Саяси элитаның түсінігі мен қазақстанның саяси элитасы

1. Қартаю және өлім
Қартаю- барлық тірі жандарға тән, адам ағзасы « қартаюының» жалпы биологиялық заңдылығы.
Қарттылық- өліммен аяқталатын, онтогенездің ақырғы табиғи сатысы. Геронтология- қарттылық жөніндегі ғылым, ол қартаюдың негізгі заңдылықтарын зерттейді. Гератрия- қарт адамдарда аурудың даму ерекшеліктерін ,ағымын, емін және алдын алу шараларын зерттейді. Геронтологияның басты міндеті адам өмірін ұзартумен қатар, қарт адамдардың еңбекке және қоғамдық қызметтерге белсене араласуына мүмкіндік беру болып табылады.
Қартаю барысында қартаюға дейін бұрынырақ басталатын және функциональдық бейімдеу мүмкіндіктерінің біртіндеп шектелуіне әкеліп соқтыратын жас шамалық өзгерістер заңды түрде өтеді. Қарттылық бұл емдейтін ауру емес, ол әрбір адамның жеке даму сатысы. Қартаюға байланысты туындайтын өзгерістер күнтізбектік жас шамасына байланысыты болуымен қатар, әлеуметтік факторлерге де байланысты болады.
Қарттылық өзгерістер ең алдымен адамның сыртқы келбетінен біліне бастайды: дене сымбаты және пішіні өзгереді, ақ шаш пайда болады, терінің серпінділік қасиеті жоғалады, көздің көру және есту қабілеті нашарлайды, есте сақтау қабілеті төмендейді.
Мүшелік деңгейде қарт адамдарда өкпенің тіршілік сыйымдылығы азаяды, артериальды қан қысымы көтеріледі, атеросклероз дамиды. Жыныс бездерңінің инволюциясы кері дамуы байқалады, жыныс және қалқанша без гормондарының түзілуі төмендейді, негізгі зат алмасуы төмендейді, асқорыту мүшелерінің жұмысы әлсірейді.
Жасушаларда судың мөлшері азаяды, иондардың белснді тасымалдануы, ДНК репликациясы фермменттер жүйесінің және тотығу реакцияларының белснеділігі, а-РНК түзілуі, ДНК репарациясы төмендейді, осының әсерінен генді және хромосомды мутациялар жинақталады.

Қолданылған әдебиеттер тізімі

1) «Саясаттану» оқу құралы, Рахметов Қ.Ж., Болатова А.Н., Исмағамбетова З.Н., Алматы: - Өлке 2005ж.
2) «Саясаттану негіздері», Жамбылов Д., Алматы – 2005ж.
3) «Саясаттану және оның проблемалары» оқу құралы, Әбсаттаров Р., Алматы: 2007ж.
4) «Теориялық саясаттану» оқулық, Байділдинов Л.Ә., Алматы: 2005 ж.
5) «Саясаттану», Джаппарова Р. – Қазақстан жоғары мектебі: - 2003ж.
6) «Саяси элитология» оқу құралы, Мырзабекова А.Ш., - Болашақ – Баспа, 2004ж.
7) «Саясаттану негіздері» оқу құралы, Алматы: 1997ж.
8) «Саясаттану негіздері», Қуандық Е.С., Алматы:2005ж.
9) «Саясаттану негіздері» оқу құралы, Кенжебеков М., Алматы: 1995ж.
10) «Саяси элитаның қалыптасуы», Сүлейменов П., //Саясат – Policy - 2006ж. -№2 40-41 бет.
11)«Саяси элитология», Ержанов Б.Р., //Саясат – Policy – 2007ж. - №5 – 7б.

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

Кіріспе
Негізгі бөлім
Саяси элитаның түсінігі мен Қазақстанның саяси элитасы
1. Саяси элита ұғымы мен қызметі
2. Саяси элиталардың қалыптасуы мен жіктелуі
3. Элиталардың осы күнгі теориялары
4. Қазақстан тарихында саяси элитаның қалыптасуы
5. Қазақстанның қазіргі саяси процесіндегі саяси элитаның ерекшеліктері
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Тәуелсіз елімізде түбегейлі әлеуметтік-экономикалық және саяси
өзгерістер жүріп жатыр. Соның бір айғағы ретінде қазақтың ұлттық кәсіби
саяси элитасы қалыптасуда. Ұзақ мерзімді болашақта саяси тұрақтылықты да,
қоғамның топтасуын қамтамасыз ететін де саяси элита екені белгілі. Кез
келген ашық қоғам ұлттық саяси элитасыз, мәдениетті оппозициясыз өмір сүре
алмайды. Билеуші саяси элита белгігі бір мемлекеттік тұтастықта бейбіт
қатар өмір сүруі заңды және қажетті. Қазіргі жаңа құқықтық мемлекетті, жаңа
нарықтық экономиканы, жаңа демократияны құрып жатқан қазақ ұлты және оның
төңірегіне топтасқан басқа ұлыстар қилы кезеңді басынан өткізуде.
Саяси элита – бұл қоғамды басқаруда билеуші қызметін атқаратын және
мемлекеттік билікті қолына шоғырландырған, маңызды саяси шешімдер
қабылдауға қатысатын мамандандырылған әлеуметтік жеңілдігі бар топ. Саяси
элита деп ғылыми анықтама алған және өз арасынан дайындығы әрі беделі бар
көшбасшылар ұсынатын кәсіби саясаткерлер, адамдардың ерекше жігі
шұғылданады. Осымен байланысты саяси элитаға қызығушылық таныту күрделі де
маңызды әлеуметтік құбылысты пайдалануға талпыныс жасау көнеден тамыр
тартады.
Саяси элитаның міндеті - стратегиялық мақсатты айқындайды,
мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатын белгілейді, өз жоспарларын жүзеге
асырудың тетіктерін табады, қоғам алдына қойылған мақсаттырдың жүзеге
асуына бақылау жасайды.
Қазіргі таңда саяси элита– күн тәртібінен түспей тұрған қоғамда
өзекті мәселе. Саяси элитаның қоғамда алатын орнын зерттеуге отандық
саясаттанушылар қызығушылық білдіруде. Қазіргі тарихи кезеңінің өзіндік
ерекшеліктеріне орай елдегі жағдайларын сауықтырып өркендету жолдарын
іздестіруге байланысты Қазақстандық қоғам өміріндегі саяси элитаның рөлін
айқындау бұл күндері өзекті мәселеге айналып отыр.
Саяси элитаның түсінігі мен Қазақстанның саяси элитасы
1. Саяси элита ұғымы мен қызметі

Элита термині француздың еlite деген сөзінен шыққан, сұрыпталған,
таңдалған, іріктелген деген мағынаны білдіреді. Элита терминін ғылыми
айналымға енгізген Вальфредо Паретто Жалпыға бірдей социология
трактатында, ол элиталардың айналу теориясын жасады. Ол бойынша элита
билік басына алдыңғы қатарлы идеяны ұсынуының арқасында келеді. Ол идея
жүзеге асқанда олардың энергиясы азайып, ізденісі баяулай бастайды. Олардың
орнына жаңа идеямен жаңа элита билік басына келеді. Мұндай алмасу қоғамда
әрқашан болмақ. Яғни, дейді олар, бір элита екіншіні алмастырып, жаңарып,
қоғамды алға жылжытып отырады.
Франция саясаттанушысы Р.Ж.Шварценбергер Абсолюттік құқық деген
еңбегінде қазіргі элитаны жабық каста ретінде сипаттайды. Францияда ол
саясаткерлерден, жоғары әкімшіліктерден және іскер адамдардан тұратын
биліктің үшбұрышын құрайды. Олар үкіметті қалыптастырады, мемлекетті
билейді, ірі корпорациялар мен банктерді басқарады.
Қоғамда саяси элитаны тудыратын факторлар қандай? Оларға мыналар
жатады: 1) қоғамға арнайы білімі, тәжірибесі, қабілеті бар кәсіби
басқарушылар керек; 2) адамдардың психологиялық (туа біткен) және
әлеуметтік (оқу, тәрбие барысында қолы жеткен) теңсіздіктері; 3) қоғамда
басқарушы еңбек жоғары бағаланады және ынталандырылады; 4) бұқара халықтың
саяси енжарлығы, селқостығы (күнделікті өмірде әркім саясаттан шалғай өз
жұмысымен айналысады).
Саяси элитаның стратегиялық мақсатты айқындайды, мемлекеттің ішкі
және сыртқы саясатын белгілейді, өз жоспарларын жүзеге асырудың тетіктерін
табады, қоғам алдына қойылған мақсаттырдың жүзеге асуына бақылау жасайды.

Сонымен, саяси элита дегеніміз – бұл қоғамды басқару процесіне зор
ықпал ететін, ең маңызды саяси шешімдерді қабылдайтын, қоғамды дамыту
стратегиясын жасайтын және оны жүзеге асыруға жетекшілік ететін әлеуметтік
топ. Сонымен қатар саяси элита деп қазына-байлықты, қаржы-қаражатты бөлуге
байланысты және т.б. саяси маңызды шешімдер қабылдауға қатысты жоғары
мәртебесі мен ықпалы бар ұйымдасқан топты айтады.

Саяси элита мынандай қызметтерді атқарады:
1. әр түрлі әлеуметтік таптардың, топтардың, ұлттардың мүдделерін
зерттейді, талдайды және саяси ұстанымдарды бейнелеп жеткізеді.
2. бағдарламаларды, ғылыми ілімдерді, конституциялардың саяси
идеологиясын қалыптастырады;
3. үстемдік етіп тұрған таптың, әр түрлі топтардың мүддесінің
субординациясын жасайды (яғни кіші топтардың мүддесін үлкен топтардың
мүддесіне бағындырып қояды);
4. басқа әлеуметтік топтардың қажеттіліктерін есепке алады;
5. саяси идеяларды жүзеге асыру жолдарын, механизмін жасайды;
6. басқарушы органдардың аппаратын дайындайды;
7. саяси лидерлерді көтермелейді.

2. Саяси элиталардың қалыптасуы мен жіктелуі

Саяси элиталардың қалыптасуы мен ауысуы мәселесін дұрыс түсіну үшін ең
алдымен олардың пайда болу себептерін анықтау қажет. Саяси элиталардың
пайда болуы үшін керекті белгілі бір объективтік алғы шарттар, яғни
себептер бар.

Элитаның бөлініп шығуының объективтік және субъективтік себептері бар:
• адамдардың антропологиялық, психологиялық және әлеуметтік теңсіздігі;
• еңбек бөліну заңы;
• басқармашылық еңбектің жоғары қоғамдық маңызы және соған сәйкес осы
қызметке қолайлы жағдай жасау;
• әр түрлі әлеуметтік жеңілдіктерге, артықшылықтарға қол жету үшін
басқармашылық қызметтің кең мүмкіншіліктерін пайдалану;
• саяси басшылардың үстінен толық бақылау жүргізуді практика жүзінде
мүмкін еместік;
• ел-жұрт көпшілігінің саяси енжарлығы, әдетте олардың тіршілік етудегі
мүддесінің саясат саласынан алыс болуы.
Саяси элиталарды қалыптастырудың, жоғары лауазымды қызметке іріктеп
алудың 2 түрі бар: антрепренерлық және гильдия жүйесі.Антрепренерлық түрде
басқарушы қызметке үміткердің ерекше қасиеттері, көпшілік жұртқа ұнай білу
қабілеті басты орын алады. Мұнда кандидаттың байлығына, кәсібіне, біліміне,
мамандығына, т.с.с. онша мән берілмейді. Ол ең алдымен өзінің тапқырлығын,
жасампаздығын, белсенділігін көрсете білуі қажет. Мысалы, АҚШ-та актер
болған Рональд Рейган да президенттікке сайланды. Элитаны қалыптастырудың
бұл түрі өзінің ашықтығымен, демократиялығымен, үміткерге қойылатын
шектеулердің аздығымен сипатталады. Сондықтан тұрақты демократиялық елдерде
бұл түрі кең тараған.
Гильдия жүйесінде үміткер билік сатысы бойынша баяу болса да анық
көтеріліп отырады. Мұнда жоғары лауазымды қызметке үміткерге көптеген
талаптар қойылады. Оған кандидаттық білімі, адамдар арсындағы жұмыс
тәжірибесі, партиялық стажы және т.с.с. жатуы мүмкін. Талапкерлер белгілі
бір таптың, топтың, тектің, партияның мүшелерінің арасынан шығуы керек.
Гильдия жүйесі бәсекелестікке жол бермейді, билеушіні тұйық қоғамдық топтан
іріктеп алатын, кертартпа түр. Оның артықшылығы – саясаткердің болашақ іс-
әрекетін алдын ала болжауға, соған орай қолдануға болады.
Саяси элитаға, сонымен бірге әкімшілік, экономикалық, әскери,
полициялық, идеологиялық-ақпараттық, рухани-мәдени және ғылыми
мамандандырылған кіші әлеуметтік топтар жатады.
Әкімшілік элита – бұл билеуші элитаның бөлігі. Ол өз қолына биліктің
техникалық-ұйымдық құрамдарын шоғырландырып, монополиялаған. Әкімшілік
элита жеке құрамында – ол министрліктер, департаменттер және мемлекеттік
басқарудың басқа да органдарында жоғары орын алған мемлекеттік
қызметшілердің жоғарғы жігі.
Экономикалық элита – бұл меншік ресурстарының негізінде билік
құрылымына өзінің қатынасуын іске асыратын билеуші элитаның бөлігі .
Экономикалық элитаға өз қолдарында материалдық және қаржы ресурстарын
шоғырландырған: ірі корпорациялар, банктердің иелері және олардың
менеджерлері, бизнесмендер және т.б. адамдар кіреді.
Әскери және полициялық элита – қоғам өмірінде, саяси үрдістерде үлкен
рөл атқарады, әскери, полициялық элитаны көбінесе саясатты шешуші құралы
ретінде қолданады, оның құрамына – елдің жоғары әскери басшылары,
генералитет, ішкі істер министрлігінің басшылары, мемлекеттік қауіпсіздік
арнайы қызмет және т.б. басшылары кіреді.
Идеологиялық – ақпараттық элита - өз құрамына қоғамда дүние танымдық
ұстанымдарды, құнды бағыт-бағдарларды, адамдарда идеялар мен сенімдерді
қалыптастыру функцияларын атқаратын идеологиялық майданның қайраткерлерін
кіргізген.
Рухани-мәдени элита – ол аса беделді әрі ықпалды өнер, оқу-ағарту,
әдебиет қайраткерлерінен және басқа да шығармашылық интеллигенция
өкілдірінен тұрады.
Ғылыми элитаның қоғамның қоғамдық-саяси өмірінде маңызды позициясы
бар. Оның рөлі – ғылым мен техниканың дамуына, ғылым мен техникалық
прогреске және т.б. ықпал жасау деңгейімен анықталады.

3. Қазақстан тарихында саяси элитаның қалыптасуы
Қазіргі Қазақстанның саяси элитасы күрделі, көп деңгейлі тұрпатын
білдіреді. Оның төменгі деңгейлері қазақ көшпелі қоғамының тарихында
басталған. Бұл көшпелі қоғамның ерекшелігі мынада: басқарушы элитаның
рекруттеу процестері және оның идентификациясының өлшемдері генеалогиялық,
яғни шежіре принципіне негізделген, ал оның өзі көшпенділердің белгілі
рудың бірінші болу құқығы мен үлкендік туралы түсініктеріне сүйенген.
Кейінгі ортағасырлық дәуірінде қазақ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.