Байқоңыр ғарыш айлағы
Байқоңыр — Қазақстан Республикалық маңызы бар қаласы. Байқоңыр қаласы «Байқоңыр космодромы» мен бірге 2050 жылға дейін Ресейге жалға беруліде.
"Қазақстан Бүгін" - Байқоңыр ғарыш айлағында жүзеге асырылып жатқан ғарыштық қызметтің экологиялық қауіпсіздігі саласындағы жұмыстарды күшейту қажет. Бұл туралы Астанада 13-14 қарашада өткен Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы ынтымақтастық жөніндегі үкіметаралық комиссияның "Байқоңыр" ғарыш кешені жөніндегі кіші комиссиясының 11-отырысының қорытындысы бойынша өткен баспасөз мәслихатында ҚР Ұлттық ғарыш агенттігінің төрағасы Талғат Мұсабаев мәлім етті, деп хабарлайды агенттік тілшісі.
"Кіші комиссия Байқоңыр ғарыш айлағында жүзеге асырылып жатқан ғарыштық қызметтің экологиялық қауіпсіздігі саласындағы жұмыстарды күшейту қажет деген тұжырым жасады. Тиісті мемлекеттік органдарға қоршаған ортаны қорғау саласындағы заңнаманың талаптарын бұлтарыссыз орындауды құқықтық жағынан қамтамасыз ету жұмыстарын жеделдетуге тапсырма берілді. Бұл - бүгінгі күнгі ең өзекті мәселе", - деді Т. Мұсабаев.
Тараптар сонымен бірге Байқоңыр қаласындағы мектептерде білім беру процессіне қатысты мәселелерді талқылады. "Бұл да маңызды мәселелердің бірі және азаматтардың өз мемлекетінің мемлекеттік стандарттарына сай білім алу жөніндегі конституциялық құқықтарының сақталуына байланысты", -деді Т. Мұсабаев.
"Сондай-ақ, Қазақстан азаматтары Байқоңыр ғарыш кешенінің аумағынан көшкен немесе Ресей Федерациясының кешенді жалға алу мерзімі аяқталған жағдайда олардың зейнетақы алу құқықтарына кепілдік беру мәселелеірн одан әрі дәйектеу жөнінде тапсырма берілді", - деді ол.
"Қазақстан Бүгін" - Байқоңыр ғарыш айлағында жүзеге асырылып жатқан ғарыштық қызметтің экологиялық қауіпсіздігі саласындағы жұмыстарды күшейту қажет. Бұл туралы Астанада 13-14 қарашада өткен Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы ынтымақтастық жөніндегі үкіметаралық комиссияның "Байқоңыр" ғарыш кешені жөніндегі кіші комиссиясының 11-отырысының қорытындысы бойынша өткен баспасөз мәслихатында ҚР Ұлттық ғарыш агенттігінің төрағасы Талғат Мұсабаев мәлім етті, деп хабарлайды агенттік тілшісі.
"Кіші комиссия Байқоңыр ғарыш айлағында жүзеге асырылып жатқан ғарыштық қызметтің экологиялық қауіпсіздігі саласындағы жұмыстарды күшейту қажет деген тұжырым жасады. Тиісті мемлекеттік органдарға қоршаған ортаны қорғау саласындағы заңнаманың талаптарын бұлтарыссыз орындауды құқықтық жағынан қамтамасыз ету жұмыстарын жеделдетуге тапсырма берілді. Бұл - бүгінгі күнгі ең өзекті мәселе", - деді Т. Мұсабаев.
Тараптар сонымен бірге Байқоңыр қаласындағы мектептерде білім беру процессіне қатысты мәселелерді талқылады. "Бұл да маңызды мәселелердің бірі және азаматтардың өз мемлекетінің мемлекеттік стандарттарына сай білім алу жөніндегі конституциялық құқықтарының сақталуына байланысты", -деді Т. Мұсабаев.
"Сондай-ақ, Қазақстан азаматтары Байқоңыр ғарыш кешенінің аумағынан көшкен немесе Ресей Федерациясының кешенді жалға алу мерзімі аяқталған жағдайда олардың зейнетақы алу құқықтарына кепілдік беру мәселелеірн одан әрі дәйектеу жөнінде тапсырма берілді", - деді ол.
1. ҚР білім және ғылым министрлігінің ғылыми журналы – «Ізденіс», 2001, № 4,5, 105-108 бб.
2. Орталық Қазақстан, 2000, 9 желтоқсан
2. Орталық Қазақстан, 2000, 9 желтоқсан
Байқоңыр
Байқоңыр — Қазақстан Республикалық маңызы бар қаласы. Байқоңыр қаласы
Байқоңыр космодромы мен бірге 2050 жылға дейін Ресейге жалға беруліде.
"Қазақстан Бүгін" - Байқоңыр ғарыш айлағында жүзеге асырылып жатқан
ғарыштық қызметтің экологиялық қауіпсіздігі саласындағы жұмыстарды күшейту
қажет. Бұл туралы Астанада 13-14 қарашада өткен Қазақстан Республикасы мен
Ресей Федерациясы арасындағы ынтымақтастық жөніндегі үкіметаралық
комиссияның "Байқоңыр" ғарыш кешені жөніндегі кіші комиссиясының 11-
отырысының қорытындысы бойынша өткен баспасөз мәслихатында ҚР Ұлттық ғарыш
агенттігінің төрағасы Талғат Мұсабаев мәлім етті, деп хабарлайды агенттік
тілшісі.
"Кіші комиссия Байқоңыр ғарыш айлағында жүзеге асырылып жатқан ғарыштық
қызметтің экологиялық қауіпсіздігі саласындағы жұмыстарды күшейту қажет
деген тұжырым жасады. Тиісті мемлекеттік органдарға қоршаған ортаны қорғау
саласындағы заңнаманың талаптарын бұлтарыссыз орындауды құқықтық жағынан
қамтамасыз ету жұмыстарын жеделдетуге тапсырма берілді. Бұл - бүгінгі күнгі
ең өзекті мәселе", - деді Т. Мұсабаев.
Тараптар сонымен бірге Байқоңыр қаласындағы мектептерде білім беру
процессіне қатысты мәселелерді талқылады. "Бұл да маңызды мәселелердің бірі
және азаматтардың өз мемлекетінің мемлекеттік стандарттарына сай білім алу
жөніндегі конституциялық құқықтарының сақталуына байланысты", -деді Т.
Мұсабаев.
"Сондай-ақ, Қазақстан азаматтары Байқоңыр ғарыш кешенінің аумағынан
көшкен немесе Ресей Федерациясының кешенді жалға алу мерзімі аяқталған
жағдайда олардың зейнетақы алу құқықтарына кепілдік беру мәселелеірн одан
әрі дәйектеу жөнінде тапсырма берілді", - деді ол.
Сондай-ақ, Т. Мұсабаевтың атап өткеніндей, "Байқоңыр қаласының
тұрғындары үшін коммуналдық қызметтердің тарифтерін реттеу жұмыстарын
бірлесе жүргізуді одан әрі жалғастыру жөнінде уағдаластыққа қол жеткізілді.
Өйткені, ол Қазақстандағы орташа тарифтерден жоғары екені белгілі . Сөйтіп,
әлеуметтік мәселелер блогына баса назар аударылды".
Т. Мұсабаевтың айтуынша, тараптар "Байқоңыр" кешеніне бару тәртіптері
жөніндегі келісімнің жобасына қатысты жекелеген қайшылықтар бойынша
келісімге келді. Құжат дайын болды, "қазір екі жақтың да мемлекеттік
органдарында келісілу үстінде". "Бұл Байқоңыр ғарыш айлағында Қазақстан
жүзеге асырып жатқан жобаларға қатысушы және оны құрушы РФ мен Қазақстан
азаматтары мен мамандарын айлақ аумағына жіберу мүмкіндігін енді Қазғарыш
басшылығы жүзеге асыра алады деген сөз", - деді Т. Мұсабаев.
Оның айтуынша, келісімдерді қысқа мерзімде аяқтау қажет.
Бірлескен жұмыстардың нәтижесі бойынша тараптар үкіметаралық
комиссияның "Байқоңыр" ғарыш кешені жөніндегі кіші комиссиясының 11-
отырысының хататамасына қол қойды. Қол қойылған хаттамада "Байқоңыр"
кешенінің жұмыс істеуіне қатысты туындаған мәселелерді реттеу үшін әріқарай
шара қолдану жайлы айтылған. "Қазақстан" қонақ үйін және келешекте
қазақстандық мамандар тұратын екі тұрғын үйді реконструкциялау үшін оны
Қазақстанның кәсіпорнына беру мәселесі шешімін тапты.
"ҚР Жер ресурстарын басқару агенттігі мен Байқоңыр қалалық әкімдігі
Байқоңыр қаласының шекараларын қалпына келтіру бағытындағы бірлескен
жұмыстарды аяқтады", - деді Т. Мұсабаев.
Ғарыштық аппараттарды ұшыратын ғарыш айлағының бірі – Байқоңыр.
Байқоңыр ғарыш айлағы Қазақстан Республикасының оңтүстік-батыс
бөлігінде, Қызылорда облысының территориясында орналасқан, жалпы көлемі 6,7
мың км2 жерді алып жатыр.
Аймақтың рельефі – тұздытопырақты, жылжымалы құмды төмпешіктерден
тұрады. Өсімдік түрлері көп, біпақ сирек орналасқан, негізінен эфермелерден
тұрады, шілде айының ортасына дейін сақталып, сонан соң күйіп кетеді. Бір
жылдың үш жүз күнінде жел соғып, оның 17-38 күнінде шаңды борандар тұрады.
Көптеген ғылыми зерттеулер ауа ылғалдылығының төмендеуін, жылдың әр
мезгілінде температураның күрт өзгеруін ғарыш ұшу аппараттарының жұмысымен
байланыстырады.
Алғашқы (1981 – 85 жж.) эксперименттік бақылаулар қуатты ғарыштық ұшу
аппаратының Спейс - Шаттл немесе зымыран жеткізгіш Сатурн - 5
аппаратының ғарышқа ұшыру кезінде Канаверал – Европа жағалауымен Солтүстік
Атлантаға дейінгі аралықтың ауа ағынының (циклон) өзгеруін, ал жылдың жылы
уақытында (жаздық) Плесецк ғарыш айлағынан ұшырылатын қуатты ұшу
аппаратының әсері бұрынғы Одақ территориясының Орталық Европалық бөлігіне
және солтүстік-батыс облыстардың атмосфералық ауа ағынының активтілігінің
жоғарылауына әсерін тигізетінін дәлелдейді.
Қуатты ғарыш ұшу аппараттары ұшырылатын Байқоңыр ғарыш айлағына жақын
орналасқан аймақтарда ауа райы күрт бұзылып, 3-5 тәулікке дейін боранды құм
суырып, жел болып, температураның (0-60С) төмендеу процесі жиі байқалатыны
белгілі.
Бұл процесс суы тартылып, табаны кеуіп, тұзға айналған Арал аймағы үшін
қаншалықты кері әсері барын айтпасқа болмайды.
Байқоңыр ғарыш айлағы орналасқан аймақтың басты экологиялық мәселесі
– Арал теңізі деңгейінің төмендеуі және жердің тұзданып құрғақшылыққа
айналу процесі. Сондықтан ғарыш айлағының жұмысы қоршаған ортаға қосымша
кері әсерін тигізуде.
Ғарыш ұші аппаратының қоршаған ортаға басты зиянды әсері ауа ағынын
(циклон) күшейтумен шектеліп қоймайды, түріне қарай салмағы 3,2 тоннадан –
16,2 тоннаға дейін болатын зымырандардың жағар және жанармай қалдықтары
құрамында химиялық токсидті қосылыстардың болуында.
Соңғы 30 жылдың көлемінде осы салаға қатысты мамандар химиялық жанармай
мен жұмыс істейтін зымыран двигательдерінен бөлінетін қалдықтардың
атмосфераның төменгі қабатына ауқымды масштабта зиянды әсерінің жоқтығын
дәлелдесе, 40 жылдан бері жинақталған мәліметтерге қарағанда олардың зиянды
әсерлерін анық көруге болады.
Толығырақ тоқталар болсақ, зымыранның сұйық жанармай компонентіне
кіретін гептил азотты органикалық қосылысы гидрозин туындыларына жатады.
Химиялық құрамына сәйкес симметриясыз диметилгидрозин активті
тотықсызданғыш, әртүрлі тотықтырғыштарда оңай тотығып, тетраметилтеразен
(ТМТ), нитрозодиметиламин (НДМА), диметилметиленгидрозин (ДММГ),
диметиламин (ДМА), формальдегид (ФА), су, азот,аммиак және басқа өнімдерге
айнала бастады.
Байқоңыр ғарыш айлағы
Ғарыштық аппараттарды ұшыратын ғарыш айлағының бірі – Байқоңыр.
Байқоңыр ғарыш айлағы Қазақстан Республикасының оңтүстік-батыс
бөлігінде, Қызылорда облысының территориясында орналасқан, жалпы көлемі 6,7
мың км2 жерді алып жатыр.
Аймақтың рельефі – тұздытопырақты, жылжымалы құмды төмпешіктерден
тұрады. Өсімдік түрлері көп, біпақ сирек орналасқан, негізінен эфермелерден
тұрады, шілде айының ортасына дейін сақталып, сонан соң күйіп кетеді. Бір
жылдың үш жүз күнінде жел соғып, оның 17-38 күнінде шаңды борандар тұрады.
Көптеген ғылыми зерттеулер ауа ылғалдылығының төмендеуін, жылдың әр
мезгілінде температураның күрт өзгеруін ғарыш ұшу аппараттарының жұмысымен
байланыстырады.
Алғашқы (1981 – 85 жж.) эксперименттік бақылаулар қуатты ғарыштық ұшу
аппаратының Спейс - Шаттл немесе зымыран жеткізгіш Сатурн - 5
аппаратының ғарышқа ұшыру кезінде Канаверал – Европа жағалауымен Солтүстік
Атлантаға дейінгі аралықтың ауа ағынының (циклон) өзгеруін, ал жылдың жылы
уақытында (жаздық) Плесецк ғарыш айлағынан ұшырылатын қуатты ұшу
аппаратының әсері бұрынғы Одақ территориясының Орталық Европалық бөлігіне
және солтүстік-батыс облыстардың атмосфералық ауа ағынының активтілігінің
жоғарылауына әсерін тигізетінін дәлелдейді.
Қуатты ғарыш ұшу аппараттары ұшырылатын Байқоңыр ғарыш айлағына
жақын орналасқан аймақтарда ауа райы күрт бұзылып, 3-5 тәулікке дейін
боранды құм суырып, жел болып, температураның (0-60С) төмендеу процесі жиі
байқалатыны белгілі.
Бұл процесс суы тартылып, табаны кеуіп, тұзға айналған Арал аймағы
үшін қаншалықты кері әсері барын айтпасқа болмайды.
Байқоңыр ғарыш айлағы орналасқан аймақтың басты экологиялық мәселесі
– Арал теңізі деңгейінің төмендеуі және жердің тұзданып құрғақшылыққа
айналу процесі. Сондықтан ғарыш айлағының жұмысы қоршаған ортаға қосымша
кері әсерін тигізуде.
Ғарыш ұші аппаратының қоршаған ортаға басты зиянды әсері ауа ағынын
(циклон) күшейтумен шектеліп қоймайды, түріне қарай салмағы 3,2 тоннадан –
16,2 тоннаға дейін болатын зымырандардың жағар және жанармай қалдықтары
құрамында химиялық токсидті қосылыстардың болуында.
Соңғы 30 жылдың көлемінде осы салаға қатысты мамандар химиялық
жанармай мен жұмыс істейтін зымыран двигательдерінен бөлінетін қалдықтардың
атмосфераның төменгі қабатына ауқымды масштабта зиянды әсерінің жоқтығын
дәлелдесе, 40 жылдан бері жинақталған мәліметтерге қарағанда олардың зиянды
әсерлерін анық көруге болады.
Толығырақ тоқталар болсақ, зымыранның сұйық жанармай компонентіне
кіретін гептил азотты органикалық қосылысы гидрозин туындыларына жатады.
Химиялық құрамына сәйкес симметриясыз диметилгидрозин активті
тотықсызданғыш, әртүрлі тотықтырғыштарда оңай тотығып, тетраметилтеразен
(ТМТ), нитрозодиметиламин (НДМА), диметилметиленгидрозин (ДММГ),
диметиламин (ДМА), формальдегид (ФА), су, азот,аммиак және басқа өнімдерге
айнала бастады.
Симмтриясыз диметилгидрозин және оның алкилгомологтарының тез тотығуы
тотықтырғыштардың түріне және концентрациясына байланысты. Мұндай
тотықтырғыштардың қатарына (су, ауа, топырақ, температура) активті металдар
Cu, Fe, Cr, Mn және олардың оксидтері, пассивті металдар Al, Ni, Mg және
олардың оксидтері жатады.
Бұл металдарға аймақтың топырағы бай екенін ескеруіміз қажет.
Ғарыш айлағының жұмысы қоршаған ортаға мынадай кері әсерін тигізеді:
- ұшу процесінен кейін, атмосфераның табиғи режимі бұзылады;
- атмосфераны және жер беті қабаттарын токсинді зымыран жанармайының
қалдықтарыман ластайды;
- атмосфераның озон қабатын бұзады;
- территорияларды ұшу аппараттарының қалдықтарымен, сынықтарымен
зақымдайды;
- қышқылды жаңбырдың жаууына себепші болады;
- ауқымды масштабта температураның жоғарлауына әсерін тигізеді.
Қауіптілігі жағынан бірінші класқа жататын симметриясыз
диметилгидрозиннің ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Байқоңыр — Қазақстан Республикалық маңызы бар қаласы. Байқоңыр қаласы
Байқоңыр космодромы мен бірге 2050 жылға дейін Ресейге жалға беруліде.
"Қазақстан Бүгін" - Байқоңыр ғарыш айлағында жүзеге асырылып жатқан
ғарыштық қызметтің экологиялық қауіпсіздігі саласындағы жұмыстарды күшейту
қажет. Бұл туралы Астанада 13-14 қарашада өткен Қазақстан Республикасы мен
Ресей Федерациясы арасындағы ынтымақтастық жөніндегі үкіметаралық
комиссияның "Байқоңыр" ғарыш кешені жөніндегі кіші комиссиясының 11-
отырысының қорытындысы бойынша өткен баспасөз мәслихатында ҚР Ұлттық ғарыш
агенттігінің төрағасы Талғат Мұсабаев мәлім етті, деп хабарлайды агенттік
тілшісі.
"Кіші комиссия Байқоңыр ғарыш айлағында жүзеге асырылып жатқан ғарыштық
қызметтің экологиялық қауіпсіздігі саласындағы жұмыстарды күшейту қажет
деген тұжырым жасады. Тиісті мемлекеттік органдарға қоршаған ортаны қорғау
саласындағы заңнаманың талаптарын бұлтарыссыз орындауды құқықтық жағынан
қамтамасыз ету жұмыстарын жеделдетуге тапсырма берілді. Бұл - бүгінгі күнгі
ең өзекті мәселе", - деді Т. Мұсабаев.
Тараптар сонымен бірге Байқоңыр қаласындағы мектептерде білім беру
процессіне қатысты мәселелерді талқылады. "Бұл да маңызды мәселелердің бірі
және азаматтардың өз мемлекетінің мемлекеттік стандарттарына сай білім алу
жөніндегі конституциялық құқықтарының сақталуына байланысты", -деді Т.
Мұсабаев.
"Сондай-ақ, Қазақстан азаматтары Байқоңыр ғарыш кешенінің аумағынан
көшкен немесе Ресей Федерациясының кешенді жалға алу мерзімі аяқталған
жағдайда олардың зейнетақы алу құқықтарына кепілдік беру мәселелеірн одан
әрі дәйектеу жөнінде тапсырма берілді", - деді ол.
Сондай-ақ, Т. Мұсабаевтың атап өткеніндей, "Байқоңыр қаласының
тұрғындары үшін коммуналдық қызметтердің тарифтерін реттеу жұмыстарын
бірлесе жүргізуді одан әрі жалғастыру жөнінде уағдаластыққа қол жеткізілді.
Өйткені, ол Қазақстандағы орташа тарифтерден жоғары екені белгілі . Сөйтіп,
әлеуметтік мәселелер блогына баса назар аударылды".
Т. Мұсабаевтың айтуынша, тараптар "Байқоңыр" кешеніне бару тәртіптері
жөніндегі келісімнің жобасына қатысты жекелеген қайшылықтар бойынша
келісімге келді. Құжат дайын болды, "қазір екі жақтың да мемлекеттік
органдарында келісілу үстінде". "Бұл Байқоңыр ғарыш айлағында Қазақстан
жүзеге асырып жатқан жобаларға қатысушы және оны құрушы РФ мен Қазақстан
азаматтары мен мамандарын айлақ аумағына жіберу мүмкіндігін енді Қазғарыш
басшылығы жүзеге асыра алады деген сөз", - деді Т. Мұсабаев.
Оның айтуынша, келісімдерді қысқа мерзімде аяқтау қажет.
Бірлескен жұмыстардың нәтижесі бойынша тараптар үкіметаралық
комиссияның "Байқоңыр" ғарыш кешені жөніндегі кіші комиссиясының 11-
отырысының хататамасына қол қойды. Қол қойылған хаттамада "Байқоңыр"
кешенінің жұмыс істеуіне қатысты туындаған мәселелерді реттеу үшін әріқарай
шара қолдану жайлы айтылған. "Қазақстан" қонақ үйін және келешекте
қазақстандық мамандар тұратын екі тұрғын үйді реконструкциялау үшін оны
Қазақстанның кәсіпорнына беру мәселесі шешімін тапты.
"ҚР Жер ресурстарын басқару агенттігі мен Байқоңыр қалалық әкімдігі
Байқоңыр қаласының шекараларын қалпына келтіру бағытындағы бірлескен
жұмыстарды аяқтады", - деді Т. Мұсабаев.
Ғарыштық аппараттарды ұшыратын ғарыш айлағының бірі – Байқоңыр.
Байқоңыр ғарыш айлағы Қазақстан Республикасының оңтүстік-батыс
бөлігінде, Қызылорда облысының территориясында орналасқан, жалпы көлемі 6,7
мың км2 жерді алып жатыр.
Аймақтың рельефі – тұздытопырақты, жылжымалы құмды төмпешіктерден
тұрады. Өсімдік түрлері көп, біпақ сирек орналасқан, негізінен эфермелерден
тұрады, шілде айының ортасына дейін сақталып, сонан соң күйіп кетеді. Бір
жылдың үш жүз күнінде жел соғып, оның 17-38 күнінде шаңды борандар тұрады.
Көптеген ғылыми зерттеулер ауа ылғалдылығының төмендеуін, жылдың әр
мезгілінде температураның күрт өзгеруін ғарыш ұшу аппараттарының жұмысымен
байланыстырады.
Алғашқы (1981 – 85 жж.) эксперименттік бақылаулар қуатты ғарыштық ұшу
аппаратының Спейс - Шаттл немесе зымыран жеткізгіш Сатурн - 5
аппаратының ғарышқа ұшыру кезінде Канаверал – Европа жағалауымен Солтүстік
Атлантаға дейінгі аралықтың ауа ағынының (циклон) өзгеруін, ал жылдың жылы
уақытында (жаздық) Плесецк ғарыш айлағынан ұшырылатын қуатты ұшу
аппаратының әсері бұрынғы Одақ территориясының Орталық Европалық бөлігіне
және солтүстік-батыс облыстардың атмосфералық ауа ағынының активтілігінің
жоғарылауына әсерін тигізетінін дәлелдейді.
Қуатты ғарыш ұшу аппараттары ұшырылатын Байқоңыр ғарыш айлағына жақын
орналасқан аймақтарда ауа райы күрт бұзылып, 3-5 тәулікке дейін боранды құм
суырып, жел болып, температураның (0-60С) төмендеу процесі жиі байқалатыны
белгілі.
Бұл процесс суы тартылып, табаны кеуіп, тұзға айналған Арал аймағы үшін
қаншалықты кері әсері барын айтпасқа болмайды.
Байқоңыр ғарыш айлағы орналасқан аймақтың басты экологиялық мәселесі
– Арал теңізі деңгейінің төмендеуі және жердің тұзданып құрғақшылыққа
айналу процесі. Сондықтан ғарыш айлағының жұмысы қоршаған ортаға қосымша
кері әсерін тигізуде.
Ғарыш ұші аппаратының қоршаған ортаға басты зиянды әсері ауа ағынын
(циклон) күшейтумен шектеліп қоймайды, түріне қарай салмағы 3,2 тоннадан –
16,2 тоннаға дейін болатын зымырандардың жағар және жанармай қалдықтары
құрамында химиялық токсидті қосылыстардың болуында.
Соңғы 30 жылдың көлемінде осы салаға қатысты мамандар химиялық жанармай
мен жұмыс істейтін зымыран двигательдерінен бөлінетін қалдықтардың
атмосфераның төменгі қабатына ауқымды масштабта зиянды әсерінің жоқтығын
дәлелдесе, 40 жылдан бері жинақталған мәліметтерге қарағанда олардың зиянды
әсерлерін анық көруге болады.
Толығырақ тоқталар болсақ, зымыранның сұйық жанармай компонентіне
кіретін гептил азотты органикалық қосылысы гидрозин туындыларына жатады.
Химиялық құрамына сәйкес симметриясыз диметилгидрозин активті
тотықсызданғыш, әртүрлі тотықтырғыштарда оңай тотығып, тетраметилтеразен
(ТМТ), нитрозодиметиламин (НДМА), диметилметиленгидрозин (ДММГ),
диметиламин (ДМА), формальдегид (ФА), су, азот,аммиак және басқа өнімдерге
айнала бастады.
Байқоңыр ғарыш айлағы
Ғарыштық аппараттарды ұшыратын ғарыш айлағының бірі – Байқоңыр.
Байқоңыр ғарыш айлағы Қазақстан Республикасының оңтүстік-батыс
бөлігінде, Қызылорда облысының территориясында орналасқан, жалпы көлемі 6,7
мың км2 жерді алып жатыр.
Аймақтың рельефі – тұздытопырақты, жылжымалы құмды төмпешіктерден
тұрады. Өсімдік түрлері көп, біпақ сирек орналасқан, негізінен эфермелерден
тұрады, шілде айының ортасына дейін сақталып, сонан соң күйіп кетеді. Бір
жылдың үш жүз күнінде жел соғып, оның 17-38 күнінде шаңды борандар тұрады.
Көптеген ғылыми зерттеулер ауа ылғалдылығының төмендеуін, жылдың әр
мезгілінде температураның күрт өзгеруін ғарыш ұшу аппараттарының жұмысымен
байланыстырады.
Алғашқы (1981 – 85 жж.) эксперименттік бақылаулар қуатты ғарыштық ұшу
аппаратының Спейс - Шаттл немесе зымыран жеткізгіш Сатурн - 5
аппаратының ғарышқа ұшыру кезінде Канаверал – Европа жағалауымен Солтүстік
Атлантаға дейінгі аралықтың ауа ағынының (циклон) өзгеруін, ал жылдың жылы
уақытында (жаздық) Плесецк ғарыш айлағынан ұшырылатын қуатты ұшу
аппаратының әсері бұрынғы Одақ территориясының Орталық Европалық бөлігіне
және солтүстік-батыс облыстардың атмосфералық ауа ағынының активтілігінің
жоғарылауына әсерін тигізетінін дәлелдейді.
Қуатты ғарыш ұшу аппараттары ұшырылатын Байқоңыр ғарыш айлағына
жақын орналасқан аймақтарда ауа райы күрт бұзылып, 3-5 тәулікке дейін
боранды құм суырып, жел болып, температураның (0-60С) төмендеу процесі жиі
байқалатыны белгілі.
Бұл процесс суы тартылып, табаны кеуіп, тұзға айналған Арал аймағы
үшін қаншалықты кері әсері барын айтпасқа болмайды.
Байқоңыр ғарыш айлағы орналасқан аймақтың басты экологиялық мәселесі
– Арал теңізі деңгейінің төмендеуі және жердің тұзданып құрғақшылыққа
айналу процесі. Сондықтан ғарыш айлағының жұмысы қоршаған ортаға қосымша
кері әсерін тигізуде.
Ғарыш ұші аппаратының қоршаған ортаға басты зиянды әсері ауа ағынын
(циклон) күшейтумен шектеліп қоймайды, түріне қарай салмағы 3,2 тоннадан –
16,2 тоннаға дейін болатын зымырандардың жағар және жанармай қалдықтары
құрамында химиялық токсидті қосылыстардың болуында.
Соңғы 30 жылдың көлемінде осы салаға қатысты мамандар химиялық
жанармай мен жұмыс істейтін зымыран двигательдерінен бөлінетін қалдықтардың
атмосфераның төменгі қабатына ауқымды масштабта зиянды әсерінің жоқтығын
дәлелдесе, 40 жылдан бері жинақталған мәліметтерге қарағанда олардың зиянды
әсерлерін анық көруге болады.
Толығырақ тоқталар болсақ, зымыранның сұйық жанармай компонентіне
кіретін гептил азотты органикалық қосылысы гидрозин туындыларына жатады.
Химиялық құрамына сәйкес симметриясыз диметилгидрозин активті
тотықсызданғыш, әртүрлі тотықтырғыштарда оңай тотығып, тетраметилтеразен
(ТМТ), нитрозодиметиламин (НДМА), диметилметиленгидрозин (ДММГ),
диметиламин (ДМА), формальдегид (ФА), су, азот,аммиак және басқа өнімдерге
айнала бастады.
Симмтриясыз диметилгидрозин және оның алкилгомологтарының тез тотығуы
тотықтырғыштардың түріне және концентрациясына байланысты. Мұндай
тотықтырғыштардың қатарына (су, ауа, топырақ, температура) активті металдар
Cu, Fe, Cr, Mn және олардың оксидтері, пассивті металдар Al, Ni, Mg және
олардың оксидтері жатады.
Бұл металдарға аймақтың топырағы бай екенін ескеруіміз қажет.
Ғарыш айлағының жұмысы қоршаған ортаға мынадай кері әсерін тигізеді:
- ұшу процесінен кейін, атмосфераның табиғи режимі бұзылады;
- атмосфераны және жер беті қабаттарын токсинді зымыран жанармайының
қалдықтарыман ластайды;
- атмосфераның озон қабатын бұзады;
- территорияларды ұшу аппараттарының қалдықтарымен, сынықтарымен
зақымдайды;
- қышқылды жаңбырдың жаууына себепші болады;
- ауқымды масштабта температураның жоғарлауына әсерін тигізеді.
Қауіптілігі жағынан бірінші класқа жататын симметриясыз
диметилгидрозиннің ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz