Суда еритін полимерлерді алу

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе
1 Әдебиетке шолу
1.1. Сулы ерітіндідегі беттік.активті заттар туралы қазіргі кездегі көзқарастар
1.2. Цемент өндірісіне өнеркәсіп қалдықтарын пайдалану және экологиялық проблема.
1.3. Цемент өнер кәсібінде энергия шығынын төмендету жолдары.
1.4. Беттік активтік ортада қатты материалдарды майдалау процесінің ерекшеліктері.
1.5. Қатты материалдарды майдалауға БАЗ.ды қолдану тиімділігін бағалау.
1.6. Беттік активтік заттардың қасиеттері. Майдалауды күшейту ретінде қолданылатын БАЗ.дың эффективтілігін сипаттайтын параметрлер.
2 Зерттеу әдістері және материалдардың сипаттамасы.
2.1. Тәжірибеге қолданылған материалдардың сипаттамасы.
2.2. Зерттеу әдістері.
3 Эксперименттік бөлім
3.1. Суда еритін полимерлерді алу әдістерін зерттеу.
3.2. Суда еритін полимерлердің отқа төзімділігі.
3.3. Суда еритін ФФСП.1,2,3 полимерлерінің функциональдық құрамын анықтау.
3.4. ФФСП.1,2,3 полимер ерітінділерінің физико.химиялық қасиеттерін зерттеу.
3.4.1. Полимер ерітінділерінің электрохимиялық қасиеттері.
3.4.2. Полимерлерді вискозиметрлік зерттеу.
3.4.3. Алынған БАЗ.дың сулы ерітінділерінің беттік және көлемдік қасиеттерін зерттеу.
4 Суда еритін ФФСП.1,2,3 полимерлерді цемент суспензиясын пластификациялау және сұйылту үшін қолдану.
4.1. ФФСП.1 препараты көмегімен цемент шламы шикізатын сұйылту.
5 Цемент клинкері және әк тасының майдалау процесіне БАЗ әсерін зерттеу.
5.1. Әк тасының меншікті бетіне және майдалылығына БАЗ.ң әсері.
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер.

Жұмыстың маңыздылығы (актуальдылығы).
Өнеркәсіп қалдықтарынан және мономерлерден полимерлер алып, олардың сапасын арттыру қазіргі коллоидты химияның негізгі мәселесі болып отыр. Цемент технологиясында майдалау процесінің тиімділігі, диірменге бірінші камераға жұқа дисперсті күйіндегі беттік активті заттың аз мөлшерін енгізу арқылы адсорбциялық-беттік активті орталықтың туындауына негізделген интенсификациялау күшейткіштің физико-химиялық әдісімен жүзеге асады.
Қазіргі тұтқыр материалдар өндірісінде майдалаудың тиімді интенсификаторы ретінде аминоспирттер, жоғарғы спирттер, лигносульфонаттар немесе олардың композициялары және басқа қоспалар қатары болып есептеледі. Берілген қоспадағы цементтің артықшылығымен қатар, кемшілігі де бар, ең алдымен, майдалауда және тасымалдауда көп мөлшерде шаң түзілуі, ерітіндіде және бетонда ауа үрлегіш қабілетінің артуы. Қазіргі уақытта майдалау интенсификаторы ретінде кеңінен қолданылып келген техникалық триэтаноламин (ТЭА)-N(СН2-СН2-ОН)3 тапшы және құнды өнім болып табылады, осыған байланысты мұны пайдалану шектеулі болып отыр, сондықтан жоғарғы эффективті жаңа, арзандау БАЗ іздеу қажеттілігі туындады.
Осыған байланысты бұл жұмыс техникалық триэтаноламинді модификациялау арқылы орто-аминофенол өндірісі қалдығы негізінде БАЗ алып, оның адсорбционды-беттік қасиеттерін зерттеуге арналады. Цемент дисперстілігінің майдалану процесіне (портландцемент клинкері, әк тасы) диірменде адсорбциялық-активті орталықта БАЗ-дың күшейткіш әсерін және алынған цементтің құрылысты-техникалық қасиеттерін зерттеу.

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
Кіріспе
1 Әдебиетке шолу
Сулы ерітіндідегі беттік-активті заттар туралы қазіргі кездегі көзқарастар
Цемент өндірісіне өнеркәсіп қалдықтарын пайдалану және экологиялық
проблема.
Цемент өнер кәсібінде энергия шығынын төмендету жолдары.
Беттік активтік ортада қатты материалдарды майдалау процесінің
ерекшеліктері.
Қатты материалдарды майдалауға БАЗ-ды қолдану тиімділігін бағалау.
Беттік активтік заттардың қасиеттері. Майдалауды күшейту ретінде
қолданылатын БАЗ-дың эффективтілігін сипаттайтын параметрлер.
2 Зерттеу әдістері және материалдардың сипаттамасы.
2.1. Тәжірибеге қолданылған материалдардың сипаттамасы.
2.2. Зерттеу әдістері.
3 Эксперименттік бөлім
3.1. Суда еритін полимерлерді алу әдістерін зерттеу.
3.2. Суда еритін полимерлердің отқа төзімділігі.
3.3. Суда еритін ФФСП-1,2,3 полимерлерінің функциональдық құрамын анықтау.
3.4. ФФСП-1,2,3 полимер ерітінділерінің физико-химиялық қасиеттерін
зерттеу.
3.4.1. Полимер ерітінділерінің электрохимиялық қасиеттері.
3.4.2. Полимерлерді вискозиметрлік зерттеу.
3.4.3. Алынған БАЗ-дың сулы ерітінділерінің беттік және көлемдік
қасиеттерін зерттеу.
4 Суда еритін ФФСП-1,2,3 полимерлерді цемент суспензиясын пластификациялау
және сұйылту үшін қолдану.
4.1. ФФСП-1 препараты көмегімен цемент шламы шикізатын сұйылту.
5 Цемент клинкері және әк тасының майдалау процесіне БАЗ әсерін зерттеу.
5.1. Әк тасының меншікті бетіне және майдалылығына БАЗ-ң әсері.
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер.

КІРІСПЕ
Жұмыстың маңыздылығы (актуальдылығы).
Өнеркәсіп қалдықтарынан және мономерлерден полимерлер алып, олардың
сапасын арттыру қазіргі коллоидты химияның негізгі мәселесі болып отыр.
Цемент технологиясында майдалау процесінің тиімділігі, диірменге бірінші
камераға жұқа дисперсті күйіндегі беттік активті заттың аз мөлшерін енгізу
арқылы адсорбциялық-беттік активті орталықтың туындауына негізделген
интенсификациялау күшейткіштің физико-химиялық әдісімен жүзеге асады.
Қазіргі тұтқыр материалдар өндірісінде майдалаудың тиімді
интенсификаторы ретінде аминоспирттер, жоғарғы спирттер, лигносульфонаттар
немесе олардың композициялары және басқа қоспалар қатары болып есептеледі.
Берілген қоспадағы цементтің артықшылығымен қатар, кемшілігі де бар, ең
алдымен, майдалауда және тасымалдауда көп мөлшерде шаң түзілуі, ерітіндіде
және бетонда ауа үрлегіш қабілетінің артуы. Қазіргі уақытта майдалау
интенсификаторы ретінде кеңінен қолданылып келген техникалық триэтаноламин
(ТЭА)-N(СН2-СН2-ОН)3 тапшы және құнды өнім болып табылады, осыған
байланысты мұны пайдалану шектеулі болып отыр, сондықтан жоғарғы эффективті
жаңа, арзандау БАЗ іздеу қажеттілігі туындады.
Осыған байланысты бұл жұмыс техникалық триэтаноламинді модификациялау
арқылы орто-аминофенол өндірісі қалдығы негізінде БАЗ алып, оның
адсорбционды-беттік қасиеттерін зерттеуге арналады. Цемент дисперстілігінің
майдалану процесіне (портландцемент клинкері, әк тасы) диірменде
адсорбциялық-активті орталықта БАЗ-дың күшейткіш әсерін және алынған
цементтің құрылысты-техникалық қасиеттерін зерттеу.

Жұмыстың мақсаты.
Техникалық триэтаноламинді модификациялау арқылы ортоаминофенол
өндіріс қалдығы негізінде әк тасы және портландцемент клинкерін майдалауды
күшейту және цемент шикізаты шламын сұйылту үшін жаңа БАЗ-ды алу әдістерін
зерттеу және оларды цементті майдалу процесіне қолдану.
Осы мақсатқа сәйкес келесі мәселелер қойылды:
- техникалық тирэтаноламинді модификациялап, ортоаминофенол өндірісі
қалдығы негізінде беттік-активтік зат, суда еритін полимер алу
технологиясын зерттеу;
- алынған БАЗ-дың судағы ерітіндісінің беттік және көлемдік
қасиеттерін зерттеу;
- портландцемент клинкерінің және әк тасының майдалау процесіне БАЗ
әсерінің тиімділігін зерттеу;
- алынған цементтің құрылысты-техникалық қасиеттерін зерттеу.
Ғылыми жаңалығы.
Ортоаминофенол қалдығы негізінде техникалық триэтаноламинді
модификациялау арқылы БАЗ алынып, оларды алудың өндірістік әдісі зерттелді.
Цемент дисперстілігінің майдалау процесіне жаңа БАЗ-дың күшейткіш әсері
және құрылысты-техникалық қасиеттері дәлелденді. Сонымен қатар, алынған БАЗ
цемент шикізат шламын сұйылту мақсатында зерттелді. Алынған суда еритін
беттік активті зат фазааралық керілуді төмендетуге қабілетті ерітіндінің
бетінде мономолекулалық қабатының түзілуі.
Жұмыстың практикалық маңыздылығы.
Ортоаминофенол өндірісі қалдығын техникалық триэтаноламин арқылы
модификациялау мақсатына сәйкес алынған мәліметтерден қорытынды жасауға
болады. Алынған суда еритін полимерді және беттік активті затты цемент
дисперстілігін майдалауға тиімді интенсификатор ретінде қолдану мүмкіндігі
көрсетілген. Портландцемент өндірісі процесінде беттік-активті затты
қолданудың тиімді варианты (тұрғызылған) көрсетілген.

1. Әдебиетке шолу.
1.1. Сулы ерітіндідегі беттік-активті заттар туралы қазіргі кездегі
көзқарастар.
Әртүрлі зауыттардағы цемент өндірісінің шикізат шламдары әртүрлі
ылғалдылықтармен сипатталынады. Ылғалдылық кей жағдайда 60%-ке жетеді.
Цемент суспензияларындағы су мөлшері аққыштықты анықтайтын негізгі
факторлардың бірі екендігі белгілі. Байланыс энергиясының төмендеуі бойынша
байланысқан судың төрт түрлі болатындығы белгілі:
1) Гидраттардағы гидрокси иондар түріндегі химиялық байланысқан су
және кристаллогидраттағы су;
2) адсорбциялық байланысқан су, негізінен мономолекулярлық қабатқа
сәйкес келеді;
3) капиллярлы байланысқан су;
4) дисперсті құрылымдар мен механикалық байланысқан бос су.
Адсорбциялы байланысқан су қатты дене қасиеттерін көрсетеді, ол шлам
аққыштығын арттырмайды және қосымша кедергі көрсетеді. Егер су
молекулаларының бірінші қабатты беттік бөлшектердің бедері бойынша дәл
орналасатын болса, онда келесі қабаттар бірінші қабаттағы су
молекулаларымен өзара әрекеттесіп орналасады. Үздіксіз жылулық қозғалыс
нәтижесінде кейінгі қабаттардың реттілігі бұзылады және беттік қабаттан
алыстаған сайын реттік әлсіреп, байланыс энергиясына тек бірінші
мономолекулярлық қабат ие болады.
Диффузиялық қабаттағы судың басым бөлігі капиллярлы, ал қалған бөлігі
капилярлы сұйық күйде болады. Диффузиялық қабаттың иондары гидрат қабығын
әлсіретеді, нәтижесінде қабық жайылып, оның сыртқы қабаттары майлау рөлін
атқарады. Шлам қозғалғыштығының максимумы диффузиялық қабаттың максимал
қалдығына сәйкес келеді. Әртүрлі қалыңдықтағы сулы қабаттар түзе отырып,
судың артық бөлігі агрегаттар арасындағы кеңістікте орналасады.
Жоғарыда көрсетілген су топтарынының арасында айқын шекара жүргізуге
болмайды. Өйткені, бөлшектердің беттік қабатында адсорбцияланған судың
химиялық байланысқан судан айырмашылығы шамалы. Бос су көп жағдайда
агрегаттар арасындағы кеңістікте болып, беттен үлкен қиындықпен ығыстырылып
шығарылады.
Көптеген жұмыстарда [8], бөлінген беттердің маңдайы гидрат
қабаттарының реттелген ауданы болады, нәтижесінде беттің физикалық және
физико-химиялық қасиеттері өзгереді. Беттегі мономолекулярлы қабаттың
беріктілі және энергиясы жоғары болады [8].
Авторлар [8,5], цемент шикізат шламдарында карбонат жыныстарының әрбір
бөлшегі коллоидты саз балшықты қабықпен қоршалған деп есептеді. Қабықшалар
өлшемі кең ауқымды аралықта: бірнеше молекулалық қабаттан бір микрометрге
дейін болады. Ірі фракциялары - кварц, әк тасы, дала шпаты түрінде, ал
майда фракциялары - саз балшықты минерал, кремний тотығының гидраты, темір
тотығы, алюминий және басқа да қосылыстар түрінде болады. Шикізат
шламдарының саз балшықты құраушысы катион алмасу қабілеттілігін анықтап,
шламның сұйылуын тудырады [10,11].
Мұндай алмасу кезінде коагуляциялы құрылым бұзылып, ішкі үйкеліс
азаяды, яғни суспензия сұйық күйде болады, ал шикізат шламының аққыштығы
артады.
Жұмыстың [7,9] авторлары сұйылтуға пайдаланылған реагенттің түріне
байланысты ылғалдықтың екі түрі бар: адсорбциялық байланысқан су және
иммобилизацияланған су болатындығын айтты. Көптеген авторлар [14-18] БАЗ
беттік бөлшектердің активті бөліктерінде адсорбцияланып, бөлшектерге күшті
гидратталған және пептизациялану әсер беретіндігін дәлелдеді. Олар беттік
бөлшектерде БАЗ мономолекулярлық қабаты түзілуінің нәтижесінде пептизация
процесі әлсірейді деп есептейді, ал полимолекулярлы адсорбциялық
қабаттардың түзілуі диффузиялық қабатты ыдыратып, иммобилизацияланған су
бөлігі бос күйінде өтеді, ол цементтік шикізат суспензияларының
қозғалғыштығын арттырады.
[9,14] жұмыстарында дисперсті жүйелердің гидрофильдығы адсорбциялы -
байланысқан су құрамы мөлшерін сипатталып, адсорбциялық байланысқан су
бөлшектердің айналасында гидрат қабықтар түзеді делінген.
[15-18] жұмыстардың авторы, сулы саз балшықтарға органикалық
реагенттердің әсерін зерттеп, қосылған молекуланың құрлысына байланысты
адсорбциялық байланысқан немесе иммобилизацияланған судың мөлшері өзгереді
деген қорытындыларға келді. Соңғы кездерде цемент шикізат шламдарының
коагуляциялық - тиксотропты құрамына қуатты әсер ету әдістері маңызды орын
алады.
Мысалы, саз балшықты алдын-ала термоөңдеу, шламды виброөңдеу және
ультродыбыспен өңдеу. Саз балшықтан 4000С кезінде химиялық байланысқан су
бөліп алып, оның ісіну қасиеті жоғалады [19-21].
Механикалық араластыру нәтижесінде шламның құрылымы бұзылады, гидрат
қабықтар қайта таралып орналасады, адсорбциялық байланысқан су бөлігі
бөлініп алынып бөлшектер арасындағы сулы қабатқа өтеді.
Цемент шикізат шламдары сұйылтудың вибрациялық әдісі негізінде
енгізілген [22].
Цемент шикізат шламдарын гидротермальды өңдеу перспективті бағыт болып
есептелінеді, өйткені, нәтижесінде тұтқырлық төмендейді.
Цемент шикізат шламдарының қасиеттерін өзгертудің негізгі принциптерін
Н.Н. Круглицкий қорытындылады. Көлем бірлігіндегі шлам мөлшері өзгеріп,
нәтижесінде оның аққыштығы су қажеттілігі реологиялық құрылымдық-
механикалық қасиеттері өзгереді. Мұндай өзгерістерге химиялық
модификациялау ионды алмасу жолдарымен де қол жеткізуге болады. [25,26].
Сонымен қатар, цемент шикізат шламдарының қасиеттерін химиялық
модификациялау, ион алмасу т.б. сияқты механикалық реологиялық
көрсеткіштерін бағыттау барысында да қол жеткізуге болады.
Осыдан, сұйылтқыштарды келесі белгілері бойынша жіктейді: химиялық
құрылымы бойынша; активті топтардың сипатына байланысты, әлсіреу механизмі
бойынша, қолдану бағыты бойынша және т.б.
Сұйылту әсері бойынша активті топтардың сипатына байланысты беттік-
активтік заттарды келесі төрт класқа бөлуге болады:
1) – SO3H тобының басым әсерімен;
2) – OH- тобының басым әсерімен;
3) –OH- , SO3H топтардың және металл иондардың басым әсерімен:
4) Сабын құрамдас заттармен [27].
Цемент шикізат шламын органикалық БАЗ жәрдемімен сұйылту механизмі
молекула құрылысына байланысты. БАЗ молекуларының дифильдігі оның басты
қасиетін, яғни ерітіндіден әртүрлі беттік бөліктерде, өз бетінше
адсорбциялану қасиетін анықтайды. Саз балшық бөлшектерінің беттерінде БАЗ
өзінің полярлы топтарымен адсорбцияланып, беттен су молекулаларын
ығыстырады және берік су қабаттарының түзілуіне бөгет жасайды. БАЗ
молекулаларының бірінші қабатынан кейін екінші қабаты түзілуі мүмкін.
Нәтижесінде гидрофобты радикалдар өзара әрекеттеседі, ал полярлы топтар
суға қарай бағытталады. Диффузиялық қабаттың осындай құрылымы шлам
бөлшектерінің бір-бірінің бетінде жақсы ағады, нәтижесінде шламның
тұтқырлығы төмендейді [28,29].

1.2. БАЗ және ПЭ (полиэлектролиттерді) дисперсті жүйелерге беттік
активтік қоспа ретінде қолдану.
Біздің елімізде және шет елдерде дисперсті жүйелерге белгілі бір
құрылымдық механикалық қасиеттер беру үшін БАЗ-ды тәжірибеде көптеп
қолданады. Бұл жағдайда БАЗ әсерінің сипаты дисперсті жүйелерде дисперсті
фазаның табиғатымен және құрамымен анықталады. Цемент шикізат шламының
қасиетінің реологиялық өзгеруі арқылы, БАЗ қоспаларының жәрдемімен олардың
аққыштығын арттыру, ылғалдылығын төмендету маңызды мәселелердің бірі. Бұл
мақсаттар орындалған жағдайда пештерде қыздыру барысында отын шығыны
азаяды.
Шикізат шламдарының қасиетін реологиялық өзгертудің негізгі принципі
дисперсті ортадағы, яғни судағы қатты фаза (40-60%) әк тасы, саз балшық,
кварц бөлшектері арасындағы гидрат қабатының шамасын өзгерту. Реологиялық
өзгертудің бір ерекшелігі әртүрлі қоспалармен химиялық модификациялау, оның
нәтижесінде дисперсті бөлшек бетінің табиғаты өзгереді. Суспензияға БАЗ
қосқанда дифильді молекулалар бөлшек беттеріне полярлы топтармен
адсорбцияланып, беттегі су молекулаларын ығыстырады. Мұндай қабаттар шлам
бөлшектерінің бір-бірінің бетінде жақсы ағуына жәрдем береді, аққыштығы
артады. Сонымен қатар, адсорбциялық байланысқан немесе иммобилизацияланған
су мөлшері төмендейді.
Сульфидті-спирттік барданың (ССБ) қоспалы шламды сұйылтуға қабілетті.
Сульфидті-спирттік барданың қоспасы цемент шикізат шламы ылғалдылығын 2-3%
төмендететіндігі және қыздыру пешінің тиімділігін 3%-ке арттыратыны
көрсетілген [47].
Целлюлоза өндірісінде қалдық суды биологиялық және химиялық көп
сатылай тазалағандағы өнімі сульфидті лигнин қоспасы да шикізат шламына
тиімді әсер етеді.
Таннидтер және былғары өңдеу кезіндегі өндіріс қалдықтары тиімді қоспа
болып табылады. Шламдарды осы заттармен модификациялау нәтижесінде бос су
мөлшерін төмендетеді, шламның ылғалдылығы 4-8%-ке төмендеп, оның аққыштығы
сақталады.
Южгипроцемент институтының жұмыстарында [50,51] шикізат шламының
тиімді пластификаторы ретінде торфты сілтілік (ТСР) және көміртегі сілтілік
(КСР) реагенттер қолданылған. Бұл реагенттерді шламға қосқанда оның
ылғалдылығы 4-8%-ке, пештегі отын мөлшерінің шығыны да осынша төмендеген.
Шламға сұйылтқыш қасиет беретін қоспалардың бірі линосульфонаттар
целлюлоза қалдықтары болып табылады [54]. Цемент өнеркәсібінде
пластификациялық қоспа ретінде қолдану үшін ЛСТМ-2 (ТУ-13-04-600-81)
қалдығы негізінде реагент алынады. Препарат құрамында сульфидті-дрожды
бражка, карбомидті смоласының КС-35 концентрациясы бар
лигносульфонаттардың өзара әсерлескендегі өнімі екендігін көрсетеді.
Карбомид смоласын КС-35 - ТУ 6-05-011-18-77 бойынша мочевинаны
формальдегидпен конденсациялау арқылы алады. Қоспа ретінде СДБ, КСР, С-3;
ионогенсіз типтік ЭПЭП-9 беттік-активті заттар қолданылған [57]. Неғұрлым
тиімді С-3 суперпластификатор (ТУ-6-14-19-252-79), формальдегидті олигомер
сулфирленген нафталиннен және карбоциклді сульфирленген өнімнен құралатын
синтетикалық препарат.
Шламға С-3 қосқанда реологиялық қасиеті сақтала отырып, оның ылғалдығы
9-10% төмендейді.
Қазіргі уақытта бейорганикалық тұтқыр заттар химиялық технологиясында
цемент пен дисперсті орталықтың өзара әрекеттесу процестерін реттеу үшін
жоғарғы молекулалық қосылыстар және төменгі молекулалық қосылыстар
пайдаланылады[58-60].
Цементке араластырылатын беттік-активті қоспалар берік, суға тұрақты,
ұзақ мерзімді конструкциялық материалдар алуға жол ашады. Сонымен қатар,
қоспалар су қажеттілігін төмендетеді, қатыру уақытын реттеуі, сұйылтқыш
қасиетін арттыруы мүмкін.
Қолданылатын қоспалардың көптігі және олардың әртүрлілігі оларды
жіктеуге алып келеді. Қоспалардың әсер ету механизмі бойынша жіктеу тиімді
болып келеді [58].
Жоғарғы молекулалық БАЗ, ПЭ цемент суспензиясына қосқанда олардың
химиялық активтілігі өзгереді, сұйық фазада концентрациялық қасиеттері
өзгереді, әрі беттік активтілігі артады [61]. Әртүрлі сериялы қоспаларды
комплексті зерттеу нәтижесінде, олардың ішінде алифатикалық беттік-активтік
заттар және ароматты полиэлектролиттер, функционал топтардың көмірсутекті
радикалдары құрылысына және олардағы активті ортадағы орнына байланысты
цементтің морфологиясын, фазалық құрамына және соңғы құрылымдық түзілуіне
әсері көрсетілген.
Структура түзу процесіне мүмкін тиімді әсері бойынша беттік-активті
қоспаларды 3 топқа бөліп көрсеткен [62].
1) Құрылым түзгіштер: олар, гидратация және қату дәрежесіне және
жылдамдығына әсер етпейді, бірақ алғашқы коагуляциялық құрылымның пайда
болуын интенсификациялайды. Бұлар суда еритін полимерлер, оларға
поливинилспирті, полиакриламид т.б. жатады.
2) Пластификаторлар, бұлар концентрацияға байланыссыз алғашқы
құрылымының пайда болуын төмендетеді, бірақ алғашқы беріктілікті
төмендетпейді. Сонымен бірге гидратацияны, және цементтің алғашқы
беріктігін арттырады. Мұндай әсерді конденсациялық түрдегі БАЗ және ПЭ
береді. Олардың макромолекуланың негізгі тізбегінде үшіншілік майлы-
ароматты азоты бар полярлы топтар бар.
Нафталин-сульфоқышқылдардың немесе сульфидтенген меламиннің
формальдегидпен конденсацияланған өнімдері тиімді пластификатор болып
табылады. Оларды шартты түрде суперпластификатор деп атайды.
Осындай қоспаларды енгізу арқылы полимер композицияларының физико-
механикалық қасиеттерін арттыратын цемент [65], құрылыс ерітінділері [64],
жаңа құрамды бетондар [63] алынған.
Қоспа ретінде әртүрлі полимерлерді пайдалану арқылы су өткізбейтін
және суыққа берік бетондар алу жолдары қазіргі таңда анықталған [66].
Суда еритін фенол смоласын қосқанда, элементтің физико-механикалық
және технологиялық қасиеттері жақсарады [68].
Пластификациялық қоспа ретінде цемент өндірісінде үшэтаноламин (ТЭА)
мен модификацияланған ЛС ТМ-1 және ЛС ТМ-2, лигносульфонаттар кеңінен
қолданылады. Цемент шикізатын ұнтақтау үшін ЛСТМ-1 қосқанда ұнтақтау
процессі тиімді және нәтижесінде пластификацияланған цемент алуға мүмкіндік
туады. ЛСТМ-2 бетон қоспаларының тіиімді сұйылтқышы, олардың қозғалғыштығын
жоғарылатады, су қажеттілігін, цемент шығынын төмендетеді. Су шығынының
төмендеуі нәтижесінде бетонның тығыздығы беріктілігі және суыққа
төзімділігі артады.
Жоғарыда көрсетілген жұмыстар нәтижелерін талдай отырып, зерттеу
жұмысының бағытын таңдап алдық. Негізгі мақсатымыз-өндіріс қалдықтарынан
жаңа заттар алып, алынған заттарды халық шаруашылығында тиімді пайдалану.

1.3. Цемент өндірісіндегі энергия шығындарын төмендету жолдары.
Еліміздегі цемент өндірістері отын және электроэнергияның көп шығынын
қажет етеді. Цемент өндірісіндегі өзіндік құнның үлесі отын үшін 25% ,
электроэнергия үшін 14%, ал клинкер үшін отынның өзіндік құны 40%-ке
жетеді. Отын мен энергия шығынын төмендету маңызды мәселе, өйткені, осының
нәтижесінде отын және электроэнергия үнемделіп, отынның өзіндік құны
төмендейді.
Осы мәселелерді шешудің маңызды мәселелерінің бірі-цемент өндірісінде
әртүрлі химиялық қоспаларды пайдалану. Қоспалардың аз мөлшері энергия
шығынын төмендетіп, цемент өдіріс процесін арттырады, тұтқыр заттардың
қатуын жылдамдатады, бетон мен клинкердің шығынын төмендетіп, сапасын
артырады.
Қазіргі кезеңде әлемдік цемент өндірісі жылына млр. Тонна өнім
өндіреді. Оған электро-энергияның 10%-ы жұмсалады.
Цемент технологиясының материалдарын майдалау энергияны көп қажет
ететін процесс. Материалдарды майдалау цемент сапасына, құрамына әсер етеді
[74-75].
Майдалау және ұнтақтау процессіне цемент өндірісіне қажет
электроэнергияның 70-80%-ы шығындалады. Шикізат ретінде қатты карбонаттарды
пайдаланғанда 1 тонна цемент өндіру үшін 100-120 квт. сағ., энергия
шығындалады, ал жұмсақ шикізат және сұйық немесе газ тәріздес отынды
пайдаланғанда осы шығын 60-80 квт. сағатқа төмендейді.
Шикізатты немесе клинкерді ұнтақтау процесіне электроэнергияның
шығынын төмендетудің бірден-бір жолы ұнтақтау пластификаторы ретінде БАЗ
қолдану.
Цемент өндірісінің құрғақ әдісінің үлесі өсуімен соңғы кездерде
шикізат материалдарын құрғақ ұнтақтау жұмыстары жүргізілуде [76-78].
Энегрия шығындарын төмендету туралы әдебиеттерден белгілі болғандай,
диірмен өнімділігін арттыру, жылдам қататын, өте берік цементтер алу
цементті ұнтақтағанда интенсификаторларды қолдану кеңінен қажет етеді. Осы
мақсатта интерсификатор ретінде бірнеше БАЗ: үшэтаноламин (ҮЭА),
моноэтаноламин (МЭА), сульфидті-спирттік барда (ССБ), техникалық
лигносульфонаттар қолданылады. Олар диірмен тиімділігін 15-25% арттырады
және электро-энергия шығынын 15%-ке дейін төмендетеді [79-82].

1.4. Беттік активтік ортада қатты материалдарды майдалау процесінің
ерекшеліктері.
Цемент клинкері құрамында ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.