Су тасқыны жайлы

КІРІСПЕ
СУ ТАСҚЫНЫ
Су тасқыны зардаптары
ҚОРЫТЫНДЫ
Қолданылған әдебиеттер тізімі

Адам баласы күн көру мақсатымен тасты құрал ретінде пайдаланып аң аулаған алғашқы қауымдастықтан бері өркениетті қоғамға аяқ басқан бүгінгі таңда да әліге күресіп келе жатқан тылсымы ол – табиғи апаттар. Сондай айтып келмейтін қауыптердің бірі – су тасқыны. Сусыз өмір сүру мүмкін емес, ал, ол сонымен бірге аңдамаса ажал құштыратын тажал да. Ендеше, аталмыш жұмыстың мақсаты да су тасқынының қыры мен сырына тоқталып, одан қорғанудың мүмкіндіктерін пайымдау десек өз ойымызды дұрыс жеткізген болар едік. Судың өрт апатынан кем еместігіне көзімізді қанық жеткізген нақты мысалды біз оңтүстік тынық мұқит жағалауындағы Индонезия мемлекетінде болған Цунами апатынан анық ұғындық. Мыңға сабақ болған осы оқиға бізге жауапкершілікті тіптен күшейте түсті. Еліміздегі апаттық жағдайдан алдын-ала қорғанып, қорғанысты күшейте түсу үшін әуелі осындай су тасқыны болу қатері бар жағдайларды географиялық тұрғыдан анықтау керек. Мысалы, Республика көлемінде Жайық, Ойыл, Эмбі өзендерінің суының көтерілуінен Қызыл-қоға, Жылой, Махамбет аудандары көп зиян шегеді.

1. Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 7 мамырдағы N 100 «Азаматтық қорғаныс туралы» Заңы

Пән: ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

КІРІСПЕ
СУ ТАСҚЫНЫ
ҚОРЫТЫНДЫ

КІРІСПЕ

Адам баласы күн көру мақсатымен тасты құрал ретінде пайдаланып аң
аулаған алғашқы қауымдастықтан бері өркениетті қоғамға аяқ басқан бүгінгі
таңда да әліге күресіп келе жатқан тылсымы ол – табиғи апаттар. Сондай
айтып келмейтін қауыптердің бірі – су тасқыны. Сусыз өмір сүру мүмкін
емес, ал, ол сонымен бірге аңдамаса ажал құштыратын тажал да. Ендеше,
аталмыш жұмыстың мақсаты да су тасқынының қыры мен сырына тоқталып, одан
қорғанудың мүмкіндіктерін пайымдау десек өз ойымызды дұрыс жеткізген
болар едік. Судың өрт апатынан кем еместігіне көзімізді қанық жеткізген
нақты мысалды біз оңтүстік тынық мұқит жағалауындағы Индонезия
мемлекетінде болған Цунами апатынан анық ұғындық. Мыңға сабақ болған осы
оқиға бізге жауапкершілікті тіптен күшейте түсті. Еліміздегі апаттық
жағдайдан алдын-ала қорғанып, қорғанысты күшейте түсу үшін әуелі осындай
су тасқыны болу қатері бар жағдайларды географиялық тұрғыдан анықтау
керек. Мысалы, Республика көлемінде Жайық, Ойыл, Эмбі өзендерінің суының
көтерілуінен Қызыл-қоға, Жылой, Махамбет аудандары көп зиян шегеді.

СУ ТАСҚЫНЫ

Су тасқыны. Бұл құбылыс біздің елімізде – жерімізде жйі болып
тұрады. Тек соңғы бес жылдың, Атырау облысының өзінде ғана бірнеше су
тасқыны болды. Бұл өзгерістердің барлығы тек табиғат күштерімен ғана
болып жататын құблыстар. Әсіресе, Каспий теңізінің тасуынан Құрманғазы,
Исатай аудандары көп зиян шегуде. Мал, қора, қыстақтар, үйлер суға
кетуде.
Жайық, Ойыл, Эмбі өзендерінің суының көтерілуінен Қызыл-қоға,
Жылой, Махамбет аудандары көп зиян шегіп отыр. Каспий теңізі мен Жайық
өзендері Атырау қаласына қауіп төндіруде. Бұған қарсы облыс басшылары
тиісті шаралар қолданып (жағаны бекіту, елді мекендарді қауіпсіз
орындарға көшіруді), күрес жүргізуде. Осындай жағдай 2003-2004 жж.
Шардара су қоймасында, Сырдария өзенінің батысында болып, үлкен
материалдық шығын әкелді.
Су басуы - өзен, көл немесе теңіз суының деңгейінің көтеріліп, жердің
белгілі бір бөлігінің су астында қалуы. Ол елді мекендердің су астында
қалуына, адам мен малдың өлім-жітіміне алып келеді.
Көптеген су басудың негізгі себептеріне нөсер жаңбыр жаууы, қардың,
мұздықтардың үздіксіз еруі жатады.
Сырғымалар, бөгеттерден, тоғандардың кенет бұзылуынан пайда болатын су
басу өте қауіпті болады.
Судың көтерілуінен болатын су басуы Қазақстанның барлық аймақтарындағы
өзендерде болып тұрады. Оңтүстік Қазақстан өзендерде мұндай құблыстар
ақпан-наурыздан, оңтүстік шығыс және Шығыс Қазақстанда – наурыз-шілдде,
республиканың жазықтағы өзендерінде –науырыз – маусым айларында болады.
Жаңбырдан болатын тасқындар Қазақстан аумағында таза түрінде
негізінен оңтүстігі, оңтүстік –шығыстағы тау етегінде және ортасындағы
өзендерде, сайларда көктемнің аяғында және жаз мезгілінде, сондай-ақ
жазғы-күзгі мерзімде Ертіс бассейіні өзнедерінде байқалады. Орта таулы
аймақтарындағы жаңбыр тасқынның ерекшелігі сол, ол белгілі бір
жағдайларда олардың селге айналуы мүмкін.
Қума желге байланысты апатты тасқын Қазақстан аумағында Орал
өзенінде және Каспидің бүкіл солтүстік шығыс жағалауында болады. Атырау
және Маңғыстау блыстарының бүкіл шаруашылық кешеніне орасан зор залал
келтірген соңғы жылдардағы су тасқыны Каспий теңізінің деңгейінің
көтерілумен ушыға түсуде.
Кептеулер мен тосқауылдардан болатын қирату салдары бар тасқынның таралу
аудандары Іле , Жоңғар Алатауының, Шығыс Қазақстан өзендарі болып
табылады. Олар күз бен көктемде мұз жамылғысының бұзылуы мен пайда болу
кезінде байқалады.
Өзеннің жоғарғы бөлігінде мұз тосқауылдары топырақ бөгеттерінің
бұзылуы жағдайында тасқын қас-қағым сәтте болуы мүмкін.
Қалған жағдайларда су басу қаупіне дер кезінде назар аударуға
мүмкіндік беретін азды-көпті уақыт бар. Алайда қардың көктемгі еруі,
құбылмалы ауа райының созылуы, мұз жүрген кезде, қар еріп жатқанда және
қолайсыз ауарайы кезінде бетпақтардың үстімен жүру өте қауыпты. Су
батпақтардың сінгіштігін азайтады да, батпаққа батудың қаупі туады.
Таудан аққан көп су аз уақыт ішінде дүлей күшке айналып, жолындағы
тау тастарын , топырақтарын ала төмен құлайды. Олардың бйіктігі 10-20
метрге, кейде 40-50 метрге дейін жетеді. Құлау шапшаңдығы секундына 3-5
метрді құрайды. Су тасқынының пайда болу себептеріне таудағы жаңбырдың
ұзақ болуын, мұздың кенеттен мол еруін, сол жердің топрағының бостығын,
тас жйынтығының көптігін жатқызуға болады.
Республика бойынша 300- ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.