Көші-қон мәселесі

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 65 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1 КӨШІ-ҚОН - ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАУЫМДАСТЫҚТЫҢ АЛДЫНДА ТҰРҒАН ЖАҺАНДЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРДІҢ БІРІ РЕТІНДЕ

1. 1 Көші-қон түсінігі және оның жіктемесі . . . 10

1. 2 Орталық Азидағы көші-қонның жағдайы . . . 12

1. 3 Заңсыз көші-қон түсінігі . . . 17

2 ЗАҢСЫЗ КӨШІ-ҚОН - ОРТАЛЫҚ АЗИЯДАҒЫ ЕҢ ІРІ ҚАУІПТЕРДІҢ БІРІ

2. 1 Орталық Азия елдеріндегі заңсыз көші-қон мәселесі . . . 22

2. 2 Қазақстан Республикасындағы заңсыз көші-қон ахуалы . . . 30

2. 3 Заңсыз көші-қонмен күресудегі ЕО-тың тәжірибесі . . . 34

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 47

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 49

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі. Қазіргі таңдағы әлемдік қоғамдастықтың саяси, экономикалық, рухани өмірлері мен әскери қауіпсіздік саласында болып жатқан халықаралық күрделі өзгерістер халықаралық қатынастарда жаңа мәселелердің туылуына алып келді. Бүгін әлемде ұлы географиялық ашылулар заманындағы геосаяси өзгерістерге бара-бар бүкіл дүниежүзілік маңызы бар саяси үрдістер жүріп жатыр. Стратегиялық тұрғыда аса маңызды Еуразия құрлығында жетпіс жылдан астам уақыт бойы өмір сүріп келген Кеңестік Социалистік Республикалар Одағының ыдырап, жаңа тәуелсіз жас мемлекеттердің пайда болуы, дүниенің екі шектілігі тәртібінің бұзылуы, ондаған жылдар бойы қалыптасқан халықаралық қатынастар жүйесіне түпкілікті бетбұрыстар мен әлемдік геосаясатқа үлкен өзгерістерді алып келді.

Қазіргі кездегі халықаралық күрделі өзгерістер Орталық Азия аймағын да айналып өтпеді. Орталық Азия - геосаяси, геостратегиялық және экономикалық тұрғыдан аса маңызды аймақ, халықаралық қауіпсіздіктің мәселелері мен қауіптердің басты қайнар көзі болып табылады. Халықаралық лаңкестік қаупі, діни экстремизм, есірткі трафигі, заңсыз миграция және т. б. мәселелер Орталық Азия аймағын қазіргі таңдағы әлемнің ең қауіпті нүктесіне айналдырды. Аталмыш аймақтағы жағдайдың одан әрі қиындауы бүкіл әлемдегі ахуалды тұрақсыздандыруы мүмкін. Біздің аймақтағы жаңа күштердің көрінісі заңсыз көші-қон секілді құбылыс болып отыр. Оның ауқымының өсе түскендігі, бұл құбылыстың есірткі трафигі, экстремизм, қару-жарақтың заңсыз айналымы секілді келеңсіз құбылыстармен астасуы елеулі алаңдаушылық туғызады.

Тәуелсіз Мемлекеттер Достастық аясында Қазақстан Президенті ұсынған «бір жылда - бір тақырып» формуласы негізіндегі жұмыс қағидасына сәйкес, 2009 жыл энергетика мәселелеріне арналды. Оның пікірінше, алдағы жылдарды көші-қон, көлік проблемаларын, азық-түлікпен қамтамасыз ету мәселелерін шешуге арнауға болады /1/.

Көші-қон - қазіргі әлемнің құрамдас бөлігі болып табылады. Жаһандану үрдісі көлемі жағынан бұрын соңды болмаған адамдардың бір елден екінші елге қоныстануымен бірге жүріп жатыр. Адамзат тарихы - миграциялық үрдістерден тұрады десек, артық айтқандық емес. Жайлы жер, тұрақты қоныс іздеген ежелгі ойкумендердің көші бүгінде тасқамал мемлекеттік шекараларды бұзып-жарып өтетін алапат миграциялық толқындарға ұласты. Кезінде жер-жаһанды жаулаған Еуропа құрлығы Азия мен Африкадан жөңкілген мигранттардың, азулы АҚШ «бақыт іздеген» латынамеркалықтардың, алуан түрлі иммигранттардың стихиялы түрде «отанына» айналып барады. Афроамерикалық Барак Обаманың АҚШ президенттігіне сайлануының түпкі объективті себебі - жан-жақтан жөңкілген иммиграцияның тегеуріні, демографиялық салмағы, саяси белсенділігінің артуы екенін ешкім жоққа шығара алмас. Миграциялық тасқын, әсіресе, Қазақстан секілді бұғанасы қатпаған жас мемлекеттердің ұлттық қауіпсіздігі үшін аса қатерлі құбылыс. Әлемдік қаржы дағдарысынан ыққан заңсыз мигранттары бар, босқыны бар жаппай миграциялық тасқынның шекарасы айқара ашық жатқан қазақ даласына лап қоюы ғажап емес. Өкінішке қарай, бірнеше жылда-ақ тұтас мемлекеттердің болмыс-бітімін өзгеріске ұшырататын аса қауіпті құбылыстың алдын алу үшін қам-қарекет жасамай отырмыз.

Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев АӨСШК мүшелерінің СІМ III Кеңесінде сөйлеген сөзінде аймақтағы қауіпсіздік мәселелеріне тоқталған. «Бүгінгі таңда АӨСШК мүшелерінің алдында маңызды міндеттер қойылған. Ұжымдық дипломатияның барлық мүкіншіліктерін қолданып, өз күш-жігерімізді халықаралық лаңкестік, діни экстремизм, ұйымдасқан қылмыстық топтар, есірткі трафигі және заңсыз көші-қон мәселесімен күресуге бағыттауымыз керек. Ал бұл мақсатқа жету үшін әскери-саяси салада ынтымақтастығымызды нығайтып одан әрі дамытуымыз керек» /2/. Халықаралық экстремизм мен лаңкестік күшейіп жатқан уақытта көші-қон, әсіресе заңсыз көші-қон ұлттық қауіпсіздіктің негізгі ахуалына айналып отыр. Сондықтан да заңсыз көші-қон аймақтағы өзекті мәселелердің бірі болып табылады.

Зерттеу жұмысының хронологиялық шеңбері ХХ ғасырдың 90-шы жылдарының басынан бүгінгі кезеңге дейінгі аралықты қамтиды.

Бітіру жұмысының мақсаты Орталық Азия аймағындағы заңсыз көші-қон мәселесінің қауіпсіздік аспектісін жүйелі және кешенді түрде зерттеу және талдау болып табылады.

Көрсетілген мақсатқа сәйкес зерттеу жұмысының алдына мынадай міндеттер қойылды:

Көші-қон түсінігін және оның жіктемесін беру, оның ішінде заңсыз көші-қон түсінігін анықтау;
Орталық Азиядағы көші-қон үрдісінің жалпы ахуалын көрсету;
Орталық Азия елдеріндегі заңсыз көші-қон мәселесін ашып көрсету және оның тудырып отырған қауіптерін анықтау және талдау;
Қазақстан Республикасындағы заңсыз көші-қон ахуалына сараптама жасау;
Заңсыз көші-қонмен күресудегі ЕО-тың тәжірибесін көрсете отырып, оны аймақтаға заңсыз миграциямен күресуде қолдану.

Зерттеу жұмысының деректік негізі. Зерттеу жұмысының деректік негіздерін автор төмендегідей топтарға топтастырды.

Деректердің бірінші тобына ХХ ғасырдың II-ші жартысынан бастап қазіргі уақытқа дейін халықаралық ұйымдар деңгейінде қабылданған құжаттар жатады. Оларға БҰҰ-ның адам құқықтары мен миграцияға қатысты қабылдаған Конвенциялар мен Декларациялар кіреді. Жалпыға бірдей Адам құқықтарының Декларциясы /3/, Трансұлттық ұйымдасқан қылмыстарға қарсы бағытталған БҰҰ-ның Конвенциясы /4/ және тағы басқа негізгі құжаттар /5-7/. Бұл топтағы құжаттар мигранттардың жалпы құқықтарын белгілеуге және олардың заңи тұрғыдан қорғалуға септігін тигізеді.

Халықаралық миграция ұйымы (ХМҰ - МОМ) осы мәселеге қатысты тікелей қызмет атқаруына байланысты, оның жұмысын атап өтпеске болмас. Бұл ұйым әлем бойынша мигранттардың құқықтарын қорғаумен және олардың бұзылуына жол бермеуге тырысады. БҰҰ қабылдаған мигранттарды елге сумен, ауамен және құрлық арқылы заңсыз енгізуге қарсы бағытталған Хаттама /8/, еңбек етуші мигранттардың және олардың отбасыларының құқықтарын қорғау жөніндегі халықаралық конвенция /9/ сияқты құжаттар келеңсіз жағдайлармен күресуде өте маңызды. Бұл ұйым жоғарыда көрсетілген құжаттарды басшылыққа алып, өз қызметін атқарады. ХМҰ Орталық Азидағы еңбек миграциясының жобасын жасады /10/. Бұл жоба 2007 жылы қабылданып, ЕО-пен қаржыландырылады. Келесі жоба Қазақстандағы адам саудасына қарсы бағытталған /11/. ХМҰ ортақ проблеманы осы жобалар арқылы бірлесе отырып шешкенді жөн көреді.

Еуропалық Одақтың миграциямен, соның ішінде заңсыз көші-қон мәселесімен күресуде үлкен тәжірибесі бар. Бұл ахуалды шешуде ЕО біраз жетістікке жетті. Автор осы мәселені қарастыруда басқа елдердің тәжірибесін қарастырғанды жөн көріп, жұмысты жазу барысында олардың негізгі заңнамалық құжаттарын қолданды /12-21/.

Орталық Азия аймағындағы заңсыз көші-қон мәселесін қарастырғанда, міндетті түрде мемлекеттердің және аймақтық ұйымдардың осы бағытта қандай шаралар қолданып жатқанын көрсету керек. Атап айтқанда ТМД мүше- мемлекеттерінің заңсыз миграцияға қарсы бағытталған ынтымақтастық концепциясы /22-23/. Орталық Азия, Ресей Федерациясы және Беларусь Республикасының миграция саласындағы негізгі нормативті-құқықтық актілердің және түсініктердің жиынтығы атты жинақ осы саладағы барлық заңдарды жинақтаған /24/. Осы жинақта мемлекеттік шекара, миграцияға қатысты концепциясы, миграция туралы заңдары, азаматтық туралы заңдар, босықындардың мәртебесі жайлы және тағы басқадай норматив-құқықтік актілер көрініс тапқан /25-58/.

Деректердің екінші тобын екі жақты немесе көпжақты кездесулерде жасалған дипломатиялық құжаттар құрайды. Олардың қатарына мәлімдемелер, меморандумдар /59/, келісімдер /60/ және тағы басқа маңызды құжатар жатады. Атап айтатын болсақ, Ресей Федерациясы мен Қазақстан Республикасының арасында азаматтықты алуға қатысты келісім /61/, Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев пен Тәжікстан Республикасының Президенті Э. Ш. Рахмоновтың Мәлімдемесі /62/. Осы қатарлы құжаттар ортақ мәселеге тиісті шара қолдануға жақсы көмектеседі және әр тараптың құқықтарын келісім негізінде бекітеді. Яғни, оңға-солға тартпай бір бағытта жұмыс істеуге итермелейді.

Деректердің үшінші тобын көрнекті мемлекет және саяси қайраткерлердің сөйлеген сөздері, сұхбаттары, еңбектері құрайды. Еуразиялық Экономикалық Қоғамдастықтың Бас хатшысы Григорий Рапота Прагада өткен экономикалық форумда сөз сөйлеген /63/. Өзінің сөзінде заңсыз сипат алған миграцияның экономикалық салдарларын айтып кеткен болатын. Миграция жайында құқық қорғау органдарының айтқан сөздері кірген /64-65/. Деректердің ішінде Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаевтың /66-68/, Ресей Федерациясының бұрынғы Президенті, қазіргі Үкімет басшысы В. В. Путиннің /69/ және аймақтық ұйым басшылары мен миграция мәселесімен айналысатын құзырлы органдардың лауазымды тұлғаларының сөйлеген сөздері және сұхбаттары бар. Лауазымды тұлғалардың айтқан сөздерінен аймақтағы жалпы ситуация жайлы, яғни туындаған проблемалар, олардың күн тәртібіне қойылуы, қаралуы және оны шешуге байланысты мағлұматтарды алуға болады /70-74/.

Деректердің төртінші тобын статистикалық мәліметтер құрайды. Деректердің бұл тобында негізінен Орталық Азия, Ресей және Еуропалық Одаққа қатысты жарияланған статистикалық мәліметтер орын алған. Миграция мәселесіне келген кезде статистикалық мәліметтердің орны бөлек. Өйткені даму серпінін бақылау үшін халықтың көшіп-қонуына қатысты сандарды қолданамыз. Мәліметтерге қарай отырып біз халықтың құрылымын /75/, оның әлеуметтік жағдайын /76-77/ және аймақтар бойынша орналасуын /78-82/ біле аламыз.

Деректердің бесінші тобын бұқаралық ақпарат құралдарының деректері және қазіргі кездегі интернет ресурстары құрайды. Бұл мәліметтер Қазақстанның «Аргументы и Факты Казахстан», «Казахстанская правда», «Экспресс К», «Литер», «Айқын», «Панорама» газеттерінде және «Дипломатия жаршысы», «Ақиқат», «Саясат», «Казахстан-Спектр», «Центральная Азия и Кавказ», «Казахстан: экономика и жизнь», «Казахстан и современный мир», «Аналитическое обозрение», «Континент» журналдарында немесе электрондық көздерінде бар / 83-97/.

Тақырыптың зерттелу деңгейі. Зерттеу жұмысын жазу барысында отандық, орталық азиялық, ресейлік және шетелдік авторлардың еңбектері кең қолданыс тапты.

Отандық авторларға келетін болсақ, заңсыз көші-қон мәселесі жайлы Е. Садовскаяның еңбектерін атап өту керек /98-100/. Бұл автор Орталық Азия аймағындағы заңсыз көші-қонның негізгі себептерін, қаупін, даму серпінін және тағы басқа да мәселелерін қарастырған. Е. Садовскаяның пікірінше, миграция XX ғасырдың 90-шы жылдардан бастап Орталық Азия аймағында үлкен қарқынмен жүре бастады. Осы уақытқа дейін миграция, оның жалпы мәселелерімен көптеген авторлар айналысқан болатын. Бірақ заңсыз көші-қон ахуалына айтарлықтай назар бөлінбеген. Жаһандану үрдісінің даму кезеңінде миграция, оның ішінде заңсыз көші-қон мәселесіне үлкен назар аудара бастады. Өз еңбектерінде Е. Садовская заңсыз көші-қонның толық жіктемесін, негізгі себептерін, аймақтағы жалпы жағдайын көрсеткен.

Өз еңбектерінде с. ғ. д. К. Л. Сыроежкин /101/ және М. А. Сарсембаев /102/ заңсыз миграцияны үлкен қауіп деп атап өткен. Сонымен қатар заңсыз көші-қон және аймақтағы қауіпсіздік мәселесіне қатысты ахуалдармен елімізде ҚСЗИ жетекші ғылыми қызметкері, Л. Доброта /103/, В. Носатов /104/ Ю. Жихорь /105/ және тағы басқа да авторлар қалам тартқан /106-107/. Н. И. Мустафаев /108/ миграция, заңсыз көші-қон, шекара және аймақтағы қауіпсіздікке көңіл бөлген.

ҚР Президенті жанындағы Қазақстандық Стратегиялық Зерттеулер Институты (ҚСЗИ) директоры, т. ғ. д. Б. К. Султанов /109-110/ өз зерттеулерінде аймақтағы қауіпсіздік мәселелеріне көп көңіл бөледі. Ол халықаралық лаңкестік, қару контрабандасы, есірткі трафигінің заңсыз көші-қонмен тығыз байланыстылығын көрсетеді. Б. К. Султанов ойынша, есірткі трафигінің, қару контрабандасының жолдары заңсыз қөші-қонның жолдарымен ұштасқан. Сондықтан да бұл мәселелерді қарастырғанда, әрқайсысына толықтай назар аудару керек деп есептейді.

Орталық Азиялық аймақта заңсыз көші-қон мәселесі қазіргі таңда маңызды ахуалдардың бірі. Орталық Азиялық авторларға келетін болсақ, олардың қатарында А. Таксанов, Саодат Олимова, Муатар Хайдаров, Людмила Максакова және т. б. авторлар бар. А. Таксанов /113/өз еңбегінде Өзбекстанда жүріп жатқан миграциялық үрдістерді қарастырады. Өзбекстан донор елдердің бірі болғандықтан, осы құбылыспен бірге жүретін көптеген ахуалдарға тоқталып кетеді. Оның ойынша, егер бұл тенденция әрі қарай жүре берсе Өзбекстан халқының құрылымы үлкен өзгеріске ұшырайды. Шетелге жұмысқа бекем жас немесе орта жастағы азаматтар кетуде. Бұның өзі болашақта үлкен қатерге алып келуі мүмкін. Саодат Олимова /114/ Тәжікстандағы қазіргі кездегі миграциялық үрдістерді қарастырған. Оны экономикалық жағынан қарастырып, елдегі үрдістерді жіктеп, осы ахуалдарды шешуге бағытталған өзінің ойларын көрсеткен. Ал келесі бір еңбегінде /115/ еңбек миграциясының Орталық Азия аймағындағы жалпы жағдайын көрсетіп, экономикалық тұрғыдан болатын қауіптер мен пайдалы жақтары сараптамадан өткізді. Бірақ автор заңсыз сипат алған миграцияға айтарлықтай көңіл бөлмей отыр. Өз зерттеуінде Муатар Хайдаров /116/ Орталық Азиядағы миграция мәселесінің негізгі мәселелерін Тәжікстан мысалында қарастырған.

Өзінің зерттеуінде Людмила Максакова өзбектердің елден кету қарқынының өскенін айтады /117/. Елді тастап жақсы өмір табу мақсатында бөтен жерге кетіп жатқан адамдардың жастық құрамын зерттеумен айналысқан. Бұл тенденцияның негізгі себептері мен салдарларын анық көрсетуге тырысқан. Сонымен қатар бұл жағдайды экономикалық тұрғыдан қарастырып, оның пайдалы жақтарын көрсеткен. Келесі еңбегінде Өзбекстандағы демографиялық жағдайды талдаумен айналысқан /118/. Оған жалпы сипаттама беріп, негізгі демографиялық ахуалдарды бөліп көрсетуге тырысқан. Ұлттың болашағын, қауіпсіздігін және экономикалық тәуелсіздігін ойлаған автор осы еңбегінде жағымсыз факторларға көп көңіл бөлген. Сондай-ақ, тиісті іс-шаралар қолданудың жолдарын көрсетуге талаптанған. Басқа да авторлар осы салада көп еңбектенген /119-120/.

Миграция және осы құбылыспен байланысты мәселелермен Ресей ертерек кездескендіктен ресейлік авторлардың еңбектері көп қолданыс тапқан. Ресейлік авторлар мәселені жан-жақтан қарастыруға тырысуда. Авторлардың ішінен негізінен халық миграциясы мәселесімен айналысқандарды атап өту керек. В. И. Переведенцев /121/ халық миграциясын зерттеудегі негізігі әдістерді бөліп қарастыруға тырысқан. Миграцияны жан-жақты көрсету үшін әдістердің көбісін пайдаланған және олардың ерекшеліктерін атап өткен. Б. С. Хорев /122/ болса халық миграциясын зерттеудегі ахуалдарды зерттеумен айналысқан. Оның ойынша мәселені жіктеу барысында негізгі аспектілерді қарастырмаған жағдайда шешім ақиқатқа жанаспай қалуы мүмкін. Егер зерттеуші мәселенің проблемаларын естелікке алып еңбектенсе, нәтижелі жұмыс жасауға толық мүмкіндік алады. В. Н. Чапек /123/ еңбек ресурстары жайында ой қозғайды. В. М. Моисеенко /124/ миграцияны территориялық тұрғыдан қарастыруға тырысып, миграцияның болу территориясына байланысты ерекшеліктерін айтады. Е. А. Назарова /125/ миграциялық үрдістерге жаңа көзқараспен қарап, қазіргі таңдағы негізігі тенденцияларды жіктеуге тырысқан. Автордың пікірінше уақыт өткен сайын, әлемдегі жағдай да біраз өзгеріске кенеледі. Сонымен қатар әлемде жүріп жатқан үрдістерді жаңа тұрғыдан қарастыру мұқтаждығы пайда болады. Миграцияның негізгі бағыттарының және себептерінің өзгеруіне байланысты мәселеге қатысты жалпы ойдың да өзгеруі көрініс табады. Өздерінің зерттеулерінде В. А. Ионцев /126/, С. В. Голунов /127/ Т. А. Терещенко /128/, Л. Л. Рыбаковский /129-130/ және тағы басқа да азаматтар миграцияны зерртеумен шұғылданған.

Заңсыз көші-қон мәселесіне база назар аударған Т. А. Терещенко өз зерттеуінде Қазақстанның шекаралық аймақтардағы жағдайды көрсетуге тырысады. Соның ішінде иммиграциялық үрдісті қарастырады Т. Арифулина /139/ Қазақстанның оңтүстік аймағындағы ахуалды зерттеумен айналысқан. Мәселені қауіпсіздік тұрғысынан көрсетіп, оның жағымсыз жақтарына баса назар аударады. Ю. Якушева /140/, Б. А. Хейфец /141/, С. Александров /144/ және тағы басқа да авторлар заңсыз көші-қон мәселесінің басым жақтарын көрсетуге тырысқан /145-150/.

Жұмыс автор сонымен қатар шетелдік дерек көздерін қолданған /151-157/. Шетелдік авторлардан К. Шельтер /155/, А. Виторино /156/, А. У. Хомра /157/ және тағы басқаларды атауға болады. Шетелдік авторлардан негізінен заңсыз көші-қонмен күресудегі европалық нұсқаның деректерін қолданды. Шетелдік авторлардың зерттеулерінде көбінесе Еуропалық Одақтағы заңсыз көші-қон мәселесін, оның қазіргі қоғамдағы орнын және шешу жолдарын көрсетуге тырысқан.

Бітіру жұмысының теориялық әдістемелік негіздері. Аталмыш бітіру жұмысының теориялық әдістемелік негіздерін жалпы ғылыми әдістер құрайды. Зерттеу жұмысында тарихи оқиғаларға және миграцияның оң мен теріс жақтары бойынша құжаттарға жинақтау, талдау, жүйелеу әдістері қолданылды. Сонымен қатар кеңінен қолданылатын тарихи-салыстырмалы және жүйелеу әдістері де зерттеу жұмысының тақырыбын ашуда кеңінен пайдаланылды. Тарихи және салыстырмалы әдіс заңсыз миграцияның даму серпінін ашып көрсетуге көмектеседі.

Зерттеу жұмысының тақырыбын ашуда негізгі әдістеме ретінде қоғамдық ғылым саласында зерттеудің стандартты сараптамасы - контент-сараптама қолдану өз септігін тигізді. Яғни, оның көмегімен БАҚ хабарламасы, саяси тұлғалардың мәлімдемелері және де көші-қонның жағдайы секілді мәтіндердің әр түрлі типтеріне сараптама жасалды. Контент-сараптама әдісі заңсыз миграция мәселесін шешудегі негізгі бағыттар жайлы мәліметтерді анықтауға септігін тигізеді.

Бітіру жұмысының құрылымы. Бітіру жұмысы кіріспеден, екі тараудан, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Бірінші тарауда көші-қон, оның түрлері, оның ішінде заңсыз көші-қон түсінігін қарастырылады. Орталық Азиялық аймақты қарастырып отырғаннан кейін жалпы миграциялық үрдіс жайлы қысқаша мәліметтер берілген. Ал екінші тарауда Орталық Азиядағы заңсыз көші-қон мәселесі аймақтық қауіпсіздік тұрғысынан қарастырылған. Аймақтағы миграциялық үрдістер Қазақстан Республикасымен тығыз байланысты болғандықтан елдегі болып жатқан көші-қон үрдістеріне де ерекше көңіл бөлінген. Сондай-ақ, заңсыз көші-қонмен күресудегі Еуропалық Одақтың іс-тәжірибесі қарастырлады.

Бітіру жұмысының жалпы көлемі - 57 бет.

1 КӨШІ-ҚОН - ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАУЫМДАСТЫҚТЫҢ АЛДЫНДА ТҰРҒАН ЖАҺАНДЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРДІҢ БІРІ РЕТІНДЕ

Көші-қон түсінігі және оның жіктемесі

Халықаралық аренадағы миграциялық үрдістердің жағымсыз салдарынан кейін миграцияға деген қызығушылық арта түсті. Ал адамзат болса миграцияға байланысты көптеген өткір ахуалдарды шешуде әлем елдерімен бірігіп шаралар қолданудың мұқтаждығын түсінді. Сондықтан да миграцияны реттеудің тиімді жолдарын іздестіру керек.

Зерттеушілердің айтуынша қазіргі уақытқа дейін бұл құбылыстың барлық нақты белгілерін көрсететін жалпыға бірдей анықтама жоқ. Әрбір автордың осы мәселеге қатысты өзінің анықтамасы болады. Мысалы, В. А. Ионцевтің айтуынша, орыс басылымындарында «халық миграциясы» терминінің 36 түрлі анықтамасы бар деп көрсетеді /126, С 19/.

Көптеген сөздіктер мен оқулықтарда миграция сөзі латын тілінен аударылғанда migratio, migro - көшу мағынасын береді /126, С. 7/. Яғни, ол тұрғылықты жерлерін ауыстыруына байланысты адамдардың көшіп қонуы.

Бұл түсініктің анықтамаларындағы айырмашылық негізінен мынаған байланысты:

- адамдардың территориялық орын ауыстыруы кезінде қашықтық факторын есепке алу немесе алмауында;

- қоныстану территориясына келу уақыты мен оның басқа да жақтарға орын ауыстыру жүйелігі;

- ресми анықталған шептерді өту факторы.

Халықтың миграциясы - әкімшілік-территориалды құрылымдардың ішкі немесе сыртқы шекараларын еңбек қызметі, оқу мақсатында, тұрғылықты орнын ауыстыру немесе уақытша көшу үшін кесумен көрініс табатын кез келген территориялық орын ауыстыру /126, С 20/.

Қазіргі кездегі жақсы интеграцияланған және экономикалық дамыған қоғамдағы кез келген өндірістік үрдіске, халыққа әсер етіп жатқан миграциялық процесстердің өзіндей ықпалы болады. Оған мысал ретінде миграцияның халық санын реттеудегі компенсациялық функциясын айтуға болады.

А. В. Похлебаева «Понятие миграции и её классификация» деген мақаласында миграцияның концепциясын жетілдіруімен негізінен халықаралық ұйымдар айналысады деп көрсеткен. 1989 жылы Миграция жөніндегі халықаралық ұйымның (МОМ) кеңесінің 59 сессиясында «миграция» және «мигрант» сөздеріне анықтама берілген. «Миграция мемлекеттердің даму процесінің бір бөлігі: ол негізінен адамдар кетуге тырысатын және баруға тырысатын мемлекеттер, қоныс аудару мақсаттарына байланыссыз. Мигрант бір мемлекеттен екінші мемлекетке қоныс аударатын және халықаралық ұйымдармен көрсетілетін халықаралық миграциялық қызметтерге мұқтаж адамдар» /16, P. 12-14/.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.