ҚР банктік қызметті реттеу тәртібі
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1. ҚР банктік қызметті реттеу тәртібі ... ... ... ... ... .4
2. Инспекциялау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
3. Банкті консервациялау ... ... ... ... ... ... ... ..11
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16
Қолданылған әдебиеттер тізімі: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
1. ҚР банктік қызметті реттеу тәртібі ... ... ... ... ... .4
2. Инспекциялау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
3. Банкті консервациялау ... ... ... ... ... ... ... ..11
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16
Қолданылған әдебиеттер тізімі: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
Экономикалық даму нарықтық қайта құру процессі кезінде жүргізілетін мемлекеттерде тұрақты, сенімді банктік қызметті қалыптастыру және дамыту негізгі, күрделі әлеуметтік-экономикалық мәселелердің бірі болып табылады.
Екінші деңгейлі банктер сәтті жұмыс істейтін нарықтық институттар қатарына қосылуы және экономикалық жүйе дамуының қозғаушы және ынталандырушы күші болуы, банктік қызметті реттеу мәселелеріне қызығушылық туғызды.
Банктік қызметті реттеу- экономикалық жүйенің барлық элементтері арасында сәйкестілікті орнататын тұрақтандырушы механизмге негізделеді. Реттеу маңыздылығы – банктік сектор капиталының ортақтану дәрежес імен экономиканың нақты сектор дамуына әсер етуінің жоғарғы мүмкіндігімен, сондай–ақ ұлттық және халықаралық қаржы нарықтарында жүргізілетін операциялардың көлемімен анықталады.
Банктік қызметті реттеу қаржы жүйесін сауықтандыру үшін маңызды болып табылатын мемлекеттің ақша-несие саясатымен тығыз байланысты.
Қазіргі жағдайда банктік қызметті реттеу монетарлық теория тұжырымымен жақын болып келеді. Банктік қызметті ретеу процесінің негізгі бағыты мемлекет экономикасының пропорционалды емес дамуын болдыртпау болып табылады. Осы жерде бұндай реттеудің қатаңдығы қойылған мақсатқа қол жеткізудің алғы шарты болып табылады.
Екінші деңгейлі банктер сәтті жұмыс істейтін нарықтық институттар қатарына қосылуы және экономикалық жүйе дамуының қозғаушы және ынталандырушы күші болуы, банктік қызметті реттеу мәселелеріне қызығушылық туғызды.
Банктік қызметті реттеу- экономикалық жүйенің барлық элементтері арасында сәйкестілікті орнататын тұрақтандырушы механизмге негізделеді. Реттеу маңыздылығы – банктік сектор капиталының ортақтану дәрежес імен экономиканың нақты сектор дамуына әсер етуінің жоғарғы мүмкіндігімен, сондай–ақ ұлттық және халықаралық қаржы нарықтарында жүргізілетін операциялардың көлемімен анықталады.
Банктік қызметті реттеу қаржы жүйесін сауықтандыру үшін маңызды болып табылатын мемлекеттің ақша-несие саясатымен тығыз байланысты.
Қазіргі жағдайда банктік қызметті реттеу монетарлық теория тұжырымымен жақын болып келеді. Банктік қызметті ретеу процесінің негізгі бағыты мемлекет экономикасының пропорционалды емес дамуын болдыртпау болып табылады. Осы жерде бұндай реттеудің қатаңдығы қойылған мақсатқа қол жеткізудің алғы шарты болып табылады.
1. "О Национальном банке РК". Закон РК от 30.03.95г. №2155.
2. "О банках и банковской деятельности в РК ". Закон РК от 31.08.95г. №2444.
3. "О валютном регулировании". Закон РК от 17.04.95г. №54-1
Оқулықтар мен оқу құралдары:
1) Банковское право РК.
2) Банковского система за 10 лет независимости Казахстана Нб РК. Алматы. 2001г.
3) Новиков, Чумаченко Б.П., Шалгинбаева Г.Н. "Стратегия и управление банковскими рисками".
4) Мақыш С.Б. "Коммерциялық банктердің операциялары". А. 2002ж.
5) Сейткасымов Г.С. "Банковское дело". А. 1998г.
2. "О банках и банковской деятельности в РК ". Закон РК от 31.08.95г. №2444.
3. "О валютном регулировании". Закон РК от 17.04.95г. №54-1
Оқулықтар мен оқу құралдары:
1) Банковское право РК.
2) Банковского система за 10 лет независимости Казахстана Нб РК. Алматы. 2001г.
3) Новиков, Чумаченко Б.П., Шалгинбаева Г.Н. "Стратегия и управление банковскими рисками".
4) Мақыш С.Б. "Коммерциялық банктердің операциялары". А. 2002ж.
5) Сейткасымов Г.С. "Банковское дело". А. 1998г.
ҚР банктік қызметті мемлекеттік реттеудің теориялық негіздері.
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .3
1. ҚР банктік қызметті реттеу тәртібі ... ... ... ... ... .4
2. Инспекциялау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
3. Банкті консервациялау ... ... ... ... ... ... ... ..11
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 16
Қолданылған әдебиеттер тізімі: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
Кіріспе
Экономикалық даму нарықтық қайта құру процессі кезінде жүргізілетін
мемлекеттерде тұрақты, сенімді банктік қызметті қалыптастыру және дамыту
негізгі, күрделі әлеуметтік-экономикалық мәселелердің бірі болып табылады.
Екінші деңгейлі банктер сәтті жұмыс істейтін нарықтық институттар
қатарына қосылуы және экономикалық жүйе дамуының қозғаушы және
ынталандырушы күші болуы, банктік қызметті реттеу мәселелеріне қызығушылық
туғызды.
Банктік қызметті реттеу- экономикалық жүйенің барлық элементтері
арасында сәйкестілікті орнататын тұрақтандырушы механизмге негізделеді.
Реттеу маңыздылығы – банктік сектор капиталының ортақтану дәрежес імен
экономиканың нақты сектор дамуына әсер етуінің жоғарғы мүмкіндігімен,
сондай–ақ ұлттық және халықаралық қаржы нарықтарында жүргізілетін
операциялардың көлемімен анықталады.
Банктік қызметті реттеу қаржы жүйесін сауықтандыру үшін маңызды болып
табылатын мемлекеттің ақша-несие саясатымен тығыз байланысты.
Қазіргі жағдайда банктік қызметті реттеу монетарлық теория тұжырымымен
жақын болып келеді. Банктік қызметті ретеу процесінің негізгі бағыты
мемлекет экономикасының пропорционалды емес дамуын болдыртпау болып
табылады. Осы жерде бұндай реттеудің қатаңдығы қойылған мақсатқа қол
жеткізудің алғы шарты болып табылады.
1. ҚР банктік қызметті реттеу тәртібі
ҚР банктік жүйенің мемлекетсіздендіру прцесіне дейін банктік қызметті
реттеу мәселесі тиісті деңгейде болмады, өткені коммерциялық банктер өзінің
қызметін нарықтық заңдарға сәйкес келмейтін жағдайларда жүзеге асырды және
өзінің табысын банктік қызметтер мен несиелердің тапшылығын пайдаланып
шығарды. ЕДБ көбісі орталықтандырылған несиелерді өзінің клиеттерімен
қатар еркін алды.Бұл банктер мемлекеттік мамандандырылған банктердің
негізінде құрылды, сондықтан капиталдың жеткіліктілігі, төлемқабілеттілігі
мен өтімділікке байланысты қиыншылықтар болмады.Мемлекеттік аппараттың
құрамдас бөлігі ретінде банктердің қызметі, тек кәсіпорындардың
экономикалық қызметіне бақылау жасауда болды, сондықтан банктер мен
мемлекет арасында мүдделердің біріктірілуі орын алды. Бұндай жағдайларда
банктік қызметті реттеу мазмұны болып – нормативтер орындалуын әлсіз
тексеру және несиелік ресурстардың директивті түрде орналастыруды
қамтамасыз ету болды.
Қазіргі кезде банктік қызметті реттеу жаңа қалыптасқан нарықтық
заманның талаптарына сәйкес өзінің мазмұнын өзгертті. Ең бірінші банктік
қызметті реттеу және банктік қадағалау терминдерінің мәнін ашу кажет деп
ойлаймыз.
Банктік қызметті реттеу – бұл мемлекеттің ақша-несие саясаттының
құралдары арқылы несиелік ұйымдардың қызметіне активті түрде тәртіпке
келтіру шараларын жүргізу болып табылады. [1]Банктік қадағалау – бұл
орталық банк тарапынан бақылау болып табылады.
Бұндай анықтамалар банктік қызметті реттеу және қадағалау мазмұнын
толық ашпайды деп ойлаймыз. Бұл жерде банктік қадағалау бақылауға
теңестіріліп жіберілді, ал бақылау категориясы біршама басқа мағынаға ие.
"Банковский портфель" кітабының авторлары " банктік қызметті реттеу
категориясына берген анықтамасы келесі экономистердің тұжырымымен сәйкес
келеді: Роджер Лерой, Миллер, Мишкин ф., Ю.А. Бабичева және бұл ғалымдармен
келесідей анықтама берілді: " ... банктік қызметті реттеу – бұл мемлекеттің
Орталық банк арқылы банктердің қауіпсіз және тұрақты қызмет етуін
қамтамасыз ететін шаралар жүйесі болып табылады."
Келесі анықтама толық және түсінікті берілді деп ойлаймыз: "Банктік
реттеу – бұл банктік қадағалау функциялары мен банктер қызметін басқару
жөніндегі басқа қосымша функциялардан тұрады. Оның ішінде: мәжбүрлі ықпал
ету шаралары, банктерді жою және банкрот жариялау процестері, банктерді ашу
және олардың қызметін лицензиялау процедуралары, резиденттер мен
бейрезиденттер капиталының банк капиталына қатысу деңгейін белгілеу және
т.б." [2]
Ресейлік экономистер арасында реттеу және қадағалау ұғымдарын, сондай-
ақ банктер қызметін бақылау ұғымдарын толығырақ ашатын тұжырымдар бар. [3]
Банктік қызметті реттеу жөнінде авторлар келесідей тұжырым жасайды:" заңдар
негізінде банктік бизнесті жүзеге асыру құрылымы мен тәсілдерін анықтайтын
белгілі бір ережелер мен нұсқаулықтарды, өкілетті органдармен шығару" Ал
бақылау мақсаты – жеке банктердің сенімділігі мен тұрақтылығын қамтамасыз
ету болып табылады. Нәтижесінде бақылау – бұл банктік қызметке ұздіксіз
біртұтас қадағалауды білдіреді.
Банктік тәжірибеде " бақылау" және "қадағалау" – банктер мен олардың
мекемелерінде қызметті ұйымдастыру мен қаржылық шаруашылық қызметіне
мерзімді тексерістер мен тұрақты бақылауды қамтамасыз етуге бағытталған
шаралардың кешені болып табылады. [4] Банктік қадағалау кең мағынасында –
банктерге қойылатын арнайы талаптардың орындалуына жасалатын бақылау. Тар
мағынада, банктік қадағалау – бұл мемлекеттің өкілетті оргынымен жүзеге
асырылатын және анықталған сандық нормативтерді несиелік ұйымдармен
орындалуына бақылау жасау болып табылады.
Банктік заңдар позициясынан банктік қадағалау – бұл баектер қызметін
"ақылды" және "экономикалық" реттеудің мониторингі және инспекциялық
тексерістер нәтижелері бойынша нормативтік актілер мен ережелерді
банктермен орындауына бақылаулы мәжбүрлеу болып табылады.[5]
Реттеу процесін микроэкономикалық позициядан, яғни арнайы құрылған
қадағалау органының қаржылық өмірдің жеке аяларына ықпал ету тарапынан,
сыртқы реттеу ретінде анықтауға болады.
Сыртқы реттеу – Орталық банктің, яғни ҚР ҰБ, ЕДБ қызметіне ықпал ету
және нәтижесінде мемлекеттің банктік жүйенің бірінші деңгейі мен екінші
деңгейі (ЕДБ) арасында ерекше экономикалық қатынастар жүйесінің құрылуын
білдіреді. Сондай-ақ банктік өмірде өзін-өзі реттеу, яғни ішкі реттеу ұғымы
бар.
Ішкі реттеу – бұл банктермен өзінің кәсіпкерлік ұйым ішінде ҰБ заңдары
мен нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес және банктік бизнестегі өзінің
ерекше бағытын есепке ала отырып жүргізілетін реттеу, бақылау, қадағалау
процесі.
Бұл жерде сыртқы және ішкі реттеудің маңызы зор, өйткені олардың ортақ
келесідей мақсаттары бар: сенімділікті, тұрақтылықты, қауіпсіздікті,
табыстылықты, қоғамдық тану, ішкі және сыртқы нарықтарында беделін
қамтамасыз ету және нарықтық қатынастардың қалыптасу кезеніне тән
тұрақсыздандырғыш факторларды жою болып табылады.
Сыртқы реттеу - ҚР ҰБ мен ЕДБ арасындағы ерекше экономикалық
қатынастар жүйесі болып табылады, өйткені банктік жүйе - бұл қаржылық және
несиелік қатынастар субъектілерінің жиынтығы. Ал банктер – бұл экономика
қызметін реттеу мен бақылаудың негізгі бөлігі. Кез-келген ойланбаған
шаралар банкротқа ұшыраудың тізбегін туғызып, нәтижесінде мемлекеттің
өндіріс тиімділігінің төмендеуіне алып келеді. ҚР ҰБ мен ЕДБ арасында
экономикалық қатынастар жүйесін тиімді ұйымдастыру, мемлекет тарапынан
банктік қызметті реттеумен анықталады және ҚР ҰБ ЕДБ қатысты қызметінде
көрініс табады.
Банк жүйесінің екі деңгеінің бірлесе жұмыс істеуі, экономикалық
жүйенің жоғарғы тиімді тұрақтылығын қамтамасыз етуге және мүдделердің
үйлесуіне ықпал етеді. ҚР ЕДБ қатысты мемлекеттің саясаты - ҰБ шығаратын
әртүрлі заңдары, қаулы, нұсқаулықтарына негізделеді және олар "ақылды" және
"экономикалық" актілеріне бөлінеді.
Мұндағы ақылды реттеу – бұл банк жүйесі мен қаржы институттардың
тұрақтылығы мен банктік тәуекелдерді төмендетуді қамтамасыз ететін заңи
актілер.
Экономикалық реттеу – бұл ақша-несие саясатты көмегімен экономикалық
саясаттың мақсаттарына қол жеткізу.[6]
Банктік жүйе қоғаммен, Үкіметпен, экономиканың нақты сектор
кәсіпорындарымен, шетел компаниялары мен халықаралық ұйымдар арасындағы
өзара қарым -қатынастардың ортасында орналасқан. Әрбір ЕДБ және біртұтас
банк жүйесінің табысты, сенімді қызмет етуінің шарты болып тек банктың
бәсекелестік мүмкіндігі мен кәсіпқойлығы ғана емес, сондай-ақ ҚР ҰБ
тарапынан жүргізілетін реттеу саясаты табылады. Сондықтан банктік қызметті
бір орталықтан реттеу, банкроттықтың алдын –алу, ақша эмиссиясы мен
несиелерге бақылау жасау мен банктік салымдарды сақтандыруды мемлекет
жүзеге асыруады.
1995ж 30 наурызда қабылданған ҚР Ұлттық Банкі туралың ҚР заңының 7-
бабына сәйкес ҰБ негізгі мақсаттарының бірі банк қызметін реттейтін
нормативтік –құқықтық актілерді қабылдау және олардың орындалуына бақылауды
жүзеге асыру арқылы банктердің клиенттері мен кредиторларының мүдделерін
қорғау болып табылады. ҰБ осы мақсатына жетуде келесідей қызметтерді жүзеге
асырады:
▪ банктердің ашылуына және өзінің еркімен қайта құрылуға, жойылуға,
ашылуға; банктың немесе банктік холдингтің ірі қатысушысы мәртебесін банк
–резиденттерге және ҚР территориясынан тыс жерде заңды немесе жеке
тұлғаларға алуға; бағалы қағаздар нарығында кәсіби қызметті жүзеге
асырушы ұйымдардың жарғылық капиталына банктердің қатысуына; жеке банктік
операцияларды жүзеге асыруға құқық беретін лицензия алуға рұқсат береді;
▪ банк қызметіне қадағалау мен бақылауды жүзеге асыруды және пруденциалық
нормативтерді және белгілі бір күнге банк капиталының мөлшерін бекітеді;
заң актілерінде қарастырылған санкцияларды қолданады;
▪ өз еркімен немесе мәжбүрлеу түрінде жабылатын банктердің жою
комиссиясы жұмысына бақылауды жүзеге асырады;
▪ заң актілеріне сәйкес ҰБ өзінің бақылау және қадағалау қызметтірін
қамтамасыз ету мақсатымен екінші деңгейлі банктер үшін қаржылық есепті
өткізу мерзімдерін және халықаралық стандарттарға сәйкес формалар тізімін
бекітеді;
▪ ҚР заңдарына сәйкес тағы да басқа қызметтерді жүзеге асырады.
ҰБ өз қызметтерін жүзеге асыру барысында келесідей реттеу және
қадағалау қағидаларына сүйенеді:
1. ҚР ҰБ банк қызметіне реттеу мен қадағалауды жүзеге асырушы органы болып
табылады;
2. ҰБ реттеушілік қызметті ҚР ақша–несие жүйесінің тұрақтылығын қолдауға
және банк кредиторлары, салымшылары және клиенттердің мүдделерін қорғауға
бағытталған;
3. Банк жүйесінің қызмет етуіне бірдей жағдай жасайды және банктік
бәсекенің дамуын қолдайды;
4. ҰБ банктердің оперативтік қызметіне араласпайды;
5. Банктік және қаржылық статистиканы дайындауға және жалпы экономикалық
талдау жүргізуге қажетті ақпаратты банктерден талап етуге құқылы;
Реттеу мен қадағалауды жүзеге асыруда ҰБ негізгі құзіреттері:
ҚР ҰБ банктерге бақылаудың, қадағалаудың және лицензиялауды жүзеге
асырады.
Осы мақсаттарға жетуде келесідей өкілеттіктері бар:
▪ Банктер мен олардың клиенттеріне орындауына міндетті нормативтік-
құқықтық актілерді қабылдауға;
▪ Лицензиялау процедуралары мен нормативтерді белгілеуге;
▪ Аудиторлық ұйымдарды қатыстыру арқылы тексеруге немесе орнына барып
банктердің және олардың филиалдарының қызметін тексеруге және өзінің
бақылау және қадағалау функцияларын дұрыс орындауға қажетті ақпараттар
мен мәліметтерді алуға және алынған ақпарат бойынша түсініктемелерді
талап етуге;
▪ Банктік заңдарда қарастырылған банктерге, олардың ірі қатысушыларына
және банктік холдингтерге мәжбүрлеу шаралары мен санкцияларды қолдану
туралы шешім қабылдауға;
▪ Банктік заңдармен анықталған жағдайларда уақытша әкімшілікті
тағайындауға;
ҰБ екінші деңгейлі банктердің қызметін реттеуді мынадай жолдармен
жүзеге асырады:
▪ Пруденциалдық нормативтер белгілеу;
▪ Банктердің орындауына міндетті нормативтік құқықтық актілерді шығару;
▪ Банктердің қызметін тексеру;
▪ Банктердің қаржылық жағдайын сауықтыруға байланысты ұсыныстар беру;
▪ Бактерге ықпал ететін шектеу шараларын қолдану;
▪ Банктерге немесе олардың лауазымды тұлғаларына санкциялар қолдану.
2. Инспекциялау.
Банк жұмысын инспекциялау - банк қызметін жалпы және жеке мәселелер
бойынша талдау, банк басшысы мен қызметкерлері жұмысының қазіргі заңдарға
сәйкестілігін, банктің нақты қаржылық және институционалдық жағдайы
жайында мәліметтерді анықтау мақсатымен жүргізіледі. Банктердің қызметін
инспекциялауды ҰБ дербес түрде немесе басқа ұйымдарды қатыстыру арқылы
жүзеге асырыды. ҰБ банктерді жалпы тексеруді (екінші деңгейлі банктердің
жоспарына сәйкес), сондай-ақ ағымдағы (жеке мәселелер бойынша) тексеруді
жүзеге асырады.
Банк жұмысын тексеруді ҰБ тапсырмасында көрсетілген сұрақтар бойынша
жүргізіледі. ҰБ жүргізілетін жоспарлы тексеріс жайында банкке хабарлауға
құқығы бар, сонымен қатар тексерісті алдын-ала хабарлаусыз да жүргізуі
мүмкін. Банктер инспекциялау органдарына ҰБ тексеруге байланысты
көрсетілген тапсырмалары бойынша көмектесуге міндетті. Сондай–ақ әрбір
лауазымды тұлғалар мен қызметкерлерден сұрауды жүргізу мүмкіндігін және
тексеруге қажетті ақпараттарға қол жеткізуді қамтамасыз ету керек.
Банк жұмысына инспекциялауды арнайы құрылған ҰБ комиссиясы жүргізеді.
Бұл комиссия талдау жүргізілген құжаттардың көшірмесін тексеріс-актісіне
қосады. Комиссия мүшелеріне банктердің қызметін инспекциялау барысында
алған мәліметтерді жариялауға немесе үшінші бір адамдарға беруге тиым
салынады. Тексеріс аяқталғаннан кейін комиссияның әрбір мүшесі жұмыс
есебін дайындайды. Одан кейін комиссия басшысы жалпы қорытынды есеп
дайындайды. Бұл қорытынды есеп тиісті түрде рәсімделіп, екі данада
жасалады. Біреуі ҰБ Банктік Қадағалау Депортаментіне, екіншісі –
инспекциялау жүргізілген банк басшысына беріледі.
Тексеру кезінде банк және банк қызметкерлері тарапынан заң
бұзушылық немесе т.б. кемшіліктер анықталған жағдайда банк оларды жойып,
нәтижесін ҰБ-ке хабарлауы тиіс.
Егер ҰБ шектелген мәселелер төңірегіенде тексеріс жүргізетін болса,
онда қорытынды есеп-қисапсыз, тексеру-актісі дайындалады.
Банк қызметінің негізгі бағыттары бойынша банкті инспекциялау
нәтижелері ҰБ төрағасының орынбасары және банк басшылығының қатысуымен
жиналыста талданады. Инспекциялау барысында алған мәліметтер негізінде ҰБ
санкциялар мен шектелген ықпал ету шараларын қолдануға құқылы. Бұндай
жағдайда ҰБ анықталған кемшіліктерді жою туралы жазбаша есеп беру мерзімін
белгілейді.
Банктің қаржылық жағдайы нашарлаған жағдайда, ҰБ оның акционерлері
алдында қаржылық жағдайын сауықтандыру қажеттігі туралы, басшылықты
ауыстыру немесе банкті қайта құру мәселесі туралы талап қояды және
төмнедегідей ұсыныстар береді:
▪ Депозиттерді қабылдауды шектеу туралы;
▪ Жарғылық капиталды көбейту туралы;
▪ Дивиденттерді төлеуді тоқтату және провизияларды көбейту;
▪ Жеке филиалдар мен өкілдіктерді жабу және қызметкерлерді қосымша
жалдауды тоқтату немесе шектеу арқылы шығындарды қысқарту туралы;
▪ Банктің кез-келген лауазымды тұлғалары мен қызметкерлерін жұмыстан
уақытша босату туралы;
▪ Жоғары тәуекелді банктік операциялардың кейбір түрін шектеу немесе
тоқтату туралы.
Банктер пруденцилдық нормативтер мен орындалуы міндетті басқа да
нормалар және лимиттерді, сондай-ақ ҰБ нормативтік-құқықтық актілерін
бұзса, онда олардың лауазымды тұлғалары мен қызметкерлері банктің қаржылық
жағдайына және тұрақтылығына немесе депозиторлары мен клиенттерінің
мүддесіне қауіп төндіретін заңсыз әрекеттер жасаса, онда ҰБ шектеген ықпал
ету шараларының мыныдай түрлері қолдануы мүмкін:
а) Міндеттеме-хатты талап ету;
ә) Банкпен жазбаша келісім жасау;
б) Ескерту жасау;
в) Орындауға міндетті бұйрық- хат беру;
Банкке қатысты шектелген ықпал ету шараларын қолдану туралы ҰБ банктің
Бақылау Кеңесіне хабарлауға құқылы. Банкке шектелген ықпал ету шараларын
қолданса, онда банк ҰБ Банктік Қадағалау Департаментіне міндеттеме-хатты
орындауға байланысты жүзеге асырылытын шаралар туралы хатты 7 күн ішінде
тапсыруға міндетті. Сондай-ақ, хатқа қоса шараларды жүзеге асыру тәртібін
және жоспарлаған шаралардың қаржылық негіздемесін беруге тиісті.
Банктік Қадағалау Депортаменті банктің өзіне алған міндеттерін
орындауына бақылау жасайды.
Банктің міндеттеме-хатында банктің өзінде бар кемшіліктерді
мойындау және банк басшылығының екі ай ішінде оларды жою туралы мәліметтер
болу тиіс. ҰБ келесідей жағдайларда банктен міндеттеме-хатты талап етуге
құқылы:
а) өтімділік коэффициентін бұзу, клиенттің ақша-қаражаттарын аудару
туралы тапсырмасын уақытында орындамау, есеп айырысу операциялары бойынша
өзінің міндеттемелерін келісім-шартқа сәйкес орындамау, банктің
корреспонденттік шотына картотеканың болуы;
б) минималды резервтік талаптардың орындалмауы;
в) ҰБ жазбаша сұрауына мәліметтерді немесе құжаттарды уақытында
немесе мүлдем бермеу;
г) ҰБ келісімінсіз банк басшысы қызметінің өзінің лауазымды
міндеттерін бекітілген мерзімнен көп уақыт атқаруы;
д) заңмен қарастырылған жағдайлардан басқа, банктердің заңды
тұлғалардың жарғылық қорына қатысу;
е) шетел қатынасуымен құрылған банктің ішкі активтерге қаражаты
орналастыру талаптарын бұзуы;
ж) ҰБ есеп беру мен мәліметтерді тапсырмау немесе дұрыс емес
тапсыру;
Жазбаша келісім – анықталған кемшіліктерді дереу жою және онымен
байланысты бастапқы шараларды бекіту туралы банк пен ҰБ арасындағы келісім.
Жазбаша келісім банк қызметінде бар кемшіліктерді және заң
бұзушылықты қалыпқа келтіру үшін, ұзақ мерзім қажет кезде қолданады.
Жазбаша келісім жоғарыда көрсетілген жағдайларға қоса төмендегідей кезде
қолданылады:
а) банк құрылтайшылары ҰБ тиісті келісімінсіз дауыс құқығы бар банк
акцияларының 25% көбін тікелей немесе жанама түрде иеленсе немесе басқарса;
б) банктің орталықтандырылған несиелік ресурстары бойынша мерзімі
өткен қарыздары болса;
Жазбаша бұйрық ҰБ-пен айқындалған кемшіліктерді, белгіленген мерзім
ішінде жоюға нақты шараларды қолдану қажеттілігі туралы банкке тапсырмасы.
Жазбаша бұйрық келесі жағдайларда қолданылады:
а) екіден кем емес есептік күнге меншікті қаражат жеткілігі және бір
қарыз алушыға ең жоғары тәуекел коэффициентерін бұзу, соның ішінде капитал
теріс болған жағдайда;
б) бекітілген ең төменгі мөлшеріне жарғылық қор мөлшерінің сәйкес
келмеуі;
в) банктың жарғылық қоры заңсыз көздерден құрылу фактілері анықталса;
г) банк міндеттеме-хатты немесе жазбаша келісім шарттарын бұзған
немесе орындамаған жағдайда.
Ескерту хаты – ... жалғасы
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .3
1. ҚР банктік қызметті реттеу тәртібі ... ... ... ... ... .4
2. Инспекциялау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
3. Банкті консервациялау ... ... ... ... ... ... ... ..11
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 16
Қолданылған әдебиеттер тізімі: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
Кіріспе
Экономикалық даму нарықтық қайта құру процессі кезінде жүргізілетін
мемлекеттерде тұрақты, сенімді банктік қызметті қалыптастыру және дамыту
негізгі, күрделі әлеуметтік-экономикалық мәселелердің бірі болып табылады.
Екінші деңгейлі банктер сәтті жұмыс істейтін нарықтық институттар
қатарына қосылуы және экономикалық жүйе дамуының қозғаушы және
ынталандырушы күші болуы, банктік қызметті реттеу мәселелеріне қызығушылық
туғызды.
Банктік қызметті реттеу- экономикалық жүйенің барлық элементтері
арасында сәйкестілікті орнататын тұрақтандырушы механизмге негізделеді.
Реттеу маңыздылығы – банктік сектор капиталының ортақтану дәрежес імен
экономиканың нақты сектор дамуына әсер етуінің жоғарғы мүмкіндігімен,
сондай–ақ ұлттық және халықаралық қаржы нарықтарында жүргізілетін
операциялардың көлемімен анықталады.
Банктік қызметті реттеу қаржы жүйесін сауықтандыру үшін маңызды болып
табылатын мемлекеттің ақша-несие саясатымен тығыз байланысты.
Қазіргі жағдайда банктік қызметті реттеу монетарлық теория тұжырымымен
жақын болып келеді. Банктік қызметті ретеу процесінің негізгі бағыты
мемлекет экономикасының пропорционалды емес дамуын болдыртпау болып
табылады. Осы жерде бұндай реттеудің қатаңдығы қойылған мақсатқа қол
жеткізудің алғы шарты болып табылады.
1. ҚР банктік қызметті реттеу тәртібі
ҚР банктік жүйенің мемлекетсіздендіру прцесіне дейін банктік қызметті
реттеу мәселесі тиісті деңгейде болмады, өткені коммерциялық банктер өзінің
қызметін нарықтық заңдарға сәйкес келмейтін жағдайларда жүзеге асырды және
өзінің табысын банктік қызметтер мен несиелердің тапшылығын пайдаланып
шығарды. ЕДБ көбісі орталықтандырылған несиелерді өзінің клиеттерімен
қатар еркін алды.Бұл банктер мемлекеттік мамандандырылған банктердің
негізінде құрылды, сондықтан капиталдың жеткіліктілігі, төлемқабілеттілігі
мен өтімділікке байланысты қиыншылықтар болмады.Мемлекеттік аппараттың
құрамдас бөлігі ретінде банктердің қызметі, тек кәсіпорындардың
экономикалық қызметіне бақылау жасауда болды, сондықтан банктер мен
мемлекет арасында мүдделердің біріктірілуі орын алды. Бұндай жағдайларда
банктік қызметті реттеу мазмұны болып – нормативтер орындалуын әлсіз
тексеру және несиелік ресурстардың директивті түрде орналастыруды
қамтамасыз ету болды.
Қазіргі кезде банктік қызметті реттеу жаңа қалыптасқан нарықтық
заманның талаптарына сәйкес өзінің мазмұнын өзгертті. Ең бірінші банктік
қызметті реттеу және банктік қадағалау терминдерінің мәнін ашу кажет деп
ойлаймыз.
Банктік қызметті реттеу – бұл мемлекеттің ақша-несие саясаттының
құралдары арқылы несиелік ұйымдардың қызметіне активті түрде тәртіпке
келтіру шараларын жүргізу болып табылады. [1]Банктік қадағалау – бұл
орталық банк тарапынан бақылау болып табылады.
Бұндай анықтамалар банктік қызметті реттеу және қадағалау мазмұнын
толық ашпайды деп ойлаймыз. Бұл жерде банктік қадағалау бақылауға
теңестіріліп жіберілді, ал бақылау категориясы біршама басқа мағынаға ие.
"Банковский портфель" кітабының авторлары " банктік қызметті реттеу
категориясына берген анықтамасы келесі экономистердің тұжырымымен сәйкес
келеді: Роджер Лерой, Миллер, Мишкин ф., Ю.А. Бабичева және бұл ғалымдармен
келесідей анықтама берілді: " ... банктік қызметті реттеу – бұл мемлекеттің
Орталық банк арқылы банктердің қауіпсіз және тұрақты қызмет етуін
қамтамасыз ететін шаралар жүйесі болып табылады."
Келесі анықтама толық және түсінікті берілді деп ойлаймыз: "Банктік
реттеу – бұл банктік қадағалау функциялары мен банктер қызметін басқару
жөніндегі басқа қосымша функциялардан тұрады. Оның ішінде: мәжбүрлі ықпал
ету шаралары, банктерді жою және банкрот жариялау процестері, банктерді ашу
және олардың қызметін лицензиялау процедуралары, резиденттер мен
бейрезиденттер капиталының банк капиталына қатысу деңгейін белгілеу және
т.б." [2]
Ресейлік экономистер арасында реттеу және қадағалау ұғымдарын, сондай-
ақ банктер қызметін бақылау ұғымдарын толығырақ ашатын тұжырымдар бар. [3]
Банктік қызметті реттеу жөнінде авторлар келесідей тұжырым жасайды:" заңдар
негізінде банктік бизнесті жүзеге асыру құрылымы мен тәсілдерін анықтайтын
белгілі бір ережелер мен нұсқаулықтарды, өкілетті органдармен шығару" Ал
бақылау мақсаты – жеке банктердің сенімділігі мен тұрақтылығын қамтамасыз
ету болып табылады. Нәтижесінде бақылау – бұл банктік қызметке ұздіксіз
біртұтас қадағалауды білдіреді.
Банктік тәжірибеде " бақылау" және "қадағалау" – банктер мен олардың
мекемелерінде қызметті ұйымдастыру мен қаржылық шаруашылық қызметіне
мерзімді тексерістер мен тұрақты бақылауды қамтамасыз етуге бағытталған
шаралардың кешені болып табылады. [4] Банктік қадағалау кең мағынасында –
банктерге қойылатын арнайы талаптардың орындалуына жасалатын бақылау. Тар
мағынада, банктік қадағалау – бұл мемлекеттің өкілетті оргынымен жүзеге
асырылатын және анықталған сандық нормативтерді несиелік ұйымдармен
орындалуына бақылау жасау болып табылады.
Банктік заңдар позициясынан банктік қадағалау – бұл баектер қызметін
"ақылды" және "экономикалық" реттеудің мониторингі және инспекциялық
тексерістер нәтижелері бойынша нормативтік актілер мен ережелерді
банктермен орындауына бақылаулы мәжбүрлеу болып табылады.[5]
Реттеу процесін микроэкономикалық позициядан, яғни арнайы құрылған
қадағалау органының қаржылық өмірдің жеке аяларына ықпал ету тарапынан,
сыртқы реттеу ретінде анықтауға болады.
Сыртқы реттеу – Орталық банктің, яғни ҚР ҰБ, ЕДБ қызметіне ықпал ету
және нәтижесінде мемлекеттің банктік жүйенің бірінші деңгейі мен екінші
деңгейі (ЕДБ) арасында ерекше экономикалық қатынастар жүйесінің құрылуын
білдіреді. Сондай-ақ банктік өмірде өзін-өзі реттеу, яғни ішкі реттеу ұғымы
бар.
Ішкі реттеу – бұл банктермен өзінің кәсіпкерлік ұйым ішінде ҰБ заңдары
мен нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес және банктік бизнестегі өзінің
ерекше бағытын есепке ала отырып жүргізілетін реттеу, бақылау, қадағалау
процесі.
Бұл жерде сыртқы және ішкі реттеудің маңызы зор, өйткені олардың ортақ
келесідей мақсаттары бар: сенімділікті, тұрақтылықты, қауіпсіздікті,
табыстылықты, қоғамдық тану, ішкі және сыртқы нарықтарында беделін
қамтамасыз ету және нарықтық қатынастардың қалыптасу кезеніне тән
тұрақсыздандырғыш факторларды жою болып табылады.
Сыртқы реттеу - ҚР ҰБ мен ЕДБ арасындағы ерекше экономикалық
қатынастар жүйесі болып табылады, өйткені банктік жүйе - бұл қаржылық және
несиелік қатынастар субъектілерінің жиынтығы. Ал банктер – бұл экономика
қызметін реттеу мен бақылаудың негізгі бөлігі. Кез-келген ойланбаған
шаралар банкротқа ұшыраудың тізбегін туғызып, нәтижесінде мемлекеттің
өндіріс тиімділігінің төмендеуіне алып келеді. ҚР ҰБ мен ЕДБ арасында
экономикалық қатынастар жүйесін тиімді ұйымдастыру, мемлекет тарапынан
банктік қызметті реттеумен анықталады және ҚР ҰБ ЕДБ қатысты қызметінде
көрініс табады.
Банк жүйесінің екі деңгеінің бірлесе жұмыс істеуі, экономикалық
жүйенің жоғарғы тиімді тұрақтылығын қамтамасыз етуге және мүдделердің
үйлесуіне ықпал етеді. ҚР ЕДБ қатысты мемлекеттің саясаты - ҰБ шығаратын
әртүрлі заңдары, қаулы, нұсқаулықтарына негізделеді және олар "ақылды" және
"экономикалық" актілеріне бөлінеді.
Мұндағы ақылды реттеу – бұл банк жүйесі мен қаржы институттардың
тұрақтылығы мен банктік тәуекелдерді төмендетуді қамтамасыз ететін заңи
актілер.
Экономикалық реттеу – бұл ақша-несие саясатты көмегімен экономикалық
саясаттың мақсаттарына қол жеткізу.[6]
Банктік жүйе қоғаммен, Үкіметпен, экономиканың нақты сектор
кәсіпорындарымен, шетел компаниялары мен халықаралық ұйымдар арасындағы
өзара қарым -қатынастардың ортасында орналасқан. Әрбір ЕДБ және біртұтас
банк жүйесінің табысты, сенімді қызмет етуінің шарты болып тек банктың
бәсекелестік мүмкіндігі мен кәсіпқойлығы ғана емес, сондай-ақ ҚР ҰБ
тарапынан жүргізілетін реттеу саясаты табылады. Сондықтан банктік қызметті
бір орталықтан реттеу, банкроттықтың алдын –алу, ақша эмиссиясы мен
несиелерге бақылау жасау мен банктік салымдарды сақтандыруды мемлекет
жүзеге асыруады.
1995ж 30 наурызда қабылданған ҚР Ұлттық Банкі туралың ҚР заңының 7-
бабына сәйкес ҰБ негізгі мақсаттарының бірі банк қызметін реттейтін
нормативтік –құқықтық актілерді қабылдау және олардың орындалуына бақылауды
жүзеге асыру арқылы банктердің клиенттері мен кредиторларының мүдделерін
қорғау болып табылады. ҰБ осы мақсатына жетуде келесідей қызметтерді жүзеге
асырады:
▪ банктердің ашылуына және өзінің еркімен қайта құрылуға, жойылуға,
ашылуға; банктың немесе банктік холдингтің ірі қатысушысы мәртебесін банк
–резиденттерге және ҚР территориясынан тыс жерде заңды немесе жеке
тұлғаларға алуға; бағалы қағаздар нарығында кәсіби қызметті жүзеге
асырушы ұйымдардың жарғылық капиталына банктердің қатысуына; жеке банктік
операцияларды жүзеге асыруға құқық беретін лицензия алуға рұқсат береді;
▪ банк қызметіне қадағалау мен бақылауды жүзеге асыруды және пруденциалық
нормативтерді және белгілі бір күнге банк капиталының мөлшерін бекітеді;
заң актілерінде қарастырылған санкцияларды қолданады;
▪ өз еркімен немесе мәжбүрлеу түрінде жабылатын банктердің жою
комиссиясы жұмысына бақылауды жүзеге асырады;
▪ заң актілеріне сәйкес ҰБ өзінің бақылау және қадағалау қызметтірін
қамтамасыз ету мақсатымен екінші деңгейлі банктер үшін қаржылық есепті
өткізу мерзімдерін және халықаралық стандарттарға сәйкес формалар тізімін
бекітеді;
▪ ҚР заңдарына сәйкес тағы да басқа қызметтерді жүзеге асырады.
ҰБ өз қызметтерін жүзеге асыру барысында келесідей реттеу және
қадағалау қағидаларына сүйенеді:
1. ҚР ҰБ банк қызметіне реттеу мен қадағалауды жүзеге асырушы органы болып
табылады;
2. ҰБ реттеушілік қызметті ҚР ақша–несие жүйесінің тұрақтылығын қолдауға
және банк кредиторлары, салымшылары және клиенттердің мүдделерін қорғауға
бағытталған;
3. Банк жүйесінің қызмет етуіне бірдей жағдай жасайды және банктік
бәсекенің дамуын қолдайды;
4. ҰБ банктердің оперативтік қызметіне араласпайды;
5. Банктік және қаржылық статистиканы дайындауға және жалпы экономикалық
талдау жүргізуге қажетті ақпаратты банктерден талап етуге құқылы;
Реттеу мен қадағалауды жүзеге асыруда ҰБ негізгі құзіреттері:
ҚР ҰБ банктерге бақылаудың, қадағалаудың және лицензиялауды жүзеге
асырады.
Осы мақсаттарға жетуде келесідей өкілеттіктері бар:
▪ Банктер мен олардың клиенттеріне орындауына міндетті нормативтік-
құқықтық актілерді қабылдауға;
▪ Лицензиялау процедуралары мен нормативтерді белгілеуге;
▪ Аудиторлық ұйымдарды қатыстыру арқылы тексеруге немесе орнына барып
банктердің және олардың филиалдарының қызметін тексеруге және өзінің
бақылау және қадағалау функцияларын дұрыс орындауға қажетті ақпараттар
мен мәліметтерді алуға және алынған ақпарат бойынша түсініктемелерді
талап етуге;
▪ Банктік заңдарда қарастырылған банктерге, олардың ірі қатысушыларына
және банктік холдингтерге мәжбүрлеу шаралары мен санкцияларды қолдану
туралы шешім қабылдауға;
▪ Банктік заңдармен анықталған жағдайларда уақытша әкімшілікті
тағайындауға;
ҰБ екінші деңгейлі банктердің қызметін реттеуді мынадай жолдармен
жүзеге асырады:
▪ Пруденциалдық нормативтер белгілеу;
▪ Банктердің орындауына міндетті нормативтік құқықтық актілерді шығару;
▪ Банктердің қызметін тексеру;
▪ Банктердің қаржылық жағдайын сауықтыруға байланысты ұсыныстар беру;
▪ Бактерге ықпал ететін шектеу шараларын қолдану;
▪ Банктерге немесе олардың лауазымды тұлғаларына санкциялар қолдану.
2. Инспекциялау.
Банк жұмысын инспекциялау - банк қызметін жалпы және жеке мәселелер
бойынша талдау, банк басшысы мен қызметкерлері жұмысының қазіргі заңдарға
сәйкестілігін, банктің нақты қаржылық және институционалдық жағдайы
жайында мәліметтерді анықтау мақсатымен жүргізіледі. Банктердің қызметін
инспекциялауды ҰБ дербес түрде немесе басқа ұйымдарды қатыстыру арқылы
жүзеге асырыды. ҰБ банктерді жалпы тексеруді (екінші деңгейлі банктердің
жоспарына сәйкес), сондай-ақ ағымдағы (жеке мәселелер бойынша) тексеруді
жүзеге асырады.
Банк жұмысын тексеруді ҰБ тапсырмасында көрсетілген сұрақтар бойынша
жүргізіледі. ҰБ жүргізілетін жоспарлы тексеріс жайында банкке хабарлауға
құқығы бар, сонымен қатар тексерісті алдын-ала хабарлаусыз да жүргізуі
мүмкін. Банктер инспекциялау органдарына ҰБ тексеруге байланысты
көрсетілген тапсырмалары бойынша көмектесуге міндетті. Сондай–ақ әрбір
лауазымды тұлғалар мен қызметкерлерден сұрауды жүргізу мүмкіндігін және
тексеруге қажетті ақпараттарға қол жеткізуді қамтамасыз ету керек.
Банк жұмысына инспекциялауды арнайы құрылған ҰБ комиссиясы жүргізеді.
Бұл комиссия талдау жүргізілген құжаттардың көшірмесін тексеріс-актісіне
қосады. Комиссия мүшелеріне банктердің қызметін инспекциялау барысында
алған мәліметтерді жариялауға немесе үшінші бір адамдарға беруге тиым
салынады. Тексеріс аяқталғаннан кейін комиссияның әрбір мүшесі жұмыс
есебін дайындайды. Одан кейін комиссия басшысы жалпы қорытынды есеп
дайындайды. Бұл қорытынды есеп тиісті түрде рәсімделіп, екі данада
жасалады. Біреуі ҰБ Банктік Қадағалау Депортаментіне, екіншісі –
инспекциялау жүргізілген банк басшысына беріледі.
Тексеру кезінде банк және банк қызметкерлері тарапынан заң
бұзушылық немесе т.б. кемшіліктер анықталған жағдайда банк оларды жойып,
нәтижесін ҰБ-ке хабарлауы тиіс.
Егер ҰБ шектелген мәселелер төңірегіенде тексеріс жүргізетін болса,
онда қорытынды есеп-қисапсыз, тексеру-актісі дайындалады.
Банк қызметінің негізгі бағыттары бойынша банкті инспекциялау
нәтижелері ҰБ төрағасының орынбасары және банк басшылығының қатысуымен
жиналыста талданады. Инспекциялау барысында алған мәліметтер негізінде ҰБ
санкциялар мен шектелген ықпал ету шараларын қолдануға құқылы. Бұндай
жағдайда ҰБ анықталған кемшіліктерді жою туралы жазбаша есеп беру мерзімін
белгілейді.
Банктің қаржылық жағдайы нашарлаған жағдайда, ҰБ оның акционерлері
алдында қаржылық жағдайын сауықтандыру қажеттігі туралы, басшылықты
ауыстыру немесе банкті қайта құру мәселесі туралы талап қояды және
төмнедегідей ұсыныстар береді:
▪ Депозиттерді қабылдауды шектеу туралы;
▪ Жарғылық капиталды көбейту туралы;
▪ Дивиденттерді төлеуді тоқтату және провизияларды көбейту;
▪ Жеке филиалдар мен өкілдіктерді жабу және қызметкерлерді қосымша
жалдауды тоқтату немесе шектеу арқылы шығындарды қысқарту туралы;
▪ Банктің кез-келген лауазымды тұлғалары мен қызметкерлерін жұмыстан
уақытша босату туралы;
▪ Жоғары тәуекелді банктік операциялардың кейбір түрін шектеу немесе
тоқтату туралы.
Банктер пруденцилдық нормативтер мен орындалуы міндетті басқа да
нормалар және лимиттерді, сондай-ақ ҰБ нормативтік-құқықтық актілерін
бұзса, онда олардың лауазымды тұлғалары мен қызметкерлері банктің қаржылық
жағдайына және тұрақтылығына немесе депозиторлары мен клиенттерінің
мүддесіне қауіп төндіретін заңсыз әрекеттер жасаса, онда ҰБ шектеген ықпал
ету шараларының мыныдай түрлері қолдануы мүмкін:
а) Міндеттеме-хатты талап ету;
ә) Банкпен жазбаша келісім жасау;
б) Ескерту жасау;
в) Орындауға міндетті бұйрық- хат беру;
Банкке қатысты шектелген ықпал ету шараларын қолдану туралы ҰБ банктің
Бақылау Кеңесіне хабарлауға құқылы. Банкке шектелген ықпал ету шараларын
қолданса, онда банк ҰБ Банктік Қадағалау Департаментіне міндеттеме-хатты
орындауға байланысты жүзеге асырылытын шаралар туралы хатты 7 күн ішінде
тапсыруға міндетті. Сондай-ақ, хатқа қоса шараларды жүзеге асыру тәртібін
және жоспарлаған шаралардың қаржылық негіздемесін беруге тиісті.
Банктік Қадағалау Депортаменті банктің өзіне алған міндеттерін
орындауына бақылау жасайды.
Банктің міндеттеме-хатында банктің өзінде бар кемшіліктерді
мойындау және банк басшылығының екі ай ішінде оларды жою туралы мәліметтер
болу тиіс. ҰБ келесідей жағдайларда банктен міндеттеме-хатты талап етуге
құқылы:
а) өтімділік коэффициентін бұзу, клиенттің ақша-қаражаттарын аудару
туралы тапсырмасын уақытында орындамау, есеп айырысу операциялары бойынша
өзінің міндеттемелерін келісім-шартқа сәйкес орындамау, банктің
корреспонденттік шотына картотеканың болуы;
б) минималды резервтік талаптардың орындалмауы;
в) ҰБ жазбаша сұрауына мәліметтерді немесе құжаттарды уақытында
немесе мүлдем бермеу;
г) ҰБ келісімінсіз банк басшысы қызметінің өзінің лауазымды
міндеттерін бекітілген мерзімнен көп уақыт атқаруы;
д) заңмен қарастырылған жағдайлардан басқа, банктердің заңды
тұлғалардың жарғылық қорына қатысу;
е) шетел қатынасуымен құрылған банктің ішкі активтерге қаражаты
орналастыру талаптарын бұзуы;
ж) ҰБ есеп беру мен мәліметтерді тапсырмау немесе дұрыс емес
тапсыру;
Жазбаша келісім – анықталған кемшіліктерді дереу жою және онымен
байланысты бастапқы шараларды бекіту туралы банк пен ҰБ арасындағы келісім.
Жазбаша келісім банк қызметінде бар кемшіліктерді және заң
бұзушылықты қалыпқа келтіру үшін, ұзақ мерзім қажет кезде қолданады.
Жазбаша келісім жоғарыда көрсетілген жағдайларға қоса төмендегідей кезде
қолданылады:
а) банк құрылтайшылары ҰБ тиісті келісімінсіз дауыс құқығы бар банк
акцияларының 25% көбін тікелей немесе жанама түрде иеленсе немесе басқарса;
б) банктің орталықтандырылған несиелік ресурстары бойынша мерзімі
өткен қарыздары болса;
Жазбаша бұйрық ҰБ-пен айқындалған кемшіліктерді, белгіленген мерзім
ішінде жоюға нақты шараларды қолдану қажеттілігі туралы банкке тапсырмасы.
Жазбаша бұйрық келесі жағдайларда қолданылады:
а) екіден кем емес есептік күнге меншікті қаражат жеткілігі және бір
қарыз алушыға ең жоғары тәуекел коэффициентерін бұзу, соның ішінде капитал
теріс болған жағдайда;
б) бекітілген ең төменгі мөлшеріне жарғылық қор мөлшерінің сәйкес
келмеуі;
в) банктың жарғылық қоры заңсыз көздерден құрылу фактілері анықталса;
г) банк міндеттеме-хатты немесе жазбаша келісім шарттарын бұзған
немесе орындамаған жағдайда.
Ескерту хаты – ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz