Мемлекеттік қаржылық бақылаудың артықшылықтары мен кемшіліктері

Мемлекеттік қаржы бақы¬лауы¬ның тиімділігін арттыру
Мемлекеттік қаржылық бақылаудың артықшылықтары
Мемлекеттік қаржылық бақылаудың кемшіліктері

Мемлекеттік қаржы бақы¬лауы¬ның тиімділігін арттыру ту¬ралы пікір көптен бері айтылып жүр. Әлемдік озық тәжірибені ес¬кере отырып, қаржылық бақы¬лау¬дың қазіргі және тиімді жүйесін қалыптастыруға бағытталған жан-жақты шаралар қабылдау қа¬жет¬тігі туралы да дүркін-дүркін сөз болып келеді. Мұны қаржы саласындағы нақ осы бақылау қызметінің на¬рықтық қатынастар жағдайында мемлекеттік қаржы ресурстарын тиімді басқару үдерісін қамта¬ма¬сыз етуге тиіс неғұрлым пәрменді тетіктердің бірі болып табыла¬тынымен түсіндіруге болады. Әңгіме, ең алдымен, мемлекеттік органдардың жұмысы мемлекет¬тің қатысуымен жүретін немесе мемлекеттің қызметіне байла¬ныс¬ты ұйымдардың қаржы және ша¬руа-шылық қызметін басқару жүйе¬сін ұйымдастыруды, мем¬ле¬кеттік бюджетті қалыптастырудың және бюджеттік қаражаттарды пайдаланудың ашықтығын қам¬тамасыз ету жөнінде болып отыр. Белгіленген тақырыптың баса назар аударылатын тұстары ту¬ра¬лы айту үшін жұмысты жаңадан бастауды ешкімнің де ұсынып отырмағанын қаперге салудың еш артықтығы жоқ. Өйткені, тәуел¬сіздік алғаннан бері респуб¬ли¬ка¬мызда нарықтық экономика та¬лаптарына сай келетін мемле¬кет¬тік қаржы бақылау жүйесін құру жөнінде жүйелі жұмыс жүргі¬зілу¬де. Осы орайда біршама тәжірибе жинақталды, алайда, бірқатар кем¬шіліктерге де жол берілді. Сон-дықтан қазіргі уақытта мемлекеттік қаржы бақылау ор¬гандары қызметінің тиімділігін арттыруға, олардың ойдағыдай жұмыс істеуінің құқықтық және әдістемелік негіздерін нығайтып, одан әрі жетілдіре түсуге бай¬ла¬нысты бірқатар проблемалардың төбесі қылтияды. Бұл ретте саны көп тексеру¬ші-лердің жұмысында белгілі бір мүдделердің қақтығысы бар еке¬нін жоққа шығаруға болмайды, өкінішке қарай, мұны бәрі бірдей көрсе де көрмегенсіп, жанай өт¬ке¬нді қалайды. Бұл неге бай¬ла¬нысты деген мәселеге келетін бол¬сақ, Үкіметтің бюджет қара¬жат¬тарын өзі бөлетіндігімен және олардың жұмсалуын да Қаржы министрлігінің Қаржылық бақы¬лау және мемлекеттік сатып алу ко¬митетінің атынан өзі бақы¬лай¬тындығымен байланысты екенін айтуға тиіспіз. Сыртқы және ішкі бақылауды жүзеге асыру жө¬ніндегі өкілеттіктерді заңнамалық бөлудің әлсіздігі салдарынан жұ¬мыс барысында бірін-бірі қай¬талау элементтері орын алып отыр. Атап айтқанда, Қаржы ба¬қылау комитеті заң бойынша ішкі бақылау қызметі бола отырып, іс жүзінде жергілікті бюджеттердің орындалуының ішкі бақылауын да жүзеге асырады, сөйтіп, мәс¬лихаттардың тексеру комиссия-лары¬ның функцияларын алмас¬тырумен айналысады. Оның үстіне бүгінде мемле¬кет¬тік қаржы бақылау орган¬дарында қалыптасып отырған штаттық құрылымы мен саны да бір-біріне бара-бар емес.