бойынша қабылданатын мән (Значение по умолчанию)- ұяшыққа
автоматты түрде енгзілетін мән (енгізуді автоматтандыру құралы);
*Мәнге қойылатын шарт (Условие на значение)- мәліметтерді енгізудің
дұрыстығын тексеру үшінқолданатын шектеу;
*Қате туралы хабар (Сообщение об ошибке)- қате мәлметтерді енгізу кезінде
пайда болатын ескерту ( Мәнге қойылатын шарт қасиеті берілген кезде тексеру
автоматты түрде жүзеге асырылады);
*Міндетті өріс (Объязательное поле) – мәліметтер базасын толтырғанда
берілген өрісті міндетті түрде толтыру қажеттігін анықтайтын қасиет;
* Бос жолдар (Пустые сторки) – бос жолдан тұратын мәліметтерді енгізуге
рұқсат беретін қасиет;
* Индекстелген өріс (Индексированное поле) – егер өріске осы қасиет
берілсе, онда осы өрісте сақталған жазбаларды сұрыптаумен, іздестірумен
байланысты амалдар жылдамдатылады. Индекстелінген өріс үшін жазбалардағы
мәндердің қайталануын тексеруді ұйымдастыруға болады.
Жоғарыда айтылған өрістер қасиеті негізінен мәтіндік типті өріске қатысты.
Бұдан басқа типті өрістер осы қасиеттерге ие болуы және болмауы да мүмкін.
Өрістердің кейбір типтері тек өздеріне ғана тән қасиеттерге ие бола алады.
Мысалы, нақты сандармен берілген мәліметтерге ғана тән қасиет – үтірден
кейінгі белгілер санын көрсету. Ал суреттерді, бейнеклиптерді, дыбыстық
жазбаларды сақтауғаарналған өрістер бұл қасиеттердің көбіне ие бола
алмайды.
Мәліметтер типі
Microsoft Excel электрондық кестесімен танысқанда біз мәліметтердің үш
типін қарастырғанбыз: мәтіндік, сандық және формулалар. Мәліметтер
базасының кестесі көптеген мәліметтер типімен жұмыс істеуге мүмкіндік
береді. Олар:
2- сурет. Конструктор бланксінде көрсетілген мәліметтер типі
Төменде Access деректерінің түрі және олардың сипаттамасы көрсетілген:
* Мәтіндік (Текстовый) - өлшемі арқылы кәдімгі мәтіндік ақпаратты сақтауға
арналған мәліметтер типі (255 символға дейін);
* МЕМО өрісі (Поле МЕМО) – (65535 символға дейінгі) үлкен көлемді мәтінді
сақтауға арналған мәліметтер типі. Шын мәнінде мәтін өрісте
көрсетілмейді, ол мәліметтер базасының басқа жерінде сақталады да, өрісте
оның тұрған жері көрсетіледі, бірақ қолданушыға мұндай айырмашылық
білінбейді;
*Сандық (Числовой) – нақты сандарды сақтауға арналған мәліметтер типі;
*Мерзіміуақыты (Датавремя)- күнтізбе бойынша күнін, айын және уақытты
сақтауға арналған мәліметтер типі;
*Қаржылық (Денежный) – қаржылық шаманы сақтауға арналған мәліметтер типі;
*Санауыш (Счетчик)- жазбаларды автоматты түрде номерлеуге арналған
мәліметтер типі;
*Логикалық- логикалық мәліметтерді сақтауға арналған тип (ИӘ немесе ЖОҚ
деген мәндерді қабылдайды);
*OLE объектілер өрісі (Поле объектов OLE) - әр түрлі объектілерді
(мультимедиалық, графикалық, символдық) сақтауға арналған мәліметтер типі.
Бұл да МЕМО өрісі сияқты басқа да жерде сақталады, OLE объектілері өрісінде
оның тұрғае жері көрсетіледі;
*Гиперсілтеме (Гиперссылка)- Интернеттің Web-объектілерінің URL- адресін
сақтауғаарналған өріс. Сілтемені тышқанның батырмасымен шерткенде автоматты
түрде броузер жүктелініп, терезеге Web-объекті шығады;
*Ауыстырулар шебері (Мастер подстановок) – бұл арнаулы емес мәліметтер
типі. Бұл объектінің көмегімен мәліметтерді енгізуді автоматтандыруды дайын
тізімнен таңдап алатындай етіп ұйымдастыруға болады;
Мәліметтер базасының объектілері
Таблицы – деректерді сақтауға арналған негізгі объект;
Запросы – бір немесе бірнеше кестеден керекті деректерді анықталған
шарттарға байланысты таңдап алу мүмкіндігін беретін объект;
Формы – деректерді енгізуге, экранға бейнелеуге немесе жұмысты басқаруға
арналған объект;
Отчеты – форматтауға, нәтижелерді есептеуге және таңдап алған деректерді
баспаға шығаруға арналған объект;
Макросы – Microsoft Access қамтитын шағын программалар;
Модули – Visual Basic тілінде жазылған программаларды қамтитын объект;
MS Access 2000 МББЖ-мен жұмыс істеу
MS Access 2000 жалпы сипаттамасы қазіргі уақытта MS Access мәліметтер
базасын басқарудың үстемдік программалық жүйелері арасында ең
танымалыларының бірі. Көпшілікке кең тараған танымалдық себептері мыналар:
1. Әмбебаптығы мен интерфейстің ойланып істелу деңгейі жоғары, өйткені
көбінесе әр түрлі біліктіліктегі пайдаланушылардың жұмысына арналған,
негіз құраушы режимінен оларды тікелей пайдалану режиміне икемді және
жедел көшуге мүмкіндік беретін мәліметтер базасының объектілерін
басқарудың жүйесі іске асқан;
2. Microsoft Office құрамына кіретін программалық басқа өнімдермен, сон
дай-ақ ole технологиясын қолдайтын кез келген программалық өнімдермен
бірігіп-кірігуі (интеграция) мүмкіндіктерінің терең дамуы;
3. Жасалған жұмыста көрсеткіш құралдардың молдығы.
Мәліметтер базасы объектілері. Кез келген МББЖ-мен жұмыс процесінде
мәліметтер базасында файл (немесе файл топтары) жасау басталған жері болып
саналады.
Access мәліметтер базасын құра алатын объектілердің типтеріне басты
терезенің негізгі бөліктері сәйкес келеді. Бұлар Таблицалар, Сұрау салулар,
Есептер, Парақтар, Макростар мен Модульдер.
Терезе тақырыбы – мәліметтер базасының файл атауы.
Мәліметтер базасының негізгі объектілерге арналған қосымшасынан басқа үш
бұйрықтық кнопкалары бар: Ашу, Конструктор, Құру. Олардың көмегімен кесте
жұмысының режимі таңдалады.
Егер Таблица қосымшасы таңдалса, бұл қосымшаның терезесінде осы МБ-да бар
кестелердің тізімі бейнеленеді.
Бар кестені ашу үшін оның атын бұл тізімде ерекшелеп, Ашу кнопкасын басу
керек.
Жаңа кестедегі МБ-ны іске қосу үшін Құру кнопкаын басу қажет.
Бар кестенің макетін түзеу үшін оның тізімдегі атауын ерекшелеп,
Конструктор кнопкасын басу керек.
Кестелер – мәліметтер базасының негізгі объектілері. Біріншіден кестелерде
базада бар мәліметтердің барлығы сақталады, екіншіден, кестелер базаның
құрылымын (өрістерін, олардың типтерін, қасиеттерін) да сақтайды.
Сұрау салулар – кестелерден мәліметтер алу үшін және оларды пайдаланушыға
қолайлы түрде ұсынуға арналған арнайы құрылымдар. Сұрау салулардың
көмегімен мәліметтерді іріктеу, оларды сұрыптау мен сүзгіден өткізу сияқты
операциялар атқарылады.
Сонымен қатар берілген алгоритм бойынша мәліметтер өзгертуге, жаңа кестелер
жасауға, басқа шығу көздерінен алынған мәліметтер кестесін автоматты түрде
орындауға, кестелердегі қарапайым есептеулерді және т.б. жасауға болады.
Формалар көмегімен базаға жаңа мәліметтер енгізетін немесе бары қаралатын
объектілер. Формалар пайдаланушыға толтыруға болатын өрістерді ғана
толтыруға арналған құралдар ұсынады.
Сонымен қатар формада бір мезгілде енгізуді автоматтандыру үшін басқарудың
арнайы элементтерді (есептегіштер, ашылатын тізімдер, ауыстырып қосқыштар,
жалаушылар және т.б.) орналастыруға болады. Формалардың артықшылығы
толтырылған бланкілерден мәліметтер енгізу болған кезде, әсіресе, көрнекі
көрінеді. Бұл жағдайда графикалық құралдарды форма бланктің ресімделуін
қайталанатындай етіп жасайды – бұл терімшінің жұмысын оңайлатады, оның
шаршап, қажуын азайтады және баспа қателерін болдырмайды.
Форманың көмегімен мәліметтерді енгізіп қана қоймай, бейнелеуге де болады.
Сұрау салулар да мәліметтерді бейнелейді, бірақ оны нәтижелік кестелер
түрінде, дайындаудың ешқандай құралдары болмай-ақ жасайды. Формалардың
көмегімен мәліметтерді шығарған кезде дайындаудың арнайы құралдарын
қолдануға болады:
Есептер – мәліметтер ұсынудың ерекше формасы. Әдетте, есепті қалыптастыру
үшін есептелетін өрістер, топтастырулар, іріктеу шарттарымен бірге әр түрлі
кестелерден мәліметтер жинайтын сұрау салулар жасалады.
Содан кейін MS Access-тің жалпы ережелері бойынша осындай сұрау салулар
негізінде есеп жобаланады, ол мыналарға жол ашады:
• Оқу мен талдауға қолайлы формалармен мәліметтер ұсынуға;
• Қорытынды және орта мәндерді есептеп, жазбаларды топтастыру (бірнеше
деңгей бойынша);
• Графикалық объектілерді есепке кіргізу мен басып шығару (мысалы,
диаграмма).
Парақтар – бұлар Access 2000-да жүзеге асқан мәліметтердің арнайы
объектілері. Оларды майдалап айтқанда мәліметтерге қол жеткізу парақтары
деп атауға болады.
Физикалық жағынан бұл Web-парақта орналастырылған және клиентке сонымен
бірге берілетін HTML кодында орындалған ерекше объект. Бұл объект өзінен-
өзі мәліметтер базасы болып саналмайды, бірақ серверде қалатын мәліметтер
базасымен бірге Web-парақта берілген байланыс атқарылатын, компоненттерді
құрамында ұстайды. Web-торапқа келуші осы компоненттерді пайдалана отырып,
қол жететін парақ өрісіндегі жазбалар базасын қарай алады.
Осылайша, мәліметтерге жету парақтары клиентпен интерфейсті, сервер мен
серверде орналасқан мәліметтер базасы арасында интерфейсті жүзеге асырады.
Макростар мен модульдер. Объектілердің бұл категориялары программалау
жолымен жаңа функцияларды жасау үшін де, мәліметтер базасын басқару
жүйесімен жұмыс істегенде де қайталанатын операцияларды автоматтандыруға да
арналған.
Макростар – макробұйрықтар. Егер базамен қайсыбір операциялар ерекше көп
жасалса, бірнеше бұйрықты бір макросқа топтастырып, оны пернелердің
ерекшеленген амалымен белгілеудің мәні бар.
Модульдер – Visual Basic тілінде жазылған программалық рәсімдер
(процедуралар). Егер Access стандарттық құралдар тапсырыс берушінің небір
шеберлікті талап ететін шарттарын қанағаттандыруға жетпейді, программашы
бұл үшін қажетті модульдер жазады.
Мәліметтер базасын ұйымдастыру
Мәліметтер базасы кейбір қолданбалы ақпараттық жүйеде қолданылатын
деректерді қамтиды. Мысалы: ’Сирена’ немесе ’Экспресс’ ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ
2. Мәліметтер базасы және мәліметтер базасын басқару жүйесі
2.1 Мәліметтер базасының негізгі түсініктері
2.2 Қарапайым мәліметтер базасының құрылымы
2.3 Мәліметтер базасы өрістерінің қасиеттері
2.4 Мәліметтер типі
2.5 Мәліметтер базасының объектілері
3. MS Access 2000 МББЖ-мен жұмыс істеу
3.1. Мәліметтер базасын ұйымдастыру
3.2 Мәліметтер қорын басқару жүйесі
3.3. Мәліметтер базасының кестесін құру
3.4. Программаны іске қосу
3.5. Мәлеметтер базасын құру жұмысы
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Мәліметтер базасының негізгі түсініктері
Мәліметтер базасы дегеніміз ақпаратты сақтауға және жинақтауға
арналған ұйымдасқанан құрылым. Ең алғаш мәліметтер базасы ұғымы жаңадан
қалыптасқан кезде онда шындығында мәліметтер сақталатын. Бірақ қазіргі
кездегі көптеген мәліметтер базсын басқару жүйелері өздерінің
құрылымдарында тек мәліметтерді ғана емес, сонымен қатар олардың
тұтынушымен және басқа да ақпараттық-программалық кешендермен қарым-
қатынасының әдістерін де қамтиды. Сондықтан біз қазіргі заманғы мәліметтер
базасында тек мәліметтер ғана емес, ақпаратта сақталады деп айта аламыз.
Осы аталғанды мысалмен түсіндіре кетелік. Үлкен банкінің мәліметтер
базасын қарастыралық. Мұнда тұтынушы туралы, оның адресі жайлы, қаржылық
амалдары несие алу тарихы және т.б. мәліметтер бар. Бұл мәліметтер базасына
көптеген көптеген банк қызметкерлері қатынай алады, бірақ олардың ішінде
тұтастай базаға кіріп, оғған өзгерістер енгізе алатын қызметкер жоқ.
Сонымен қатар әрбір қызметкердің өзіне берілген нақты мәіліметтермен жұмыс
істеуін қамтамасыз ететін мәліметтер базасының әдістері мен құралдары да
бар.
Мәліметтер базасын басқару жүйесі дегеніміз жаңа мәліметтер базасын
құруға, оны мәліметтермен толдыруға, оның мазмұнын редакциялауға, оларды
реттеуге, безендіруге және баспа құралдарына шығаруға немесе байланыс
арналарына жөнелтуге арналған программалық құралдар кешені.
Дүние жүзінде мәліметтер базасын басқару жүйелерінің түрі өте көп.
Олардың әрбіреуінің түрлі объектілерменжұмыс істеу ерекшеліктеріне,
қолданушыға ұсынатынқызмет түрінің өзгешелігіне қарамастан, оларда ортақ
ұғымдар кешені қалыптасқан. Сондықтан бізге бір ғана мәліметтер базасын
басқару жүйесін қарстырсақ жеткілікті. Солардың ішінен Microsoft Office
программасының құрамына енетін
Microsoft Access 2000 мәліметтер базасын басқару жүйесін таңдап алдым.
Қарапайым мәліметтер базасының құрылымы
Базаға ешқандай мәліметтер енгізілмеген жағдайда да ол мәліметтер базасы
болып қала береді. Өйткені онда мәліметтер болмаған күннің өзінде де,
қандай да бір ақпарат бар- бұл мәліметтер базасының құрылымы. Щл
мәліметтерді енгізудің және сақтаудың әдістерін анықтап береді. Мәліметтер
базасы көптеген объектілерден тұрады, біраы солардың ең негізгісі кесте
болып табылады. Ең қарапайым мәліметтер базасы бір ғана кестеден тұрады.
Сәйкесінше, ең қарапайым мәліметтер базасының құрылымы сол кестенің
құрылымымен анықталады.
Біз білеміз, екі өлшемді кестенің құрылымы жолдар мен бағандардан тұрады.
Олардың аналогы ретінде қарапайым мәліметтер базасында өрістер мен
жазбаларды аламыз. Өрістердің құрамы иен қасиетттерін өзгерту арқылы,
мәліметтер базасының
құрылымын өзгертеміз.
Мәліметтер базасы өрістерінің қасиеттері
Өрістер мәліметтер базасының құрылымын ғана емес, сонымен қатар
мәліметтердің топтық қасиеттерін де анықтайды. Төменде Microsoft Access
2000
мәліметтер базасын басқару жүйесіндегі кесте өрісінің негізгі қасиеттері
келтірілген:
1-сурет. Конструктор бланкісіндегі өріс қасиеттері
*Өріс атауы (Найменование поля)- мәліметтер базасына автоматтандыру
операцияларын қолданғанда осы өрістің элементтеріне қандай қатынаста болу
керектігін анықтайды (жалпы жағдайда өріс атауы кесте бағандарының
тақырыптары ретінде қолданылады);
*Өріс типі (Тип поля)- берілген өрістегі мәліметтер типін анықтайды;
*Өріс өлшемі (Размер поля)- берілген өріске енгізілетін символдардың ақырғы
ұзындығын анықтайды;
*Енгізу қалқасы (Маска ввода)- енгізудің түрін анықтайды (енгізуді
автоматтандыру құралы);
*Қолтаңба(Подпись)- берілген өріс үшін кесте бағанының тақырыбын анықтайды
(егер қолтаңба көрсетілмесе, онда баған тақырыбыны өріс атауы қасиеті
пайдаланылады);
*Үнсіз келісім бойынша қабылданатын мән (Значение по умолчанию)- ұяшыққа
автоматты түрде енгзілетін мән (енгізуді автоматтандыру құралы);
*Мәнге қойылатын шарт (Условие на значение)- мәліметтерді енгізудің
дұрыстығын тексеру үшінқолданатын шектеу;
*Қате туралы хабар (Сообщение об ошибке)- қате мәлметтерді енгізу кезінде
пайда болатын ескерту ( Мәнге қойылатын шарт қасиеті берілген кезде тексеру
автоматты түрде жүзеге асырылады);
*Міндетті өріс (Объязательное поле) – мәліметтер базасын толтырғанда
берілген өрісті міндетті түрде толтыру қажеттігін анықтайтын қасиет;
* Бос жолдар (Пустые сторки) – бос жолдан тұратын мәліметтерді енгізуге
рұқсат беретін қасиет;
* Индекстелген өріс (Индексированное поле) – егер өріске осы қасиет
берілсе, онда осы өрісте сақталған жазбаларды сұрыптаумен, іздестірумен
байланысты амалдар жылдамдатылады. Индекстелінген өріс үшін жазбалардағы
мәндердің қайталануын тексеруді ұйымдастыруға болады.
Жоғарыда айтылған өрістер қасиеті негізінен мәтіндік типті өріске қатысты.
Бұдан басқа типті өрістер осы қасиеттерге ие болуы және болмауы да мүмкін.
Өрістердің кейбір типтері тек өздеріне ғана тән қасиеттерге ие бола алады.
Мысалы, нақты сандармен берілген мәліметтерге ғана тән қасиет – үтірден
кейінгі белгілер санын көрсету. Ал суреттерді, бейнеклиптерді, дыбыстық
жазбаларды сақтауғаарналған өрістер бұл қасиеттердің көбіне ие бола
алмайды.
Мәліметтер типі
Microsoft Excel электрондық кестесімен танысқанда біз мәліметтердің үш
типін қарастырғанбыз: мәтіндік, сандық және формулалар. Мәліметтер
базасының кестесі көптеген мәліметтер типімен жұмыс істеуге мүмкіндік
береді. Олар:
2- сурет. Конструктор бланксінде көрсетілген мәліметтер типі
Төменде Access деректерінің түрі және олардың сипаттамасы көрсетілген:
* Мәтіндік (Текстовый) - өлшемі арқылы кәдімгі мәтіндік ақпаратты сақтауға
арналған мәліметтер типі (255 символға дейін);
* МЕМО өрісі (Поле МЕМО) – (65535 символға дейінгі) үлкен көлемді мәтінді
сақтауға арналған мәліметтер типі. Шын мәнінде мәтін өрісте
көрсетілмейді, ол мәліметтер базасының басқа жерінде сақталады да, өрісте
оның тұрған жері көрсетіледі, бірақ қолданушыға мұндай айырмашылық
білінбейді;
*Сандық (Числовой) – нақты сандарды сақтауға арналған мәліметтер типі;
*Мерзіміуақыты (Датавремя)- күнтізбе бойынша күнін, айын және уақытты
сақтауға арналған мәліметтер типі;
*Қаржылық (Денежный) – қаржылық шаманы сақтауға арналған мәліметтер типі;
*Санауыш (Счетчик)- жазбаларды автоматты түрде номерлеуге арналған
мәліметтер типі;
*Логикалық- логикалық мәліметтерді сақтауға арналған тип (ИӘ немесе ЖОҚ
деген мәндерді қабылдайды);
*OLE объектілер өрісі (Поле объектов OLE) - әр түрлі объектілерді
(мультимедиалық, графикалық, символдық) сақтауға арналған мәліметтер типі.
Бұл да МЕМО өрісі сияқты басқа да жерде сақталады, OLE объектілері өрісінде
оның тұрғае жері көрсетіледі;
*Гиперсілтеме (Гиперссылка)- Интернеттің Web-объектілерінің URL- адресін
сақтауғаарналған өріс. Сілтемені тышқанның батырмасымен шерткенде автоматты
түрде броузер жүктелініп, терезеге Web-объекті шығады;
*Ауыстырулар шебері (Мастер подстановок) – бұл арнаулы емес мәліметтер
типі. Бұл объектінің көмегімен мәліметтерді енгізуді автоматтандыруды дайын
тізімнен таңдап алатындай етіп ұйымдастыруға болады;
Мәліметтер базасының объектілері
Таблицы – деректерді сақтауға арналған негізгі объект;
Запросы – бір немесе бірнеше кестеден керекті деректерді анықталған
шарттарға байланысты таңдап алу мүмкіндігін беретін объект;
Формы – деректерді енгізуге, экранға бейнелеуге немесе жұмысты басқаруға
арналған объект;
Отчеты – форматтауға, нәтижелерді есептеуге және таңдап алған деректерді
баспаға шығаруға арналған объект;
Макросы – Microsoft Access қамтитын шағын программалар;
Модули – Visual Basic тілінде жазылған программаларды қамтитын объект;
MS Access 2000 МББЖ-мен жұмыс істеу
MS Access 2000 жалпы сипаттамасы қазіргі уақытта MS Access мәліметтер
базасын басқарудың үстемдік программалық жүйелері арасында ең
танымалыларының бірі. Көпшілікке кең тараған танымалдық себептері мыналар:
1. Әмбебаптығы мен интерфейстің ойланып істелу деңгейі жоғары, өйткені
көбінесе әр түрлі біліктіліктегі пайдаланушылардың жұмысына арналған,
негіз құраушы режимінен оларды тікелей пайдалану режиміне икемді және
жедел көшуге мүмкіндік беретін мәліметтер базасының объектілерін
басқарудың жүйесі іске асқан;
2. Microsoft Office құрамына кіретін программалық басқа өнімдермен, сон
дай-ақ ole технологиясын қолдайтын кез келген программалық өнімдермен
бірігіп-кірігуі (интеграция) мүмкіндіктерінің терең дамуы;
3. Жасалған жұмыста көрсеткіш құралдардың молдығы.
Мәліметтер базасы объектілері. Кез келген МББЖ-мен жұмыс процесінде
мәліметтер базасында файл (немесе файл топтары) жасау басталған жері болып
саналады.
Access мәліметтер базасын құра алатын объектілердің типтеріне басты
терезенің негізгі бөліктері сәйкес келеді. Бұлар Таблицалар, Сұрау салулар,
Есептер, Парақтар, Макростар мен Модульдер.
Терезе тақырыбы – мәліметтер базасының файл атауы.
Мәліметтер базасының негізгі объектілерге арналған қосымшасынан басқа үш
бұйрықтық кнопкалары бар: Ашу, Конструктор, Құру. Олардың көмегімен кесте
жұмысының режимі таңдалады.
Егер Таблица қосымшасы таңдалса, бұл қосымшаның терезесінде осы МБ-да бар
кестелердің тізімі бейнеленеді.
Бар кестені ашу үшін оның атын бұл тізімде ерекшелеп, Ашу кнопкасын басу
керек.
Жаңа кестедегі МБ-ны іске қосу үшін Құру кнопкаын басу қажет.
Бар кестенің макетін түзеу үшін оның тізімдегі атауын ерекшелеп,
Конструктор кнопкасын басу керек.
Кестелер – мәліметтер базасының негізгі объектілері. Біріншіден кестелерде
базада бар мәліметтердің барлығы сақталады, екіншіден, кестелер базаның
құрылымын (өрістерін, олардың типтерін, қасиеттерін) да сақтайды.
Сұрау салулар – кестелерден мәліметтер алу үшін және оларды пайдаланушыға
қолайлы түрде ұсынуға арналған арнайы құрылымдар. Сұрау салулардың
көмегімен мәліметтерді іріктеу, оларды сұрыптау мен сүзгіден өткізу сияқты
операциялар атқарылады.
Сонымен қатар берілген алгоритм бойынша мәліметтер өзгертуге, жаңа кестелер
жасауға, басқа шығу көздерінен алынған мәліметтер кестесін автоматты түрде
орындауға, кестелердегі қарапайым есептеулерді және т.б. жасауға болады.
Формалар көмегімен базаға жаңа мәліметтер енгізетін немесе бары қаралатын
объектілер. Формалар пайдаланушыға толтыруға болатын өрістерді ғана
толтыруға арналған құралдар ұсынады.
Сонымен қатар формада бір мезгілде енгізуді автоматтандыру үшін басқарудың
арнайы элементтерді (есептегіштер, ашылатын тізімдер, ауыстырып қосқыштар,
жалаушылар және т.б.) орналастыруға болады. Формалардың артықшылығы
толтырылған бланкілерден мәліметтер енгізу болған кезде, әсіресе, көрнекі
көрінеді. Бұл жағдайда графикалық құралдарды форма бланктің ресімделуін
қайталанатындай етіп жасайды – бұл терімшінің жұмысын оңайлатады, оның
шаршап, қажуын азайтады және баспа қателерін болдырмайды.
Форманың көмегімен мәліметтерді енгізіп қана қоймай, бейнелеуге де болады.
Сұрау салулар да мәліметтерді бейнелейді, бірақ оны нәтижелік кестелер
түрінде, дайындаудың ешқандай құралдары болмай-ақ жасайды. Формалардың
көмегімен мәліметтерді шығарған кезде дайындаудың арнайы құралдарын
қолдануға болады:
Есептер – мәліметтер ұсынудың ерекше формасы. Әдетте, есепті қалыптастыру
үшін есептелетін өрістер, топтастырулар, іріктеу шарттарымен бірге әр түрлі
кестелерден мәліметтер жинайтын сұрау салулар жасалады.
Содан кейін MS Access-тің жалпы ережелері бойынша осындай сұрау салулар
негізінде есеп жобаланады, ол мыналарға жол ашады:
• Оқу мен талдауға қолайлы формалармен мәліметтер ұсынуға;
• Қорытынды және орта мәндерді есептеп, жазбаларды топтастыру (бірнеше
деңгей бойынша);
• Графикалық объектілерді есепке кіргізу мен басып шығару (мысалы,
диаграмма).
Парақтар – бұлар Access 2000-да жүзеге асқан мәліметтердің арнайы
объектілері. Оларды майдалап айтқанда мәліметтерге қол жеткізу парақтары
деп атауға болады.
Физикалық жағынан бұл Web-парақта орналастырылған және клиентке сонымен
бірге берілетін HTML кодында орындалған ерекше объект. Бұл объект өзінен-
өзі мәліметтер базасы болып саналмайды, бірақ серверде қалатын мәліметтер
базасымен бірге Web-парақта берілген байланыс атқарылатын, компоненттерді
құрамында ұстайды. Web-торапқа келуші осы компоненттерді пайдалана отырып,
қол жететін парақ өрісіндегі жазбалар базасын қарай алады.
Осылайша, мәліметтерге жету парақтары клиентпен интерфейсті, сервер мен
серверде орналасқан мәліметтер базасы арасында интерфейсті жүзеге асырады.
Макростар мен модульдер. Объектілердің бұл категориялары программалау
жолымен жаңа функцияларды жасау үшін де, мәліметтер базасын басқару
жүйесімен жұмыс істегенде де қайталанатын операцияларды автоматтандыруға да
арналған.
Макростар – макробұйрықтар. Егер базамен қайсыбір операциялар ерекше көп
жасалса, бірнеше бұйрықты бір макросқа топтастырып, оны пернелердің
ерекшеленген амалымен белгілеудің мәні бар.
Модульдер – Visual Basic тілінде жазылған программалық рәсімдер
(процедуралар). Егер Access стандарттық құралдар тапсырыс берушінің небір
шеберлікті талап ететін шарттарын қанағаттандыруға жетпейді, программашы
бұл үшін қажетті модульдер жазады.
Мәліметтер базасын ұйымдастыру
Мәліметтер базасы кейбір қолданбалы ақпараттық жүйеде қолданылатын
деректерді қамтиды. Мысалы: ’Сирена’ немесе ’Экспресс’ ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz