Қазақ отбасындағы тәрбие үрдісі

Қазақ отбасындағы тәрбие үрдісі
Отбасы федерациясы
Отбасы тәрбиесі
Әдебиеттер тізімі

Әр бір отбасы қоғамның кішкентай бір бөлігі болып табылатындықтан, қоғамды өркениеттілікке жеткізу, ең алдымен, әрбір отбасындағы өмірді ұймдастырудан басталмақ. Тәрбиенің бастапқы әліуппесін бала отбасында алады. Салауатты отбасында ғана салауатты ұрпақ қалыптпсады.
Адамзат қоғамының қай кезеңінде болсын отбасы тәрбиесі мәселелерді күн тәртібінен түскен емес.
Отбасы тәрбиесі мәселелері Шығыстың ұлы ойшылдары Әл-Фараби, Ж.Баласағұн, Қ.Иассауи,М.Қашқари, классик әдебиеттер Я.Коменский, К.Ушнский, И.Песталоцци, қазақ ағартушылары А.Құнанбаев пен Ы.Алтынсарин еңбектерінде, кеңес педагогтері В.Сухомлинский, А.Макеренко, Н.Крупская, қазақ зиялары М.Жұмабаев, Ж.Аймаутов, М.Әуезовжәне т.б. еңбектерінде кеңінен орын алады. Бүгінде отбасы тәрбиесі мәселелері қазақстандық ғаламдар С.Ғаббасов, Р.Қоянбаев, Г.Байделдинова, В.Лысенкова, Р.Төлеубекова және т.б. тарапынан зерттеліп келеді.
Қоғамның бүгінгі жағдайында болашақ тәрбиесін отбасынан бастап қолға алуға мемлекеттік тіпті, әлемдік тұрғыда көңіл бөлуде. Оған 1989 жылы Біріккен Ұлттар Ұйымы қабылдаған, кейіннен 1995 жылы 5 шілдеде Қазақсатанда қабылданған «Баланың құқығы туралы Конветция» дәлеле бола алады. Онда «Бала толық және гормониялы дамуы үшін, ол мейірім мен өзара түсіністігі бар, қызығушылыққа көп көңіл бөлетін бақытты ахуалдық ортасы бар оьбасында өсуі қажет. Бала әлі дене, ақыл- ой жағынан толыққында жетілмегендктен, олар туылғанға дейін де, туылғаннан кейін де ерекше мейірімділікке, қамқорлыққа, әсіресе, құқықтық қамқорлыққа мұқтаж » делініп, әлбір ата- ана жасөспірімдердің өркениетті елдерде қазіргі заман талабына сай білім алуын қамтамасыз етуге міндетті деп көрсеткен.
Сонлай- ақ 1996 жылы 30 шілде мен 1 ьамыз аралығында бүкіл әлемдік Конвеция кезінде Вашингтон қаласында жапон азаматы Сан-Мен-Мунның ұйымдастыруымен «Бүкіл әлемде бебйбітшілік үшін » деп аталатын отбасы федерациясы құрылды. Рның салтанатты ашылу рәсіміне әлемнің 100 мемлекетінен 600- ден астам делегаттар қатысчты. Мұндай рәсімдер БӘБҮотбасы федерациясының 185 мемлекетте ашылған бөлімдерінде өткізіліп келеді.

1. Назарбаев Н. Барлық Қазақстанжықтардың осіп- оркендеуі, қауыпсыздігі және әл ауқатының артуы. «Егемен Қазақстан»
1997 жылы 11 қазан
2. Нұрғалиев Р. Философиялық сөздік. Алматы. «Қаз. Энциклиопедиясы бас редакциясы». 1996. 342 бет.
3. Аяғанов Б, Тәжин А. Социялогия негіәздері. Алматы. Ана тілі. 318 бет
4. қазақстан мектебі. 2006 жыл 1 санынан 5. Қоянбаев Ж. Б. Семья және балалар мен жеткеншектер тәрбиесі. Алматы. Рауан, 1990 жыл. 234- бет.
6. Назарбаев Н. Еліміздің болашақөта гүлденуі бүгіннен басталады. «Егемен Қазақстан». 11 қазан, 1997 жыл.
7. Гребеников И.В Основы семейной жизын. Москова. Просвещение, 1991 208 бет.

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Философия және саясаттану факультеті

Жалпы университтік жалпы және этникалық педагогика кафедрасы

Өзіндік жеке жұмыс

Тақырыбы: Қазақ отбасындағы тәрбие үрдісі

Тексерген: Жумабекова Қ.
Орындаған: философия және
ғыл. метод. кафедрасы,
1-курс магистранты
Мұқанқызы Нұрзат.

Алматы, 2007ж
Қазақ отбасындағы тәрбие үрдісі

Әр бір отбасы қоғамның кішкентай бір бөлігі болып табылатындықтан,
қоғамды өркениеттілікке жеткізу, ең алдымен, әрбір отбасындағы өмірді
ұймдастырудан басталмақ. Тәрбиенің бастапқы әліуппесін бала отбасында
алады. Салауатты отбасында ғана салауатты ұрпақ қалыптпсады.
Адамзат қоғамының қай кезеңінде болсын отбасы тәрбиесі мәселелерді күн
тәртібінен түскен емес.
Отбасы тәрбиесі мәселелері Шығыстың ұлы ойшылдары Әл-Фараби,
Ж.Баласағұн, Қ.Иассауи,М.Қашқари, классик әдебиеттер Я.Коменский,
К.Ушнский, И.Песталоцци, қазақ ағартушылары А.Құнанбаев пен Ы.Алтынсарин
еңбектерінде, кеңес педагогтері В.Сухомлинский, А.Макеренко, Н.Крупская,
қазақ зиялары М.Жұмабаев, Ж.Аймаутов, М.Әуезовжәне т.б. еңбектерінде
кеңінен орын алады. Бүгінде отбасы тәрбиесі мәселелері қазақстандық
ғаламдар С.Ғаббасов, Р.Қоянбаев, Г.Байделдинова, В.Лысенкова,
Р.Төлеубекова және т.б. тарапынан зерттеліп келеді.
Қоғамның бүгінгі жағдайында болашақ тәрбиесін отбасынан бастап қолға
алуға мемлекеттік тіпті, әлемдік тұрғыда көңіл бөлуде. Оған 1989 жылы
Біріккен Ұлттар Ұйымы қабылдаған, кейіннен 1995 жылы 5 шілдеде Қазақсатанда
қабылданған Баланың құқығы туралы Конветция дәлеле бола алады. Онда Бала
толық және гормониялы дамуы үшін, ол мейірім мен өзара түсіністігі бар,
қызығушылыққа көп көңіл бөлетін бақытты ахуалдық ортасы бар оьбасында өсуі
қажет. Бала әлі дене, ақыл- ой жағынан толыққында жетілмегендктен, олар
туылғанға дейін де, туылғаннан кейін де ерекше мейірімділікке, қамқорлыққа,
әсіресе, құқықтық қамқорлыққа мұқтаж делініп, әлбір ата- ана
жасөспірімдердің өркениетті елдерде қазіргі заман талабына сай білім алуын
қамтамасыз етуге міндетті деп көрсеткен.
Сонлай- ақ 1996 жылы 30 шілде мен 1 ьамыз аралығында бүкіл әлемдік
Конвеция кезінде Вашингтон қаласында жапон азаматы Сан-Мен-Мунның
ұйымдастыруымен Бүкіл әлемде бебйбітшілік үшін деп аталатын отбасы
федерациясы құрылды. Рның салтанатты ашылу рәсіміне әлемнің 100
мемлекетінен 600- ден астам делегаттар қатысчты. Мұндай рәсімдер БӘБҮотбасы
федерациясының 185 мемлекетте ашылған бөлімдерінде өткізіліп келеді.
Бұл федерацияның негізгі мақсаты- отбасы дамуына көмектесу болса, ең
көңіл аударатын мәселесі- ата- аналардың балалараына деген қамқорлығы мен
сүйіспеншілігін, отбасындағы бала тәрбиесін және ондағы құндылықтарды
дамыту.
Отбасы тәрбиесінің мәселелері Қазақстан Республикасының Приздентінің
1995 жылғы 2 науырыздағы Жарлығымен Приздидент жанындағы отбасы, әйелдер
және жемограпиялық саясат мәселелері жөніндегі арнайы кеңестің құрылуы.
Кеңес өз қызыметінің алғашқы қадамын 1995 жылы Қазақстандағы әйелдер мен
отбасылардың қазіргі жағдайы деген тақырыпта баяндама жасаудан бастады. Ол
баяндама әлеуметтік- экономикалық жағдай, демограпиялық ахуал, білім беру,
әйелдер- халық шаруашылығында, еңьекпен қамту, әлеуметтік сала,денсаулық
сақтау және медициналық әл- ауқат дәрежесі, отбасы және оны әлеуметтік
тұрғыдан қорғау, мүгедектер мен зейнеткерлер, әйелдердің тәртіп бұзкшылығы
сияқты тарауларды қамтылды.
Осы тұста Елбасы Н.Назарбаиев өзінің Барлық Қазақстандықтардың өсіп
өркендеуі, қауіпсіздігі және әл- ауқатының артуы деген Қазақстан халқына
жасаған Жолдауында Егер біз адамгершілігі жоғары қоғам болғымыз келсе,
жұбайларлың бір- бірінің алдындағы, ең басты балаларының алдындағы
жауапкершілігін күшейтіуге тиіспіз деген болатын.
Бұл жоғарыда келтірілген деректер ұрпақ тәрбиесі мен адамзат өсуінің
болашағы отбасы жағдайын жақсартудан басталатынын дәлелдей түседі.
Отбасы ұғымының өзі көптеген әдебиеттерде әр түрлі ұғымдармен, яғни
үй-ел-мен ұғымдарының жиынтығынан тұратын үйелмен және жанүя
ұғымдарының жиынынан тұратын жанұя ұғымдарымен баламаланып қолданылыып
жұр. Бұл ұғымдардың бәрі де мазмұндық жағынан бір- бірімен кем тұспейді.
Дегенмен терминологиялық сөздікте семия ұғымының аудармасы ретінде
отбасы түсінігі қабылданған.
Отбасы- тарихи котегория. Оның типтері, формалар мен функциялары өмір
сүріп отырған өндірістік қатынастардың, жалпы қоғамдық қатынастардың
сипатына, сондай- ақ қоғамның мәдени даму деңгейіне байланысты болады. өз
кезегінде отбас ы да қоғам өміріне ықпал жасайды. Ол баланың туылуы,
балалар мен жасөспірімдердің әлеуметтік орнын табуы, үй шаруашылығындағы
еңбегі, өз мүшелерінің күші, рухани және адамгершілік- эстетикалық жағынан
дамуына әсерін тигізуі.
Отбасы ұғымына әр түрлі салакдағы еңбектерде әрқилы анықтамалар
беріліп жүр. Мәселен, Р.Нрғалиов өзінің философиялық сөздігінде Отбасы-
әлеуметтік қатынастардың түрі, ол ерлі зайыпты одаққа және туыстық
байланыстарға, яғни ері мен әйелінің, ата- аналар мен балалардың, аға-
інілер мен апа- қарындастардың, бірге туып ортақ шаруашылық жүргізетін
туыстардың арасындағы сан алуан қатынастарға негізделген жеке тұрмысы деп
анықтама беріледі. Ал педагог- ғалым Қоянбаевтың оқулықтарында Отбасы- ол
бірге тұратын некеге негізделген қандас туыстар тобы- деп анықтама
берілген.
Осы айтылған анықтамаларға сүйене отырып отбасының мынындай белгілерін
айқындауға болады.
1. Отбасы өзара тусқандық қатысы бар, әр түрлі жастағы және әр түрлі
құқылыадамдардан біріккен үжым.
2. Отбасын ерлі- зайыптылық, ата- аналық, балалардың ата- аналарына,
ересектердің кішілерге және бір- біріне деген қарым- қатынас жасыу
міндеттері байланыстырып тұрады.
3. Ата- аналар мен балалар бір- бірінен бірі отбасын басқарумен,
екіншілері сол отбасында тәрбиеленумен ерекшеленеді.
4. Отбасы өмірі әр түрлі мәтереиялдық және рухани үрдістермен
сипатталады.
Отбасы тәрбиесі ұғымның өзі отбасы және тәрбие
категорияларының жиынтығынан тұрып, оның қызыметі мен ролі, отбасындағы
тәрбие толығымен қоғамдыфқ өмір заңдылықтарына байланысты дамиды.
Отбасы баланың жеке басының қалыптасуына екі жақты әсер етеді.
Біріншіден, отбасының мәтериалдық жағдайын сипапттайтын өзіндік өмір сүру
дәстүрі арқылы, яғни отбасы мүшелерінің мәтериалдық және рухани қажетсінуі
мен әлеуметтік құндвлвқтар арқылы әсер етеді.
Екіншіден, әлеуметтік және белгілі бір мақсатқа бағытталған әсер арқылы.
Бұл, көбінесе, отбасындағы негізгі көзқарас пен тәрбиеи үрдісінің қоғамның
тәрбиеліка мақсатына қаншалықты сәйкес келуіне байланысты жүзеге асырылады.

Отбасы мәселелерін шешуде әртүрлі саладағы масмандар өз пікірлерін ұсынула.
әлеуметтанушылар, демограптар, педагогтар мен психологтар тарапынан
негізгілері мыналар.
1. Ұрпақ жалғастырушылық функция.
2. Тәрбие берушілік функция.
3. Экономикалық функция.
4. Қарым- қатынастық функция.
5. Бос уақытты ұйымдастыру және дем алу.
Отбасының ұрпақ жалғастырушылық функциясы өмірге ұрпақтың келуімен
байланыстырпылады. Бүгінгі қоғамдық- әлеуметтік жағдайда отбасыларында
қаншадан бала болуы тиіс. Бұл жөнінде де әр түрлі саладағы мамандар
көзқарасы сан алуан. Мысалы, әлеуметтанушылылар М.Тәжин мен Б.Аяғанов
нарықтық қатынас жағдайындағы отбасының құрылымдық сипатын былай деп
түсіндіреді: Біріншіден, қазіргі қоғамның экономикалық өмірі кішігірім
отбасының болуын қалайды. Мұндай отбасында үлкен отбасылармен салыстырғанда
қайшылықтары көп жанжалдардан құтылуға болады, яғни қазіргі экономикалық
өмірдің талаптарына икемделгіш болып алады.
Екіншіден, қазіргі шағын отбасы өмірге жеңіл бейімделіп, отбасылық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.