Ж.Б. Сэйдің экономикалық көзқарасы

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан білім және ғылым министірлігі

РЕФЕРАТ
Тақырыбы: Ж.Б.Сэйдің экономикалық көзқарасы

Жоспар

Негізгі бөлім
1. Сэйдің өмірбаяны
А) Сэйдің экономикалық ілімі
Ә) негізгі зерттеу пәні
Б) зерттелу тәсілі
2. Сэйдің негізгі теориялары
А) Құн теориясы
Ә) Табыстар теориясы
Б) Ұдайы өңдіріс теориясы

ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Ж. Б. Сэйдің экономикалық ілімі
Жап Батист Сэй (1767 - 1832) Францияның Лион деген қаласында купец
жанүясында дүниеге келеді. Сол кезге сай білім алған ол отбасынын
кәсіпкерлік дәстүрін жалғастырады. Ж. Б. Сэй өз бетімен білімін
терендетеді, әсіресе саяси экономияны зерделеиді. Ол үшін, соңынан белгілі
болғанындай, А. Смиттің "Халыктар байлығына ..." ерекше мән береді, мұндағы
идеялар Францияға, тіпті бүкіл адамзат үшін игілік әкеледі деп ойлайды.
Оның бастапкы кездегі еңбегі - "Политэкономия трактаты немесе байлыкты
жасау, бөлу және тұтыну тәсілін карапайым түсіндіру" деп аталатын кітабы
(1803) - бір қарағанда А. Смиттің идеясын ашып, қайталағандай болады. Осыны
жариялағаннан кейін Ж.Б. Сэй және оның ағылшын әріптестері өздерінің
еңбектерін терең жетілдіріп, толыктырып, жаңартып тірі кезінде бес рет
бастырады. Мұның шығармасы басқалардан әлдеқайда жоғары бағаланады. 1816
жылы көпшілікке танымал ғалым ретінде Атен деген калада политэкономиядан
лекция курсын ашты. 1817 жылы өзінін "Политэкономияның катехизисі" атты
кітабын шығарды.
1819 жылы өнер мен колөнер Консерваториясында үкіметтің әдейі тапсырмасымен
"Индустриалды политэкономия" дегсн лекция оқиды.
Өмірінің соңғы кезеңінде 1830 жылы Ж. Б. Сэй Колледж де Франста әдейі соған
арналған политэкономия кафедрасын басқарады. Мұнда ол жеке экономиканың ой-
пікір мектебін құрады. Оны соңынан Ф. Бастия, М. Шевалье, Ш. Дюнуайежәне
баскалары жалғастырады. Өлерінен бірнеше жыл бүрын (1828 -1829 жылы) Ж. Б.
Сэй жиынтык жұмысын - "Қолданбалы политэкономияның толык курсы" деген
еңбегін шығарады. Мұнда ол ең алдымен экономикалык теорияның іс-тәжірибелік
маңызын, оның экономикалық либерализм принциптеріне негізделгенін,
экономикаға сырттың араласпауын көрсеткісі келді
Ж. Б. Сэйдің шығармашылдық мұрасын бағалай отырып, К. Маркстің "ол Смиттің
ілімімен политэкономияны иульгаризациялады" деген сөзін келтіру орынды.
Бірак егер утопиялық социализм, содан сон. марксизм А. Смиттің ілімінемен
жұмысшы табын капиталистер мен жер иеленушілердің қанауы (еңбек өнімі мен
қүнынан өздерінің пайдасына көбірек алуы) туралы тұжырымын алса,
Франциядағы "Сэй мектебі" өз ойларыі Смит енбегінен қүрайды, бірақ басты
тұжырымды еңбек, капитал және жердің өзара байланысы мен өзара
тәуелділігінен алды Өйткені олар қоғамдык өндірістін негізгі факторлары
және қоғамдық өнімнін құнын жасайды.
К. Б. Сэйге оның замандасы Д. Рикардо құрметпен қарады олар бір-бірімен хат
алысып тұрды. Д. Рикардо "Политэкономия бастамасында" деген еңбегінде
политэкономияны ғылым ретінде терендеткендердің қатарында ағылшын
зерттеушілері Дж Стюарт, Дж. Милль, А. Смитпен катар, француздықтар — А
Тюрго, С. Сисмонди және Ж. Б. Сэй де бар деп жазды.
Зерттеу пәні
"Политэкономия трактатында" экономикалық циклдің кезендерін білдіретін
өндіріс, бөліс және тұтыну секілді аттарға оқушылардын назарын аудара
отырып, Ж. Б. Сэй ол кезендерді сабақтастығын емес, олардың байлықтың
(материалдық) өндірі саласында жасалуын атап өткісі келді. Яғни, Сэй
бойынша да политэкономияның зерттеу пәні қоғамдағы материалдық әл-ауқат
проблемалары болуы тиіс, байлықтың көзін ол ұлттың өндірістің потенциалынан
көрді.

Зерттеу тәсілі
Ж. Б. Сэй басқа классиктер сияқты политэкономияны конценциялауды нақты
ғылымдар үлгісімен, мысалы физикамен түсіндіргісі келді.Методологиялық
бағытта бұл әмбебап, бірінші, қатардағы маңызы бар зандар, категориялар
және теорияларды мойындау деген сөз. Бірақ, Сэй бойынша политэкономияның
міндеті - теория және сипаттау. Ол 1820 жылы Т. Мальтуске жазған хатында
экономист-ғалымның міндеті туралы былай дейді:"Біз қоғамға не себепті мына
факты басқа фактілердің нәтижесі
екендігін айтуымыз керек. Мұнымен ол келісе ме, болмаса жоқка
шығара ма — осынын өзі жеткілікті, ол не істеу керектігін біледі,бірақ
ешқандай үйретудің керегі жоқ".Ж. Б. Сэйдің смитианец деген беделге ие
болуы — оның еркін рынок, баға белгілсу, сыртқы және ішкі сауданы
(фритредерство),кәсіпкерлердің еркін бәсекедегі шексіздігі,
протекционизмдіжібермеу принциптерін сөзсіз мойындап, бұл принциптерді
абсолют дәрежесіне көтеруі. "Егер осыларды кабылдаса адамзат артық өндіруі,
мүмкін емес, қоғамдық өнімді аз тұтынады, яғни экономикалық дағдарыс
болмайды". Ж. Б. Сэйдің қоғамдық өнімді өткізу тұжырымдамасы кейіннен
"рынок заңы" немесе-"Сэй заңы" деген атқа ие болады және мұны тек
классикалық экопомиканың өкілдері Д. Рикардо. Т. Мальтус және т. б. ғана
емес, басқа да экономикалық ой-пікір мектептерінің өкілдері XX
ғасырдын басына дейін бөлісті. Бұл жөнінде Дж. К. Гэлбрейт жақсы айтты:
"30-жылдарға дейінгі (XX ғасырдың) экопомистсрдің бір-бірінен
айырмашылыктары — Сэйдің заның
қабылдай ма, қабылдамай ма деген белгілеріне қарай бөлінді".(онымен,
экономикалық ғылымдер тарихында Ж. Б. Сэй есімі рыноктык экономикалық
қатынастар жағдайында коғамдағы таптар мүдделерінің бірлігі болатынына
сентен ғалым ретінде қалды. Ол үшін Смиттік концепцияға өзін-өзі реттейтін
экономика, экономикалық либерализмді орнату келеді. Алайда мынаны атап өту
керек: "Зерттеудің аныктылығы оны бастыа проблемалардын үстімен жорғалауға
онын терең мәнін ашуға мүмкіндік бермеді. Онын. колында политэкономия
әдетте өте, қарапайым көрінді. Смиттің түсініксіздігі акыл үшін жақсы
Сэйдің түсінтілігі оған ешкандай ынта бермейді.

Өндірістің үш басты фактор теориясы

А. Смиттің ілімін насихаттау ниетімен Ж. Б. Сэй айналымға өндірістің басты
факторлар теориясын енгізеді. Бұл XIX ғасырдың өн бойында классикалык
политэкономия теориясында маңыздысы болды. Бұл теорияның мәні - коғамдык
өндірісте үш басты фактор — еңбек, капитал, жер - өзара әрекет етеді.
Олардың кұнды (баға белгілеуді) жасаудағы және коғам табысындағы қатысу
дәрежесі факторлардын тиісінше, жұмысшыға, капиталистке және жер иесіне
тәуелділігіне' байланысты. Осыдан келіп Сэй толык жағдайларына: қарай ол
факторлардың өзара әрекеттерінің тиімділігі және таптар арасьтндағы
үйлесімділікке кол жеткізеді.
Құн теориясы
Ж. Б. Сэйдің өндірістің үш басты фактор теориясының пайда болуы Смитті
жактаушылардың карама-карсы пікірлерінің: иәтижесінен шығады. Айталык, XIX
ғасырда Мальтустің өндіріс шығындары теориясы Сэйдің еңбек, капитал және
жер өндірістің басты факторлары деген тұжырымына түгелдей негізделген.
Сондыктаи, егер Д. Рикардо, социалист-утопистер, С. Сисмонди,, К. Маркс
және баскалары А. Смиттің "өсиетіне" сәйкес, товардың (қызмттің ) кұнының
бірден-бір көзі — еңбек десе, басқа түрлі ағымдар мен мектептердің
экономистері басты нүктені — Сэй-Мальтус тұжырымдарынан бастады: товардың
кұны өндірі процесіндегі кәсіпкерлер меншігі өндіріс кұрал-жабдыктарының
(капитал факторы), жалакы (еңбек факторы) ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.