Жас ерекшелік психологиясы
Педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясының пайда болуы және алғашқы дамуы. Педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясының өмірге келуі XIX ғасырдың екінші жартысына жатады жәые психология ғылымына генетикалық идеяның енуімен байланысты. Даму үстіндегі психологиялық-педагогикалық ой-пікірге көрнекті орыспедагогы К. Д. Ушинскийдің еңбектері, алдымен оның «Адам - тәрбие тақырыбы» деген жұмысы едәуір үлес қосты. Адамды жан-жақды тәрбиелеуге ұмтылған педагог, алдымен оны барлық жағынан танып білуі тиіс деп есептей отырып, К. Д. Ушинский мүғалімдер мен тәрбиешілерге арнап: «...өздеріңіз басқарғыларыңыз келетін психикалық құбылыстардың заңдарын зерттеңіздер, осы заңдарға және оларды қолданғыңыз келетін жағдайларға сәйкес іс-әрекет жасаңыздар»1— деп жазды. Жас ерекшелігі психологияеының дамуына идеяларының айтарлықтай ықпалы тиді. Олар психикалық дамудың қайнар көздері проблемасына зейін аудартты. Психология зерттейтін деректердің рефлекстік мәнін түсінудегі психикалық іс-әреқеттің маңызын к.өрнекті орыс ғалымы И. М. Сеченов те атап көрсетті.
Бала психикасының даму және оны окыту процесін бақы-лау эмперикалық материалдарының жинақталуы және коры-тылуымен катар педагогикалық және балалар психологиясына эксперименттік зерттеулер енгізе бастайды. Эксцерименттік зерт- теу балалар мен жеткіншектердің исихикалық. дамуына объек-тивті сипаттама беріп оқыту мен тәрбиелеуге ғылыми тұрғыдан келуді негіздей алатыиы педагогтар мен психологтарға айқын болды. Алайда XIX ғасырдың аяғы мен XX ғасырдың басында психологиялық экспериментті педагогикада қолданудың арнайы жолдары әлі табыла қоймады. Эксперименттің жалпы психологиядағы едәуір жетістіктері (Вебер мен Фехнердің психофизикалық заңды ашуы, Эббингауздың есті зерттеуі, Гельмгольцтің сезім мүшелерінің психофизиологиясын талдауы, пен фңзиологиялық психологиядағы қимыл-қозғалыстарды зерттеуі т. б.), оны педагогикалық және жас ерекшеліктері психологиясында қолдануға болатындығы жөнінде үміт туғызды. Ашылған заңдылықтарды педагогикалық және балалар психологиясына тек жай ауыстыра салса
Бала психикасының даму және оны окыту процесін бақы-лау эмперикалық материалдарының жинақталуы және коры-тылуымен катар педагогикалық және балалар психологиясына эксперименттік зерттеулер енгізе бастайды. Эксцерименттік зерт- теу балалар мен жеткіншектердің исихикалық. дамуына объек-тивті сипаттама беріп оқыту мен тәрбиелеуге ғылыми тұрғыдан келуді негіздей алатыиы педагогтар мен психологтарға айқын болды. Алайда XIX ғасырдың аяғы мен XX ғасырдың басында психологиялық экспериментті педагогикада қолданудың арнайы жолдары әлі табыла қоймады. Эксперименттің жалпы психологиядағы едәуір жетістіктері (Вебер мен Фехнердің психофизикалық заңды ашуы, Эббингауздың есті зерттеуі, Гельмгольцтің сезім мүшелерінің психофизиологиясын талдауы, пен фңзиологиялық психологиядағы қимыл-қозғалыстарды зерттеуі т. б.), оны педагогикалық және жас ерекшеліктері психологиясында қолдануға болатындығы жөнінде үміт туғызды. Ашылған заңдылықтарды педагогикалық және балалар психологиясына тек жай ауыстыра салса
Әдебиеттер.
1.Жас өсперемдер психологиясы.-Ұлағат,1997.
2.Мектепке дейінгі бала анотомиясы.-Алматы,2001.
1.Жас өсперемдер психологиясы.-Ұлағат,1997.
2.Мектепке дейінгі бала анотомиясы.-Алматы,2001.
Жас ерекшелік психологиясы.
Педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясының пайда болуы және алғашқы
дамуы. Педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясының өмірге келуі XIX
ғасырдың екінші жартысына жатады жәые психология ғылымына генетикалық
идеяның енуімен байланысты. Даму үстіндегі психологиялық-педагогикалық ой-
пікірге көрнекті орыспедагогы К. Д. Ушинскийдің еңбектері, алдымен оның
Адам - тәрбие тақырыбы деген жұмысы едәуір үлес қосты. Адамды жан-жақды
тәрбиелеуге ұмтылған педагог, алдымен оны барлық жағынан танып білуі тиіс
деп есептей отырып, К. Д. Ушинский мүғалімдер мен тәрбиешілерге арнап:
...өздеріңіз басқарғыларыңыз келетін психикалық құбылыстардың заңдарын
зерттеңіздер, осы заңдарға және оларды қолданғыңыз келетін жағдайларға
сәйкес іс-әрекет жасаңыздар1— деп жазды. Жас ерекшелігі психологияеының
дамуына идеяларының айтарлықтай ықпалы тиді. Олар психикалық дамудың қайнар
көздері проблемасына зейін аудартты. Психология зерттейтін деректердің
рефлекстік мәнін түсінудегі психикалық іс-әреқеттің маңызын к.өрнекті орыс
ғалымы И. М. Сеченов те атап көрсетті.
Бала психикасының даму және оны окыту процесін бақы-лау эмперикалық
материалдарының жинақталуы және коры-тылуымен катар педагогикалық және
балалар психологиясына эксперименттік зерттеулер енгізе бастайды.
Эксцерименттік зерт- теу балалар мен жеткіншектердің исихикалық. дамуына
объек-тивті сипаттама беріп оқыту мен тәрбиелеуге ғылыми тұрғыдан келуді
негіздей алатыиы педагогтар мен психологтарға айқын болды. Алайда XIX
ғасырдың аяғы мен XX ғасырдың басында психологиялық экспериментті
педагогикада қолданудың арнайы жолдары әлі табыла қоймады. Эксперименттің
жалпы психологиядағы едәуір жетістіктері (Вебер мен Фехнердің
психофизикалық заңды ашуы, Эббингауздың есті зерттеуі, Гельмгольцтің сезім
мүшелерінің психофизиологиясын талдауы, пен фңзиологиялық психологиядағы
қимыл-қозғалыстарды зерттеуі т. б.), оны педагогикалық және жас
ерекшеліктері психологиясында қолдануға болатындығы жөнінде үміт туғызды.
Ашылған заңдылықтарды педагогикалық және балалар психологиясына тек жай
ауыстыра салса жетіп жататын тәрізденуі болып көрінді. Психофизиология
заңдарьш немесе мәселен қимыл-қозғалыс реакцияларының жылдамдығы мен
формасына қатысты фактілерді біле отырып, мұғалімдер міндетті түрде баланың
жан дүниесі мен оқу материалдарын игерудің заңдарын түсіне алады деген
жорамал болды. Орыс психологы П. Ф. Қаптеревтің америка психологы У.
Джемстің Психология жөнінде мұғалімдермен әңгіме (1902) атты кітабы және
сол кездегі басқа да психологиялық-педагогикалық еңбектер осындай сенімде
жазылды.
Бірақ көп кешікпей түңілушілік басталды. Ол кезеңдегі жалпы психология
педагогиканың қажеттілігіне жарайтын мардымсыз ғана білім қорын бере
алатын. Оның үстіне психологтардан тапқан кейбір деректері педагогтарды
қателестіруге дейін апаратын. Мәселен, Эббингауздың мағыңасыз буындарды
есте сақтауда қүрылған есті зерттеуі үнемі тек мағыналы материалды есте
қалдырумен шұғылданатын мүғалімдердің бай тәжірибелеріне көп жағдайда қайшы
келетін қорытындыларға алып келді. Бұл жағынан алғанда Россиядағы
педагогикалық съездердің тарихы көп жайды білдіреді. 1906 жылы Петербургте
педагогикалық психология жөнінде I съезд шақырылды. Педагогикалық
психологияның өкілдері А. П. Нечаев, Н. Е. Румянцее т. б. сол кездегі
әдебиетті өткір сынға алды. А. П. Нечаев педагогикалық әдебиеттің бос
өзділігі және дәлелсіз пікірлері жаңа шын мәнінде негізделген педагогика
үшін мықты іргетас бола алмайды деп есептеді. А. П. Нечаевтің көзқарасы
бойынша, дидактика мен методиканың барлық даулы мәселелері эксперименттік-
психолоғиялық зерттеу саласына, яғни құбылысты дәл тіркеп, нәтижелерін
математикалық талдаудан еткізе алатын зерттеуге жатады. Алайда тексере
келгенде құбылыстарды бүлай дәл тіркеу тахистоскопты пайдалана білуге және
ассоциативтік эксперимент жасай білуге, яғни жалпы психологияныд кейбір
әдістеріне сүйенуге тырысуға келіп саяды.
Педагогиканы жалпы психологиямен байланыстырып, осы қосындыдан жаңа
педагогикалық психология көруге тырысудың сәтсіздігінің тағы бір себебі
жалпы психологияның А. П. Нечаев бағдар алуға тырысқан теориялық негіздері
сипаты жағынан идеалистік болғандығынан еді.Психологияның (1910-жылдан
бастап эксперименттік деп аталған) неғізсіздігі жұрттың бәріне айқын
болды.
Педагогикалык психологияны құрудың алғашқы тәжірибелері нәтижесінде
жасалынатын аса маңызды қорытынды мынада психологияны педагогикалық
практикамен жақындастыру (ал бұл мәселені қоя білуде А. П. Нечаевтың
сөзсіз еңбегі бар) тек оқыту мен тәрбиелеу процесінің өзінде
эксперименттік зерттеу жолында ғана мүмкі. Эксперименттік деректер
психологиялық зерттеулерге сырттан әкеліп қосылмай, олардың өз
зерттеулерінін нәтижесінде алынуы қажет. Бұл мақсат үшін жас ерекшелігі
психологи теориялық әрі методологиялық міндеттерінің дұрыс шешімдеріи табу
қажет болды. Бұл жерде оқыту процесіне катысы бар психикалық дамудың
қайнар көздері дегең проблема алдыңғы орынға шықты.
Жас ерекшелігі психологияның дамуындағы биогенетикалық және
социогенетикалық бағыттар. Балалардың психикалық даму проблемасы, бұл
дамудың қайнар көздері мен заңдылықтары жас ерекшелігі психологиясы үшін
әрқашанда басты проблема. Оқыту мен тәрбиелеудің жолдарын, олардың аса
маңызды тәсілдерін анықтап, балаға деген қарым-қатынас және ересек
адамдармен салыстырғандағы оның өзіне тән ерекшеліктерін түсіну осы
проблеманың шешілуіне байланысты.
XX ғасырдың басында жас ерекшелігі психологиясы саласыыда балалардың
психикалық дамуының қайнар көздерін (факторларын) әр түрлі түсіндіруші екі
ағым айқыідалды. Бұл бағыттар бір бірінен бала дамуының негізіне қандай
факторды, биологиялық немесе әлеуметтік факторды алуымен ерекшеленеді. Бұл,
әрине, бір бағыт өкілдері балаға әлеуметтік әсердің болатынын, ал екінші
бағыт өкілдері даму-дың биологиялық алғы шарттарын толық жоққа шығарды
деген сөз емес. Биогенетикалық және социогенетикалық бағыттар жайын сөз ете
отырып, мұндай жіктеуді мүлдем абсолюттік деп қарауға болмайды. Ол баланың
психикалық даму концепциясын жасаудың басым тенденциясын ғана шамалап
айқындайды. Бұл екі бағыт та 30-жылдардың басында совет психологиясында
сынға алынды.
Баланың психикалық дамуын түсіндіруде биогенетикалық бағытқа не тән? Оған
туа біткен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясының пайда болуы және алғашқы
дамуы. Педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясының өмірге келуі XIX
ғасырдың екінші жартысына жатады жәые психология ғылымына генетикалық
идеяның енуімен байланысты. Даму үстіндегі психологиялық-педагогикалық ой-
пікірге көрнекті орыспедагогы К. Д. Ушинскийдің еңбектері, алдымен оның
Адам - тәрбие тақырыбы деген жұмысы едәуір үлес қосты. Адамды жан-жақды
тәрбиелеуге ұмтылған педагог, алдымен оны барлық жағынан танып білуі тиіс
деп есептей отырып, К. Д. Ушинский мүғалімдер мен тәрбиешілерге арнап:
...өздеріңіз басқарғыларыңыз келетін психикалық құбылыстардың заңдарын
зерттеңіздер, осы заңдарға және оларды қолданғыңыз келетін жағдайларға
сәйкес іс-әрекет жасаңыздар1— деп жазды. Жас ерекшелігі психологияеының
дамуына идеяларының айтарлықтай ықпалы тиді. Олар психикалық дамудың қайнар
көздері проблемасына зейін аудартты. Психология зерттейтін деректердің
рефлекстік мәнін түсінудегі психикалық іс-әреқеттің маңызын к.өрнекті орыс
ғалымы И. М. Сеченов те атап көрсетті.
Бала психикасының даму және оны окыту процесін бақы-лау эмперикалық
материалдарының жинақталуы және коры-тылуымен катар педагогикалық және
балалар психологиясына эксперименттік зерттеулер енгізе бастайды.
Эксцерименттік зерт- теу балалар мен жеткіншектердің исихикалық. дамуына
объек-тивті сипаттама беріп оқыту мен тәрбиелеуге ғылыми тұрғыдан келуді
негіздей алатыиы педагогтар мен психологтарға айқын болды. Алайда XIX
ғасырдың аяғы мен XX ғасырдың басында психологиялық экспериментті
педагогикада қолданудың арнайы жолдары әлі табыла қоймады. Эксперименттің
жалпы психологиядағы едәуір жетістіктері (Вебер мен Фехнердің
психофизикалық заңды ашуы, Эббингауздың есті зерттеуі, Гельмгольцтің сезім
мүшелерінің психофизиологиясын талдауы, пен фңзиологиялық психологиядағы
қимыл-қозғалыстарды зерттеуі т. б.), оны педагогикалық және жас
ерекшеліктері психологиясында қолдануға болатындығы жөнінде үміт туғызды.
Ашылған заңдылықтарды педагогикалық және балалар психологиясына тек жай
ауыстыра салса жетіп жататын тәрізденуі болып көрінді. Психофизиология
заңдарьш немесе мәселен қимыл-қозғалыс реакцияларының жылдамдығы мен
формасына қатысты фактілерді біле отырып, мұғалімдер міндетті түрде баланың
жан дүниесі мен оқу материалдарын игерудің заңдарын түсіне алады деген
жорамал болды. Орыс психологы П. Ф. Қаптеревтің америка психологы У.
Джемстің Психология жөнінде мұғалімдермен әңгіме (1902) атты кітабы және
сол кездегі басқа да психологиялық-педагогикалық еңбектер осындай сенімде
жазылды.
Бірақ көп кешікпей түңілушілік басталды. Ол кезеңдегі жалпы психология
педагогиканың қажеттілігіне жарайтын мардымсыз ғана білім қорын бере
алатын. Оның үстіне психологтардан тапқан кейбір деректері педагогтарды
қателестіруге дейін апаратын. Мәселен, Эббингауздың мағыңасыз буындарды
есте сақтауда қүрылған есті зерттеуі үнемі тек мағыналы материалды есте
қалдырумен шұғылданатын мүғалімдердің бай тәжірибелеріне көп жағдайда қайшы
келетін қорытындыларға алып келді. Бұл жағынан алғанда Россиядағы
педагогикалық съездердің тарихы көп жайды білдіреді. 1906 жылы Петербургте
педагогикалық психология жөнінде I съезд шақырылды. Педагогикалық
психологияның өкілдері А. П. Нечаев, Н. Е. Румянцее т. б. сол кездегі
әдебиетті өткір сынға алды. А. П. Нечаев педагогикалық әдебиеттің бос
өзділігі және дәлелсіз пікірлері жаңа шын мәнінде негізделген педагогика
үшін мықты іргетас бола алмайды деп есептеді. А. П. Нечаевтің көзқарасы
бойынша, дидактика мен методиканың барлық даулы мәселелері эксперименттік-
психолоғиялық зерттеу саласына, яғни құбылысты дәл тіркеп, нәтижелерін
математикалық талдаудан еткізе алатын зерттеуге жатады. Алайда тексере
келгенде құбылыстарды бүлай дәл тіркеу тахистоскопты пайдалана білуге және
ассоциативтік эксперимент жасай білуге, яғни жалпы психологияныд кейбір
әдістеріне сүйенуге тырысуға келіп саяды.
Педагогиканы жалпы психологиямен байланыстырып, осы қосындыдан жаңа
педагогикалық психология көруге тырысудың сәтсіздігінің тағы бір себебі
жалпы психологияның А. П. Нечаев бағдар алуға тырысқан теориялық негіздері
сипаты жағынан идеалистік болғандығынан еді.Психологияның (1910-жылдан
бастап эксперименттік деп аталған) неғізсіздігі жұрттың бәріне айқын
болды.
Педагогикалык психологияны құрудың алғашқы тәжірибелері нәтижесінде
жасалынатын аса маңызды қорытынды мынада психологияны педагогикалық
практикамен жақындастыру (ал бұл мәселені қоя білуде А. П. Нечаевтың
сөзсіз еңбегі бар) тек оқыту мен тәрбиелеу процесінің өзінде
эксперименттік зерттеу жолында ғана мүмкі. Эксперименттік деректер
психологиялық зерттеулерге сырттан әкеліп қосылмай, олардың өз
зерттеулерінін нәтижесінде алынуы қажет. Бұл мақсат үшін жас ерекшелігі
психологи теориялық әрі методологиялық міндеттерінің дұрыс шешімдеріи табу
қажет болды. Бұл жерде оқыту процесіне катысы бар психикалық дамудың
қайнар көздері дегең проблема алдыңғы орынға шықты.
Жас ерекшелігі психологияның дамуындағы биогенетикалық және
социогенетикалық бағыттар. Балалардың психикалық даму проблемасы, бұл
дамудың қайнар көздері мен заңдылықтары жас ерекшелігі психологиясы үшін
әрқашанда басты проблема. Оқыту мен тәрбиелеудің жолдарын, олардың аса
маңызды тәсілдерін анықтап, балаға деген қарым-қатынас және ересек
адамдармен салыстырғандағы оның өзіне тән ерекшеліктерін түсіну осы
проблеманың шешілуіне байланысты.
XX ғасырдың басында жас ерекшелігі психологиясы саласыыда балалардың
психикалық дамуының қайнар көздерін (факторларын) әр түрлі түсіндіруші екі
ағым айқыідалды. Бұл бағыттар бір бірінен бала дамуының негізіне қандай
факторды, биологиялық немесе әлеуметтік факторды алуымен ерекшеленеді. Бұл,
әрине, бір бағыт өкілдері балаға әлеуметтік әсердің болатынын, ал екінші
бағыт өкілдері даму-дың биологиялық алғы шарттарын толық жоққа шығарды
деген сөз емес. Биогенетикалық және социогенетикалық бағыттар жайын сөз ете
отырып, мұндай жіктеуді мүлдем абсолюттік деп қарауға болмайды. Ол баланың
психикалық даму концепциясын жасаудың басым тенденциясын ғана шамалап
айқындайды. Бұл екі бағыт та 30-жылдардың басында совет психологиясында
сынға алынды.
Баланың психикалық дамуын түсіндіруде биогенетикалық бағытқа не тән? Оған
туа біткен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz