Адвокатура туралы
1. Адвокатура туралы ұғым. Адвокатураның міндеттері мен ұйымдастырылуы. Адвокаттар алқасы. Заң консультациялары және адвокаттық кеңселер
2. Адвокаттар алқасына мүшелік. Адвокаттардың құқықтық жағдайы. Адвокаттардың еңбегін реттеу және оған ақы төлеу
3. Адвокатураның мемлекеттік органдармен және қоғамдық ұйымдармен өзара қатынастары
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
2. Адвокаттар алқасына мүшелік. Адвокаттардың құқықтық жағдайы. Адвокаттардың еңбегін реттеу және оған ақы төлеу
3. Адвокатураның мемлекеттік органдармен және қоғамдық ұйымдармен өзара қатынастары
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Адвокатура дегеніміз өзін-өзі басқаратын қоғамдық ұйым; ол заң негізінде халыққа және ұйымдарға құқықтық мәселелер жөнінде ақыл-кеңес беру, алуан түрлі құжаттар мен іс қағаздарын жасау, сотта қылмыстық істер бойынша қорғаушы, ал азаматтық істер бойынша өкіл болуды жүзеге асыру жолымен заң көмегін көрсетеді.
Құқықты қорғау органдары мен ұйымдары жүйесінде адвокатура маңызды орын алады. Қазақстан Республикасында адвокатура азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын және заңды мүдделерін қорғауға, сот әділдігін жүзеге асыруға, заңдылықтың сақталуы мен нығайтылуына, азаматтарды заңдарды дәл әрі мүлтіксіз орындау, халық игілігіне ұқыпты қарау, еңбек тәр-тібін сақтау, басқа адамдардың құқықтарын, ар-намысы мен қадір-қасиетін, ортақ тұрмыс ережелерін құрметтеу рухында тәрбиелеуге жәрдемдеседі.
Өз міндеттерін орындай келіп, адвокаттар заң көмегінің мынадай түрлерін көрсетеді: заң туралы сұрақтар бойынша ақыл-кеңестер мен түсіндірмелер, заңдар жөнінде ауызша және жазбаша анықтамалар береді; арыздар, шағымдар және қүқықтық сипаттағы басқа да құжаттар жазады; азаматтық істер мен әкімшілік қүқық бұзушылықтар туралы істер бойынша соттарда және басқа да мемлекеттік органдарда өкіл болады, қылмыстық істер бойынша алдын ала тергеуге және сотқа жәбірленушілердің қорғаушылары, өкілдері, азаматтық талапкерлер, азаматтық жауапкерлер ретінде: қатысады; азаматтар мен ұйымдарға өзге де заң көмегін көрсетеді.
Ұйымдық жағынан адвокатура алқалар бойынша құрылған. Адвокаттар алқалары адвокаттық қызметпен шүғылданатын адамдардың ерікті бірлестіктері болып табылады. Бастапқыда адвокаттар алқасы жоғары заң білімі бар адамдардан тұратын құрылтайшылар тобының өтініші бойынша немесе халық депутаттары мәслихаттарының ұйғаруымен құрылады. Алқаны кұру туралы ұсыныс Әділет министрлігіне жіберіледі, онымен келіскен жағдайда бекіту және тіркеу үшін халық депутаттарының облыстық, қалалық мәслихатына жолданады.
Құқықты қорғау органдары мен ұйымдары жүйесінде адвокатура маңызды орын алады. Қазақстан Республикасында адвокатура азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын және заңды мүдделерін қорғауға, сот әділдігін жүзеге асыруға, заңдылықтың сақталуы мен нығайтылуына, азаматтарды заңдарды дәл әрі мүлтіксіз орындау, халық игілігіне ұқыпты қарау, еңбек тәр-тібін сақтау, басқа адамдардың құқықтарын, ар-намысы мен қадір-қасиетін, ортақ тұрмыс ережелерін құрметтеу рухында тәрбиелеуге жәрдемдеседі.
Өз міндеттерін орындай келіп, адвокаттар заң көмегінің мынадай түрлерін көрсетеді: заң туралы сұрақтар бойынша ақыл-кеңестер мен түсіндірмелер, заңдар жөнінде ауызша және жазбаша анықтамалар береді; арыздар, шағымдар және қүқықтық сипаттағы басқа да құжаттар жазады; азаматтық істер мен әкімшілік қүқық бұзушылықтар туралы істер бойынша соттарда және басқа да мемлекеттік органдарда өкіл болады, қылмыстық істер бойынша алдын ала тергеуге және сотқа жәбірленушілердің қорғаушылары, өкілдері, азаматтық талапкерлер, азаматтық жауапкерлер ретінде: қатысады; азаматтар мен ұйымдарға өзге де заң көмегін көрсетеді.
Ұйымдық жағынан адвокатура алқалар бойынша құрылған. Адвокаттар алқалары адвокаттық қызметпен шүғылданатын адамдардың ерікті бірлестіктері болып табылады. Бастапқыда адвокаттар алқасы жоғары заң білімі бар адамдардан тұратын құрылтайшылар тобының өтініші бойынша немесе халық депутаттары мәслихаттарының ұйғаруымен құрылады. Алқаны кұру туралы ұсыныс Әділет министрлігіне жіберіледі, онымен келіскен жағдайда бекіту және тіркеу үшін халық депутаттарының облыстық, қалалық мәслихатына жолданады.
1 Халиков К.Х. Судебная власть на переходном этапе развития государства // Тураби. – 2001. – № 3. – С. 108-128.
2 Мәми Қ. Ә. Қазақстандағы сот реформасының даму кезеңдері. - Астана, 2003. – 259 б.
3 Назарбаев Н.А. Правосудие – это справедливость. Выступление Президента Республики Казахстан Н.А. Назарбаева на III съезде судей РК // Юридическая газета. – 2001. – 11 июня.
4 Құқық қорғау органдары: Заң актілерінің жиынтығы // Қазақстан Республикасының Конституциялық заңы. Сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы. 2000 жыл 25 желтоқсан. – Алматы: Юрист, 2003. – 3-19 бб.
5 Қазақстан Республикасының Конституциясы. 1995 жылғы 30 тамыз. - Алматы, 2006. – 31 б.
6 Назарбаев Н. Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында: Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы. – Алматы, 2005. – 48 б.
7 Қазақстан Республикасындағы құқықтық реформаның мемлекеттік бағдарламасы (негізгі бағыттар): Қазақстан Республикасы Президентінің 1994 жылғы 12 ақпандағы № 1569 қаулысымен бекітілген. – Алматы, 1994. - 21 б.
8 Халиқов К. Қазақстан Республикасындағы құқық қорғау органдары. – Алматы, 1995. – 173 б.
9 Халиков К.Х., Серімов Е.Е. Сот шешендігі. Оқу құралы. – Қарағанды: Болашақ-Баспа, 2006. – 218 б.
2 Мәми Қ. Ә. Қазақстандағы сот реформасының даму кезеңдері. - Астана, 2003. – 259 б.
3 Назарбаев Н.А. Правосудие – это справедливость. Выступление Президента Республики Казахстан Н.А. Назарбаева на III съезде судей РК // Юридическая газета. – 2001. – 11 июня.
4 Құқық қорғау органдары: Заң актілерінің жиынтығы // Қазақстан Республикасының Конституциялық заңы. Сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы. 2000 жыл 25 желтоқсан. – Алматы: Юрист, 2003. – 3-19 бб.
5 Қазақстан Республикасының Конституциясы. 1995 жылғы 30 тамыз. - Алматы, 2006. – 31 б.
6 Назарбаев Н. Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында: Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы. – Алматы, 2005. – 48 б.
7 Қазақстан Республикасындағы құқықтық реформаның мемлекеттік бағдарламасы (негізгі бағыттар): Қазақстан Республикасы Президентінің 1994 жылғы 12 ақпандағы № 1569 қаулысымен бекітілген. – Алматы, 1994. - 21 б.
8 Халиқов К. Қазақстан Республикасындағы құқық қорғау органдары. – Алматы, 1995. – 173 б.
9 Халиков К.Х., Серімов Е.Е. Сот шешендігі. Оқу құралы. – Қарағанды: Болашақ-Баспа, 2006. – 218 б.
Жоспар
1. Адвокатура туралы ұғым. Адвокатураның міндеттері мен ұйымдастырылуы.
Адвокаттар алқасы. Заң консультациялары және адвокаттық кеңселер
2. Адвокаттар алқасына мүшелік. Адвокаттардың құқықтық жағдайы.
Адвокаттардың еңбегін реттеу және оған ақы төлеу
3. Адвокатураның мемлекеттік органдармен және қоғамдық ұйымдармен өзара
қатынастары
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
АДВОКАТУРА
1. Адвокатура туралы ұғым. Адвокатураның міндеттері мен ұйымдастырылуы.
Адвокаттар алқасы. Заң консультациялары және адвокаттық кеңселер
Адвокатура дегеніміз өзін-өзі басқаратын қоғамдық ұйым; ол заң
негізінде халыққа және ұйымдарға құқықтық мәселелер жөнінде ақыл-кеңес
беру, алуан түрлі құжаттар мен іс қағаздарын жасау, сотта қылмыстық істер
бойынша қорғаушы, ал азаматтық істер бойынша өкіл болуды жүзеге асыру
жолымен заң көмегін көрсетеді.
Құқықты қорғау органдары мен ұйымдары жүйесінде адвокатура маңызды
орын алады. Қазақстан Республикасында адвокатура азаматтар мен ұйымдардың
құқықтарын және заңды мүдделерін қорғауға, сот әділдігін жүзеге асыруға,
заңдылықтың сақталуы мен нығайтылуына, азаматтарды заңдарды дәл әрі
мүлтіксіз орындау, халық игілігіне ұқыпты қарау, еңбек тәр-тібін сақтау,
басқа адамдардың құқықтарын, ар-намысы мен қадір-қасиетін, ортақ тұрмыс
ережелерін құрметтеу рухында тәрбиелеуге жәрдемдеседі.
Өз міндеттерін орындай келіп, адвокаттар заң көмегінің мынадай түрлерін
көрсетеді: заң туралы сұрақтар бойынша ақыл-кеңестер мен түсіндірмелер,
заңдар жөнінде ауызша және жазбаша анықтамалар береді; арыздар, шағымдар
және қүқықтық сипаттағы басқа да құжаттар жазады; азаматтық істер мен
әкімшілік қүқық бұзушылықтар туралы істер бойынша соттарда және басқа да
мемлекеттік органдарда өкіл болады, қылмыстық істер бойынша алдын ала
тергеуге және сотқа жәбірленушілердің қорғаушылары, өкілдері, азаматтық
талапкерлер, азаматтық жауапкерлер ретінде: қатысады; азаматтар мен
ұйымдарға өзге де заң көмегін көрсетеді.
Ұйымдық жағынан адвокатура алқалар бойынша құрылған. Адвокаттар
алқалары адвокаттық қызметпен шүғылданатын адамдардың ерікті бірлестіктері
болып табылады. Бастапқыда адвокаттар алқасы жоғары заң білімі бар
адамдардан тұратын құрылтайшылар тобының өтініші бойынша немесе халық
депутаттары мәслихаттарының ұйғаруымен құрылады. Алқаны кұру туралы ұсыныс
Әділет министрлігіне жіберіледі, онымен келіскен жағдайда бекіту және
тіркеу үшін халық депутаттарының облыстық, қалалық мәслихатына жолданады.
Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің келісуімен егер азаматтар мен
ұйымдарға заң көмегін көрсету қажет болса, аймақтық және басқа да
адвокаттар алқасы құрылуы мүмкін.
Адвокаттар алқасының жоғары органы — алқа мүшелерінің жалпы жиналысы, оның
атқарушы органы — төралқа, бақылау, тексеру органы — тексеру комиссиясы
болып табылады. Алқалар заңды ұйым, өзінің атауы көрсетілген мөрі мен
штампы бар.
Алқаның жалпы жиналысы жылына кемінде бір рет шақырылады; 300-ден
астам адвокаты бар алқаларда жалпы жиналыстың орнына конференция шақырылуы
мүмкін. Жалпы жиналысқа алқа мүшелері құрамының кем дегенде үштен екісі
қатысқан жағдайда заңды болады. Жалпы жиналыста барлық мәселелер дауыс
беруге қатысқан адвокаттардың көпшілік даусымен шешіледі. Жалпы жиналыс
адвокаттар алқасы төралқасының ұйғаруымен Әділет министрлігінің, облыстық
әділет басқармасының ұсынуымен, сондай-ақ алқа құрамының кемінде үштен
бірінің талап етуімен шақырылады.
Жалпы жиналыстың, төралқаның және тексеру комиссиясының өкілеттігі,
адвокаттар алқасы төралқасы төрағасының құқықтары мен міндеттері адвокатура
туралы Ережелермен белгіленеді. Мәселен, Қазақстан Республикасының
адвокатура туралы Ережелеріне сәйкес, адвокаттар алқасы мүшелерінің жалпы
жиналысы: алқа төралқасын және тексеру комиссиясын сайлайды; алқа
төралқасының кірістері мен шығыстарының сметасын белгілейді. Жалпы жиналыс
адвокаттар алқасы мүшелерінің үштен екісі болған жағдайда заңды; алқа
төралқасының және тексеру комиссиясының қызметі туралы есептерді тыңдайды
әрі бекітеді, алқа және оның органдары жұмысының басқа да мәселелері
жөнінде шешімдер қабылдайды, Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі
белгіленген ережелерге сәйкес адвокаттардың еңбегіне ақы төлеу тәртібін
анықтайды; төралқа қаулылары жөнінде берілген шағымдарды қарайды; өзіне
көрсетілген сенімді ақтамаған төралқа мүшелері мен тексеру комиссиясының
мүшелерін мерзімінен бұрын кері шақырып алуы мүмкін; адвокаттар алқасының
қызметіне байланысты басқада мәселелерді карайды. Адвокаттар алқасы
мүшелері жалпы жи-налысының шешімін жалпы жиналыстың өзі қайта қарауы
мүмкін.
Адвокаттар алқасының төралқасы алқа мүшелерінің жалпы жиналысында
жасырын дауыс беру жолымен үш жыл мерзімге, алқаның жалпы жиналысы
белгілеген мөлшерде сайланады. Төралқа өз құрамынан ашық дауыс беру арқылы
төралқаның төрағасын және оның бір немесе бірнеше орынбасарын сайлайды.
Төралқа құрамынан оның мүшелерінің біреуі шығып қалған ретте, адвокаттардың
кезекті жалпы жиналысында оның орнына қосымша сайлау өткізіледі. Штатта
қызмет атқаратын төралқа мүшелері алқадан жалақы алады және оның үстіне
адвокаттық практикамен айналысуға хақылы.
Адвокаттар алқасының төралқасы: адвокаттар алқасының жалпы жиналысын
шақырады; белгіленген тәртібі бойынша заң консультацияларын ұйымдастырады;
алқаға мүшелер қабылдайды және адвокаттарды алқадан шығарады; адвокатты
адвокаттық практикамен айналысу құқығынан айыру туралы біліктілік
комиссиясына ұсыныс жасайды; алқа мүшелерін консуль-тацияларға бөледі;
адвокаттар саны үш адамнан кем шағын заң консультацияларында олардың
меңгерушілерін тағайындайды және жұмыстан босатады; алқа мүшелерінің
кәсіптік деңгейін арттыру жөнінде шаралар жүргізеді; әдістемелік құралдар
әзірлейді; адвокаттар жұмысының сапасын бақылайды және олардың қызметінің
оң тәжірибесін таратады; көітермелеу шараларын қолданады, алқа мүшелерінің
теріс қылықтары туралы істерді қарайды және кінәлі адамдарға тәртіптік жаза
қолданады; заң консультацияларында және адвокаттық кеңселерде азаматтардың
ұсыныстарын, арыздары мен шағымдарын қараудың белгіленген тәртібінің
сақталуын бақылауды жүзеге асырады; алқа төралқасынын, қаржысын сметаға
сәйкес жұмсайды; мемлекеттік және қоғамдық ұйымдарда адвокаттар алқасы
атынан өкілдік етеді; алқада бар материалдар бойынша азаматтардың құқықтары
мен заңды мүдделерін бұзушылық себептерін зерттеп, қорытады, мемлекеттік
және қоғамдық ұйымдарға тиісті ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ адвокаттардың
заңдарды насихаттауға қатысуын ұйымдастырады; адвокаттардың және алқаның
әкімшілік-техникалық қызметкерлерінің материалдық-тұрмыстық жағдайларын
жақсарту, сондай-ақ олардың еңбегін қорғау жөніндегі шараларды жүзеге
асырады; заң шығару мен сот практикасы жөнінде анықтама жұмысын жүргізуді
үйымдастырады; статистика мен қаржы есебін жүргізеді; Әділет министрлігіне
адвокаттар алқасының қызметі туралы хабарлап отырады.
Төралқаның жанында адвокаттар арасынан өзіне жүктелген міндеттерді
орындауда алқа төралқасына көмек көрсететін, қоғамдық негізде жұмыс
істейтін органдар құрылуы мүмкін. Төралқа өз жұмысын ұжымдылық, жариялылық,
адвокаттар алқасы мүшелерінің алдында тұрақты есеп беріп отыру негізінде
жүргізеді. Төралқа өз мәжілістерін мүшелерінің кемінде жар-тысы болған
жағдайда өткізеді. Төралқа мүшелері құрамының кем дегенде үштен екісі
мәжіліске қатысқан кезде алқаға адамдар қабылдау, одан шығару және босату
мәселелерін қарауға хақылы. Оның шешімдері көпшілік дауыспен қабылданады.
Дауыстар тең болған кезде талқыланып отырған мәрселені қарау, төралқаның
келмей қалған мүшелерін шақыра отырып, кезекті мәжіліске қалдырылады.
Адвокаттар алқасы төралқасының қаулысы оның өзінде немесе алқа мүшелерінің
жалпы жиналысында, не заңда белгіленген тәртіппен сотта қайта қаралуы
мүмкін.
Адвокаттар алқасы төралқасының жұмысына күнделікті басшылықты оның
төрағасы жүзеге асырады, оған айтарлықтай құқықтар берілген және тиісті
міндеттерді атқарады. Атап айтқанда, төралқа төрағасы төралқаның жұмысын
ұйымдастырады және жоспарлайды, оның мәжілістерінде қарау үшін мәселелер
дайындайды; төралқаның қарауына алқаға адвокаттарды қабылдау, оның
құрамынан шығару туралы мәселелер енгізеді; адвокаттардың іс-әрекеті
жөнінде жасалған шағымдарды тексеруді ұйымдастырады және төралқаның
қарауына тиісті ұсыныстар енгізеді немесе қоғамдық ықпал ету шараларын
қолдану үшін материалдарды заң консультациясы адвокаттары жиналысының
шешуіне береді; төралқа мәжілістерін шақырады және төрағалық етеді;
бекітілген смета шегінде төралқаның кредиттеріне билік жүргізеді; төралқа
атынан ұйымдармен және азаматтармен хат-хабар алысады төралқа аппаратының
жұмысына басшылық жасайды және аппарат қызметкерлерін жұмысқа қабылдау мен
одан босатуға хақылы; алқа адвокаттарының жалпы жиналысы қаулыларының және
төралқа қаулыларын орындалуын бақылауды жүзеге асырады.
Адвокаттар алқасының тексеру комиссиясы алқаның жалпы жиналысында үш
жыл мерзімге жасырын дауыс беру жолымен сайланады. Комиссия өз құрамынан
ашық дауыс беру жолымен тексеру комиссиясының төрағасын және оның
орынбасарын сайлайды. Бұл комиссия адвокаттар алқасы төралқасының заң
консультацияларының, жеке азаматтық кеңселердің қаржы-шаруашылық қызметін
тексереді, сондай-ақ ұсыныстарды, арыздарды және шағьмдарды қараудың
тәртібі мен мерзімдерін бақылауды жүзеге асырады.
Адвокаттардың заң кемгін көрсету жөніндегі жұмысын ұйымдастыру үшін
адвокаттар алқасының төралқалары қалаларда және басқа мекендерде заң
консультацияларын құрады. Заң консультациясыньң мекен-жайын адвокаттар
алқасының төралқасы облыстық, Алматы қалалық әділет басқармаларының және
аудандық, қалалық әкімшіліктің келісімі бойынша белгілейді.
Заң консультациясы заңды ұйым (юридическое лицо) болып табылады, оның
банкте шоты, қазақ және орыс тілдерінде жазылған атауы мен тиісті
адвокаттар алқасының аты көрсетілген дөңгелек мөрі мен штампы бар.
Заң консультациясын жиналыста консультация адвокаттары жасырын дауыспен үш
жыл мерзімге сайлайтын меңгеруші басқарады. Жиналысқа консультант
адвокаттар құрамының кем дегенде үштен екісі қатысқан жағдайда ол заңды
болады да, көпшілік даусына ие болған адвокат сайланды деп есептеледі. Егер
консультациядағы адвокаттар саны екі адамнан аспайтын болса, заң
консультациясының менгерушісін адвокаттар алқасының төралқасы тағайындайды.
Заң консультацясының меңгерушісі: адвокаттар мен олардың көмекшілерін,
заң консультациясының техникалық қызметкерлерін жұмысқа қабылдайды және
босатады; заң консультациясының жұмысын ұйымдастырады; заң көмегін көрсету
туралы азаматтармен келісімдер және заң қызметін керсету үшін мемлекеттік
кәсіпорындармен, өзге де кооперативтік ұйымдармен, олардың
бірлестіктерімен, басқа қоғамдық ұйымдармен шарттар жасайды; алдын ала
тергеу органдарының және сот-
тың талап етуі бойынша қорғауды жүзеге асыру үшін адвокаттарды
тағайындайды; адвокаттардың мамандығын және дербес өтініштерді ескере
отырып, оларға жұмыс бөліп береді; адвокаттар орындайтын жұмысқа ақы
төлеудің мөлшерін нұсқауға сәйкес белгілейді; сондай-ақ заң көмегі үшін ақы
төлеуден босатады, адвокаттардың еңбегіне ақы төлеу тәртібінің сақталуына
бақылауды жүзеге асырады; адвокаттардың, олардың көмекшілерінің жұмысы
сапасына бақылауды жүзеге асырады және жұмысты жақсартуға бағытталған
шараларды жүргізеді, адвокаттардың ішкі еңбек тәртібінің ережелерін
сақтауын қамтамасыз етеді; төралқа алдына адвокаттарды "көтермелеу туралы
мәселе қояды; адвокаттардың қызметі жөніндегі шағымдарды қарайды, теріс
қылықтарға жол берген адвокаттарды тәртіптік жауапкершілікке тарту және
адвокаттарды алқадан шығару, сондай-ақ ережеде көрсетілген негіздер бойынша
тәртіптік жазаны мерзімінен бұрын алып тастау туралы алқа төралқасының
алдына өтініш жасайды; адвокаттар мен олардың көмекшілерінің заң мамандығын
арттыру жөнінде шаралар қолданады, заң және сот практикасы жөнінде анықтама
жұмысын жүргізеді, құқықтық білімдерді насихаттау жөніндегі жұмысқа
адвокаттардың қатысуын ұйымдастырады; заң консультациясының қаржыларын
сметаға сәйкес басқарады; белгіленген нысандар бойынша статистикалық және
қаржы есебін жүргізеді.
Адвокаттар алқасының ресми органы ретінде заң консультациясы осындағы
адвокаттар жүргізіп жатқан істер бойынша әр-түрлі анықтамалар, мінездемелер
және басқа да қағаздар сұратып алуға хақылы. Әр түрлі лауазымды адамдар мен
ұйымдар консультацияның талап етуі бойынша қажетті материалдарды беруге
міндетті.
Адвокаттар алқасының өз қаржысы болады. Бұл қаржы заң консультациялары
заң көмегін көрсеткені үшін төленетін ақыдан бөлінетін сомалардан құралады.
Алқа қорына бөлінетін қаржының мөлшерін адвокаттар алқасы мүшелерінің жалпы
жиналысы белгілейді. Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру жарналарын алқалар
басқа да үұйымдар сияқты қолданылып жүрген заңдарға сәйкес төлейді.
Адвокаттар алқасының мүшелері заңды ұйым қүқығын пайдаланатын жеке
адвокаттық кеңселер құруға хақылы. Жеке адвокаттық кеңсенің қызметі оның
иесі (иелері) әзірлеген жарғыға сәйкес жүзеге асырылады. Облыстық, Алматы
қалалық әділет басқармасы жарғыны тіркеуге болатындығы туралы қорытынды
бергеннен кейін жарғы тіркелуге тиіс.
Жеке адвокаттық кеңселер иелеріне және олармен шарт бойынша жұмыс
істейтіндерге адвокаттардың барлық кұқықтары мен міндеттері қолданылады.
Жеке адвокаттық кеңселердің иелері, сондай-ақ осы кеңседе едбек шарты
бойынша жұмыс істейтін адвокаттар табыс салығын жұмысшылар мен кызметшілер
үшін заңда белгіленген тәртіппен төлейді.
Адвокаттар алқасы мүшесінің бір мезгілде әрі заң консультациясының
штатында, әрі жеке адвокаттық кеңсенің иесі болуына немесе онда еңбек шарты
бойынша жұмыс істеуіне тыйым салынады.
2. Адвокаттар алқасына мүшелік. Адвокаттардың құқықтық жағдайы.
Адвокаттардың еңбегін реттеу және оған ақы төлеу
Адвокаттық қызметпен адвокаттар алқасының мүшесі болып табылатын
адамдар ғана айналыса алады. Алқа мүшелігіне жоғары заң білімі және заңгер
мамандығы бойынша кемінде екі жыл жұмыс стажы бар, біліктілік емтиханын
тапсырған Қазақстан Республикасының азаматтары қабылданады. Бұрын кемінде
бес жыл адвокат, судья, тергеуші, прокурор болып істеген, не заң ғылымының
кандидаты немесе докторы деген ғылыми дәрежесі бар адамдарға біліктілік
емтиханын тапсырмай-ақ патент берілуі мүмкін. Ғылыми және оқытушылық
қызметпен айналысатын, сондай-ақ юрист-консульт ретінде шарт бойынша жұмыс
істейтін адамдардан басқа адвокаттар мен адвокаттың көмекшілері мемлекеттік
және қоғамдық ұйымдарда қызметте бола алмайды. Соттылығы бар, адвокаттық
қызметпен сыйыспайтын теріс қылықтары арқылы өз атына кір келтірген
адамдардың адвокаттық практикамен айналысуына жол берілмейді.
Заң көмегін керсету кезінде қосымша жұмысты орындау үшін адвокаттың
өзіне жоғары заң білімі бар адамдардың арасынан көмекшілер алуына болады.
Адвокаттың көмекшісінде адвокаттық процессуалдық құқық болмайды және ол
тергеуде, сотта іс жүргізуге жіберілмейді. Адвокаттың қатысуымен оның
көмекшісі тергеудегі, соттағы және басқа мемлекеттік органдардағы іс
материалдарымен таныса алады, тергеу жүргізген кезде және сот мәжілісіне
қатыса алады.
Адвокат пен көмекшінің ... жалғасы
1. Адвокатура туралы ұғым. Адвокатураның міндеттері мен ұйымдастырылуы.
Адвокаттар алқасы. Заң консультациялары және адвокаттық кеңселер
2. Адвокаттар алқасына мүшелік. Адвокаттардың құқықтық жағдайы.
Адвокаттардың еңбегін реттеу және оған ақы төлеу
3. Адвокатураның мемлекеттік органдармен және қоғамдық ұйымдармен өзара
қатынастары
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
АДВОКАТУРА
1. Адвокатура туралы ұғым. Адвокатураның міндеттері мен ұйымдастырылуы.
Адвокаттар алқасы. Заң консультациялары және адвокаттық кеңселер
Адвокатура дегеніміз өзін-өзі басқаратын қоғамдық ұйым; ол заң
негізінде халыққа және ұйымдарға құқықтық мәселелер жөнінде ақыл-кеңес
беру, алуан түрлі құжаттар мен іс қағаздарын жасау, сотта қылмыстық істер
бойынша қорғаушы, ал азаматтық істер бойынша өкіл болуды жүзеге асыру
жолымен заң көмегін көрсетеді.
Құқықты қорғау органдары мен ұйымдары жүйесінде адвокатура маңызды
орын алады. Қазақстан Республикасында адвокатура азаматтар мен ұйымдардың
құқықтарын және заңды мүдделерін қорғауға, сот әділдігін жүзеге асыруға,
заңдылықтың сақталуы мен нығайтылуына, азаматтарды заңдарды дәл әрі
мүлтіксіз орындау, халық игілігіне ұқыпты қарау, еңбек тәр-тібін сақтау,
басқа адамдардың құқықтарын, ар-намысы мен қадір-қасиетін, ортақ тұрмыс
ережелерін құрметтеу рухында тәрбиелеуге жәрдемдеседі.
Өз міндеттерін орындай келіп, адвокаттар заң көмегінің мынадай түрлерін
көрсетеді: заң туралы сұрақтар бойынша ақыл-кеңестер мен түсіндірмелер,
заңдар жөнінде ауызша және жазбаша анықтамалар береді; арыздар, шағымдар
және қүқықтық сипаттағы басқа да құжаттар жазады; азаматтық істер мен
әкімшілік қүқық бұзушылықтар туралы істер бойынша соттарда және басқа да
мемлекеттік органдарда өкіл болады, қылмыстық істер бойынша алдын ала
тергеуге және сотқа жәбірленушілердің қорғаушылары, өкілдері, азаматтық
талапкерлер, азаматтық жауапкерлер ретінде: қатысады; азаматтар мен
ұйымдарға өзге де заң көмегін көрсетеді.
Ұйымдық жағынан адвокатура алқалар бойынша құрылған. Адвокаттар
алқалары адвокаттық қызметпен шүғылданатын адамдардың ерікті бірлестіктері
болып табылады. Бастапқыда адвокаттар алқасы жоғары заң білімі бар
адамдардан тұратын құрылтайшылар тобының өтініші бойынша немесе халық
депутаттары мәслихаттарының ұйғаруымен құрылады. Алқаны кұру туралы ұсыныс
Әділет министрлігіне жіберіледі, онымен келіскен жағдайда бекіту және
тіркеу үшін халық депутаттарының облыстық, қалалық мәслихатына жолданады.
Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің келісуімен егер азаматтар мен
ұйымдарға заң көмегін көрсету қажет болса, аймақтық және басқа да
адвокаттар алқасы құрылуы мүмкін.
Адвокаттар алқасының жоғары органы — алқа мүшелерінің жалпы жиналысы, оның
атқарушы органы — төралқа, бақылау, тексеру органы — тексеру комиссиясы
болып табылады. Алқалар заңды ұйым, өзінің атауы көрсетілген мөрі мен
штампы бар.
Алқаның жалпы жиналысы жылына кемінде бір рет шақырылады; 300-ден
астам адвокаты бар алқаларда жалпы жиналыстың орнына конференция шақырылуы
мүмкін. Жалпы жиналысқа алқа мүшелері құрамының кем дегенде үштен екісі
қатысқан жағдайда заңды болады. Жалпы жиналыста барлық мәселелер дауыс
беруге қатысқан адвокаттардың көпшілік даусымен шешіледі. Жалпы жиналыс
адвокаттар алқасы төралқасының ұйғаруымен Әділет министрлігінің, облыстық
әділет басқармасының ұсынуымен, сондай-ақ алқа құрамының кемінде үштен
бірінің талап етуімен шақырылады.
Жалпы жиналыстың, төралқаның және тексеру комиссиясының өкілеттігі,
адвокаттар алқасы төралқасы төрағасының құқықтары мен міндеттері адвокатура
туралы Ережелермен белгіленеді. Мәселен, Қазақстан Республикасының
адвокатура туралы Ережелеріне сәйкес, адвокаттар алқасы мүшелерінің жалпы
жиналысы: алқа төралқасын және тексеру комиссиясын сайлайды; алқа
төралқасының кірістері мен шығыстарының сметасын белгілейді. Жалпы жиналыс
адвокаттар алқасы мүшелерінің үштен екісі болған жағдайда заңды; алқа
төралқасының және тексеру комиссиясының қызметі туралы есептерді тыңдайды
әрі бекітеді, алқа және оның органдары жұмысының басқа да мәселелері
жөнінде шешімдер қабылдайды, Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі
белгіленген ережелерге сәйкес адвокаттардың еңбегіне ақы төлеу тәртібін
анықтайды; төралқа қаулылары жөнінде берілген шағымдарды қарайды; өзіне
көрсетілген сенімді ақтамаған төралқа мүшелері мен тексеру комиссиясының
мүшелерін мерзімінен бұрын кері шақырып алуы мүмкін; адвокаттар алқасының
қызметіне байланысты басқада мәселелерді карайды. Адвокаттар алқасы
мүшелері жалпы жи-налысының шешімін жалпы жиналыстың өзі қайта қарауы
мүмкін.
Адвокаттар алқасының төралқасы алқа мүшелерінің жалпы жиналысында
жасырын дауыс беру жолымен үш жыл мерзімге, алқаның жалпы жиналысы
белгілеген мөлшерде сайланады. Төралқа өз құрамынан ашық дауыс беру арқылы
төралқаның төрағасын және оның бір немесе бірнеше орынбасарын сайлайды.
Төралқа құрамынан оның мүшелерінің біреуі шығып қалған ретте, адвокаттардың
кезекті жалпы жиналысында оның орнына қосымша сайлау өткізіледі. Штатта
қызмет атқаратын төралқа мүшелері алқадан жалақы алады және оның үстіне
адвокаттық практикамен айналысуға хақылы.
Адвокаттар алқасының төралқасы: адвокаттар алқасының жалпы жиналысын
шақырады; белгіленген тәртібі бойынша заң консультацияларын ұйымдастырады;
алқаға мүшелер қабылдайды және адвокаттарды алқадан шығарады; адвокатты
адвокаттық практикамен айналысу құқығынан айыру туралы біліктілік
комиссиясына ұсыныс жасайды; алқа мүшелерін консуль-тацияларға бөледі;
адвокаттар саны үш адамнан кем шағын заң консультацияларында олардың
меңгерушілерін тағайындайды және жұмыстан босатады; алқа мүшелерінің
кәсіптік деңгейін арттыру жөнінде шаралар жүргізеді; әдістемелік құралдар
әзірлейді; адвокаттар жұмысының сапасын бақылайды және олардың қызметінің
оң тәжірибесін таратады; көітермелеу шараларын қолданады, алқа мүшелерінің
теріс қылықтары туралы істерді қарайды және кінәлі адамдарға тәртіптік жаза
қолданады; заң консультацияларында және адвокаттық кеңселерде азаматтардың
ұсыныстарын, арыздары мен шағымдарын қараудың белгіленген тәртібінің
сақталуын бақылауды жүзеге асырады; алқа төралқасынын, қаржысын сметаға
сәйкес жұмсайды; мемлекеттік және қоғамдық ұйымдарда адвокаттар алқасы
атынан өкілдік етеді; алқада бар материалдар бойынша азаматтардың құқықтары
мен заңды мүдделерін бұзушылық себептерін зерттеп, қорытады, мемлекеттік
және қоғамдық ұйымдарға тиісті ұсыныстар енгізеді, сондай-ақ адвокаттардың
заңдарды насихаттауға қатысуын ұйымдастырады; адвокаттардың және алқаның
әкімшілік-техникалық қызметкерлерінің материалдық-тұрмыстық жағдайларын
жақсарту, сондай-ақ олардың еңбегін қорғау жөніндегі шараларды жүзеге
асырады; заң шығару мен сот практикасы жөнінде анықтама жұмысын жүргізуді
үйымдастырады; статистика мен қаржы есебін жүргізеді; Әділет министрлігіне
адвокаттар алқасының қызметі туралы хабарлап отырады.
Төралқаның жанында адвокаттар арасынан өзіне жүктелген міндеттерді
орындауда алқа төралқасына көмек көрсететін, қоғамдық негізде жұмыс
істейтін органдар құрылуы мүмкін. Төралқа өз жұмысын ұжымдылық, жариялылық,
адвокаттар алқасы мүшелерінің алдында тұрақты есеп беріп отыру негізінде
жүргізеді. Төралқа өз мәжілістерін мүшелерінің кемінде жар-тысы болған
жағдайда өткізеді. Төралқа мүшелері құрамының кем дегенде үштен екісі
мәжіліске қатысқан кезде алқаға адамдар қабылдау, одан шығару және босату
мәселелерін қарауға хақылы. Оның шешімдері көпшілік дауыспен қабылданады.
Дауыстар тең болған кезде талқыланып отырған мәрселені қарау, төралқаның
келмей қалған мүшелерін шақыра отырып, кезекті мәжіліске қалдырылады.
Адвокаттар алқасы төралқасының қаулысы оның өзінде немесе алқа мүшелерінің
жалпы жиналысында, не заңда белгіленген тәртіппен сотта қайта қаралуы
мүмкін.
Адвокаттар алқасы төралқасының жұмысына күнделікті басшылықты оның
төрағасы жүзеге асырады, оған айтарлықтай құқықтар берілген және тиісті
міндеттерді атқарады. Атап айтқанда, төралқа төрағасы төралқаның жұмысын
ұйымдастырады және жоспарлайды, оның мәжілістерінде қарау үшін мәселелер
дайындайды; төралқаның қарауына алқаға адвокаттарды қабылдау, оның
құрамынан шығару туралы мәселелер енгізеді; адвокаттардың іс-әрекеті
жөнінде жасалған шағымдарды тексеруді ұйымдастырады және төралқаның
қарауына тиісті ұсыныстар енгізеді немесе қоғамдық ықпал ету шараларын
қолдану үшін материалдарды заң консультациясы адвокаттары жиналысының
шешуіне береді; төралқа мәжілістерін шақырады және төрағалық етеді;
бекітілген смета шегінде төралқаның кредиттеріне билік жүргізеді; төралқа
атынан ұйымдармен және азаматтармен хат-хабар алысады төралқа аппаратының
жұмысына басшылық жасайды және аппарат қызметкерлерін жұмысқа қабылдау мен
одан босатуға хақылы; алқа адвокаттарының жалпы жиналысы қаулыларының және
төралқа қаулыларын орындалуын бақылауды жүзеге асырады.
Адвокаттар алқасының тексеру комиссиясы алқаның жалпы жиналысында үш
жыл мерзімге жасырын дауыс беру жолымен сайланады. Комиссия өз құрамынан
ашық дауыс беру жолымен тексеру комиссиясының төрағасын және оның
орынбасарын сайлайды. Бұл комиссия адвокаттар алқасы төралқасының заң
консультацияларының, жеке азаматтық кеңселердің қаржы-шаруашылық қызметін
тексереді, сондай-ақ ұсыныстарды, арыздарды және шағьмдарды қараудың
тәртібі мен мерзімдерін бақылауды жүзеге асырады.
Адвокаттардың заң кемгін көрсету жөніндегі жұмысын ұйымдастыру үшін
адвокаттар алқасының төралқалары қалаларда және басқа мекендерде заң
консультацияларын құрады. Заң консультациясыньң мекен-жайын адвокаттар
алқасының төралқасы облыстық, Алматы қалалық әділет басқармаларының және
аудандық, қалалық әкімшіліктің келісімі бойынша белгілейді.
Заң консультациясы заңды ұйым (юридическое лицо) болып табылады, оның
банкте шоты, қазақ және орыс тілдерінде жазылған атауы мен тиісті
адвокаттар алқасының аты көрсетілген дөңгелек мөрі мен штампы бар.
Заң консультациясын жиналыста консультация адвокаттары жасырын дауыспен үш
жыл мерзімге сайлайтын меңгеруші басқарады. Жиналысқа консультант
адвокаттар құрамының кем дегенде үштен екісі қатысқан жағдайда ол заңды
болады да, көпшілік даусына ие болған адвокат сайланды деп есептеледі. Егер
консультациядағы адвокаттар саны екі адамнан аспайтын болса, заң
консультациясының менгерушісін адвокаттар алқасының төралқасы тағайындайды.
Заң консультацясының меңгерушісі: адвокаттар мен олардың көмекшілерін,
заң консультациясының техникалық қызметкерлерін жұмысқа қабылдайды және
босатады; заң консультациясының жұмысын ұйымдастырады; заң көмегін көрсету
туралы азаматтармен келісімдер және заң қызметін керсету үшін мемлекеттік
кәсіпорындармен, өзге де кооперативтік ұйымдармен, олардың
бірлестіктерімен, басқа қоғамдық ұйымдармен шарттар жасайды; алдын ала
тергеу органдарының және сот-
тың талап етуі бойынша қорғауды жүзеге асыру үшін адвокаттарды
тағайындайды; адвокаттардың мамандығын және дербес өтініштерді ескере
отырып, оларға жұмыс бөліп береді; адвокаттар орындайтын жұмысқа ақы
төлеудің мөлшерін нұсқауға сәйкес белгілейді; сондай-ақ заң көмегі үшін ақы
төлеуден босатады, адвокаттардың еңбегіне ақы төлеу тәртібінің сақталуына
бақылауды жүзеге асырады; адвокаттардың, олардың көмекшілерінің жұмысы
сапасына бақылауды жүзеге асырады және жұмысты жақсартуға бағытталған
шараларды жүргізеді, адвокаттардың ішкі еңбек тәртібінің ережелерін
сақтауын қамтамасыз етеді; төралқа алдына адвокаттарды "көтермелеу туралы
мәселе қояды; адвокаттардың қызметі жөніндегі шағымдарды қарайды, теріс
қылықтарға жол берген адвокаттарды тәртіптік жауапкершілікке тарту және
адвокаттарды алқадан шығару, сондай-ақ ережеде көрсетілген негіздер бойынша
тәртіптік жазаны мерзімінен бұрын алып тастау туралы алқа төралқасының
алдына өтініш жасайды; адвокаттар мен олардың көмекшілерінің заң мамандығын
арттыру жөнінде шаралар қолданады, заң және сот практикасы жөнінде анықтама
жұмысын жүргізеді, құқықтық білімдерді насихаттау жөніндегі жұмысқа
адвокаттардың қатысуын ұйымдастырады; заң консультациясының қаржыларын
сметаға сәйкес басқарады; белгіленген нысандар бойынша статистикалық және
қаржы есебін жүргізеді.
Адвокаттар алқасының ресми органы ретінде заң консультациясы осындағы
адвокаттар жүргізіп жатқан істер бойынша әр-түрлі анықтамалар, мінездемелер
және басқа да қағаздар сұратып алуға хақылы. Әр түрлі лауазымды адамдар мен
ұйымдар консультацияның талап етуі бойынша қажетті материалдарды беруге
міндетті.
Адвокаттар алқасының өз қаржысы болады. Бұл қаржы заң консультациялары
заң көмегін көрсеткені үшін төленетін ақыдан бөлінетін сомалардан құралады.
Алқа қорына бөлінетін қаржының мөлшерін адвокаттар алқасы мүшелерінің жалпы
жиналысы белгілейді. Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру жарналарын алқалар
басқа да үұйымдар сияқты қолданылып жүрген заңдарға сәйкес төлейді.
Адвокаттар алқасының мүшелері заңды ұйым қүқығын пайдаланатын жеке
адвокаттық кеңселер құруға хақылы. Жеке адвокаттық кеңсенің қызметі оның
иесі (иелері) әзірлеген жарғыға сәйкес жүзеге асырылады. Облыстық, Алматы
қалалық әділет басқармасы жарғыны тіркеуге болатындығы туралы қорытынды
бергеннен кейін жарғы тіркелуге тиіс.
Жеке адвокаттық кеңселер иелеріне және олармен шарт бойынша жұмыс
істейтіндерге адвокаттардың барлық кұқықтары мен міндеттері қолданылады.
Жеке адвокаттық кеңселердің иелері, сондай-ақ осы кеңседе едбек шарты
бойынша жұмыс істейтін адвокаттар табыс салығын жұмысшылар мен кызметшілер
үшін заңда белгіленген тәртіппен төлейді.
Адвокаттар алқасы мүшесінің бір мезгілде әрі заң консультациясының
штатында, әрі жеке адвокаттық кеңсенің иесі болуына немесе онда еңбек шарты
бойынша жұмыс істеуіне тыйым салынады.
2. Адвокаттар алқасына мүшелік. Адвокаттардың құқықтық жағдайы.
Адвокаттардың еңбегін реттеу және оған ақы төлеу
Адвокаттық қызметпен адвокаттар алқасының мүшесі болып табылатын
адамдар ғана айналыса алады. Алқа мүшелігіне жоғары заң білімі және заңгер
мамандығы бойынша кемінде екі жыл жұмыс стажы бар, біліктілік емтиханын
тапсырған Қазақстан Республикасының азаматтары қабылданады. Бұрын кемінде
бес жыл адвокат, судья, тергеуші, прокурор болып істеген, не заң ғылымының
кандидаты немесе докторы деген ғылыми дәрежесі бар адамдарға біліктілік
емтиханын тапсырмай-ақ патент берілуі мүмкін. Ғылыми және оқытушылық
қызметпен айналысатын, сондай-ақ юрист-консульт ретінде шарт бойынша жұмыс
істейтін адамдардан басқа адвокаттар мен адвокаттың көмекшілері мемлекеттік
және қоғамдық ұйымдарда қызметте бола алмайды. Соттылығы бар, адвокаттық
қызметпен сыйыспайтын теріс қылықтары арқылы өз атына кір келтірген
адамдардың адвокаттық практикамен айналысуына жол берілмейді.
Заң көмегін керсету кезінде қосымша жұмысты орындау үшін адвокаттың
өзіне жоғары заң білімі бар адамдардың арасынан көмекшілер алуына болады.
Адвокаттың көмекшісінде адвокаттық процессуалдық құқық болмайды және ол
тергеуде, сотта іс жүргізуге жіберілмейді. Адвокаттың қатысуымен оның
көмекшісі тергеудегі, соттағы және басқа мемлекеттік органдардағы іс
материалдарымен таныса алады, тергеу жүргізген кезде және сот мәжілісіне
қатыса алады.
Адвокат пен көмекшінің ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz