Жапония жайлы

Кіріспе

Ауданы 377,8 мың кв км.
Тұрғындары 125,8 млн адам.
Жалпы ішкі өнімі 2 триллион 652 млрд доллар.
1- тұрғынға есептегендегі жіө- 30,7 мың доллар.
Әлемдегі АҚШ- тан кейінгі екінші орын.
1. Географиялық және геосаяси жағдайы.
Жапония Тынық мұхиттың батыс бөлігінде, аралда орналасқан ел. Архипелагтың құрамына Хонсю, Хоккайда, Кюсю, Сикоку аралдары және 4 мыңға жуық шағын аралдар кіреді. Жапон аралдары солтүстік- шығыстан оңтүстік- батысқа 3,5 мың км- ге созылып жатыр. Елдің солтүстігін Охот теңізі, шығысымен- оңтүстік шығысын Тынық мұхит, батысында Жапон және Шығыс Қытай теңізі алып жатыр. Архипелагтың оңтүстігінде Хонсю, Сикоку және Кюсю аралдарының арасында ішкі Жапон теңізі орналасқан. Жалпы Жопонияны қоршап жатқан теңіздер қыста қатпайды. Соған байланысты балық аулау жыл бойы үздіксіз жүргізіледі
Жапония теңіздік суларында 12 мильдік аймақтан басқа 200 мильдік экономикалық аймаққа ие. Оның жалпы көлемі 3,918 млн кв км немесе елдің ауданынан 10 есе үлкен. Жапонияның барлық аралдарының жағалауының ұзындығы 32 мың км. Аралдарда шығынақтар, қойнаулар өте көп. Жапония Тынық мұхитқа шығатын ыңғайлы теңіз коммуникациясына ие.
Жапонияның геосаяси жағдайын тиімді деп айтуға болады. Олардың негізгілері: Еуразия континентіне әсіресе Қытайға жақын орналасқан. Оңтүстік Шығыс Азия елдерімен экономикалық қарым- қатынас жасауға тиімді. Осы жағдай жапонияға энергияны, материалды көп қажет ететін экологиялық лас өндірістерді көрші елдерге орналастыруға мүмкіндік береді. Осы аймақта Жапония АҚШ және Батыс Еуропа елдерімен тығыз экономикалық қатынас жасайтын жалғыз ел.

Табиғи жағдайы мен қорлары
Жапонияның аумағының 75- 80 %- н теңіз деңгейінен биіктігі 3 мың метрге дейін болатын тау алып жатыр. Ең биік тау Фудзияманың биіктігі 3776 метр, қиғаштығы 15°- тан жоғары болған себепті шаруашылыққа пайдалану тиімсіз және жапон тауларында 150- ге жуық вулкан болса, оның 15- і сөнбеген. Жазық алқаптар аз ,ел астанасы орналасқан үлкен жазықтың ауданы - 13 мың кв. км. Жер тапшылығына байланысты теңіз жағасындағы жерлер игеріліп жасанды аралдар жасалуда. Жапонияның жер бедерінің қалыптасуы әлі де жүріп жатыр. Соған байланысты жылына 1500- ге жуық жер сілкінеді.
Жапонияның климаты шаруашылық үшін тиімді. Климаттың қалыптасуына муссондардың ықпалы зор. Олар жазда мол жауын- шашын әкеліп қардың көп түсуіне себепші болады. Климаттың қалыптасуына Куросио жылы ағысы мен Оясио салқын ағысы әсер етеді. Жапонияның климаты муссондық теңіздік бола тұрып, солтүстігінде қоңыржайдан оңтүстігінде тропиктікке дейін өзгереді. Мысалы, Хоккайда аралында қыстық орташа t-ы – 9- 11°С, жазда + 15 +20°С-і, ал Рюкю аралында қыстың орташа t-ы +16 +18°С, жаздың орташа t-ы +26 +28°С. Жалпы жылына шамамен 1700- 2000 мм ылғал түседі. Солтүстіктегі Хоккайда аралында шамамен 800 мм, Рюкю аралында 3- мың мм- ден артық. Осындай климат әр

Пән: Экономикалық география
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жапония
Ауданы 377,8 мың кв км.
Тұрғындары 125,8 млн адам.
Жалпы ішкі өнімі 2 триллион 652 млрд доллар.
1- тұрғынға есептегендегі жіө- 30,7 мың доллар.
Әлемдегі АҚШ- тан кейінгі екінші орын.
1. Географиялық және геосаяси жағдайы.
Жапония Тынық мұхиттың батыс бөлігінде, аралда орналасқан ел.
Архипелагтың құрамына Хонсю, Хоккайда, Кюсю, Сикоку аралдары және 4 мыңға
жуық шағын аралдар кіреді. Жапон аралдары солтүстік- шығыстан оңтүстік-
батысқа 3,5 мың км- ге созылып жатыр. Елдің солтүстігін Охот теңізі,
шығысымен- оңтүстік шығысын Тынық мұхит, батысында Жапон және Шығыс Қытай
теңізі алып жатыр. Архипелагтың оңтүстігінде Хонсю, Сикоку және Кюсю
аралдарының арасында ішкі Жапон теңізі орналасқан. Жалпы Жопонияны қоршап
жатқан теңіздер қыста қатпайды. Соған байланысты балық аулау жыл бойы
үздіксіз жүргізіледі
Жапония теңіздік суларында 12 мильдік аймақтан басқа 200 мильдік
экономикалық аймаққа ие. Оның жалпы көлемі 3,918 млн кв км немесе елдің
ауданынан 10 есе үлкен. Жапонияның барлық аралдарының жағалауының ұзындығы
32 мың км. Аралдарда шығынақтар, қойнаулар өте көп. Жапония Тынық мұхитқа
шығатын ыңғайлы теңіз коммуникациясына ие.
Жапонияның геосаяси жағдайын тиімді деп айтуға болады. Олардың
негізгілері: Еуразия континентіне әсіресе Қытайға жақын орналасқан.
Оңтүстік Шығыс Азия елдерімен экономикалық қарым- қатынас жасауға тиімді.
Осы жағдай жапонияға энергияны, материалды көп қажет ететін экологиялық лас
өндірістерді көрші елдерге орналастыруға мүмкіндік береді. Осы аймақта
Жапония АҚШ және Батыс Еуропа елдерімен тығыз экономикалық қатынас жасайтын
жалғыз ел.

Табиғи жағдайы мен қорлары
Жапонияның аумағының 75- 80 %- н теңіз деңгейінен биіктігі 3 мың
метрге дейін болатын тау алып жатыр. Ең биік тау Фудзияманың биіктігі 3776
метр, қиғаштығы 15°- тан жоғары болған себепті шаруашылыққа пайдалану
тиімсіз және жапон тауларында 150- ге жуық вулкан болса, оның 15- і
сөнбеген. Жазық алқаптар аз ,ел астанасы орналасқан үлкен жазықтың ауданы
- 13 мың кв. км. Жер тапшылығына байланысты теңіз жағасындағы жерлер
игеріліп жасанды аралдар жасалуда. Жапонияның жер бедерінің қалыптасуы әлі
де жүріп жатыр. Соған байланысты жылына 1500- ге жуық жер сілкінеді.
Жапонияның климаты шаруашылық үшін тиімді. Климаттың қалыптасуына
муссондардың ықпалы зор. Олар жазда мол жауын- шашын әкеліп қардың көп
түсуіне себепші болады. Климаттың қалыптасуына Куросио жылы ағысы мен Оясио
салқын ағысы әсер етеді. Жапонияның климаты муссондық теңіздік бола тұрып,
солтүстігінде қоңыржайдан оңтүстігінде тропиктікке дейін өзгереді. Мысалы,
Хоккайда аралында қыстық орташа t-ы – 9- 11°С, жазда + 15 +20°С-і, ал Рюкю
аралында қыстың орташа t-ы +16 +18°С, жаздың орташа t-ы +26 +28°С. Жалпы
жылына шамамен 1700- 2000 мм ылғал түседі. Солтүстіктегі Хоккайда аралында
шамамен 800 мм, Рюкю аралында 3- мың мм- ден артық. Осындай климат әр түрлі
ауыл шаруашылық дақылдарын өсіруге тиімді. Оңтүстік аралдарда күріштен
жылына 2- 3 өнім алады. Шай, цитрус дақылдары, жүзім Жапонияның көп
жерлерінде өсіріледі.
Жапонияда өзендер көп. Бірақ олардың ұзындығы 300 км- ден аспайды.
Ең ұзын өзен Синано- Хонсю аралында ұзындығы 367 км, Жапон теңізіне
құяды. Жапонияның өзендері таяз кеме жүзуге жарамайды. Бірақ Жапония
өзендерінің гидроэнергиялық потенциалы елеулі ГЭС салуға және өнеркәсіпті,
ауылшаруашылығын сумен жабдықтауға қолданылады. Жапонияда көлдің екі түрі
кездеседі- таулы (тектоникалық дамуына) және таяз сулы (теңіз жағалауындағы
ойпаттарда). Ең терең көлі Тадзава (425 м), ең үлкен көл Бива (екеуі де
Хонсю аралында орналасқан).
Жапония территориясының шамамен 30% –ы орман. Жапонияның жылы
климаты, мол жауын- шашыны орманның жақсы өсуіне себебші. Жапонияның 1-
тұрғынына 0,2 гектар орман келеді.Соған байланысты Жапония орман
ағаштарын импорттайды. Жапонияның аумағы өсімдік жамылғысына байланысты 3
аймаққа бөлінеді.
1. Хоккайданың негізгі бөлігін алып жатқан қылқан жапырақты және
бамбукты аралас орман.
2. Хонсю аралының солтүстік бөлігін ала орналасқан жалпақ жапырақты
және қылқан жапырақты ормандар.
3. Хонсю аралының оңтүстік бөлігін Кюсю және Сикоко аралдарының
солтүстік бөлігін ала орналасқан мәңгі жасыл жапырақты орман. Қазіргі
уақытта ормандар қорғауға алынған. Жапонияның топырағы 3 аймаққа бөлінеді.
Хоккайда аралы мен Хонсю аралының солтүстік -батыс бөлігінде әлсіз күлгін
және торфты топырақтар басым. Хонсю аралының шығыс бөлігінде сұрғылт орман
топырақтары басым. Ал құнарлы қызыл топырақтар Хонсю аралының оңтүстік-
батысында және Кюсю, Сикоку аралдарында кездеседі. Жапонияның аз мөлшерде
болса да, пайдалы шикізат қорлары бар, бірақ Жапония импортталатын тиімді
минералды шикізатқа тәуелді.
Отын қорлары- көмір, мұнай, газ бар. Көмір Хоккайда аралында
орналасқан Исикари және Юбари екі бассейні осы аралда пайдалануда.
Кюсю аралында Тикухо, ал Хонсю аралында Дзебан бассейндері
игерілген. Жалпы көмірдің қоры 8,7 млрд тонна.
Мұнай қоры 200 млн. тонна шамасында. Мұнай АкитА және Ниигата
префектурасында бар. Жалпы Жапонияның мұнайлы- газды аймағы Жапон теңізінің
жағалауын ала Хонсю аралының солтүстігінен өтіп, солтүстік бойлықта- 37°
дейін созылады. Осы аймақтағы табиғи газдың қоры 30 млрд. куб метр. Қара
металлургиялық шикізаттан Жапонияда темір рудасының 200 млн. тоннасы бар.
Марганец рудасының 4,5 млн. тонна, хромиттің 400 мың тонналық қоры бар.
Темір рудасы Хонсю аралының солтүстік- шығысындағы Камаиси кеншінде және
Хоккайдо аралындағы Куттян кеніштері бар.
Марганец рудасы Киото маңында, хромиттер Хонсю аралының оңтүстігінде
орналасқан. Жапонияда темір- марганец конкрецияларын теңіз түбінен өндірілу
технологиясы игерілуде. Түсті металдардан мыс шамамен-1,5 млн. тонна,
қорғасын -1,9 млн. тонна, мырыш- 7,8 млн. тонна. Олар негізінен Хонсю және
Сикоко аралдарында орналасқан.
Жапония әлемдегі экологиялық мәселемен кездескен бірінші ел. Соған
байланысты 1960 жылдың аяғынан бастап мемлекеттің экономиканы реттеудің
негізгі бағыттарының бірі қоршаған ортаны қорғау. 1970 жылы қоршаған ортаны
қорғау туралы негізгі заң қабылданған. 1980 жылдан бастап Жапонияда
қоқыстардың жылдық көлемі 450 млн. тоннаға жеткен. Жылына қоқысты жинауға-
1 адамға шаққанда 2,7 мың доллар жұмсалады.
Сыртқы сауда және өнеркәсіп министрлігі қалдықсыз қоғам концепциясын
жасауда. Оның негізгі бағытты шикізат қалдықтарын қайта өңдеу қолдану

Мемлекеттік құрылысы
Жапония конституциялық монархия елі. Елді император басқарады.
Жоғарғы үкімет екі палаталы парламент:
а) Өкілдер палатасы- 512 орын;
б) Кеңесшілер палатасы- 252 орын;
1947 жылы конституция қабылданғанға дейін императордың билігі шексіз
болды. Қазіргі уақытта император- Халықтың бірлігі мен мемлекет белгісі.
Ел конституциясына сәйкес император парламент шақырады немесе өкілдер
палатасын таратуы мүмкін, жалпы парламенттік сайлау жариялайды, прьемер
министрді тағайындайды. Министрлерді тағайындауын бекітеді. Император
қандайда істі тек министрлер кабинетінің мақұлдауынан кейін ғана істей
алады. Премьер министрді тек парламенттің ұсынуымен ғана тағайындайды.
Ресми мекемелер заң шығарушы, атқарушы және сот билігі болып бөлінеді, олар
өз кезегінде муниципиальды деңгейде болып бөлінеді. Елдің жоғарғы заң
шығарушы органы- парламент, муниципальды жиналыстардың заң шығарушылық
құқығы бар. Парламент жалпылай және тікелей сайлау арқылы құрылады. Өкілдер
палатасы 4 жылға, кеңесшілер палатасы 6 жылға сайланады. Жоғарғы атқарушы
өкімет- премьер министр басқаратын министрлер кабинеті. Жапонияның жетекші
басқарушы партиясы 1955 жылы құрылған либералды- демократиялық партия.
Негізгі оппозициялық партия жаңа шектер партиясы (Синсинто), 1994 жылы
құрылған. Сонымен бірге Жапонияда социал демократиялық партия, жаңа
инициативалар партиясы (Сакигакэ, ол 1993 жылы құрылған). Ал 1922 жылы
құрылған Жапонияның коммунистік партиясы 1945 жылға дейін астыртын жұмыс
істеді.
Жапония БҰҰ- ның Халықаралық валюта қорының, үлкен жетіліктің,
АСЕАН, АТЭС сияқты халықаралық ұйымдардың мүшесі. Жапония әкімшіліктік
тұрғыдан префектураға (оның ішінде 1 астаналық- Токио және екі қалалық
Осака, Киото) және Хоккайдо облысы. Хоккайдо өз кезегінде 14 округке
бөлінеді.
Тұрғындары
Тұрғындар саны бойынша әлемде 9- шы орында. Тұрғындарының саны соңғы
100 жылдың ішінде 3 есе көбейді. Жапонияның ежелгі тұрғындары айнылар
біздің дәуірімізге дейінгі 1- ші мың жылдықтың ортасында Жапония
аралдарында оңтүстік- шығыс Қытайдан, Корей түбегі арқылы прото- жапондық
тайпалар келді. Олар күріш өсіру, мал шаруашылығын дамытты. Сонымен бірге
жапон аралдарына тұрғындар қоныстанды.
Жапония халқының қалыптасуында 5- этникалық құрам бар. Айндық,
индонезиялық, ежелгі шығыс азиялық, корейлік және қытайлық. Біздің
дәуіріміздің 3- 4-ші ғасырларында жапондық ұлт қалыптасты. Жалпы жапонияда
негізінен бір ұлт тұрады. Тұрғындардың 99,9 % жапондар. Соғысқа дейінгі
кезеңде жұмыс күші ретінде әкелінген корейліктер, сонымен бірге үлкен
қалаларда саудамен айналысатын қытайлықтар тұрады. Хоккайда аралында
шамамен 20 мың жапонияның ежелгі тұрғындары айндар бар. Олар егіншілік- пен
мал шаруашылығымен, аң аулаумен айналысып өздерінің ұлттық дәстүрін
сақтаған. Еуропалықтар жапонияда уақыша қоныстанған адамдар. Жапониядан
тысқары жерлерде АҚШ- та, Бразилияда, Англияда шамамен- 780 мың жапондықтар
тұрады. Халықтың орташа тығыздығы 1 шаршы км- ге 339 адам, бірақ нақты
қоныстану тығыздығы 1 шаршы км- ге 2300 адам, ал өндірісті аймақтарда осы
көрсеткіш 1 шаршы км- ге 10 мың адамнан келеді.
Ер адамның орташа өмір жасы 77 жас, әйелдер- 84 жас. Әлемдегі ең
жоғарғы көрсеткіш. Халықтың табиғи өсімі 1000 адамға шаққанда 2,1 адамнан
келеді.
Жапония әлемдегі жоғарғы деңгейдегі урбанизацияланған ел. 1990
жылдардың ортасында халықтың 83 %- ы қалада тұрған. 11 миллионер қала бар.
Ірі қалалары Токиода- 30,2 миллион, Осакада- 16,2 миллион, Нагояда- 8,7
миллион адам немесе Токайдо мегалополисінде ел тұрғындарының 43,8 %- ы
тұрады.

Өнеркәсібі
Жапонияның негізгі өнеркәсібінің дамытушы қозғаушы күші- ғылыми
техникалық прогресс. Ғылыми зерттеу және тәжірибелік конструкторлық
жұмыстарға бөлінетін қаржының көлемі 1975- 1985 жылдардың ішінде 3 есе
артқан. Жапондықтар ғылымды дамытуда өзіндік ұлттық ерекшеліктерін
қолданады. Ғылыми зерттеу институттарының 40 %-ы мемлекеттік, олар
негізінен ракеталық- космостық, атомдық бағыттағы ғылыми зерттеу жұмыстарын
жүргізеді. Ірі коорпорациялардың өздерінің ғылыми зерттеу мекемелері бар.
Олар негізінен өндірісті дамытуға қажетті ғылыми зерттеу жұмыстарын
қарастырады.
Жапонияның үлесіне әлемдік өнеркәсіптің 8,2 %-ы тиесілі. АҚШ пен
Қытайдан кейінгі үшінші орында Жапонияның 1100 ірі зауыты елдің
өнеркәсіптік өнімінің жартысына жуығын шығарса, екінші жартысын
әрқайсысында 2- 3 еңбеккері бар 5 миллион шағын кәсіпорын шығарады. Олардың
негізгі кемшіліктері құрал- жабдықтары ескі.
а) Отын- энергетикалық кешені. Жапонияның энергетикалық
шаруашылығының негізгі ерекшеліктері импортталатын отынға тәуелділігі. 1990
жылдың ортасында тұтынылатын энергетикалық қорлардың тек 18 %- ы Жапонияда
өндірілген және оның негізгі бөлігін көмір құрайды. Отын энергетикалық
балансында 1960 жылдары әлемдік нарықта арзан болған себепті мұнайдың үлесі
басым болды. Бірақ 1973 жылы әлемдік энергетикалық дағдарыстан кейін отын
тұтынуда елеулі өзгерістер болды. Біріншіден өндіріс энергияны аз
қолданатын технологияларға бет бұрды, екіншіден мұнайдың үлесі 1975 жылғы
75 %- н, 1997 жылы 54 %- ға дейін төмендеді. Көмірдің де үлесі азайып,
табиғи газдың үлесі артты. 1997 жылы елде 3,7 млн тонна көмір өндірілді.
Мысалы, 1960 жылы Жапонияда 52 мың тонна көмір өндірілген. Көмір өндірудің
азаюының негізгі себебі, Жапонияның жерінің геологиялық тұрғыдын
күрделілігіне байланысты көмірді өндірудің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.