Психологияның дербес ғылым ретінде қалыптасуы мен дамуы

Жоспар:
1. Орталық жүйке жүйесі мен сезім мүшелері физиологиясының жетістіктері.
2. Г.Фехнердің психофизика негізін қалауы.
3. В.Вундттің психологияның ғылым ретінде дамуына қосқан үлесі.
Пайдаланған әдебиеттер:

ХІХ ғасырдың екінші жартысында психологияның дербес ғылым ретінде бөлініп шығуы үшін объективті жағдайлар жасалады.
Шет елдік және орыс ғылымында философия мен жаратылыс танудан бөлек психологиялық ойлар шеңберіндегі дербес ғылымының қажеттілігі жайл ы ойлар жиі кезедесе бастайды.
Бірінші бүкіл ресейлік психоневропатологтар съездінде Г.И. Челпанов психология дамуының басты шарты оның философиядан бөлініп шығуы болатынын атап көрсетті. Психологияның дербес ғылым ретінде қалыптасуы ХІХ ғасырдың 60-шы жылдары жүзеге асты. Ол арнайы ғылыми зерттеу мекемелерінің – психологиялық лабораториялар және институттар, жоғары оқу орындарындағы кафедралар, психолог ғылыми кадрлады даярлаудың басталуы, арнайы психологиялық журналдардың шығуы, психологиялық қоғам және ассоциациялардың құрылуы, психология бойынша халықаралық конгресстердің өтуімен байланысты құрылды.
Тамаша ағылшын анотомы, физиологі, патофизиологі және дәрігері Шарльз Белл (1774-1842) жұлынның алдыңғы және артқы түбірлері арасындағы айырмашылықты функциялары бойынша эксперименталды түрде орнатты. Алдыңғы түбір қозғалыс функциясымен байланысты моторлы жүйке талшықтарын құрайды ал артқы сезімталдық жүйке талшықтарын құрайды (1807). Бұл жаңалық рефлекторлық доғаның анатомиялық негізін белгіледі. Жаңалық негізінде жұлын миы рефлекторлық доға принципі бойынша құрылғандығы анықталды.
Паралельді түрде мұндай жаңалықты француз физиологі Мажанди (1822) ашты, сондықтан жаңалық екі атпен «Белл-Мажанди заңы» деп енгізілді.
ХІХ ғасырдың көрнекті физиологтарының бірі Иоганес Мюллер (1801-1858) болды. Ол жаңа физиологияның негізін салушы болды. Оның оқушыларының ішінде Г. Гельмгольц, Э.Дюбуа-Реймон, К. Людвиг және басқалары болды. «Адам физиологиясы бойынша басшылық» атты еңбегі үлкен мәнділікке ие болды. Бұл еңбекте жалпы физиология сұрақтарымен қатар жүйке жүйесінің физиологиясы мәнді орынды алады. Бұл кітапта рефлекторлық акт және жұлын минығ рефлекторлы табиғаты жайлы білім тереңдей түсті.

1. Бап – баба С.Б.. Жантану негіздері: Алматы, Заң әдебиеті, 2003.- 306 б.
2. Жарықбаев Қ. Жалпы психология.- Алматы, 2004.- 377 б.
3. Жарықбаев Қ. Жантануға кіріспе, Алматы, 2004
4. Немов Р.С. Психология. – М., 2001