Ақтөбе қаласы бейметалл құбырлар дайындау зауытындағы су қыздыру қазандығының автоматтандырылуын жобалау



КІРІСПЕ
I ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Автоматтандырылатын технологиялық процесс туралы мәлімет беру
1.2 Бақыланатын, реттелетін және сигналданатын параметрлерін таңдау
ІІ АРНАЙЫ БӨЛІМ
2.1 Технологиялық процесті автоматтандырудың функционалдық схемасын қарастыру
2.2 Принципиалды электрлік схеманы қарастыру
ІІІ ЕСЕПТЕУ БӨЛІМІ
3.1 Тарылту құрылғысының көмегімен шығынды есептеу
V ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ
5.1 Автоматтандыру құрылғыларын пайдалану кезіндегі техника қауіпсіздік ережелерін сақтау
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Ақтөбе металл емес құбырлар зауыты (АО «АЗНТ») 2005 жылдың 30 жел-тоқсанында қолданылуға енгізілген. Полиэфирлі, эпоксидті, винилэфирлі шайырлар және кварц құмы негізінде (шыныталшықпен армирленген) шыныталшықты құбырлар өндіреді.
«АЗНТ» АҚ – ның құрылтайшылары:
 «Көктас-Ақтөбе» АҚ (ҚР); Жакупов Т.Б., акциялары – 48,4 %;
 ЖШС «БИЭПК» (ҚР); Тампаев Я.Т., акциялары – 1,6 %;
 Эдуарта Трэйдинг Ко Лимитед (РФ); Камалов Р.,акциялары– 24 %;
 Wafa Ventures Limited, (ОАЭ, Дубаи), (Словения) Живец Ж., акциялары – 26%.
Қоғамның алғашқы капиталы – 4,5 млн. АҚШ долларын құрайды.
Зауытта екі технологиялық желі жұмыс жасайды:
1. CFW 300-2600 қондырғысы, муфталық қосылысы бар, үздіксіз орау әдісімен шыныталшықты құбырлар дайындау үшін қолданылады. Дайындалатын құбырлар диаметрі (DN) 300 – 2600 мм, қысымы (PN) 40 атм және одан жоғары, қаттылығы (SN) 10 000 Н/м2 және жоғары. Қазіргі уақытта бұл қондырғыда GRP құбырларының барлық ассортиментін шығару игерілген. ТМД елдерінің арасында диаметрі 2600 мм шыныталшықты құбырлар шығаруды игерген алғашқы зауыт.
2. DFW 80-1000 қондырғысы, әр түрлі қосылысты элементтері бар, периодты орау әдісімен жоғары қарқынды шыныталшықты құбырлар дайындау үшін қолданылады. Диаметрі 8 – 1000 мм, бұл құбырлар түрлі өндіріс салаларында қолдануға арналған, соның ішінде: химия, тауметаллургиялық, мұнайгаз өндірістері, ыстық және салқын суландыру жүйелерінде.
Сонымен қатар зауытта құрастырушы фитингтер (тройники, муфталар, отводы), сыйымдылықтар мен резервуарлар жасалады.
Шыныталшықты құбырлардың сапалық сипаттамалары:
• коррозия-климат тұрақтылық;
• пайдаланудағы ұзақ мерзімділік 75 жылға дейін;
• жоғары механикалық беріктік;
• оқшаулауды қажет етпейді;
• аз салмақ – болат құбырлар салмағының 4/1 бөлігі;
• құбырдың ішкі бетінің тегістілігі.
Шыныталшықты құбырлардың қолданылу аймақтары:
• өндірістік және коммуналдық канализация;
• ауыз суын тасымалдау және тарату;
• ыстық сумен қамтамасыз ету;
• өнеркәсіптік мақсатта, әсіресе, металл құбырларды ауыстыруда;
• гидроэлектростанцияларында;
• Теңіз суын қабылдау және салқындату желілерінде;
• Жауындық канализация коллекторларында;
• Мұнай кен орындарында (бұрғылау, тасымалдау);
• Сорғыш түтіндік құбырлар;
1. Чуракаев А.М. Переработка нефтяных газов. – М.: Недра, 1983.
2. Эрих В.Н., Расина М.Г. Химия и технология нефти и газа.- М.:1992.
3. Лапшенков Г.И., Полоцкий Л.М. Автоматизация производственных процессов в химической промышленности. – М.: Химия, 1988.
4. Комягин А.Ф. Автоматизация производственных процессов и АСУТП газонефтепроводов. – М.: Недра, 1983.
5. Зезин В.Г., Лазуков В.А. Определение расхода сплошных сред методом переменного перепада давления. – Ч.: ЮУрГУ, 2007.
6. Плютто В.П. Практикум по теории автоматического регулирования химико-технологических процессов. – М.: Химия, 1969.
7. Бекбаев А., Сүлеев Д., Хисаров Б. – А.: Алматы, 2005.
8. Прахова М.Ю. Автоматизация производственных процессов в трубопроводном транспорте. – У.: УГНТУ, 1996.
9. Клюева А.С. Монтаж средств измерении и автоматизаци. – М.: Энергоатомиздат, 1988.
10. Шкатов Е.Ф., Шувалов В.В. Основы автоматизации технологических процессов химических производств. – М.: Химия, 1988.
11. Шувалов В.В., Огажданов Г.А., Голубятников В.А. Автоматизация производственных процессов в химической промышленности. – М.: Химия, 1991.
12. Клюев А.С., Глазов Б.В., Дубровский А.Х. Проектирование систем автоматизации технологических производств. – М.: Энергоатомиздат, 1990.

Кіріспе

Ақтөбе металл емес құбырлар зауыты (АО АЗНТ) 2005 жылдың 30 жел-
тоқсанында қолданылуға енгізілген. Полиэфирлі, эпоксидті, винилэфирлі
шайырлар және кварц құмы негізінде (шыныталшықпен армирленген)
шыныталшықты құбырлар өндіреді.
АЗНТ АҚ – ның құрылтайшылары:
➢ Көктас-Ақтөбе АҚ (ҚР); Жакупов Т.Б., акциялары – 48,4 %;
➢ ЖШС БИЭПК (ҚР); Тампаев Я.Т., акциялары – 1,6 %;
➢ Эдуарта Трэйдинг Ко Лимитед (РФ); Камалов Р.,акциялары– 24 %;
➢ Wafa Ventures Limited, (ОАЭ, Дубаи), (Словения) Живец Ж., акциялары –
26%.
Қоғамның алғашқы капиталы – 4,5 млн. АҚШ долларын құрайды.
Зауытта екі технологиялық желі жұмыс жасайды:
1. CFW 300-2600 қондырғысы, муфталық қосылысы бар, үздіксіз орау
әдісімен шыныталшықты құбырлар дайындау үшін қолданылады. Дайындалатын
құбырлар диаметрі (DN) 300 – 2600 мм, қысымы (PN) 40 атм және одан
жоғары, қаттылығы (SN) 10 000 Нм2 және жоғары. Қазіргі уақытта бұл
қондырғыда GRP құбырларының барлық ассортиментін шығару игерілген. ТМД
елдерінің арасында диаметрі 2600 мм шыныталшықты құбырлар шығаруды
игерген алғашқы зауыт.
2. DFW 80-1000 қондырғысы, әр түрлі қосылысты элементтері бар,
периодты орау әдісімен жоғары қарқынды шыныталшықты құбырлар дайындау
үшін қолданылады. Диаметрі 8 – 1000 мм, бұл құбырлар түрлі өндіріс
салаларында қолдануға арналған, соның ішінде: химия, тауметаллургиялық,
мұнайгаз өндірістері, ыстық және салқын суландыру жүйелерінде.
Сонымен қатар зауытта құрастырушы фитингтер (тройники, муфталар,
отводы), сыйымдылықтар мен резервуарлар жасалады.
Шыныталшықты құбырлардың сапалық сипаттамалары:
• коррозия-климат тұрақтылық;
• пайдаланудағы ұзақ мерзімділік 75 жылға дейін;
• жоғары механикалық беріктік;
• оқшаулауды қажет етпейді;
• аз салмақ – болат құбырлар салмағының 41 бөлігі;
• құбырдың ішкі бетінің тегістілігі.
Шыныталшықты құбырлардың қолданылу аймақтары:
• өндірістік және коммуналдық канализация;
• ауыз суын тасымалдау және тарату;
• ыстық сумен қамтамасыз ету;
• өнеркәсіптік мақсатта, әсіресе, металл құбырларды ауыстыруда;
• гидроэлектростанцияларында;
• Теңіз суын қабылдау және салқындату желілерінде;
• Жауындық канализация коллекторларында;
• Мұнай кен орындарында (бұрғылау, тасымалдау);
• Сорғыш түтіндік құбырлар;
• Ирригационды жүйелер;
• пульпосулар;
• геотермалды құбырлар;
• су асты құбырлар.
Стандарттар. Шыныталшықты құбырлар техникалық шарттарға, ASTM, AWWA, EN
ISO, DIN, BS EN халықаралық стандарттарына, ҚР стандарттарына, РФ
техникалық шарттарына және АЗНТ АҚ стандарттарына сйкес дайындалады.
Өндіруші мен тапсырыс берушімен бекітілген сызбалар бойынша дайындалады.
РФ-ның атомдық бақылау органының зауыттық құбырларды Ресей территориясыда
қолдануға рұқсат еткен сертификаты бар. Барлық шығарылған өнім қысым және
беріктік класына қатаң сынаудан өткізіледі. Сынау гидросынау учаскесінде
және аккредитацияланған зауыт лабораториясында өткізіледі.
Сервистік қызмет көрсету. АЗНТ АҚ тапсырыс берушінің талабы бойынша
сервистік қызмет көрсетеді. Зауыт қалаішілік құбырлар желілерін қайта
салу шараларына қатысады. Зауыттың барлық өнімі 100% қазақстандық тауар
болып табылады. Шетелден (Ресей, Қытай, Түркия, БАЭ, Нидерландия,
Германия және басқа) әкелінетін шикізат пен материалдар 100% өңдеуден
өтіп, қазақстандық тауар статусын иеленеді. Зауыт құбырлары бәсекеге
қабілетті болып табылады, және тек Қазақстанның ішкі нарығына емес,
сонымен қатар ТМД елдеріне де жеткізіледі. Экспорт үлесі 2006 жылы –
30%, 2007 жылы – 50 %, 2008 жылы – 80%, 2009 жылы – 70% құрады.

I ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Автоматтандырылатын технологиялық процесс туралы мәлімет беру
Қазандық қондырғысын жылу жүктемесінің сипатына байланысты келесі
типтерге бөлу қабылданған:
• өндірістік қазандықтар- технологиялық тұтынушыларды жылумен
қамтамасыздандыратын қазандықтар;
• өндірістік- жылыту қазандықтары- технологиялық тұтынушыларды жылумен
қамтамасыздандыруды жүзеге асырушы, сонымен қатар өнеркәсіптік
ғимараттарға жылу, желдету және ыстық сумен қамтамасыздандыру үшін жылу
беруші қазандықтар;
Кәсіпорында орналастырылған агрегаттардың жұмысы мен өндіріс сипатына
байланысты техникалық қажеттілік үшін жылумен қамту екі немесе бір ауысым
уақытында мерзімді қажет болады.
Жылу қазандығындағы барлық агрегаттардың тағайындалған жылу
өнімділігі максимальды жүктемеге сәйкес келуі керек.
Өндірістік қазандықтардағы будың немесе ыстық судың шығыны өндірістік
қондырғының қуаты мен оның жұмысының сипатына тәуелді болады.
Кәсіпорынның барлық цехтары және қондырғысының толассыз жұмысы кезінде
бұл қазандықтар көп жағдайда салыстырмалы аз өзгеретін тәуліктік жүктеме
сызбасына ие болады. Өндірістік-жылыту қазандықтары тұтынушыларды көп
жағдайда бумен екі немесе бір ауысым кезінде қамтамасыздандырады.
Желдету және техникалық қажеттіліктер үшін ыстық суды пайдалану дәл сол
ауысымдармен шектелген, ал тұрғын- коммунальдық қажеттіліктер ыстық суды
тәулік бойы беруді қажет етеді.
Қазандық қыздырылған буды және жылуфикациялық суды өндіру үшін
арналған. Қазандықта төрт қазан КВГМ-100 және бір қазан ГМ-50-14, үш
қазан БКЗ-75-39 ГМА орналастырылған. Қазандықта қолданылатын негізгі отын
табиғи газ , егер негізгі отын болмаса резервтік отын мазут маркасы
100 қолданылады.
Қазандықтың шығысындағы тұрақты және айнымалы температурадағы 150 –
700С жоғары температурадағы су және қысымы 23 атм және температурасы
2700С қыздырылған бу қазандықтың жылу тасымалдағышы болып табылады.
Өндірістік қазандықта жылумен қамтамасыздандыру жүйесі жабық болады,
яғни жылуфикациялық су жабық тізбекте болады. Жылу торабында тұрақты 20-
25мың. м3 су болады. Суды дайындау бірнеше кезеңде жүргізіледі:
коагуляция мен известтеумен сирексету және Na-катиондау, содан кейін
барып жыл торабына беріледі.
Бу бойынша жылу тасымалдағыштың тұтынушылары бейметалл құбырлар
зауыты, СПЦ-1, ЭСПЦ-2 және ОСМиБТ, ал жылу фикациялық су бойынша барлық
өндірістік ғимараттар.
Қазандықтың өнімділігі: қыздырылған су бойынша – 400 Гкалчас және бу
бойынша– 155 Гкалчас.
Су қысымы:
Кірісінде 16 кгссм2; Шығысында 10 кгссм2
Жанарғы алдындағы газ қысымы 2330 кгсм2.
Қазандық ені 3,84 м Ұзындығы 4,90 м
Биіктігі 4,75 м
Металл бөліктер массасы 11,8 т.

Үш сатылы экранның болуы қазандық конструкциясының ерекшелігі болып
табылады, олар оттықты төрт отсекке бөледі. Сонымен қатар оттықта төбе
және жандық экрандар орналастырылған.

Бейметалл құбырлар зауытындағы су қыздыру қазандығы КВГМ қазандық жұмысы

700С температурадағы деаэриленген су КВГМ су қыздыру қазандығына
беріледі, мұнда 1500С дейін қыздырылады және жылу торабына беріледі.
Қазандық құрылысы
• Газ мазутты қазандық жылу өнімділігі бойынша 100Гкалч және П типті
схема (сурет 1.1) бойынша орындалады және жылыту режимінде (70-
1500С), шектеулі мәнде (100-1500С).

Сурет 1.1.КВГМ қазандық схемасы

Қазандықтың оттық камерасы және конвекциялық кеңқұдықтың артқы
қабырғасы адымы 64 мм болатын диаметрі 60x3 мм құбырлы экрандармен
жабылады (сурет 1.1). Қазандықтардың конвективті қыздырылу беті үш
пакеттер-ден құралады. Әрбір пакет диаметрі 28x3 мм құбырлардан жасалған
U- тәрізді жайма- қалқалардан құралады. Жайма-қалқалар пакеттерде
қазандыққа параллель орналастырылған және олардың құбырлары шахматты
шоқша түзетіндей етіп қойылған. Конвекциялық кенқұдықтың бүйір
қабырғалары адымы 128 мм, диаметрі 83х3,5 мм құбырлармен жабылады, олар
бір мезгілде жайма-қалқаның тіреушіктері болып қолданылады.
Тіреушіктер салыстырмалы түрде бір- бірінен 64 мм жылжытылған, бұл
жайма- қалқаның кенқұдықта адымы шахматты конвекциялық шоқшалы атжалдар
(гребенок) түрінде орналасуына мүмкіндік береді. Қазандықтың экрандық
беттерін түзетін барлық құбырлар 273х11 мм диаметрлі коллекторға дәнекер-
ленген.

Сурет 1.2. КВГМ қазандығындағы экрандық құбырлардың орналасуы және су
қозғалыс схемасы.

1- экран, 2- бүйір экрандары; 3- аралық экран; 4- конвекциялық бөлік және
бүйір экрандар; 5- конвекциялық кеңқұдықтың артқы экраны; 6- дренаж
коллекторы;
- төменгі коллекторлар; ____- су сызығы; - ауа сызығы;
- дренаж
сызығы
Қазандық сумен толтырылған кезде құбыр жүйесіндегі ауаны жою үшін
жоғарғы коллекторда ауалықтар орналастырылған. Жарылыс сақтандырғыш
клапандар оттық камерасының төбесінде орналастырылған.
Конвекциялық қызу беттерінің құбырларынан сыртқы қордаларды жою үшін
қазандық тазартқыш қондырғымен жабдықталған.
Қазандық каркасты емес түрде жасалған. Аралық және артқы экрандар,
сонымен қатар конвекциялық кеңқұдықтың бүйір қабырғалары, төменгі коллек-
торлар порталға тіреледі. Аралық экранның төменгі коллекторының ортасына
қозғалмайтын тіректер орналастырылған.
Оттық камераның бүйір экрандарынан жүктеме қазандықтың алдыңғы және
артқы қабырғаларына портал арқылы және кейбір жағдайларда порталда
орналасқан арнайы ферма арқылы беріледі. Қазандық тақташалары портал
кронштейніне тірелген тіректерге бекітіледі. Қазандықтың маңдай алды
қабырғасына ротациялық форсункалы үш газ- мазутты жанарғы
орналастырылады.

1.2 Бақыланатын, реттелетін және сигналданатын параметрлерін таңдау

Басқару объектісінің жағдайы туралы ақпараттарды төмендегі кестедегі
сигналдар арқылы алуға болады, олар кесте 1- де көрсетілген:
Кесте 1. Жұмыста пайдаланылатын сигналдар
Сигнал атауы
Газ шығыны
Мазут шығыны
Тура тораптық су температурасы
Кері тораптық су температурасы
Алғашқы ауа қысымы
Оттықтағы ауаны сиретуқысымы
Ауа үретін желдеткіштердегі ауа шығыны №1
Ауа үретін желдеткіштердегі ауа шығыны №2
Оттегі құрамы

Процесті сипаттайтын көптеген параметрлердің ішінен реттеуге
жататындарды таңдау қажет. Ол үшін процестің мақсаттық міндеттерін талдау
қажет. Осы нәтижелерді талдай отырып басқару критерийлерін таңдаймыз.
Су қыздыру қазандығының тиімді жұмыс көрсеткіші тура су температурасы
болып табылады. Оған келесі ауытқулар әсер етеді:
• Қазандық арқылы өтетін су шығыны;
• Отын шығыны;
• Ауа шығыны;
• Сығылған ауа;
• Кері су температурасы.
Барлық ауытқуларды тұрақтандыру, яғни жою мүмкін емес, себебі отынның
шығыны, ауаның шығынының және сығылған ауа өзара байланысты. Тек бір
ауытқуды жоюға болады- қазандық арқылы өтетін су шығынын.
Судың шығыны кері судың химиялық-тазартылған сумен қоретендірілумен
тұрақтанады.
Сонымен қатар, тура судың температурасы сыртқы ауа температурасына
байланысты өзгеруге керек. Осы ауытқыуларды талдай отырып, реттеуші әсер
ретінде отынның берілу өзгерісін пайдалану экономикалық тиімді деген
қорытынды жасауға болады. Бір мезгілде қазандықта екі қазан жұмыс
істейді, сол себептен каскадты- байланыста реттелетін басты реттегішті
пайдалану тиімді болып табылады. Ол сыртқы ауаның температурасының және
тура судың температурасының өзгерістерін ортақ коллекторда қабылдайды.
Басты реттегіш барлық қазандық отын ретегіштеріне әсер етеді. Сонымен
қатар, отын реттегішіне қазандық сыртындағы су температура датчиктерінен
және кері су температура датчиктерінен сигнал беріледі. Сондықтан сыртқы
ауа температурасына, ортақ коллектордағы температураға, қазандықтан тыс
сулардың температурасы мен кері судың температурасына байланысты отынның
берілуі өзгереді. Отынның толық жануын қамтамасыз ететіндей ауа берілуі
қажет. Егер ауа жеткіліксіз болса, онда толық жану болмайды және
атмосфераны ластайды.
Егер ауа артық болса, онда құбырда жылуды алып кетуі болады.
Сондықтан отын-ауа қатынасын реттеу қажет. Әртүрлі сападағы отындар
жүреді, сондықтан есептеу коэффициентінің арақатынасы тиімді болмауы
мүмкін. Сапаны көтермелеуі үшін түтін газдарындағы оттегі құрамы бойынша
отынның толық жануын бақылау қажет. Сондықтан ауа реттегіші отын
шығынына, ауа шығынына байланысты және түтін газдарындағы оттегі құрамын
түзетіп ауаның берілуін өзгертіп отырады. Бұл жобада ауа шығынын өзгерту
қиын, себебі ауа шығарғыштың қимасы тіктөртбұрышты. Мұнда реттеу жанама
параметр- ауа қысымы бойынша жүргізіледі.
Оттықтағы жану процесі үшін ауа сығылуы болу керек, егер ол
жеткіліксіз болса, онда жалын сөніп қалуы мүмкін. Егер артық болса, онда
жанарғыдағы жалын сыртқа шығады. Жобада сығылған ауа ауа шығынына
байланысты реттеледі.
Сонымен жобада келесі автоматты реттеу жүйелері қолданылады:
1. Ортақ коллектордағы температураға байланысты отынның шығынын
өзгертіп тура судың температурасын автоматты реттеу жүйесі;
2. Ауаның берілісін өзгертіп, отынның шығынымен және түтін газдарын-
дағы O2 құрамын түзетіп ауа қысымын автоматты реттеу жүйесі;
3. Түтінтартқының өндірімділігінің өзгерісімен, ауаның шығыны бойынша
қазандық оттығындағы сығылған ауаны автоматты реттеу жүйесі;
4. Кері суды автоматты реттеу жүйесі, қоректендіру суын беру.
Технологиялық процессті оперативті басқару, сонымен қатар оның іске
қосылуы және тоқтатылуы жүзесе асатын параметрлер бақылауға жатады.
Мұндай параметрлерге барлық режимдік және шығыс параметрлер, сонымен
қатар олар өзгерсе объект ауытқуға түсетін кіріс параметрлер жатады.
Технологиялық картада регламенттелген міндетті бақылауға жататын
параметрлер.
Регламенттелетін барлық параметрлер бақылауға жатады:
• кері су шығыны;
• кері су температурасы;
• тура су температурасы;
• ауа қысымы;
• түтін газдарындағы оттегі құрамы;
• қазандық оттығындағы сығылған ауа;
• коллектордағы су температурасы.
Реттелетін параметрлерден басқа бақыланатын параметрлер:
• газ шығыны;
• қазандықтың кірісі мен шығысындағы су қысымы;
• коллектордағы су шығыны және тура су шығыны;
• түтін газдарының температурасы;
• үрілетін желдеткіштен кейінгі ауа қысымы;
• газ қысымы;
• түтінтартқыштан кейінгі сығылған ауа;
• ғимараттағы метан құрамы;
• жалынның болуы.
Техника- экономикалық көрсеткіштерді есептеу үшін газ шығыны мен су
шығынын бақылау қажет.
Судың қысымын бақылау қазандық арқылы су шығынның болуын анықтау үшін
қажет. Шығын азайса қысым төмен түседі. Үретін желдеткіштен кейін ауа
қысымын бақылау желдеткіш жұмысын анықтау үшін қажет. Ауа қысымы
төмендесе желдеткіш ажыратылған немесе ауа реттегіші бұзылған кезде оның
бағыттаушы аппараты жабылған болады. Ауа қысымы төмендеген кезде шамшырақ
сөнуі мүмкін.
Газ қысымы төмендесе шамшырақ сөнеді. Сондықтан отын қысымын бақылау
қажет.
Газ жүрісінде сығылған ауа жоғары болған кезде жылу берілу жағдайы
нашарлайды, өнімділік төмендейді. Сондықтан түтінтартқыш алдындағы
сығылған ауа қысымын бақылау қажет.
Метан ауамен қосылып жарылысқа қауіпті газауа қоспасын түзеді, ол
ашық отын көзінен жарылады. Ол адамға тұтшықтыратын және улайтын әсер
береді, сондықтан ғимараттағы CH4 метанның құрамын бақылау қажет.
Шамшырақ сөнген кезде, қазандық отығы мен ғимарат іші газға толады
және жарылыс болуы мүмкін.
Бұл жағдайдың алдын алу үшін қазандық оттығында жалынның болуын
бақылау қарастырылған.
Олардың өзгерісінен технологиялық режимнің бұзылуы бақытсыз
уақиғаларға немесе қауіпті апаттарға алып келетін барлық параметрлер
дабылқағуға жатады. Оларға мыналар жатады:
• қазандықтан тыс судың температурасының көтерілуі;
• газ қысымының түсуі мен көтерілуі;
• кері құбырдағы су қысымының төмендеуі;
• жалынның болуы;
• ғимаратта метанның CH4 артуы;
• ауа қысымының төмендеуі;
• түтін газдарындағы ауаны сиретудің жоғарлауы;
• газ шығынының төмендеуі;
• түтін газдарындағы оттегінің артуы.
Қауіпті жағдайлар туралы дабылқағу қонырғылармен ескертулер берілген
кезде шұғыл технологиялық персонал оларды тарату бойынша тиісті шараларды
қабылдауы қажет. Егер бұл шаралар жеткіліксіз және тиімді болмаса, онда
жүйенің жұмысын сипаттайтын параметр өзінің қауіпті мәніне жетеді, сол
кезде қауіпті жағдайға қарсы қорғаныс жүйесі іске қосылып, берілген
бағдарлама бойынша автоматты түрде материалдық және энергетикалық
ағындарды тарата алуы қажет, жарылыстың, қауіптің, бақытсыз оқиғалардың
және жарамсыз көп өнім өндіріліуінің алдын алу үшін обект аппараттарын
іске қосады және ажыратады.
Келесі параметрлер ауытқыған кезде қазандық қорғалуы қажет:
• қазандықтағы су температурасы жоғарлағанда;
• қазандықтағы су қысымы жоғарласа немесе төмендесе;
• ауа қысымы төмендегенде;
• газ қысымы жоғарласа немесе төмендесе;
• қазандық оттығындағы сығылған ауаның төмендеуінен;
• кері су қысымының жоғарлауы;
• қазандық оттығындағы шамшырақ сөнсе.
Жоғарыда аталған параметрлердің біреуі ауытқыған кезде отынның
берілуі автоматты түрде тоқтатылады.

ІІ Арнайы бөлім
2.1 Технологиялық процесті автоматтандырудың функционалдық схемасын
қарастыру

КВГМ типтес су жылыту құбырларын оның өнімділігі мен конструктивтік
ерекшеліктеріне сай әртүрлі реттеу жүйелерінде қолданылады.
КВГМ-30 құбырының реттеу жүйесін қарастырайық. Ол алты газомазуттық
оттықтармен, екі түтінсорғаш және екі үру желдеткіштерімен жабдықталған.
Осы қазандықтар үшін тек жануды реттеу АРЖ қарастыралған, ол температураны
реттегіш, ауаны реттегіш және оттықтағы сұйылтуды реттегіштері
қарастырылған.
Құбырдан шығатын судың температурасын реттеуші түйінге – температура
реттеушісінің ара-қатынасы қолданылады, бұл автоматтық жылыту жүйесінің
негізгі реттеушісі болып табылады. Ол сыртқы ауаның әсерінен жылытуға
арналған заттарға тәуелді және өздеріне қажетті температураны реттейді де,
сосын оны жылытуға жібереді.
Ауа-газ ара-қатынасының реттеуін түйіні. Р 21 типтес 1д түріндегі
релелік реттеуәш блок базасында құрылған, оған ДМ түріндегі 1В және 1Г екі
дафмапомотр арқылы дабыл түседі, сонымен қатар біреуі қысымның өзгеруін
өлшейтін газдың шығынын, ал екіншісі ауаның шығынын өлшейтін 1а және 1б
тарылту құралдарымен жұмыс істейді.
1д реттегіш блок ауа-газ ара-қатынасының тәуелділігіне қарай дабыл
бұйрығын өзгертіп арттырады; оған жылытудың алдында шығынды өзгертетін
қалқалағыш пен ауа өзткізгіш оған МЭОК түріндегі 1з атқарушы механизмге
әсер ететін ПМРТ-69 түріндегі 1ж магнит жібергіш жіберіледі. 1ж қарсы
жіберуші магнит катушкасында (индуктивтік құрамдас болады) В21 түріндегі
1д шығар алдында реттеуші блок индуктивтілік құрамдас болады
Ал БУ 21 түріндегі 1г блогы қолмен (автоматты емес) басқарумен
қолданылады.
Оттықтағы сұйылуды реттеуші түйін қажетті сөндіргіш пен
стабилизациялық қуат орналады. Сұйылушы реттегіш УП түріндегі 3б арттырғыш
базасы орындалады. Оған түсетін импульс ДТ 2-50 түріндегі 3а жылытуда
өлшенетін дифманометр арқылы енеді. 3б арттырғыштан СКР-0 – 66 түріндегі
3г реверсиялық контактор арқылы – дабыл – 3д сериясындағы сервомоторға
түседі. Сервомотор БИОС – М түріндегі қарама-қарсы байланыстағы изодромдық
блогы бар жиынтықта жұмыс жасайды, одан күшейткіш кірісіне импульс
беріледі, ол ПИ- реттеу заңын шығарады.
3в блогы қолмен басқару қолданылады.
КВГМ және КВГМ-100 он екі және он алты жанғыштармен жабдықталған.
Әрбір жанғыш үшін жеке желдеткіш қарастырылған. Қазандықт ар табиғи
тартылыста жұмыс жасайды және оларпда түтінсорғыш жоқ. Қазандықтағы су
температурасы бұл жағдайда оттықты қосу мен сөндіруді реттейді. Бұл
автоматты түрде қосу мен сөндіруді кезектестіріп жүзеге асырушы релелік
схема көмегімен немесе басқару қалқанынан қашықтықтан басқарылады.
Мұндай реттеу газ қысымын реттеуге және оттық өнімділігінің өзгеруіне
әкеледі, сондықтан осындай қазандықтар үшін қазандақтарының нәрлендіру
реттегіштеріне ұқсас орындалатын отын қысымын реттегіш қарастырылған.
Каскад жүйесі блогында құрастырылған температуралар қысымын реттегіш
құрылымдық схемасы көрсетілген. Ыстық су температурасын (tг.в ) және
сыртқы ауаны (tн.в) біріншілік түрлендіргіштер кедергіні
термотүрлендіргіштер болып табылады, олардан түсетін дабыл қалыпты
термотүрлендіргішке сәйкес токты дабылға 0-5 мА түрлендіреді және И-04
блогына түседі. Берілген блокқа кірісінде ыстықсудың температурасын
сипаттайтын үш дабыл қосылады, сыртқы ауа температурасы және су
температурасының берілген мәні ЗУ+11 потенциометрлік қарапайым задатчик
көмегімен орнатылады. И-04 блогынан шығатын дабыл релелік реттегіш Р-21
блокқа түседі, ол таңдалған реттеу заңына сәйкес командалық дабыл
қалыптасады, ол электрлік орындағыш механизмге НМРТ-69 типтес магниттік
пускательдер көмегімен әсер етеді. Өйткені осы пускательдегі катушкасының
кедергісі индуктивтік құрамда болады, Р21 блок шығуында В-21 приставкасына
сәйкес блок қосылады. Қолмен басқару үшін БУ-21 блогы қолданылады.
КВГМ-30М қазандығының автоматизацияның функционалдық схемасында су
температурасын реттегіш және қазандықтан шығуында кедергіні екі
термотүрлендіргіштер 2а (қазаннан шығатын ыстық су температурасын өлшеу
үшін) және ТСП-5071 типтес 2б (сыртқы ауаның температурасын өлшеу үшін)
қамтиды2а және 2г түрлендіргіштері сәйкес термометрлерден шығатын
дабылдарды унифицирленген ток дабылына 0-5 мА, ЗУ-11 типтес 2д задатчикті,
И-04 типтес 2ж өлшегіш блогын, Р21 типтес 2з реттегіш блогы, В21 типтес
сійкестендірілген блокқа, БУ21 типтес 2и басқару блогы, ПМРТ-69 типтес 2к
магниттік пускателі мен МЭОК типтес 2л орындағыш электрлік механизмге
түрлендіру үшін қосады. Отынды беруді өзгерту ПРЗ-200 реттегіш
заслонкасымен жүзеге асырылады. Су температурасы берілген мәнге сәйкес
келген кезде реттегіш 2з газдың берілуін тоқтатуға оттықтарға бұйрық
береді, осылайша қазандықты қызып кетуден сақтайды.
Қазандық құрылғыларын қауіпсіздік автоматикасы. Қауіпсіздік автоматика
схемасы қазандық агрегатын қорғау функциясын орныдайды, ол қазандықтағы үш
оттықтың операциясының берілген кезектілігін қамтамасыз етеді және үш
апатты режимдердің туындауы кезіндегі сөндіруді қамтамасыз етеді.
Қазан құрылғыларындағы параметрлерді реттеу үшін Кристалл электронды
– гидравликалық реттеуіштері кең қолданылады. Бұл қазанның жану
процессін автоматты реттеу жүйесі төмендегілерден тұрады: қазан
жүктемесін (қысымын) реттеуіштер; отын – ауа қатынасының реттеуіштері;
қазан қыздырғышындағы сирету реттеуіштері.
Қазан жүктемесінің реттеуіші қысым датчигінен, күшейткіштен және
гидравликалық атқарушы механизмнен тұрады. Қазан барабанындағы қысым
дифференциалды – трансформаторлы датчигі бар МЭД типті манометр 1а
арқылы өлшенеді. Импульс датчиктен УТ типті электронды контактісіз
транзисторлы күшейткішке 1б келіп түседі. Күшейткішке атқарушы
механизмнен 1в кері байланыс арқылы да сигнал беріледі. Солай етіп П
реттеу заңы жүзеге асырылады. Күшейткіш шығысындағы сигнал ГИМ – Д2И
типті гидравликалық атқарушы механизмнің 1в электрогидравликалық
релесінің орамасына беріледі. Ол иінтірек жүйесі арқылы газдегі
реттеуші жапқыштың 1г немесе мазуттағы реттеуші қақпақтың 1д жағдайын
өзгертеді. Бұл типтегі атқарушы механизм үш кері байланыс датчигіне ие
болады. оның біреуі жүктеме реттеушінің қатаң кері байланыс құрылғысы
ретінде, ал қалғандары мазут пен жұмыс істейтін қазандардағы отын – ауа
қатынасын реттеушілер үшін датчиктер ретінде қолданылады.
Газ түріндегі отын мен жұмыс істеу уақытында отын – ауа қатынас
реттеуіші УТ типті күшейткіш 2б негізінде екіимпульсті схема бойынша
құрылады.
Бір импульс газ қысымын бақылайтын ДМ типті дифанометрден 2а, ал
екіншісі ауа проводы және атмосфера ауасы арасындағы қысым айырымын
өлшейтін ДТ2 – 200 типті 3а дифанометрден келіп түседі. Күшейткіш ГИМ
типті атқарушы механизмге 2а әсер етеді. Қазан мазутта жұмыс істеу
уақытында 2г ажыратып – қосқыштың көмегімен реттеуіш үшимпульсті схемаға
өтеді. Сондықтан газ шығынөлшегішінен импульс өшіріліп, схемаға 4а
шығын өлшегіштің импульстері ИМ жүктеме реттеуішінің 1в кері байланыс
датчигінен қосылады. Қыздырғыштағы сирету реттеуіші УТ типті күшейткіш
5б негізінде жүзеге асырылады. Импульс оған қыздырғыштағы сиретуді
өлшейтін ДТ2 – 50 типті 5а дифанометрден келіп түседі. Сигнал
күшейткіштен СКР – 0 – 66 типті 5в реверсивті контактор арқылы Р
сериялы сервомоторға 5г келіп түседі. Сервомотор БИОС – М типті
изодромды кері байланыс блогымен бір жинақта жұмыс істейді. Оның
импульсі ПИ реттеу заңын жүзеге асыратын УТ күшейткіштің кірісіне
беріледі.
Қазан қоректенуінің АРЖ (6а – 6д) П реттеу заңын жүзеге асыратын
біримпульсті схема бойынша орындалады.
КВГМ типті суқыздыру қазандары үшін олардың өнімділігіне және
құрылымдық ерекшелігіне байланысты әртүрлі реттеу жүйелері қолданылады.
Жылу өнімділігі 40 Вт болған КВГМ – 30М қазаны 6 газ – мазутоттығымен,
түтін сорғы және 2 үрлеу желдеткіші мен жабдықталған.
Мұндай қазандар үшін тек қана су температурасын реттеуіштен, ауа
реттеуіштен және қыздырғыштағы сиретуді реттеуіштен тұратын жануды
реттеу АРЖ қарастырылған.
Су температурасын реттеуіш УТ типті 1в күшейткіш негізінде құрылады.
Оған импульс екі 1а және 1б кедергі термометрінен келіп түседі. Кедергі
термометрінің біреуі қазаннан кейінгі су температурасын өлшейді, ал
екіншісі жылу желісіндегі су температурасын өлшейді. Реттеуіштің
қазаннан кейінгі су температурасын ұстап тұру уақытындағы қазан
жұмысының режимі негізгі деп аталады, ал жылу желісіндегі судың
температурасын реттеу уақытындағысы реттелетін деп аталады. Бірінші
жағдайда реттеуіш тұрақты тапсырмада жұмыс істейді, ал екінші жағдайда
тапсырма жылыту графигі бойынша өзгеріп отырады.реттеуіш 1в серпінді
кері байланыс пен қамтылған және И реттеу заңын жасайды.

Отын берудің өзгеруі 1д – 1е реттеу органдары арқылы жүзеге асырылады.
Ауа шығынын реттеуіш 2а – 2в отын – ауа қатынасын ұстап тұрады және
ДКВР қазанындағы қатынас реттеуішіне ұқсас болады. газде жұмыс істейтін
қазандарда отын шығынының импульсі 5а – 5б газ шығын өлшегіштен
келеді, ал мазутта жұмыс істеу уақытында ИМ 1г кері байланыс
құрылғысынан. Отын түрін таңдау 5в ажыратып – қосқыш арқылы жүзеге
асырылады. Оның ерекшелігі мынада: ауа шығыны екі үрлеу желдеткішінде
өзгеруі тиіс, сондықтан реттеуіш тек қана бір желдеткішке (ИМ 2в)
тікелей әсер жасайды. Ауа шығынының екінші желдеткіші арқылы өзгеруі
қадағалаушы АРЖ арқылы іске асырылады. Бұл жүйенің негізгі
элементтерінің бірі УТ типті 4а күшейткіш болып есептеледі.күшейткіштің
кірісіне ИМ орын ауысу датчигінен екі импульс беріледі. Бірінші 2в және
екінші 2г желдеткіштерінен.
Сирету реттеуіші 3а – 3г ДКВР қазанындағы сирету реттеуішіне
ұқсас орындалады.
КВГМ және КВГМ – 100 қазандары сәйкесінше 12 және 16 оттық пен
жабдықталған. Әрбір оттық үшін жеке желдеткіш қарастырылған. Бұл
қазандарда түтінсорғы болмайды.
Қазаннан кейінгі судың температурасы оттықтарды қосу және ажырату
арқылы реттеледі. Ол оттықтарды кезекпен жағып, өшіріп тұратын релелі
жүйенің көмегімен автоматты түрде немесе басқару щитінің көмегімен
дистанционды түрде басқарылады.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Ақтөбе май дайындау зауытындағы сұйықтықты қыздыру процестерінің автоматтандырылуын жобалау
ЖЭО қосалқы жабдықтары
Жаңажол мұнай газ өңдеу кешенінің №2 мұнайды дайындау цехы ЦПН бойынша мұнайды демеркантандыру қондырғысының автоматтандырылуын жобалау
Жаңажол мұнай газ кешенінің №2 зауытындағы үш фазалы сепаратор қондырғысының автоматтандырылуын жобалау
Ақтөбе қаласы темір-бетон дайындау зауытындағы шикізатты мөлшерлеу процесінің автоматтандырылуын жобалау
Электр стансаның негізгі электр жабдықтары мен сұлбасын таңдау
ГТУ Н – 25 негізіндегі бу-газ қондырғысын пайдалана отырып Ақтау ЖЭО жұмысының тиімділігін арттыру
Ақтөбе мұнай өңдеу зауытындағы газды кептіру процесінің автоматтандырылуын жобалау
Ақтөбе мұнай өңдеу зауытының бу генераторының автоматтандырылуын жобалау
Орталықтандырылған және орталықтандырылмаған жылумен қамтамасыз ету жүйесі
Пәндер