Бұхар жырау ауданы топонимі

Кіріспе 3.5
І . Тарау
1. Топонимикаға байланысты зерртеу еңбектері 6.12
2. Бұхар жырау ауданы топонимдерінің
лексикалық құрамы 13.29
а) Байырғы қазақ тіліне тән атаулар 13.18
ә) Араб, иран тілдеріне тән атаулар 19.21
б) Орыс тіліне тән атаулар 21.29
ІІ . Тарау
Бұхар жырау ауданы топонимдернің
құрылымдық жүйесі 30.46


Қорытынды 47.48

Пайдаланған әдебиеттер тізімі 49.50

Соңғы жылдары елімізде жер-су атауларының (топонимдері) зерттелуі аса қарқынды жүргізілуде. Әсіресе, бұл саладағы аймақтық (региональды) атаулардың зерттелуі күн күттірмейтін мәселе болмақ. Себебі байтақ республикамыздағы көптеген микротопонимдер (ұсақ көлемді жер-су атаулары) күн өткен сайын жер бедерінен өшіп, ұмытылып барады. Оларды дер кезінде жинау, жүйелей тілдік тұрғыдан зерттеу, қойылу себептерін анықтау – оларды есте сақтау, тарихта қалдыруды басты кепілі.
Осындай аймақтық өңір – Қарағанды облысындағы Бұхар жырау ауданы болып табылмақ. Бұл аудан қазіргі Қарағанды облысының шығыс бөлігіне орналасқан, 1938 ж. аудан ретінде құрылған. Орталығы – Ботақара селосы, іргесін 1901 ж. Таврия губерниясынан қоныс аударғандар қалаған. 1938 ж. дейін Санниковсккое, Троцкое, ал 1961 ж. дейін Колхозное, 2000 ж. дейін Ульянов, ал 2000 ж. бері Ботақара ауылы аталынып келеді. Аудан негізінен мал, құс, егін шаруашылығымен айналасады және картоп пен көкөніс өсіруге мамандалған. Ауданда 24 аудандық совет жұмыс істейді. Аудан жері ұсақ шоқылы, төбелі, қырқалы, жазық далалы келеді. Жер қойнауынан тас, көмір, қоңыр көмір, құрылыс материалдары барланған. Ауа-райы – тым континенттік, қысы суық, аязды, жазы ыстық. Аудан жерінде Нұра, Ащысу, Байбұра, Соқыр өзендері мен Ботақара, Батпақкөл, Шалқар көлдері, Ботақара, Найзақара, Құлжұмырсорың таулары ұшырасады. Өсімдіктерінен көкпекті, боз, бетеге, сұлыбас, жуман, қараған; аң-құстардан қасқыр, түлкі, қарсақ, қоян, борсық, арқар, ақбөкен, елік, суыр, саршұнақ, аламан кездеседі.
Ауданда түрлі оқу-ағарту мекемелері, 20 фельдшерлік-акушерлік пункт бар. 1939 жылдан ауданда «Знамя Ильича», 1988 жылдан «Ильич туы» газеті, осы газет 1991 жылдан «Сарыарқа» деген атпенен шығарылады. Аудан жеріңде Бұқар жырау Қалқаманұлының бейіті бар.

1. Қазақ ССР тарихы. І-том. – Алматы, 195 бет.
2. А.Әбдрахманов. Топонимика және этимология. – Алматы, 1975. – 26 бет.
3. Қазақ ССР тарихы. 1-том. – Алматы. – 19 бет.
4. Қазақ ономастикасының мәселелері. – А., 1986. – 79 бет.
5. Мұрзаев Ғ.М Словарь местных географических терминов. – М., 1959. – 96 с.
6. Томанов М. Қазақ тілінің тарихи грамматикасы. – А., 1981. -115 бет.
7. Конкабаев К. Топонимия южной Киргизии.- Ф., 1980. – 71 стр.
8. КТТС. 1985. 8 том.
9. ҚТТС. – А., 1979. – 405 стр.
10. Виноградов В.В. «Вступительное слово» в сб. «Вопросы терминологии». – Москва, 1961. – стр.105.
11. Мұсабаев Г. Қазіргі қазақ тілінің лексикасы. – А., 1960. – 56 бет.
12. Муканов М.С. Этнический состав и расселение казахов Среднего жуза. – А., 1974. – 76 стр.
13. Қазақ совет энциклопедиясы. Энциклопедиялық анықтама. – А., 1980. – 187 бет.
14. Сонда, 191 бет.
15. Сонда, 192 бет.
16. Мурзаев Э.М. Словарь народных географических терминов. – М., 1984. – стр.36.
17. Сонда, стр.12.

18. Жанұзақов Т.Ж. Қазақ есімдерінің тарихы. – А., 1971. – 112 бет.
19. Молчанова О.Т. Гидронимы и оронимы Горного Алтая. – Саратов, 1982. – стр. 236.
20. Жанұзақов Т.Ж.Очерк казахской ономастики. – Алма-Ата, 1982. –стр. 116. -7 стр.
21. Әбдрахманов А. Топонимика және этимология. – А., 1975. – 57 бет.
22. Керімбаев Е.А. Айтулар сыры. – А., 1984. – 76 бет.
23. Қойшыбаев Е. Қазақстанның жер-су аттары сөздігі. – А., 1985. – 126 бет.
24. Әбдрахманов А. Топонимика және этимология. – А., 1975. –142 бет.