Қорытпалардың күй диагрммасы



Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1.бөлім. Қорытпалардың күй диагрммасы жайлы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
2.бөлім. Fe.Fe3C күй диаграммасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
2.1 Fe . Fe3 C күй диаграммасында кездесетін фазалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
Қосымша беттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
Глоссарий ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
Fe-Fe3C күй диаграммасы қортпа концентрациясының темірден цементитке дейінгі түрленуі мен фазалық құрамын сипаттайды. Темір-көміртекті қорытпалардың басты компаненттері емір-көміртекті қорытпалардың басты компаненттері Fe мен көміртегі С.
Темір – элементтердің периодтық жүйесінің 8-ші тобына жатады. Балқу температурасы 1539 С. Темірдің екі аллотропиялық модификациясы бар:  және . Темірдің тығыздығы – 7,68 г/см3, сызықтық ұлғаю коэффициенті – 11,7  10-6 С, меншікті электр кедергісі 0,10 Оммм2/м.
Көміртек – элементтердің периодтық жүйесінің 4-ші тобына жатады. Оның графит және алмас болып келетін екі модификациясы болады. Көміртектің тұрақты модификациясы – графит, ал тұрақсыз модификациясы – алмас болып саналады.
Фаза Fe-C қорытпаларында сұйық ерітінді, феррит, аустенит, цементит, ледебурит және графит түріндегі көміртегі болып кездеседі.
1. Смағұлов Д.Ұ.  Металлография . Алматы: ҚазҰТУ, 2001, 305 бет.
2. Жұмашева Ж.Т.  Материалтану  пәні бойынша оқу-әдістемелік кешені. Алматы: ҚазҰТУ, 2004, 42 бет.
3. Омаров А.Қ.  Металдар мен еонструкциялық материалдар технологиясы . Алматы: Мектеп, 1970, 306 бет.

Пән: Химия
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:   
Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1-бөлім. Қорытпалардың күй диагрммасы жайлы
түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
2-бөлім. Fe-Fe3C күй
диаграммасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..6
2.1 Fe – Fe3 C күй диаграммасында кездесетін фазалар
... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...11
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..12
Қосымша беттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...13
Глоссарий
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..1 5

Кіріспе

Fe-Fe3C күй диаграммасы қортпа концентрациясының темірден цементитке
дейінгі түрленуі мен фазалық құрамын сипаттайды. Темір-көміртекті
қорытпалардың басты компаненттері емір-көміртекті қорытпалардың басты
компаненттері Fe мен көміртегі С.
Темір – элементтердің периодтық жүйесінің 8-ші тобына жатады. Балқу
температурасы 1539( С. Темірдің екі аллотропиялық модификациясы бар: ( және
(. Темірдің тығыздығы – 7,68 гсм3, сызықтық ұлғаю коэффициенті – 11,7 ( 10-
6 С, меншікті электр кедергісі 0,10 Ом(мм2м.
Көміртек – элементтердің периодтық жүйесінің 4-ші тобына жатады. Оның
графит және алмас болып келетін екі модификациясы болады. Көміртектің
тұрақты модификациясы – графит, ал тұрақсыз модификациясы – алмас болып
саналады.
Фаза Fe-C қорытпаларында сұйық ерітінді, феррит, аустенит, цементит,
ледебурит және графит түріндегі көміртегі болып кездеседі.

1 Қорытпалардың күй диаграммасы жайлы түсінік

Қорытпа құраушылары мен олардың концентрациясының температураға
байланысты өзгерістерін күй диаграммасы сипаттайды.
Күй диаграммасының ордината осіне қорытпалардың температурасы,
абсцисса осіне концентрациясы салынады. Абсцисса осінің әрбір нүктесіне
белгілі концентрациялы қорытпа сәйкес келеді, ал шеткі нүктелері 100( -тік
қорытпа компаненттерін анықтайды. Диаграмманың кез келген нүктесі белгілі
бір температурадағы белгілі концентрациялы қорытпа күйінде сипаттайды.
Абсцисса осіне перпендикуляр түзудің бойында жатқан нүктелер белгілі
концентрациялы қорытпалардың температураға байланысты күйін, ал ордината
осіне перпендикуляр сызықтың бойында жатқан нүктелер тұрақты
температурадағы әр түрлі концентрациялы қорытпалар күйін сипаттайды. Күй
диаграммаларының түрлі қорытпа құраушыларының өзара әреекттесуіне,
температурасы мен концентрациясына байланысты әр түрлі болып келеді.
Қорытпалар оның құрамындағы құраушылар элементтер санына байланысты екі-үш
және одан да көп құраушылардан тұрады. Қос құраушылардан тұратын қорытпалар
диаграммасы жазықтықта, ал үш құраушыдан тұратын қорытпалар диаграммасы
кеңістікте жатады. Қос құраушыдан құраушыдан тұратын қорытпаның күй
диаграммасын сызу үшін, осы құраушылардың концентрациясы әр түрлі болып
келген қорытпаларының термиялық анализін, яғни температура мен уақыт
арасындағы байланысты ( сыну грфигін ) сызады (1-сурет). Сыну графигін сызу
үшін балқыған қорытпаға температураға градиеленген гальвонометрмен жасалған
термопара салып, қорытпа температурасының уақытқа байланысты өзгерісін
бақылаймыз. Енді ордина осіне температураны (Т), абсцисса осіне уақытты ((
) салып, сол екі параметр арасындағы байланысты график бойынша кескіндесек,
қорытпаның суыну графигін аламыз.
Енді қорытпа таза металл болса, онда суыну графигінде де аb, bс, сd
түзу сызықты үш участок болады (1,а-сурет), қоспа болса, онда оны аb, bс,
сd, de түзу қисық сызықты участоктар кескіндейді (1,б-сурет), ал аморфты
дене болса, ол дененің бір күйден екінші күйге өту процесі бір қалыпта
жүреді (1,в-сурет). Таза металдың суыну графигінде аb түзу бойынша металл
температурасы бір қалыпты төмендеп, в нүктесіне келгенде температура ((
уақыт өзгермей тұрып қалады. Графиктің bс участогын температура аялдамасы
деп, ал в нүктесіне сәйкес температураны заттың кризистік температурасы деп
атайды. вс участогында металдың кристалдану процесі басталып, жасырын балқу
жылуы бөлінеді. Сондықтан металдың барлық массасы сол участокта сұйық
күйлен қатты күйге өтіп болғанша температура төмендемейді, металдың сыртқы
ортаға берген жылуы жасырын жылумен толығып отырады.
с нүктесінде кристалдану процесі аяқталып, мералдың температурасы сd
түзуі бойынша бір қалыпты төмендейді.
Қорытпалардың кристалдану процесі таза металдар сияқты тұрақты
температурада емес, белгілі температура ралығында жүреді. Графиктегі сd
түзуі эвтектиканың кристалдануын сипаттайды. Металдар мен қорытпалардың
кристалдану процестері мен аллотропиялық түр өзгерістеріне сәйкес
температураларды олардың кризистік нүктелері деп атайды. әр түрлі
концентрациялы қорытпалардың суыну графиктерңндегі кристалдану процесінің
басталу температурасы мен аяқталу температурасын температура (Т)-
концентрация (с) графигіне көшірсек, күй диаграммасын аламыз. Күй
диаграммасын металдарды зерттеудің термиялық анализінен басқа олардың
микроструктуралық, ренгеноструктуралық және физикалық қасиеттерін зерттеу
әдістерімен де салуға болады.
Күй диаграммасының теориялық және практикалық маңызы зор. өйткені бұл
диаграмма бойынша көптегн практикалық мәселелерді тез және тәжірибе жасамай-
ақ шешуге болады. Мыслы, кез келген көміртекті темір қоспаларының (болат,
шойын) әр түрлі қасиеттерін анықтауға болады.
2 Fe-Fe3C күй диаграммасы

Диаграмма құрамында 6,7(-ке (2-сурет) дейін көміртегі бар көміртекті
темір қорытпаларының қасиеттерін сипаттайды. Құрамында 6,7(-тен 100(-ке
дейін көміртегі бар көміртекті темір қорытпаларының практикада маңызы жоқ.
диаграмманың абсцисса осіне 0(-тен 6,67(-ке дейінгі көміртегі (С) немесе
0(-тен 100(-ке дейінгі цементит, ал ордината осіне температура салынады.
Практикада Fe-C диаграммасында қарағанда Fe-Fe3C диаграммасының маңызы зор
болғандықтан, 2-суреттегі диаграмманы қарастырамыз. Ол үшін мынадай шартты
белгілер енгізейік: А – аустенит, Ц – цементит, Ц1 – бірінші реттік
цементит, Ц2 – екінші реттік цементит, Л – ледебурит, Ф – феррит, П –
перлит, ( - қатты ерітінді.
Көміртекті темір қорытпаларының диаграммасы бір-бірінен белгілі шамаға
ығысқан екі диаграммадан тұрады. Fe - Fe 3C диаграммасы үздіксіз жуан
сызықпен, ал Fe – C диаграммасы пунктир сызықпен кескінделген.
Көміртекті темір қорытпалары тез суығанда, қоспадан көміртегі химиялық
қосылыс – цементит (Fe 3 C) түрінде, ал баяу суынғанда, графит (С) түрінде
бөлінеді. Түзілген цементит тұрақсыз қосылыс, ал графит тұрақты қосылыс
болып табылады. Көміртекті темір қорытпалары баяу суынғанда цементиттен
графит мына реакция бойынша түзіледі:
Fe 3 C ( 3 Fe + C.
Диаграмманың ABCD сызығы ( ликвидус ) – қорытпалардың бастапқы
кристалдану температураларына сәйкес нүктелердің геометриялық орны. Осы
бойынша көміртекті темір қорытпалардың кристалдану процесі басталады.
Ликвидус сызығына жоғары жатқан кез келген нүкте көміртекті темір
қоспалардың сұйық күін анықтайды. 1539 (С температурада АВ сызығы бойынша (
құрамына 0,10 ( С бар көміртегінің ( - Fe-дегі қатты ерітіндісі) кристалдар
түзіледі.
1492(С температурада ( - Fe кристалдары сұйық ерітіндімен
әрекеттесіп, одан перетектикплық реакция бойынша құрамында 0,15 ( С бар ( -
Fe (аустенит) түзіледі.
Қорытпадағы көміртегінің мөлщері 0,5( - тең көп болса, ВС сызығы
бойынша қорытпадан аустенит ( көміртегінің ( - Fe ең жоғары ерітіндісі 2(),
ал СD сызығы бойынша бірінші реттік цементит (Ц1) бөлінеді.
С нүктесі 1130 (С температурада көміртегінің концентрациясы 4,3 ( - ке
жеткенде қорытпадан аустенит, бірінші реттік цементит кристалдары бөлініп,
ледебурит эвтетикалық қоспасы түзіледі. AHJECF сызығы (солидус) – барлық
көміртекті қорытпалардың кристалдану температураларының соңғы мәніне сәйкес
нүктелердің геометриялық орны. Бұл сызық төменгі диаграмма нүктелеріне
сәйкес қорытпалардың қатты күйін анықтайды. Солидус сызығына төменгі
аймақтарда көміртекті темір қорытпаларының бірінші реттік кристалдану
процестері аяқталып, олардың екінші және үшінші реттік кристалдану
процестерінің нәтижесінде мынандай құраушылар түзіледі:
1. 2 ((С(4,3( эвтектикалық дейінгі шойындар, структурасы:А+Ц2+Л(А+Ц1).

2. С(4,3( эвтектикалық шойын структурасы: Л.
3. 4,3((С(6,67( эвтектикадан кейінгі шойындары. Структуралық құрамы:
Ц1 + Л(А+Ц1).
Қорытпа структурасының ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Қорытпалар күйі диаграммасы. Темір көміртекті қорытпалардың фазалары мен компоненттері. Темір – цементит жүйесі күй диаграммасы
Мышьяк негізіндегі оңтайлы қасиеттерді қамтамасыз ететін легірлеуші кешендерді таңдау
Темір көміртекті қорытпалардың фазалары мен компоненттері туралы ақпарат
Цирконның қасиеттері
Мышьякты өндіру және қолдану
Қағаз шығаратын зауыттардағы желдету жүйесі
Мейірбан металдар және қорытпалар
Барийдың қасиеттері
Материалтану туралы
Гиббс заңы немесе фазалар ережесі мен кесінділер ережесін қолдану
Пәндер