Информатика пәнінен әдістемелік нұсқау (программалық тілдер)

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 57 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Кезкелген маман ақпараттық технологияларды өз қызметінде тиімді пайдалана алуы үшін ол практика жүзінде берілген есептерді қоя және шеше білуі керек. Практикалық есептерді шешуде, оны дайындау және компьютер көмегімен шешудің технологиясын меңгеруде программалау тілін білу өте қажет болады.

Қазіргі кезде программалау тілдері процедуралық, логикалық және обьектілі- бағыталынған болып үш түрге бөлінеді. Мысалы, дәстүрлі (классикалық) процедуралық программалау тілдеріне - Фортран, Паскаль, Бейсик және т. б., логикалық тілдерге - ЛИСП, Пролог және т. б., обьектілі - бағытталынған программалауға визуальді программалау тілдеріне - Borland C ₊₊ , Object Pascal және т. б. жатады.

Программалау тілі - ол электрондық есептеуіш машинасына арналған алгоритмді орындауға арналған электрондық машина түсінетін ерекше тіл.

Бүгінгі күні дербес компьютерлерде ең кеңінен қолданылатын программалау тілдерінің бірі - ол Паскаль тілі.

Паскаль тіліне тән болатын программалау стилінің негізі ретінде мәліметтер типінің философиясы алынған.

Жалпы, программалау әдістеріне дағдылану үшін тілдегі мәліметтердің ұйымдастыру концепциясын түсініп, білу керек болады. Программаны түсініп ұғынуда және оның орындалу барысында пайда болатын қателерге автоматты түрде диагностика беруде мәліметтер типтері маңызды роль атқарады.

Паскаль тілінің дәл осы қасиеті оның құндылығы болып саналады және бұл тіл программалау мәдениетін тиянақты үйретуде үлгі бола алады.

Паскаль - блокты, модульді құрамда программа құруға қажетті тіл.

Бұл әдістемелік нұсқау төрт бөлімнен тұрады, алғашқы бөлімде Паскаль тілінің құрылымдық (структуралық) программалау әдісі, есептің математикалық сипаттамасы және оны шешу әдістері, ал екінші бөлімде тілдің негізгі элементтері, олардың жазылу ережелері және жалпы программа туралы теориялық мағлұматтары, үшінші бөлімде негізгі операторлар, оларды программада қолдану жолдары мысалдармен көрсетіледі және графикалық, кеңейтілген мәтіндік режимде жұмыс істеу үшін процедуралар мен функциялар

қарастырылады, төртінші бөлімде программалау тілін оқыту әдістемесі қарастырылған.

Осы кезге дейінгі Паскаль тілін оқып- үйренуге арналған белгілі оқу құралдарынан бұл әдістемелік нұсқаудың ерекшелігі мынада:

әр нақты тақырып бойынша теориялық материалдар қысқа түрде беріледі;
әр тақырыпқа альтернативті тұрғыда 2-3 мысалдар келтіріледі;
әдістемелік нұсқаудың әр (немесе 2-3) тақырыбын зертханалық жұмыс және оқулық элемент ретінде алуға (пайдалануға) болады.

Осы әдістемелік нұсқау жас информатика пәні мұғалімдеріне, төменгі курс білімгерлеріне және жоғары сынып оқушылары ұсынылады.

І- БӨЛІМ

Құрылымдық (структуралық) программалау әдісі

1. 1. Құрылымдық программалау әдісінің мазмұны

Құрылымдық программалау әдісі ережелер мен нұсқаулар жинағы түрінде ұсынылады, оларды пайдалану мына төмендегі жағдайларға қол жеткізуге мүмкіндік береді:

-бастапқы мәліметтерге тәуелді емес сенімді программалар дайындауға;

-өзгерістер мен жетілдірулерді жеңіл енгізуге болатын программалар түзуге (құруға) ;

-адам еңбегін және уақытын үнемдейтін тиімді программалар алуға.

Кезкелген жоғарғы деңгейдегі программалау тілдерінде құрылымдық программалау әдісі қолданылған деп айтуға болады, егерде

-программалауда тек қана төрт басқарушы (сызықты (тізбекті), тармақталу (таңдау), қайталау және топтау) конструкциялары қолданылған және прог- рамма құрылымы мәліметтер құрылымына сәйкестенген болса;

- мұнда бірінші кезеңде программаны жобалау жүргізіледі, ал екінші кезеңде оны жазады.

1. 2 Программаны жобалау

Тікелей программаны жобалауға дейін алдынала дайындық кезеңдері жүргізіледі.

1. 2. 1. Есептің математикалық сипаттамасы

Дербес компьютерде шығарылатын есептердің көбісі негізінен нақты математикалық тұжырымдамаға ие болуы керек. Егерде есептің қойылуы кезінде кейбір функционалды тәуелділіктер тек қана сапалы тұрғыда қарастырылған болса, енді оларды қатаң математикалық тәуелділіктермен көрсету (байланыстыру) керек болады.

Математика тілінде есепті сипаттауды формализациялау деп атайды.

1. 2. 3 Шешу әдісін таңдау

Есептің математикалық тұжырымдалуына сәйкес дербес компьютерде оны шешудің сандық әдісі таңдалынады.

Бастапқы мәліметтердің барлық тәуелділіктері анықталған және дербес компьютерде оның нәтижесін алу жолдары мен тәсілдері көрсетілген болса, онда есепті шешу әдісі таңдалған болып есептелінеді.

1. 2. 4. Есепті шығару алгоритмін жасау

Алгоритм түсінігі есептеу матеамтикасының негізгі фундаментальды ұғымына айналған, сондықтан оған анықтама берудің қажеті жоқ, оның түсініктемесін бастапқы ұғым ретінде берген жөн.

Қойылған есептің шешімі төрт арифметикалық әрекетке алып келетін алгоритмдерді сандық алгоритмдер деп атайды. Сандық алгоритмдермен қатар ақпаратты-логикалық есептерді шығаратын да алгоритмдер бар, оларда қандай да бір критерий бойынша әр түрлі варианттарды таңдау және өзара салыстыру негізгі роль атқарады.

Компьютерде есепті шешу нәтижелі болу үшін алгоритмнің барлық қадамдары нақты көрсетілуі керек.

Мысалы, “Алгоритм - бұл есептеу процесі негізінде анықталатын дәл элементар нұсқаулар тізбегі, ол кез - келген бастапқы мәліметтерді (берілгендерді) пайдалана отырып, толыққанды нәтиже алуға бағытталынған. ”

1. 2. 5. «Жоғарыдан төменге қарай» әдісімен программаны жобалау

Турбо-Паскальді және т. б. -ды қазіргі заманғы көптеген программалау тілдерін қолдану кез келген үлкен программаны нерархиялық құрылымды құратын подпрограммалар (процедуралар) түрінде ұсынуға көмектеседі.

Нерархиялық құрылымды программаларды жобалауда қолданатын әдістердің ең бір кеңірек тарағаны «жоғарыдан төменге қарай» әдісі. Жобаланатын программа негізгі (басты) программаға және подпрограммаларға (ішкі программаларға, процедураларға) бөлінеді. Подпрограммаларды шақырып отыру негізгі программалардан іске асырылады. Әрбір подпрограмма мүмкіндігінше басқа подпрограммалардың көбінен бөлектелуі керек, ал оларға ақпаратты беру үшін подпрограммалар параметрлерін қолдану ұсынылады. Подпрограммалардың бір - бірінен тәуелді болмаулары программистке сенімді түрде жеке подпрограммалармен жұмыс істеуге, оларға қажетті өзгерістерді шатасып кетемін бе деп көп ойланбай - ақ жүргізе беруіне мүмкіндік береді.

Барлық басқару байланыстары жоғарыдан төменге қарай бағытталуы керек.

1. 2. 6. Мәліметтерді ұсыну

Программа құрылымы таңдап алынған берілгендердің құрылымына байланысты болады. Осыған байланысты программаларды жобалаудың тағы бір әдісін қарастырайық. Бұл әдіс бастапқы мәліметтердің берілуіне баса көңіл аударады, блин, мұнда өңделетін программаның структурасы (құрылымы) және мәліметтер құрылымы маңыздары бара - бар деп есептейді. .

Программаларды осы әдіспен жобалау мәліметтерді сақтау және ұсынуды олардың өңделетін программамен байланыстырмай қарауды ұсынады. Мәліметтер файлдарын құруда жүйелік құралдар - редакторлар қолданылуы мүмкін. Берілгендер файлдары программаның өзінде де құрылуы мүмкін.

1. 2. 7. Программаны жобалаудың реті

Программаны жобалауды төмендегі рет бойынша жүргізген жөн:

-шығарылатын мәліметтер макетін жобалау;

-программаның жалпы құрылымын жасау;

-программа текстін (мәтінін) жазу.

Шығарылатын мәліметтер программа жұмысының нәтижесі болады және оның құрылымына әсер етеді. Программа тексті дайындалған құрылымға сәйкес жоғарғы деңгейлі программалау тілінде жазылатын болады.

ІІ- БӨЛІМ. Турбо-паскальдің берілгендері және өрнектері

2. 1. Турбо-паскаль тілінің негізгі элементтері

Турбо-паскаль программалау тілі, құрылымдық (структуралық) программалау талаптарын толық қанағаттандыратын жоғарғы деңгейдегі тіл болып есептелінеді.

Кез - келген программалау тілінің негізі оның алфавиты болып саналады. Алфавит - бұл программаны жазуда қолдануға болатын белгілер (литерлер, символдар) жинағы.

2. 1. 1. Тіл алфавиті

Турбо-паскаль тілінің алфавиті әріптерден, сандардан және арнайы символдардан тұрады. Оған кіретіндер:

-латын алфавитінің бас және кіші әріптері. А-дан Z-қа дейін, а-дан z-қа дейін және арнайы символдар @ # $ оларды әріптер ретінде де қолдануға болады.

-кирилицаның бас және кіші әріптері(символдық және жолдық мәліметтер (берілгендер) үшін) :А-дан Я-ға дейін, а-дан я-ға дейін;

-цифрлар:0123456789;

-арнайы символдар:пробил+-/= * ^ < > ( ) { } [ ] , . ; : ’’ ‘ &_(сызып қою символы) .

2. 1. 2. Идентификаторлар және қызметші сөздер

Программада белгілі бір мағынаға ие алфавит белгілерінің бөлінбейтін тізбегін сөздер деп атайды. Сөздердің қызметтеріне қарап оларды идентификаторлар және қызметші сөздерден бөледі.

Идентификаторларды, белгілеулерді, константаларды, айнымалыларды, процедураларды және функцияларды белгілеу үшін пайдаланады. Идентификаторлар әрқашанда әріптен немесе сызып қою символынан басталуы тиіс, ал одан кейін белгілер, цифрлар және әріптердің кез - келген комбинациясын пайдалануға болады.

Идентификатор ұзындығы 127 символдармен шектелген. Идентификаторларды жазған кезде Т-Р латын бас және кіші әріптерден эквивалентті деп қабылдайды. Идентификаторды жазуда саннан бастауға және оның құрамында пробелді (бос позиция) қатыстыруға болмайды.

Идентификаторларға мысалдар:TURBO, turbo, sq, tpr.

Қызметші сөз - ағылшын сөзін құрайтын латын әріптерінің тізбегі, қолданыста анықталған және тек бір мағыналы мәнге ие болады.

Т-Р-да идентификаторлар ретінде қолдануға болмайтын бірқатар қызметші сөздер бар. Ол мына төмендегі сөздер:

absolute

and externa nil shr

array file not shl

begin forword overlay string

case for of then

const function or type

div go to packed to

do inline procedure untile

down to if program var

else in record while

mod set xor

2. 1. 3. Комментарийлар

Программадағы {<символдар тізбегі>} немесе (*<символдар тізбегі>*) түріндегі жазуды комментарий деп атайды.

Мұндағы символдар тізбегіне {} және (**) символдарынан басқасы енуі мүмкін. Бір түрдегі жақшаларды бір-біріне енгізуге болмайды. Бірақ та {} фигуралық жақшасын (*. . *) жақшасына немесе керісінше енгізуге болады. Бұл деген сөз комментарийлары бар бүтіндей программаға комментарий беруге мүмкіндік береді.

Комментарийлар мақсаты-программалардағы барлық обьектілерді пайдалануға және оларға амалдар қолдануға түсініктемелер беру.

2. 1. 4. Компилятор директивалары

Компилятор директивалары - бұл программаның компиляциялар режимдерін, программалардың орындалу және тексерулерін басқару үшін пайдаланылатын комментарийлердің арнайы формалары.

Компилятор директивасы келесі синтаксиске ие:

{$<компилятор директивасы>} немесе (*<компилятор директивасы>*) .

2. 2. Программа құрылымы

Тіл синтаксисін дұрыс сипаттау үшін Бэкус-Науэрдің металингвистикалық формулаларын қолданамыз. Тілдің әрбір анықталатын термині және олар арқылы анықталған терминдер бұрыштық < > жақшаларына алынады. <<Анықтама бойынша болады>> деген сөздер орнына::=құрамдық символын қолданады, ал <<немесе>> сөзінің орнына вертикальдық символын қолданады. Егер де тілдің кейбір терминдерінің қатысуы міндетті болмаса, онда ол квадрат жақшаға алынады. Үш нүктенің болуы осы конструкцияның кез - келген рет қайталануы мүмкін екендігін көрсетеді. Фигуралық жақшаның болуы осы жақшаға алынған тілдің бірнеше терминдерінің біреуінің міндетті түрде болуын көрсетеді.

Т-Р тілдегі программаны синтаксистік түрде екі бөлікке бөлуге болады: программаның басы және блок.

<программа>::=<программа басы><блок>.

2. 2. 1. Программа басы

Турбо - Паскальда программа басы көмекшілік функциясын орындайды. Ол тіпті жазылмауы да мүмкін. Егер де программа басы қатысса онда, ол программа атын және программаның сыртқы ортамен өзара қимылын іске асыруға мүмкіндік беретін параметрлер тізімін (міндетті түрде емес) көрсетеді.

Программа басы рrogram қызметші сөзімен басталады, одан кейін программа идентификаторы (аты) жазылады. Осы индекаторды кейін программаның басқа объектілерінде пайдалануға болмайды.

Программа басы аяғында нүкте - үтір (; ) қойылады.

Мысалы, рrogram myfile;

2. 2. 2. Программа блогы

Блокта сипаттамалар мен анықтамалар қамтылады (көрсетіледі, келтіріледі) .

Синтаксисі:

Type < тип идентификаторы > = < mun сипаттамасы >;

[< тип идентификаторы > = < тип сипаттамасы >; ] …

Статикалық құрылымның барлық айнымалаларын берілгендер типтеріне сәйкес қарапайым және құрылымдық айнымалыларға бөлуге болады. Құрылымдық айнымалыларға индексті айнымалылар, жазба - айнымалылар, жолдық - айнымалылар, файл - айнымалылар және жиын - айнымалылар кіреді.

Оларда алдымен программаға тиісті локальді идентификаторлар хабарланады, ал одан кейін оларға жүргізілетін іс-әрекеттер (операторлар) көрсетіледі.

Блок 6 бөлімнен тұрады, программада операторлар бөлімінің басқалары бос та болуы мүмкін.

<блок>::=<белгілеулерді сипаттау бөлімі>

<константаларды анықтау бөлімі>

<типтерді анықтау бөлімі>

<айнымалыларды сипаттау бөлімі>

<прцедуралар мен функцияларды сипаттау бөлімі>

<операторлар бөлімі>

Стандартты паскаль тіліне қарағанда Т-Р сипаттамалар мен анықтамалар бөлімінің кез келген сан рет кездесуіне және кез келген ретпен орналасуына мүмкіндік береді.

Процедура (функция) құрылымы программа құрылымына ұқсас болады, айырмашылығы программа басын жазуда ғана. Процедура (функция) блогында қайтадан процедура (функция) сипаттамасы кездесуі мүмкін. Сондықтан процедура (функция) сипаттамалар бір-біріне текстік түрде енгізіліп жазылуы мүмкін. Бір - біріне енгізілген процедураларды (функцияларды) сипаттаған кезде, Т-Р тіліндегі программалардағы обьектілерді локализациялау ережелеріне сәйкес бір сол бір идентификаторларды және белгілеулерді пайдалануға болады.

Идентификаторлар қай блоктың басында сипатталған болса, онда олар сол блок үшін локальді деп есептелінеді. Олар осы блокта бар болып және оған енгізілген блоктардың барлығында қатысқан болса, олар үшін глобальді болып есептелінеді. Программаның операторлар бөлімі begin және end қызметші сөздері арасына орналасады. end сөзінің соңында міндетті түрде нүкте қойылады. Процедуралар (функциялар) құрамындағы операторлар бөлімі де begin және end қызметші сөздерінің арасына орналасады, бірақ мұнда end сөзінен кейін нүкте - үтір (; ) қойылады. end алдында нүкте үтір болуы да немесе болмауы да мүмкін.

Т-Р тілі программасы құрылымының ерекшелігі оның құрамына кейбір стандартты програмалар модульдері енгізу мүмкіншілігі болып табылады. Бұл жағдай оперативтік жадты экономдау (тиімді) пайдалану мақсатында кейбір стандартты процедуралар мен функцияларды стандартты программалық модульдерге орналастырумен шешіледі. Сондықтан программа басынан кейінгі жолда осы программада пайдаланылатын программалық модульдер тізімі көрсетілуі (ұсынылуы) керек.

Ұсыныс синтаксисі:

<ұсыныс>::=uses<модульдер идентификаторлары тізімі>;

Стандарттық модульдерді қосу мысалын қарастырайық:

Program primer1;

Uses Crt, Dos, Printer, Graph;

Бұл мысалдағы келтірілген стандарттық программалық модульдер идентификаторларының қызметтері төмендегідей:

-Ctr модулі экран режимін басқаруды, клавиатураның кеңейтілген кодтарын, бояу, терезелер және дыбыстық сигналдармен қоса клавиатура мен дисплейдің барлық мүмкіндіктерін пайдалануға мүмкіндік береді.

-Dos модулі уақыт және датаның ағымды мәнін алу және қоюды, файлдарды каталогтар бойынша іздеуді және программаның орындалуымен қоса MSDOS - тың әр түрлі функцияларын қолдайды;

-Printer модулі баспа құрылғысына жету мүмкіндігін тез ұйымдастырады;

-Graph модулі - бұл CGA, EGA, VGA, HERO, MEGA, PC 3270, ATT, IBM 8514 графикалық адаптерлері үшін графикалық пакет.

System стандартты модулінің ролі ерекше, бұл модульде негізгі стандартты процедуралар мен функциялар қамтылған, ол программаменен бірге бірден оперативтік (жедел) жадқа жүктелінеді. Бұл модульдің программада сипатталынуы (көрсетілуі) міндетті емес.

Программист қолданушының жеке модулін түзей алады.

2. 3. Айнымалылар

Айнымалы тілдің негізгі элементі болып табылады. Ол идентификаторымен (атымен), мәнімен және типімен сипатталады.

Айнымалылар оларды сипаттауда көрсеткен (анықтаған) типке ғана жатады және тек осы типті мәнді қабылдай алады.

Айнымалылар сипаттамасы бір айнымалының немесе көптеген (бірнеше) айнымалылар аттарын және типтерін анықтай алады. Сипатталынған айнымалылар жинағы бір жерге топтаса отырып, айнымалыларды сипаттау бөлімін құрады.

Айнымалыларды сипаттау бөлімі var сөзінен басталады және келесі түрде жазылады: var < идентификатор > [, < идентификатор > ] …: < идентификатор>>; ] …

Айнымалылардың статикалық және динамикалық құрылымдары болады.

Статикалық құрылымда оперативті есте сақтау облысынан барлық айнымалыларға есепті шығарғанға дейін орын бөлінеді және бұл облыс есепті шығарып болғанша тұрақты болады.

Динамикалық құрылымда айнымалыларға оперативтік есте сақтау облысынан орын бөлінеді және есепті шешу барысында олар оперативті жадтан шығарыла бастайды.

Т-Р тілінде әрбір айнымалымен берілгендердің тек қана бір типі ғана байланысады.

Берілгендер типі -бұл мәндер жиыны, олардың айнымалыларға ие болуы және оларға амалдар қолдану, айнымалыларға жадтан орын бөлу қарастырылған болады. Берілгендер типінің қарапайым стандартты, программистың өзі анықтайтын қарапайым, құрамалық және сілтемелік типтер түрлері болады.

Берілгендер типі типтерді анықтау бөлімінде анықталады. Бұл бөлім type сөзінен басталады. Оған тип идентификаторы, теңдік таңбасы және берілгендер типтерінің сипатталуы жатады. Типті анықтау нүкте - үтірмен (; ) аяқталады.

2. 3. 1. Қарапайым айнымалылар

Қарапайым айнымалылар идентификатормен белгіленеді, ал олардың мәндері қарапайым стандарттыға немесе программист анықтаған қарапайым типке мүмкін.

Қарапайым стандартты типті қарапайым айнымалылар.

Т-П-да келесі қарапайым стандартты типтер анықталған .

Бүтін санды тип (integer) . Бұл типке барлық бүтін сандар кіреді. Ол -32768-ден +32767 дейінгі даиапозонда шектеледі және жадта 2 байт орын алады.

Байттық тип (byte) . Оған 0-ден 255-ке дейінгі бүтін сандар кіреді және жадта 1 байт орын алады.

Бүтін сандық қысқа тип (shorting) . -128-ден +127-ге дейінгі бүтін сандар кіреді және жадта 1 байт орын алады.

Ұзындығы сөзге тең бүтін сандық тип (word) . Бұл типке 0-ден 65535-ке дейінгі бүтін сандар кіреді және жадта 2 байт орын алады.

Бүтін сандық ұзын тип (longint) . -2147483648-ден +2147483647-ге дейінгі диапозондағы бүтін сандар кіреді және жэадта 4 байт орын алады.

Заттық (нақты) тип (real) . 2. 9х10 ^-39 -дан 1. 7х10 ³⁸ -ге дейінгі диапозондағы нақты сандар кіреді және жадта 6 байт орын алады.

Бірлік дәлдікті тип (single) . Бұл типке 1. 5х10 ^-45 -тен 3. 4х10 ⁴⁸ -ге дейінгі нақты сандар кіреді және жадта 4 байт орын алады. Мысалы, 1. 5 Е - 45 . . 3. 4 Е + 48.

Екілік дәлдікті тип (double) . Бұл типке 5. 0х10 ^-334 -тен 1. 7х10 ³⁰⁸ диапозонында жататын нақты сандар кіреді және жадта 8 байт орын алады.

Жоғары дәлдікті тип (extended) . Бұл тип мәнінің диапозоны 1. 9х10 ^-4952 -ден 1. 1х10 ⁴⁹³² -ге дейін. Бұл типті сандардың мантисасында 19 мәнді цифры көрсетіледі және жадта 10 байт орын алады.

Логикалық (булевтік) тип (boolcan) . true және false элементтері бар логикалық мәндер диапозонын аықтайды. Мұнда false <true болатындай етіп логикалық мәндер реттелінген>. Бұл тип жадта 1 байт орын алады.

Символдық (литерлік) тип (char) . Ақпарат алмасудың Американдық стандартты коды (ASCII) анықтаған символдар жиынтығы элементтері осы типтің мәні болады.

Символдар ASCII кодтары мәндерінің өсуі бойынша реттелген.

Мысалы, ‘A’<’B’<’C’<….

Char типтегі мәліметтер жадта1 байт орын алады.

Қарапайым айнымаларды сипаттау мысалы:

Var i, j, k: integer;

х, y, z: real;

р, l, m: byte;

рt: longint;

р, g: boolean;

sir: char;

Программист анықтайтын қарапайым типті қарапайым айнымалылар.

Программист өзі анықтай алатын мәліметтердің қарапайым типіне атап шығатын (көрсетілетін) тип және тип - диапазон кіреді.

Көрсетілетін тип . Кез-келген көрсетілетін типті дөңгелек жақшада идентификаторлары көрсетілген реттелген мәндер жиынымен сипаттайды. Бұл тип вyte типті мәліметтерді “әдемі” түрде ұсыну үшін қолданылады. Мысалы, type day=(mon, tue, wed, thu, fri, sat, sun) ;

мұндағы day - көрсетілетін тип идентификаторы, ал жақшада day типті реттелген мәндер идентификаторы көрсетілген, mon мәні 0 санына бара-бар, ал sun мәніне - 6 саны. Әрине, mon < tue < wed < thu < fri < sat < sun екендігі түсінікті ғой деп ойлаймыз.

Тип - диапозон . Бұл тип анықталған қарапайым типке шектеулерді енгізу жолымен алынады. Шектеу диапазоны нақты жағдайға (есепке) байланысты, яғни - осы диапазонда қажетті константалардың минимальді және максимальді мәндері анықталады. Диапазон таңдалынатын типті базалық тип деп атайды. Нақты сандар үшін диапазон қарастырылмайды.

Мысал қарастырайық:

Type a=10. . 100;

day=(mon, tue, wed, thu, fri, sat, sun) ;

work days = mon. . fri;

weekend = sat. . sun;

Мұнда, а типті дипазон үшін базалық тип - integer, workdays (жұмыс күндері) және weekend (демалыс күндері) типтері диапозондары үшін - атап шығатын (көрсетілетін) day (күні) алынған.

Диапазондарды қолдану жадты экономды пайдалануға мумкіншілік береді, әсіресе, integer типті мәліметтермен жұмыс істегенде.

2. 3. 2. Құрылымдық (структуралық) айнымалылар

Т-Р-да қарапайым типтерден басқа құрылымды типтер де (жай типтерден құралатын) пайдаланылады.

Құрылымдық типтердің қарапайымды типтерден айырмашылығы оның мәліметтерінде компоненті санының бірден көп болуында. Құрылымдық типтің әр компонентасы қарапай ым немесе құрылымдық типті болады.

Құрылымдық типтің ең төменгі деңгейіндегі компонентасы қарапайым типтілер болады.

<құрылымдық тип>::=<массив типі>< жазба типі>

< жолдық типі>< файл типі>< жиын типі>.

Индексті айнымалылар

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.