Жаңажол мұнай газ кешенінің №2 зауытындағы үш фазалы сепаратор қондырғысының автоматтандырылуын жобалау
КІРІСПЕ
I. ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Автоматтандырылатын технологиялық процесс
туралы мәлімет беру
1.2 Бақыланатын, реттелетін және сигналданатын
параметрлерін таңдау
II. АРНАЙЫ БӨЛІМ
2.1 Технологиялық процесті автоматтандырудың
функционалдық схемасын қарастыру
2.2 Принципиалды электрлік схеманы қарастыру
III. ЕСЕПТЕУ БӨЛІМІ
3.1 Стандартты тарылтылған қондырғылардағы қысымның шамасының түсу бойыншы бу шығынын анықтау
IV. ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ
4.1 Автоматтандыру құралдарын пайдаланғанда
қауіпсіздік ережелерін сақтау
ҚОРЫТЫНДЫ
Пайдаланылған әдебиеттер мен нормативті. техникалық құжаттар
I. ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Автоматтандырылатын технологиялық процесс
туралы мәлімет беру
1.2 Бақыланатын, реттелетін және сигналданатын
параметрлерін таңдау
II. АРНАЙЫ БӨЛІМ
2.1 Технологиялық процесті автоматтандырудың
функционалдық схемасын қарастыру
2.2 Принципиалды электрлік схеманы қарастыру
III. ЕСЕПТЕУ БӨЛІМІ
3.1 Стандартты тарылтылған қондырғылардағы қысымның шамасының түсу бойыншы бу шығынын анықтау
IV. ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ
4.1 Автоматтандыру құралдарын пайдаланғанда
қауіпсіздік ережелерін сақтау
ҚОРЫТЫНДЫ
Пайдаланылған әдебиеттер мен нормативті. техникалық құжаттар
Автаматтандыру – техникалық құрал – жабдықтарды, сондай–ақ энергияны, материалды және ақпаратты алу, түрлендіру, жеткізу (тасымалдау), пайдалану процестеріне адамның тікелей не ішінара қатысуын босататын экономикалық–материалдық тәсілдермен басқару жүйесін пайдалану. Онда:
1. технологиялық, энергетикалық, коліктік, өндірістік процестер;
2. күрделі агрегаттарды, кемелерді, өндірістік құрылыстармен кешендерді жобалау;
3. цехты, мекемені, сондай–ақ әскери құрамалар мен бөлімшелерді ұйымдастыру, жоспарлау және басқару;
4. ғылыми–зерттеулер, медициналық және техникалық диагностикалау, статистика деректерін өңдеу және есепке алу, бағдарламалау, инженерлік есептеу т.б. автаматтандырылады.
5. Автоматтандырудың мақсаты – еңбек өнімділігі мен өнім сапасын арттыру, жоспарлау, басқару жұмыстарын тиімділендіру, денсаулыққа зиянды жұмыстан адамды босату. Автоматтандыру ғылыми–техникалық прогрестің басты бір бағыты саналады.
Автоматтандыру (Автоматизация) – адамды материалдар, энергия және ақпарат қабылдау, жеткізу, сақтау, өндеу және пайдалану процестеріне тікелей араласудан толық немесе жартылай босату үшін техникалық, программалық және басқа құралдар мен әдістер кешенін пайдалану процесі.
Автоматтандыру – энергияны, материал мен ақпарат түрлерін өндіру, тасымалдау және пайдалану үрдісінде адамның тікелей қатысуын толығынан немесе жартылай босатып, оның орнына басқару жүйесін, экономика–математикалық әдістер мен техникалық құралдарды қолдану.
Қазіргі танда автоматты басқару және реттеу жүйелері өндіріске мұнай саласына көлік саласына ауыл шаруашылығына және түрмыста кенінең енгізілуде жыл сайын сан түрлі станок автоматтарды, робаттарды автоматтандырылған қондырғыларды өндіруге, оларды қолдануға деген сұраныс жоғарлаудан, әр түрлі технологиялық процестерді автоматтандыру үлкен қарқыммен жүргізілуде. Автоматты басқару және реттеу жүйелері нақты заңдармен басқару және реттеу әдістеріне сәйкес берілген фуекцияларды орындайтын элементтермен құрылғылардан құралады.
Автоматты құрылғылардың атқаратын қызметі сан алуан түрлі, олар кез–келген салада манызды функцияларды атқарады мысалы: Өндіріс механизмдерін қозғалысқа келтіреді, алыстан басқару, реттеуге және бақылауға мүмкіндік береді.
Жаңажол газ өңдеу зауытының техникалық жағдайын жақсарту және қуатын өсiру есебiнен Ақтөбе облысының Жаңажол кен орнында мұнай және газ өндiрудi арттыру мақсатында төмендегідей жобалар құрылды.
Облыста жылды жемісті қорытындылаған кәсіпорындардың алдыңғы қатарындағы «СНПС-Ақтөбемұнайгаз» АҚ межеленген 6180 мың тонна орнына 6200 мың тонна мұнай өндіруге қол жеткізді.
1. технологиялық, энергетикалық, коліктік, өндірістік процестер;
2. күрделі агрегаттарды, кемелерді, өндірістік құрылыстармен кешендерді жобалау;
3. цехты, мекемені, сондай–ақ әскери құрамалар мен бөлімшелерді ұйымдастыру, жоспарлау және басқару;
4. ғылыми–зерттеулер, медициналық және техникалық диагностикалау, статистика деректерін өңдеу және есепке алу, бағдарламалау, инженерлік есептеу т.б. автаматтандырылады.
5. Автоматтандырудың мақсаты – еңбек өнімділігі мен өнім сапасын арттыру, жоспарлау, басқару жұмыстарын тиімділендіру, денсаулыққа зиянды жұмыстан адамды босату. Автоматтандыру ғылыми–техникалық прогрестің басты бір бағыты саналады.
Автоматтандыру (Автоматизация) – адамды материалдар, энергия және ақпарат қабылдау, жеткізу, сақтау, өндеу және пайдалану процестеріне тікелей араласудан толық немесе жартылай босату үшін техникалық, программалық және басқа құралдар мен әдістер кешенін пайдалану процесі.
Автоматтандыру – энергияны, материал мен ақпарат түрлерін өндіру, тасымалдау және пайдалану үрдісінде адамның тікелей қатысуын толығынан немесе жартылай босатып, оның орнына басқару жүйесін, экономика–математикалық әдістер мен техникалық құралдарды қолдану.
Қазіргі танда автоматты басқару және реттеу жүйелері өндіріске мұнай саласына көлік саласына ауыл шаруашылығына және түрмыста кенінең енгізілуде жыл сайын сан түрлі станок автоматтарды, робаттарды автоматтандырылған қондырғыларды өндіруге, оларды қолдануға деген сұраныс жоғарлаудан, әр түрлі технологиялық процестерді автоматтандыру үлкен қарқыммен жүргізілуде. Автоматты басқару және реттеу жүйелері нақты заңдармен басқару және реттеу әдістеріне сәйкес берілген фуекцияларды орындайтын элементтермен құрылғылардан құралады.
Автоматты құрылғылардың атқаратын қызметі сан алуан түрлі, олар кез–келген салада манызды функцияларды атқарады мысалы: Өндіріс механизмдерін қозғалысқа келтіреді, алыстан басқару, реттеуге және бақылауға мүмкіндік береді.
Жаңажол газ өңдеу зауытының техникалық жағдайын жақсарту және қуатын өсiру есебiнен Ақтөбе облысының Жаңажол кен орнында мұнай және газ өндiрудi арттыру мақсатында төмендегідей жобалар құрылды.
Облыста жылды жемісті қорытындылаған кәсіпорындардың алдыңғы қатарындағы «СНПС-Ақтөбемұнайгаз» АҚ межеленген 6180 мың тонна орнына 6200 мың тонна мұнай өндіруге қол жеткізді.
1)А.Ф Колягин « Автоматизация производственных процесов и АСУТП газонефтепроводов»
2)В.И Мичков, А.Г Арнополин « Электро-оборудование насосных и компрессорных станций» Москва «Недра» 1991
3)В.Г Зезин, В.А Лазуков « Определение росхода сплошных сред методом переменного перепада давления» Челябинск 2007
4)М.Ю Трахова « Автоматизация производственных процесов в трубопровдном транспорте» Часть 1
5)«Техникалық терминдео» сөздігі Алматы 2009
2)В.И Мичков, А.Г Арнополин « Электро-оборудование насосных и компрессорных станций» Москва «Недра» 1991
3)В.Г Зезин, В.А Лазуков « Определение росхода сплошных сред методом переменного перепада давления» Челябинск 2007
4)М.Ю Трахова « Автоматизация производственных процесов в трубопровдном транспорте» Часть 1
5)«Техникалық терминдео» сөздігі Алматы 2009
Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:
КІРІСПЕ
Автаматтандыру – техникалық құрал – жабдықтарды, сондай–ақ энергияны,
материалды және ақпаратты алу, түрлендіру, жеткізу (тасымалдау),
пайдалану процестеріне адамның тікелей не ішінара қатысуын босататын
экономикалық–материалдық тәсілдермен басқару жүйесін пайдалану. Онда:
1. технологиялық, энергетикалық, коліктік, өндірістік процестер;
2. күрделі агрегаттарды, кемелерді, өндірістік құрылыстармен кешендерді
жобалау;
3. цехты, мекемені, сондай–ақ әскери құрамалар мен бөлімшелерді
ұйымдастыру, жоспарлау және басқару;
4. ғылыми–зерттеулер, медициналық және техникалық диагностикалау,
статистика деректерін өңдеу және есепке алу, бағдарламалау, инженерлік
есептеу т.б. автаматтандырылады.
5. Автоматтандырудың мақсаты – еңбек өнімділігі мен өнім сапасын арттыру,
жоспарлау, басқару жұмыстарын тиімділендіру, денсаулыққа зиянды жұмыстан
адамды босату. Автоматтандыру ғылыми–техникалық прогрестің басты бір
бағыты саналады.
Автоматтандыру (Автоматизация) – адамды материалдар, энергия және
ақпарат қабылдау, жеткізу, сақтау, өндеу және пайдалану процестеріне
тікелей араласудан толық немесе жартылай босату үшін техникалық,
программалық және басқа құралдар мен әдістер кешенін пайдалану процесі.
Автоматтандыру – энергияны, материал мен ақпарат түрлерін өндіру,
тасымалдау және пайдалану үрдісінде адамның тікелей қатысуын толығынан
немесе жартылай босатып, оның орнына басқару жүйесін,
экономика–математикалық әдістер мен техникалық құралдарды қолдану.
Қазіргі танда автоматты басқару және реттеу жүйелері өндіріске мұнай
саласына көлік саласына ауыл шаруашылығына және түрмыста кенінең
енгізілуде жыл сайын сан түрлі станок автоматтарды, робаттарды
автоматтандырылған қондырғыларды өндіруге, оларды қолдануға деген сұраныс
жоғарлаудан, әр түрлі технологиялық процестерді автоматтандыру үлкен
қарқыммен жүргізілуде. Автоматты басқару және реттеу жүйелері нақты
заңдармен басқару және реттеу әдістеріне сәйкес берілген фуекцияларды
орындайтын элементтермен құрылғылардан құралады.
Автоматты құрылғылардың атқаратын қызметі сан алуан түрлі, олар
кез–келген салада манызды функцияларды атқарады мысалы: Өндіріс
механизмдерін қозғалысқа келтіреді, алыстан басқару, реттеуге және
бақылауға мүмкіндік береді.
Жаңажол газ өңдеу зауытының техникалық жағдайын жақсарту және қуатын
өсiру есебiнен Ақтөбе облысының Жаңажол кен орнында мұнай және газ
өндiрудi арттыру мақсатында төмендегідей жобалар құрылды.
Облыста жылды жемісті қорытындылаған кәсіпорындардың алдыңғы
қатарындағы СНПС-Ақтөбемұнайгаз АҚ межеленген 6180 мың тонна орнына
6200 мың тонна мұнай өндіруге қол жеткізді. Мұндай табысқа Жаңажол мұнай-
газ өңдеу кешені де қомақты үлес қосты. Кешен директоры Тоқтар
Ашықбаевтың айтуынша, мұнда 2011 жылы жоспардағы 200 мың тонна орнына 208
мың тонна сұйытылған, облысқа берілетін тиісінше 2673 млн. текше метр
орнына 2700 млн. текше метр өңделген мұнайға ілеспе газ өндірілді. Ақтөбе
өңірінде он төрт жылға жуық уақыт жұмыс істеп жатқан акционерлік қоғамның
негізгі ірі өндірістік буыны болып табылатын кешенде ірі индустриялық-
инновациялық жоба жүзеге асырылуда. Ол №3 газ өңдеу зауытын толық
қуатында іске қосу болып табылады.
Жаңажол мұнай-газ өңдеу кешені де түлеген тәуелсіз елімізбен бірге
ілгеріге іркіліссіз қадам жасауда. Бір сәт кәсіпорын тарихына көз салсақ,
шағын газ өңдеу цехынан бастау алған кешеннің келешегі кемел, болашағы
зор өндіріс орны екенін аңғарамыз. №1 газ өңдеу зауыты 1984 жылы
пайдалануға берілді. 2000-2003 жылдары бұл зауыт 5,5 миллион долларға
қайта жарақтандырылды. Қайта жарақтандырылған зауыттың жылдық қуаты 3
млн. тонна мұнай, 800 млн. текше метр көмірсутекті газ, 18,6 мың тонна
күкірт өндіруге ғана жеткілікті болды. Уақыт өте келе мұнай өндірудің
артуына байланысты бұл қуат аздық ететіні байқалды. Сөйтіп, 2003 жылы
жылдық қуаты 2 миллион тонна тауарлы мұнай, 1400 миллион тонна
көмірсутекті газ, 48,5 мың тонна күкірт, 60 мың тонна сұйытылған газ
өндіруге мүмкіндік беретін №2 газ өңдеу зауыты іске қосылды.
Ақтөбе. 11 желтоқсан. "Қазақстан Бүгін" - Үшінші Жаңажол газ өңдеу
зауытының бірінші кезегі пайдаланылуға қосылып, Ақтөбе облысының алдыңғы
қатарлы макро жобалардың бірі жүзеге асырылды. Бұл туралы жобаның тұсау
кесерінде ҚР премьер-министрі Кәрім Мәсімов айтты.
К. Мәсімовтың сөздері бойынша, "жоғары технологиялық өнідірістің
ашылуы- бұл Қазақстанның 2015 жылға дейін индустриалды-инновациялық даму
стратегиясында белгіленген міндеттердің бірінің орындалғандығы".
Сондықтан, мемлекет басшысының ұсынысымен құрылған "Қазақстанның 30
корпоративтік жетекшісі" атты жалпы халықтық бағдарламасына Ақтөбе
облысының қатысуы стратегияны орындау барысындағы жаңа кезеңі болды.
"Отыздың қатарында, сіздердің алты басты жобаларыңыз бар. Бұл не
деген сөз, яғни, елде бастамасын алған $5 млрд-тың $3 млрд сіздердің
облыстарыңызға келеді", - деп атап өтті К. Мәсімов.
"СНПС-АқтөбеМұнайГаз" компаниясының үшінші Жаңажол газ өңдеу
зауытының құрылысын салуы, еліміздегі мұнайгаз саласындағы алдыңғы
жобалардың бірі болып отыр. Жобаның құны $800 млн, ал қосалқы нысандарын
қосқанда- $1 млрд құрайды.
Нысандар үш кезеңмен іске қосылады. Қорытындысында зауыт жылына
6 млрд. текше метр өңделген газбен қамтамасыз етеді. Зауыттың бірінші
кезеңі-2007 жылдың желтоқсанында, екіншісі-2008 жылдың 4 тоқсанында,
толық іске қосылуы 2010 жылы болады деп жоспарланған.
2007 жылы пайдалануға берілген №3 газ өңдеу зауытының бірінші
кезегінің жылдық қуаты 2 миллиард текше метр тауарлы газ, 54,0 мың тонна
күкірт, 156,0 мың тонна сұйытылған газ, 99,0 мың тонна жеңіл мұнай
өндіруге есептелген.
Бұл зауыттың екінші және үшінші кезегін пайдалануға беру биылғы
жылдың еншісіндегі шаруа десек, осы екінші және үшінші кезектері іске
қосылғанда бұл зауытта жылына 6,0 миллиард тонна тауарлы газ, 182,0 мың
тонна күкірт, 474,0 мың тонна сұйытылған газ, 1031,0 мың тонна конденсат,
221,0 мың тонна жеңіл мұнай өндірілетін болады. Сондай-ақ, бұл жоба
салынып жатқан Бейнеу-Бозой-Шымкент газ құбыры арқылы еліміздің
оңтүстігін ілеспе арзан газбен қамтамасыз ету мәселесін шешуге алғышарт
жасайды.
30 корпоративтік көшбасшы жобасына енгізілген №3 зауыттың бірінші
кезегі де қысқа мерзімде іске қосылды. Оған акционерлік қоғам 474 миллион
доллар инвестиция салды. Зауытта Parsons Merichem компаниясының осы
заманғы жетілдірілген газ тазарту қондырғылары, процестерді басқарудың
жоғарғы сапалы DCS автоматты жүйелері және АҚШ-тың компрессорлық
қондырғылары пайдаланылады. Сондықтан да мамандар түрлі қайта даярлау
курстарынан өтіп, шеберліктерін жетілдіріп отырады, жас мамандар Қытайда,
Ресейде тәжірибеден өтеді. Жалпы, №3 газ өңдеу зауыты толық қуатына
шыққанда кешеннің жылдық қуаты 8 миллиард текше метр тауарлы газ, 1
миллион тонна конденсат, 470 мың тонна сұйытылған газ өндіруге мүмкіндік
береді. Жобаны жүзеге асыру барысында құны 37 миллион АҚШ доллары тұратын
өнімділігі 45 МВт газ-турбиналы станса, зауытқа барлау блогынан аралас
газ жеткізетін 45 шақырымдық құбыр, сығымдау компрессорлық стансасы,
Жаңажол-КС-13 магистралды газ құбыры пайдалануға берілді. Бұл осы
магистралды құбыр бойындағы бірталай елді мекеннің көгілдір отынның
игілігін көруіне жол ашты. Сондай-ақ, тазаланбаған газды жер асты
қойнауына айдайтын газ лифтілік қондырғы іске қосылды. Бұл стансаның іске
қосылуы жер асты қойнауының қысымын тұрақтандыруды қамтамасыз етеді.
Сондай-ақ өнімділігі тәулігіне 7000 текше метрді құрайтын мұнайға ілеспе
суды қайта жер асты қойнауына беру үшін тазалап беретін қондырғы іске
қосылды. Бұл қондырғыдан шыққан су сапасы технологиялық талаптарға сәйкес
тазаланады.
Көзделгеніндей, жұмыспен қосымша 1 мың адам қамтамасыз етіледі.
Сонымен қатар, зауыт облыстық өндіріс орындарын және тұрғындарды арзан
көгілдір отынмен қанағаттандырады.
Бұрындары ауада жағылып келген газдың көлемі анағұрлым қысқарды.
Ауада жағылатын газ көлемі 2007 жылмен салыстырғанда, бес есеге жуық
азайған. Тиісінше ауаға шығарылатын зиянды заттар да осыншама кеміді. №3
зауыттың екінші және үшінші кезектері толық іске қосылғанда алауды
ауыздықтауға толық мүмкіндік туады, тек газ ауада технологиялық
қажеттілікке аз мөлшерде ғана жағылатын болады. Бұл өз кезегінде мұнайға
ілеспе газды толық өңдеуге, ауаға шығатын зиянды заттарды азайтуға,
экологиялық жағдайды жақсартуға, өндірілетін өнімдер сапасын арттыруға,
өңірдегі кәсіпорындар мен тұрғындарды арзан көгілдір отынмен қамтамасыз
етуге, өнімнің әлемдік рынокқа шығуына алғышарт жасайды.
Жаңа заводтың басты жобалаушысы Синьзян жобалық институты, КНР болып
табылады. Завод құрылысы Қытай ұлттық инженерлік компаниясымен жүзеге
асуда. Завод мұнай және газ дайындау қондырғыларының және күкірт және
жеңіл көмірсутектер алудың екі кезекте дайындаған.
Мұнай дайындау цехы (ЦПЕ-2)
Жаңа заводтың мұнай дайындау цехына келесі қондырғылар кіреді:
мұнай сепарациясы 1 және 2 кезек, 2 млн тжыл
мұнай дайындау 1 және 2 кезек, 2 млн тжыл
мұнайды терең дегазациялау қондырғысы, 2 млн тжыл
мұнай дайындау қондырғысы әзірге жобаға шыққан жоқ, себебі мұнайдың
қажетті көлемінің жоқтығына байланысты. Сол себепті эксплуатацияда
қазіргі уақытта тек қана 1 кезек орнатылған.
Газды дайындау және күкірт алу цехы
Цех құрамына кіретін қондырғылар:
күкірттен тазарту қондырғысы 1 және 2 кезек – жалпы өнімділігі 1400
млн м3жыл.
Газды кептіру қондырғысы 1 және 2 кезек – 1400 млн м3жыл
Күкірт алу қондырғысы 1 және 2 кезек – 138,56 тоннатәулігіне
Жеңіл көмірсутектерді алу қондырғысы 1 және 2 кезек.
I. ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1. Автоматтандырылатын технологиялық процесс
туралы мәлімет беру
Сепаратор (латынша separator — бөлгіш)
—газдан сұйық немесе қатты бөлшекте рді, сұйықтықтан қатты бөлшектерді
бөлу және сұйық немесе қатты бөлшектер қоспасын құрамдас бөліктерге
ажыратуға арналған аппарат. Сепаратордың бірнеше түрі белгілі: центрден
тебусепараторлары (центрифугалар) неғұрлым ауыр сұйықтықтар мен
сұйықтықтағы қатты бөлшектер қоспасын центрдентебу күшінің шеткі
аймақтарға әсер етуі нәтижесін де сығып, бөледі (мысалы, сүт сепараторы).
Магниттік сепараторлар электрмагнит әсері мен магнитт ібөлшектерді
(мысалы, темір, кобальт, т.б. кентастарын) магнитті емес (мысалы, бос
топырақтан) бөлшектерден немесе әртүрлі бөлшектер тасқынын неғұрлым
магниттілігі төмен бөлшектер денбөледі. Тұнбалық сепараторлар бір-бірімен
араласпайтын екісұйықтықты резервуардатұндыру жолымен бөлуде қолданылады.
Олардан шығатын түтіктің жоғарғысы — жеңіл, төменгісі ауыр сұйықтықтарға
арналады. Әртүрлі физикалық қағидалар негізінде жұмыс істейтін
сепаратордың басқа да типтері бар (мысалы, элекрстатикалық, тәждік,
т.б.).
Мұнай-газ сепараторы – мұнай кәсіпшілігінде мұнай газын мұнайдан бөлуге
арналған құрылғы. Пішіні (цилиндрлік, сфералық), кеңістіктегіорны
(вертикаль, горизонталь), негізгі күштерінің байқалусипаты
(гравитациялық,инерциялық, орталықтан тепкіш), жұмыс қысымының шамасы
(0,6 Мпа-ға дейінгі төмен қысымды, 0,6-2,5 Мпа-ға дейінгі орташа қысымды,
2,5 Мпа-дан астам жоғары қысымды), бөлінетін фазалар саны (екі фазалы,
үшфазалы) бойынша ажыраталады. Үшфазалы сепаратор мұнай мен газды ғана
емес, қойнауы қатты ажыратады. Атқаратын қызметіне, конструкциясы мен
көлеміне, ұңғыма өнімінің физикалық-химиялық қасиеттеріне қарай өткізу
мүмкіндігі 500 ден 20 мың м3тәулікке (сұйық бойынша) жетеді.
2. Бақыланатын, реттелетін және сигналданатын
параметрлерін таңдау
Серарация процесінің температурасы мен қысымы тазаланатын мұнай
қасиетіне байланысты. Тұтқырлығы төмен тұрақты эмульсия түзбейтін жеңіл
мұнайларды сулардан айыру 80-1000С температурада Маңғыстау мұнайына 130-
1400С температурада жүргізіледі.
Сепарация температурасын көтеру электр ток өткізгіштікті және ток
күшін көтереді, изолятор жұмысын күрделендіреді. Деэмульгаторды мұнайға
біркелкі беру үшін үлкен мән атқарады. Деэмульгаторлардың шығыны 10-30гт-
ға дейін және ол су мен мұнайдың түзілген эмульсия тұтқырлығына
байланысты. Өндірісте деэмульгаторларды органикалық еріткіштерде
концентрациялық ерітіндеі күйінде шығарады, олардан қолдану алдында 1-5%
судағы ерітіндісін даярлайды. Сілтіні мұнайға бос күкіртті сутегімен
жүретін коррозиядан басуү шін береді. Жуу суы есебінде өзен суын, бу
конденсатын және айналма су жүйесінің суын қолданады.
ЭТТҚ тәжіриесі көрсеткендей, терең сусыздандыру үшін мұнайға 10-15%-
ке дейін ағын суды қосу қажет. Әр сусыздандыру сатысында суды қайта
пайдалану желісі нәтижесінде таза суды пайдалану шығынын қондырғы бойынша
2,5%-ке дейін азайтады.
Технологиялық режимнің көрсеткіштері жобамен төмендегідей:
Мұнайды қыздыру температурасы, 0С 130-140
Электродегидратордағы қысым, МПа
1-сатысында 1,6
2-сатысында 1,2
Электродаралық кеңістіктегі кернеу,кВт 33
Жуатын су шығыны
1-сатысында 5-
ке дейін
2-сатысында 3-
ке дейін
Судың мұнайдағы мөлшері
ЭТТҚ дейін 1,0
ЭТТҚ кейін 0,1-
0,15
Тұздар мөлшері, мгл
ЭТТҚ дейін 1800-
ге дейін
ЭТТҚ кейін 5-
ке дейін
Бақыланатын параметрлердің тізімі:
o ЭДГ- де газдық шапканың болуы;
o ЭДГ- де фаза аралық деңгейі, қысымы, температурасы;
o Трансформатор қоршауларын ашу;
o Трансформаторды басқару локальды панелдерінде кнопкаларды басу;
o Трансформатордағы майдың деңгейі және температурасы, тогы, кернеуі;
o Оперативті кернеудің болуы;
o Трансформатордың жағдайы (іске қосылғанажыратылған);
Басқарушы әсерлердің тізімі:
o Дренажды судың ағып кетуін реттеуші клапанды аналогты басқару сигналдары
(ЭДГ-де фаза аралық деңгейі бойынша реттеу);
o Жарық және дыбыс дабылқаққыштарының іске қосылуына берілетін дискретті
сигналдар;
o ЭДГ трансформаторын іске қосуажырату дискретті сигналдары.
Сепарациялау температурасын көтеру электр ток өткізгіштікті және ток
күшін көтереді, изолятор жұмысын күрделендіреді. Деэмульгаторды мұнайға
біркелкі беру үшін үлкен мән атқарады. Деэмульгаторлардың шығыны 10-30гт-
ға дейін және ол су мен мұнайдың тұзілген эмульсия тұтқырлығына
байланысты. Өндірісте деэмульгаторларды органикалық еріткіштерде
концентрациялық ерітіндеі күйінде шығарады, олардан қолдану алдында 1-5%
судағы ерітіндісін даярлайды. Сілтіні мұнайға бос күкіртті сутегімен
жүретін коррозиядан басу үшін береді. Жуу суы есебінде өзен суын, бу
конденсатын және айналма су жүйесінің суын қолданады.
II. АРНАЙЫ БӨЛІМ
2.1 Технологиялық процесті автоматтандырудың
функционалдық схемасын қарастыру
Көмірсутектік газ даралынуы бойынша біріншілік және екіншілік болып
бөлінеді.
Біріншілік көмірсутектік газдар деп жер қойнауынан, яғни газ кен
Мұнайды біріншілік және екіншілік өңдеу кезінде алынған газдарды
екіншілік
Белгілі көмірсутекті газдар кездесетін орнына қарай табиғи, газды
Табиғи газ негізі 82-98% метаннан және молекулалық массасы төмен
Мұнайға ілеспе газдар құрамында пропан, бутан және бензин фракциясының
Газ конденсатты кенорнындағы газдың негізгі бөлігі метаннан
Негізгі бөлігі ауыр көмірсутектерден тұратын мұнайға ілеспе газдарды газ
Газды тасымалдау
Магистралдық газ құбырынан газды өндірген жерінен газ таратушы
станцияларға,
Қазіргі кезде магистралды газ құбырлары 7,5 МПа қысымда, газ
Дегенмен, газдың меншікті көлемі жағынан бірдей немесе айдау кезіндегі
Магистралдық газ құбырының тағы бір ерекшелігіне құбыр ішінде гидраттық
Соңғы, ең басты ерекшілігі газдың құбыр мен үздіксіз жүріп тұруына
Магистралдық газ құбырының құрамында мынадай басты кешендер: газ
Газ өндірісінен газдыжинауыш торап арқылы бас
Газды тасымалдауға дайындау
Табиғи газ кен орындарынан тамшы түріндегі газ конденсат
Гравитациялық сепаратор горизантальды, вертикальды және шар тәрізді
болады. Бұл
1 – 3 газ кіру және тұндыру шекарасы; 4
Сурет 1 – Гравитационды сепаратор
Инерциялық насадкалы сепаратор беттік ауданы бар насадкалар мен
толтырылған сепаратордың
Ортадан тепкіш сепараторларда газдытамшыдан газдың айналымы кезінде пайда
1 – корпус; 2 – ішкі газ өткізгішқұбыр;
Сурет – 2 Ортадан тепкіш сепараторлар
Филтрлеуші сепараторларды соңғы тазалауда қолданады. Осы сепаратордың бір
кен орындарын өңдегенде мынадай технологиялық қондырғылар
а) төменгі қызуайырғыштар штуцердегі жоғарғы қысымдағы газдың
редукциялану
б) арнаулы мұздатқыш машиналардан шығатын, суық пен істейтін төменгі
қызулы
в) газды сусыздандыру және бензинсіздендіру үшін адсорбциялайтын,
абсорбциялайтын қондырғы;
г) газды адсорбция гликолдық жолмен кептіру үшін арналған қондырғы;
Агрессивтік компонентері бар газдардан, олардың мөлшерін белгілі шекке
дейін
Газды кептіру және тазалау тікелей кен орындарында немесе магистралдық
Газдың кептірілуі газ құбырында су буы және кристаллогидраттар
түзілмейтін
Газды күкіртті сутектен тазалағанда, ондағы газдың мөлшері 100 м3-ге
Егер газ конденсат ұңғымаларының өнімдерінде су, сұйық көмірсутектері,
күкіртті
Құрамында күкіртсутек және көмірқышқылы болмаса, ондай газды
Газды судан кептіру және көмірсутект конденсаттан бөлу үшін келесі
Сұйық сіңіргіштер арқылы абсорбция және қатты сіңір уші заттар мен
адсорбция
Газды дайындау қондырғыларында күрделі және қымбат жабдықтар, аппараттар
және
Газ дайындаудың барлық қондырғыларында конструкциясы әртүрлі газ
Компрессор жіктелуі
Газдарды сығу және тасымалдау үшін пайдаланылатын машиналарды
компрессорлар деп
Сығылған газ қысымының P2 бастапқы газ қысымына P1 қатынасы
Желдеткіштер (сығудәрежесі 1,1 кіші) көп мөлшердегі газдарды тасымалдау
Газүрлегіштер (сығудәрежесі 1,1-3) газ құбырларында кедергілер едәуір көп
Компрессорлар (сығудәрежесі 3тенүлкен) жоғары қысымдар алу
Вакуум насостар – қысымы атмосфера қысымынан кем болған
Компрессорлар сығылатын газ табиғатына байланысты ауалы, оттекті, азотты,
гелийлі
Сурет 4 – Механикалық компрессорлардың жұмыс жасау принціпі бойынша
Көлемдік компрессорлардың ішінде ең көптаралған поршенді және роторлы
Поршендік компрессорлардың қызметі компрессорлық цилиндрдің жұмысшы
көлемінің өзгеруі нәтижесінде
Бір сатылы поршенді компрессордың құрылысы поршенді насосқа ұқсайды
(сурет
Сығу сатысын компрессорлық машинаның бір бөлігі ретінде қарастырады.
Мұндай
Кемшілігі – құрылысының күрделілігіне байланысты экономикалық жағынан
тиімсіз.
Сурет 5 – жай (а) және (б) әрекетті поршенді
Роторлы компрессорларда, сығылған газдың қысымы компрессор тұрқысында
(корпусында) жанасқан
Олар ықшамдылығымен ерекшеленеді, тығыздығы әртүрлі газ үшін қолданылады
Кемшілігі – құрылысы, қызметі және жөндеу өте күрделі, дірілі
1 – ротор; 2 – еркін қозғалатын пластиналар; 3
Сурет 6 – Пластиналы роторлы компрессор
Динамикалық компрессорлардың ішіндегі негізгілері ортадан тепкіш, осьтік
және құрылыстық
Ортадан тепкіш компрессорлардың қызметі ортадан тепкіш насос қызыметі
неұқсас.Ортадан
Желдеткіштер төмен қысымды, орта қысымды, жоғары қысымды болып үш
Ал көпсатылы қозғалмайтын қырлармен жабдықталған турбогазүрлегіштердің
жұмысшы доңғалақтарының диаметрлері
Турбогазүрлегіштерге қарағанда жоғары сығу дәрежесін алу үшін
турбокомпрессорлар қолданылады.
1 – корпус; 2, 3, 4, 5 – төртінші
Сурет 7- Көпсатылы турбокомпрессор
Осьтік компрессордың (сурет 8) негізгі бөліктері 4 жұмысшы қалақшалары
Осьтік компрессор сығу дәрежесі аз (3,5-4) көпкөлемді газдарды
1, 3 – кіру және шығу патрубкалары; 2
Сурет 8 – Осьтік компрессор
1.5 Компрессорлы станциялар
Компрессорлық станциялар газ құбырының өткізгіштік қабілетін арттыру
мақсатында газ
Компрессорлық станциялар құрылымының кешенінде келесі объектілер мен
құрылымдар болуы
бір немесе бірнеше компрессорлық цехтар;
жинау жүйесі, механикалық және сұйық қоспаларды бөліп шығару
электрмен жабдықтау, сумен қамтамасыз ету, канализация, байланыс,
найзағайдан
қосалқы және көмекші объектілер.
Осылайша, компрессорлар орналасатын ғимараттан басқа компрессорлық
станциялар аумағында мыналар
суменциркуляцияны (тұйықталған) қамтамасыз ету үшін сорап орналасатын
суды салқындатуға арналған құрылғы;
газды сұйықтан және механикалық қоспалардан алдын ала
майды ажыратқыштар, мұздатқыштар, мұздатқышқа тұрып қалған конденсатты
бөлуге газды өлшеу пункті;
мұздатқыштардан ... жалғасы
Автаматтандыру – техникалық құрал – жабдықтарды, сондай–ақ энергияны,
материалды және ақпаратты алу, түрлендіру, жеткізу (тасымалдау),
пайдалану процестеріне адамның тікелей не ішінара қатысуын босататын
экономикалық–материалдық тәсілдермен басқару жүйесін пайдалану. Онда:
1. технологиялық, энергетикалық, коліктік, өндірістік процестер;
2. күрделі агрегаттарды, кемелерді, өндірістік құрылыстармен кешендерді
жобалау;
3. цехты, мекемені, сондай–ақ әскери құрамалар мен бөлімшелерді
ұйымдастыру, жоспарлау және басқару;
4. ғылыми–зерттеулер, медициналық және техникалық диагностикалау,
статистика деректерін өңдеу және есепке алу, бағдарламалау, инженерлік
есептеу т.б. автаматтандырылады.
5. Автоматтандырудың мақсаты – еңбек өнімділігі мен өнім сапасын арттыру,
жоспарлау, басқару жұмыстарын тиімділендіру, денсаулыққа зиянды жұмыстан
адамды босату. Автоматтандыру ғылыми–техникалық прогрестің басты бір
бағыты саналады.
Автоматтандыру (Автоматизация) – адамды материалдар, энергия және
ақпарат қабылдау, жеткізу, сақтау, өндеу және пайдалану процестеріне
тікелей араласудан толық немесе жартылай босату үшін техникалық,
программалық және басқа құралдар мен әдістер кешенін пайдалану процесі.
Автоматтандыру – энергияны, материал мен ақпарат түрлерін өндіру,
тасымалдау және пайдалану үрдісінде адамның тікелей қатысуын толығынан
немесе жартылай босатып, оның орнына басқару жүйесін,
экономика–математикалық әдістер мен техникалық құралдарды қолдану.
Қазіргі танда автоматты басқару және реттеу жүйелері өндіріске мұнай
саласына көлік саласына ауыл шаруашылығына және түрмыста кенінең
енгізілуде жыл сайын сан түрлі станок автоматтарды, робаттарды
автоматтандырылған қондырғыларды өндіруге, оларды қолдануға деген сұраныс
жоғарлаудан, әр түрлі технологиялық процестерді автоматтандыру үлкен
қарқыммен жүргізілуде. Автоматты басқару және реттеу жүйелері нақты
заңдармен басқару және реттеу әдістеріне сәйкес берілген фуекцияларды
орындайтын элементтермен құрылғылардан құралады.
Автоматты құрылғылардың атқаратын қызметі сан алуан түрлі, олар
кез–келген салада манызды функцияларды атқарады мысалы: Өндіріс
механизмдерін қозғалысқа келтіреді, алыстан басқару, реттеуге және
бақылауға мүмкіндік береді.
Жаңажол газ өңдеу зауытының техникалық жағдайын жақсарту және қуатын
өсiру есебiнен Ақтөбе облысының Жаңажол кен орнында мұнай және газ
өндiрудi арттыру мақсатында төмендегідей жобалар құрылды.
Облыста жылды жемісті қорытындылаған кәсіпорындардың алдыңғы
қатарындағы СНПС-Ақтөбемұнайгаз АҚ межеленген 6180 мың тонна орнына
6200 мың тонна мұнай өндіруге қол жеткізді. Мұндай табысқа Жаңажол мұнай-
газ өңдеу кешені де қомақты үлес қосты. Кешен директоры Тоқтар
Ашықбаевтың айтуынша, мұнда 2011 жылы жоспардағы 200 мың тонна орнына 208
мың тонна сұйытылған, облысқа берілетін тиісінше 2673 млн. текше метр
орнына 2700 млн. текше метр өңделген мұнайға ілеспе газ өндірілді. Ақтөбе
өңірінде он төрт жылға жуық уақыт жұмыс істеп жатқан акционерлік қоғамның
негізгі ірі өндірістік буыны болып табылатын кешенде ірі индустриялық-
инновациялық жоба жүзеге асырылуда. Ол №3 газ өңдеу зауытын толық
қуатында іске қосу болып табылады.
Жаңажол мұнай-газ өңдеу кешені де түлеген тәуелсіз елімізбен бірге
ілгеріге іркіліссіз қадам жасауда. Бір сәт кәсіпорын тарихына көз салсақ,
шағын газ өңдеу цехынан бастау алған кешеннің келешегі кемел, болашағы
зор өндіріс орны екенін аңғарамыз. №1 газ өңдеу зауыты 1984 жылы
пайдалануға берілді. 2000-2003 жылдары бұл зауыт 5,5 миллион долларға
қайта жарақтандырылды. Қайта жарақтандырылған зауыттың жылдық қуаты 3
млн. тонна мұнай, 800 млн. текше метр көмірсутекті газ, 18,6 мың тонна
күкірт өндіруге ғана жеткілікті болды. Уақыт өте келе мұнай өндірудің
артуына байланысты бұл қуат аздық ететіні байқалды. Сөйтіп, 2003 жылы
жылдық қуаты 2 миллион тонна тауарлы мұнай, 1400 миллион тонна
көмірсутекті газ, 48,5 мың тонна күкірт, 60 мың тонна сұйытылған газ
өндіруге мүмкіндік беретін №2 газ өңдеу зауыты іске қосылды.
Ақтөбе. 11 желтоқсан. "Қазақстан Бүгін" - Үшінші Жаңажол газ өңдеу
зауытының бірінші кезегі пайдаланылуға қосылып, Ақтөбе облысының алдыңғы
қатарлы макро жобалардың бірі жүзеге асырылды. Бұл туралы жобаның тұсау
кесерінде ҚР премьер-министрі Кәрім Мәсімов айтты.
К. Мәсімовтың сөздері бойынша, "жоғары технологиялық өнідірістің
ашылуы- бұл Қазақстанның 2015 жылға дейін индустриалды-инновациялық даму
стратегиясында белгіленген міндеттердің бірінің орындалғандығы".
Сондықтан, мемлекет басшысының ұсынысымен құрылған "Қазақстанның 30
корпоративтік жетекшісі" атты жалпы халықтық бағдарламасына Ақтөбе
облысының қатысуы стратегияны орындау барысындағы жаңа кезеңі болды.
"Отыздың қатарында, сіздердің алты басты жобаларыңыз бар. Бұл не
деген сөз, яғни, елде бастамасын алған $5 млрд-тың $3 млрд сіздердің
облыстарыңызға келеді", - деп атап өтті К. Мәсімов.
"СНПС-АқтөбеМұнайГаз" компаниясының үшінші Жаңажол газ өңдеу
зауытының құрылысын салуы, еліміздегі мұнайгаз саласындағы алдыңғы
жобалардың бірі болып отыр. Жобаның құны $800 млн, ал қосалқы нысандарын
қосқанда- $1 млрд құрайды.
Нысандар үш кезеңмен іске қосылады. Қорытындысында зауыт жылына
6 млрд. текше метр өңделген газбен қамтамасыз етеді. Зауыттың бірінші
кезеңі-2007 жылдың желтоқсанында, екіншісі-2008 жылдың 4 тоқсанында,
толық іске қосылуы 2010 жылы болады деп жоспарланған.
2007 жылы пайдалануға берілген №3 газ өңдеу зауытының бірінші
кезегінің жылдық қуаты 2 миллиард текше метр тауарлы газ, 54,0 мың тонна
күкірт, 156,0 мың тонна сұйытылған газ, 99,0 мың тонна жеңіл мұнай
өндіруге есептелген.
Бұл зауыттың екінші және үшінші кезегін пайдалануға беру биылғы
жылдың еншісіндегі шаруа десек, осы екінші және үшінші кезектері іске
қосылғанда бұл зауытта жылына 6,0 миллиард тонна тауарлы газ, 182,0 мың
тонна күкірт, 474,0 мың тонна сұйытылған газ, 1031,0 мың тонна конденсат,
221,0 мың тонна жеңіл мұнай өндірілетін болады. Сондай-ақ, бұл жоба
салынып жатқан Бейнеу-Бозой-Шымкент газ құбыры арқылы еліміздің
оңтүстігін ілеспе арзан газбен қамтамасыз ету мәселесін шешуге алғышарт
жасайды.
30 корпоративтік көшбасшы жобасына енгізілген №3 зауыттың бірінші
кезегі де қысқа мерзімде іске қосылды. Оған акционерлік қоғам 474 миллион
доллар инвестиция салды. Зауытта Parsons Merichem компаниясының осы
заманғы жетілдірілген газ тазарту қондырғылары, процестерді басқарудың
жоғарғы сапалы DCS автоматты жүйелері және АҚШ-тың компрессорлық
қондырғылары пайдаланылады. Сондықтан да мамандар түрлі қайта даярлау
курстарынан өтіп, шеберліктерін жетілдіріп отырады, жас мамандар Қытайда,
Ресейде тәжірибеден өтеді. Жалпы, №3 газ өңдеу зауыты толық қуатына
шыққанда кешеннің жылдық қуаты 8 миллиард текше метр тауарлы газ, 1
миллион тонна конденсат, 470 мың тонна сұйытылған газ өндіруге мүмкіндік
береді. Жобаны жүзеге асыру барысында құны 37 миллион АҚШ доллары тұратын
өнімділігі 45 МВт газ-турбиналы станса, зауытқа барлау блогынан аралас
газ жеткізетін 45 шақырымдық құбыр, сығымдау компрессорлық стансасы,
Жаңажол-КС-13 магистралды газ құбыры пайдалануға берілді. Бұл осы
магистралды құбыр бойындағы бірталай елді мекеннің көгілдір отынның
игілігін көруіне жол ашты. Сондай-ақ, тазаланбаған газды жер асты
қойнауына айдайтын газ лифтілік қондырғы іске қосылды. Бұл стансаның іске
қосылуы жер асты қойнауының қысымын тұрақтандыруды қамтамасыз етеді.
Сондай-ақ өнімділігі тәулігіне 7000 текше метрді құрайтын мұнайға ілеспе
суды қайта жер асты қойнауына беру үшін тазалап беретін қондырғы іске
қосылды. Бұл қондырғыдан шыққан су сапасы технологиялық талаптарға сәйкес
тазаланады.
Көзделгеніндей, жұмыспен қосымша 1 мың адам қамтамасыз етіледі.
Сонымен қатар, зауыт облыстық өндіріс орындарын және тұрғындарды арзан
көгілдір отынмен қанағаттандырады.
Бұрындары ауада жағылып келген газдың көлемі анағұрлым қысқарды.
Ауада жағылатын газ көлемі 2007 жылмен салыстырғанда, бес есеге жуық
азайған. Тиісінше ауаға шығарылатын зиянды заттар да осыншама кеміді. №3
зауыттың екінші және үшінші кезектері толық іске қосылғанда алауды
ауыздықтауға толық мүмкіндік туады, тек газ ауада технологиялық
қажеттілікке аз мөлшерде ғана жағылатын болады. Бұл өз кезегінде мұнайға
ілеспе газды толық өңдеуге, ауаға шығатын зиянды заттарды азайтуға,
экологиялық жағдайды жақсартуға, өндірілетін өнімдер сапасын арттыруға,
өңірдегі кәсіпорындар мен тұрғындарды арзан көгілдір отынмен қамтамасыз
етуге, өнімнің әлемдік рынокқа шығуына алғышарт жасайды.
Жаңа заводтың басты жобалаушысы Синьзян жобалық институты, КНР болып
табылады. Завод құрылысы Қытай ұлттық инженерлік компаниясымен жүзеге
асуда. Завод мұнай және газ дайындау қондырғыларының және күкірт және
жеңіл көмірсутектер алудың екі кезекте дайындаған.
Мұнай дайындау цехы (ЦПЕ-2)
Жаңа заводтың мұнай дайындау цехына келесі қондырғылар кіреді:
мұнай сепарациясы 1 және 2 кезек, 2 млн тжыл
мұнай дайындау 1 және 2 кезек, 2 млн тжыл
мұнайды терең дегазациялау қондырғысы, 2 млн тжыл
мұнай дайындау қондырғысы әзірге жобаға шыққан жоқ, себебі мұнайдың
қажетті көлемінің жоқтығына байланысты. Сол себепті эксплуатацияда
қазіргі уақытта тек қана 1 кезек орнатылған.
Газды дайындау және күкірт алу цехы
Цех құрамына кіретін қондырғылар:
күкірттен тазарту қондырғысы 1 және 2 кезек – жалпы өнімділігі 1400
млн м3жыл.
Газды кептіру қондырғысы 1 және 2 кезек – 1400 млн м3жыл
Күкірт алу қондырғысы 1 және 2 кезек – 138,56 тоннатәулігіне
Жеңіл көмірсутектерді алу қондырғысы 1 және 2 кезек.
I. ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1. Автоматтандырылатын технологиялық процесс
туралы мәлімет беру
Сепаратор (латынша separator — бөлгіш)
—газдан сұйық немесе қатты бөлшекте рді, сұйықтықтан қатты бөлшектерді
бөлу және сұйық немесе қатты бөлшектер қоспасын құрамдас бөліктерге
ажыратуға арналған аппарат. Сепаратордың бірнеше түрі белгілі: центрден
тебусепараторлары (центрифугалар) неғұрлым ауыр сұйықтықтар мен
сұйықтықтағы қатты бөлшектер қоспасын центрдентебу күшінің шеткі
аймақтарға әсер етуі нәтижесін де сығып, бөледі (мысалы, сүт сепараторы).
Магниттік сепараторлар электрмагнит әсері мен магнитт ібөлшектерді
(мысалы, темір, кобальт, т.б. кентастарын) магнитті емес (мысалы, бос
топырақтан) бөлшектерден немесе әртүрлі бөлшектер тасқынын неғұрлым
магниттілігі төмен бөлшектер денбөледі. Тұнбалық сепараторлар бір-бірімен
араласпайтын екісұйықтықты резервуардатұндыру жолымен бөлуде қолданылады.
Олардан шығатын түтіктің жоғарғысы — жеңіл, төменгісі ауыр сұйықтықтарға
арналады. Әртүрлі физикалық қағидалар негізінде жұмыс істейтін
сепаратордың басқа да типтері бар (мысалы, элекрстатикалық, тәждік,
т.б.).
Мұнай-газ сепараторы – мұнай кәсіпшілігінде мұнай газын мұнайдан бөлуге
арналған құрылғы. Пішіні (цилиндрлік, сфералық), кеңістіктегіорны
(вертикаль, горизонталь), негізгі күштерінің байқалусипаты
(гравитациялық,инерциялық, орталықтан тепкіш), жұмыс қысымының шамасы
(0,6 Мпа-ға дейінгі төмен қысымды, 0,6-2,5 Мпа-ға дейінгі орташа қысымды,
2,5 Мпа-дан астам жоғары қысымды), бөлінетін фазалар саны (екі фазалы,
үшфазалы) бойынша ажыраталады. Үшфазалы сепаратор мұнай мен газды ғана
емес, қойнауы қатты ажыратады. Атқаратын қызметіне, конструкциясы мен
көлеміне, ұңғыма өнімінің физикалық-химиялық қасиеттеріне қарай өткізу
мүмкіндігі 500 ден 20 мың м3тәулікке (сұйық бойынша) жетеді.
2. Бақыланатын, реттелетін және сигналданатын
параметрлерін таңдау
Серарация процесінің температурасы мен қысымы тазаланатын мұнай
қасиетіне байланысты. Тұтқырлығы төмен тұрақты эмульсия түзбейтін жеңіл
мұнайларды сулардан айыру 80-1000С температурада Маңғыстау мұнайына 130-
1400С температурада жүргізіледі.
Сепарация температурасын көтеру электр ток өткізгіштікті және ток
күшін көтереді, изолятор жұмысын күрделендіреді. Деэмульгаторды мұнайға
біркелкі беру үшін үлкен мән атқарады. Деэмульгаторлардың шығыны 10-30гт-
ға дейін және ол су мен мұнайдың түзілген эмульсия тұтқырлығына
байланысты. Өндірісте деэмульгаторларды органикалық еріткіштерде
концентрациялық ерітіндеі күйінде шығарады, олардан қолдану алдында 1-5%
судағы ерітіндісін даярлайды. Сілтіні мұнайға бос күкіртті сутегімен
жүретін коррозиядан басуү шін береді. Жуу суы есебінде өзен суын, бу
конденсатын және айналма су жүйесінің суын қолданады.
ЭТТҚ тәжіриесі көрсеткендей, терең сусыздандыру үшін мұнайға 10-15%-
ке дейін ағын суды қосу қажет. Әр сусыздандыру сатысында суды қайта
пайдалану желісі нәтижесінде таза суды пайдалану шығынын қондырғы бойынша
2,5%-ке дейін азайтады.
Технологиялық режимнің көрсеткіштері жобамен төмендегідей:
Мұнайды қыздыру температурасы, 0С 130-140
Электродегидратордағы қысым, МПа
1-сатысында 1,6
2-сатысында 1,2
Электродаралық кеңістіктегі кернеу,кВт 33
Жуатын су шығыны
1-сатысында 5-
ке дейін
2-сатысында 3-
ке дейін
Судың мұнайдағы мөлшері
ЭТТҚ дейін 1,0
ЭТТҚ кейін 0,1-
0,15
Тұздар мөлшері, мгл
ЭТТҚ дейін 1800-
ге дейін
ЭТТҚ кейін 5-
ке дейін
Бақыланатын параметрлердің тізімі:
o ЭДГ- де газдық шапканың болуы;
o ЭДГ- де фаза аралық деңгейі, қысымы, температурасы;
o Трансформатор қоршауларын ашу;
o Трансформаторды басқару локальды панелдерінде кнопкаларды басу;
o Трансформатордағы майдың деңгейі және температурасы, тогы, кернеуі;
o Оперативті кернеудің болуы;
o Трансформатордың жағдайы (іске қосылғанажыратылған);
Басқарушы әсерлердің тізімі:
o Дренажды судың ағып кетуін реттеуші клапанды аналогты басқару сигналдары
(ЭДГ-де фаза аралық деңгейі бойынша реттеу);
o Жарық және дыбыс дабылқаққыштарының іске қосылуына берілетін дискретті
сигналдар;
o ЭДГ трансформаторын іске қосуажырату дискретті сигналдары.
Сепарациялау температурасын көтеру электр ток өткізгіштікті және ток
күшін көтереді, изолятор жұмысын күрделендіреді. Деэмульгаторды мұнайға
біркелкі беру үшін үлкен мән атқарады. Деэмульгаторлардың шығыны 10-30гт-
ға дейін және ол су мен мұнайдың тұзілген эмульсия тұтқырлығына
байланысты. Өндірісте деэмульгаторларды органикалық еріткіштерде
концентрациялық ерітіндеі күйінде шығарады, олардан қолдану алдында 1-5%
судағы ерітіндісін даярлайды. Сілтіні мұнайға бос күкіртті сутегімен
жүретін коррозиядан басу үшін береді. Жуу суы есебінде өзен суын, бу
конденсатын және айналма су жүйесінің суын қолданады.
II. АРНАЙЫ БӨЛІМ
2.1 Технологиялық процесті автоматтандырудың
функционалдық схемасын қарастыру
Көмірсутектік газ даралынуы бойынша біріншілік және екіншілік болып
бөлінеді.
Біріншілік көмірсутектік газдар деп жер қойнауынан, яғни газ кен
Мұнайды біріншілік және екіншілік өңдеу кезінде алынған газдарды
екіншілік
Белгілі көмірсутекті газдар кездесетін орнына қарай табиғи, газды
Табиғи газ негізі 82-98% метаннан және молекулалық массасы төмен
Мұнайға ілеспе газдар құрамында пропан, бутан және бензин фракциясының
Газ конденсатты кенорнындағы газдың негізгі бөлігі метаннан
Негізгі бөлігі ауыр көмірсутектерден тұратын мұнайға ілеспе газдарды газ
Газды тасымалдау
Магистралдық газ құбырынан газды өндірген жерінен газ таратушы
станцияларға,
Қазіргі кезде магистралды газ құбырлары 7,5 МПа қысымда, газ
Дегенмен, газдың меншікті көлемі жағынан бірдей немесе айдау кезіндегі
Магистралдық газ құбырының тағы бір ерекшелігіне құбыр ішінде гидраттық
Соңғы, ең басты ерекшілігі газдың құбыр мен үздіксіз жүріп тұруына
Магистралдық газ құбырының құрамында мынадай басты кешендер: газ
Газ өндірісінен газдыжинауыш торап арқылы бас
Газды тасымалдауға дайындау
Табиғи газ кен орындарынан тамшы түріндегі газ конденсат
Гравитациялық сепаратор горизантальды, вертикальды және шар тәрізді
болады. Бұл
1 – 3 газ кіру және тұндыру шекарасы; 4
Сурет 1 – Гравитационды сепаратор
Инерциялық насадкалы сепаратор беттік ауданы бар насадкалар мен
толтырылған сепаратордың
Ортадан тепкіш сепараторларда газдытамшыдан газдың айналымы кезінде пайда
1 – корпус; 2 – ішкі газ өткізгішқұбыр;
Сурет – 2 Ортадан тепкіш сепараторлар
Филтрлеуші сепараторларды соңғы тазалауда қолданады. Осы сепаратордың бір
кен орындарын өңдегенде мынадай технологиялық қондырғылар
а) төменгі қызуайырғыштар штуцердегі жоғарғы қысымдағы газдың
редукциялану
б) арнаулы мұздатқыш машиналардан шығатын, суық пен істейтін төменгі
қызулы
в) газды сусыздандыру және бензинсіздендіру үшін адсорбциялайтын,
абсорбциялайтын қондырғы;
г) газды адсорбция гликолдық жолмен кептіру үшін арналған қондырғы;
Агрессивтік компонентері бар газдардан, олардың мөлшерін белгілі шекке
дейін
Газды кептіру және тазалау тікелей кен орындарында немесе магистралдық
Газдың кептірілуі газ құбырында су буы және кристаллогидраттар
түзілмейтін
Газды күкіртті сутектен тазалағанда, ондағы газдың мөлшері 100 м3-ге
Егер газ конденсат ұңғымаларының өнімдерінде су, сұйық көмірсутектері,
күкіртті
Құрамында күкіртсутек және көмірқышқылы болмаса, ондай газды
Газды судан кептіру және көмірсутект конденсаттан бөлу үшін келесі
Сұйық сіңіргіштер арқылы абсорбция және қатты сіңір уші заттар мен
адсорбция
Газды дайындау қондырғыларында күрделі және қымбат жабдықтар, аппараттар
және
Газ дайындаудың барлық қондырғыларында конструкциясы әртүрлі газ
Компрессор жіктелуі
Газдарды сығу және тасымалдау үшін пайдаланылатын машиналарды
компрессорлар деп
Сығылған газ қысымының P2 бастапқы газ қысымына P1 қатынасы
Желдеткіштер (сығудәрежесі 1,1 кіші) көп мөлшердегі газдарды тасымалдау
Газүрлегіштер (сығудәрежесі 1,1-3) газ құбырларында кедергілер едәуір көп
Компрессорлар (сығудәрежесі 3тенүлкен) жоғары қысымдар алу
Вакуум насостар – қысымы атмосфера қысымынан кем болған
Компрессорлар сығылатын газ табиғатына байланысты ауалы, оттекті, азотты,
гелийлі
Сурет 4 – Механикалық компрессорлардың жұмыс жасау принціпі бойынша
Көлемдік компрессорлардың ішінде ең көптаралған поршенді және роторлы
Поршендік компрессорлардың қызметі компрессорлық цилиндрдің жұмысшы
көлемінің өзгеруі нәтижесінде
Бір сатылы поршенді компрессордың құрылысы поршенді насосқа ұқсайды
(сурет
Сығу сатысын компрессорлық машинаның бір бөлігі ретінде қарастырады.
Мұндай
Кемшілігі – құрылысының күрделілігіне байланысты экономикалық жағынан
тиімсіз.
Сурет 5 – жай (а) және (б) әрекетті поршенді
Роторлы компрессорларда, сығылған газдың қысымы компрессор тұрқысында
(корпусында) жанасқан
Олар ықшамдылығымен ерекшеленеді, тығыздығы әртүрлі газ үшін қолданылады
Кемшілігі – құрылысы, қызметі және жөндеу өте күрделі, дірілі
1 – ротор; 2 – еркін қозғалатын пластиналар; 3
Сурет 6 – Пластиналы роторлы компрессор
Динамикалық компрессорлардың ішіндегі негізгілері ортадан тепкіш, осьтік
және құрылыстық
Ортадан тепкіш компрессорлардың қызметі ортадан тепкіш насос қызыметі
неұқсас.Ортадан
Желдеткіштер төмен қысымды, орта қысымды, жоғары қысымды болып үш
Ал көпсатылы қозғалмайтын қырлармен жабдықталған турбогазүрлегіштердің
жұмысшы доңғалақтарының диаметрлері
Турбогазүрлегіштерге қарағанда жоғары сығу дәрежесін алу үшін
турбокомпрессорлар қолданылады.
1 – корпус; 2, 3, 4, 5 – төртінші
Сурет 7- Көпсатылы турбокомпрессор
Осьтік компрессордың (сурет 8) негізгі бөліктері 4 жұмысшы қалақшалары
Осьтік компрессор сығу дәрежесі аз (3,5-4) көпкөлемді газдарды
1, 3 – кіру және шығу патрубкалары; 2
Сурет 8 – Осьтік компрессор
1.5 Компрессорлы станциялар
Компрессорлық станциялар газ құбырының өткізгіштік қабілетін арттыру
мақсатында газ
Компрессорлық станциялар құрылымының кешенінде келесі объектілер мен
құрылымдар болуы
бір немесе бірнеше компрессорлық цехтар;
жинау жүйесі, механикалық және сұйық қоспаларды бөліп шығару
электрмен жабдықтау, сумен қамтамасыз ету, канализация, байланыс,
найзағайдан
қосалқы және көмекші объектілер.
Осылайша, компрессорлар орналасатын ғимараттан басқа компрессорлық
станциялар аумағында мыналар
суменциркуляцияны (тұйықталған) қамтамасыз ету үшін сорап орналасатын
суды салқындатуға арналған құрылғы;
газды сұйықтан және механикалық қоспалардан алдын ала
майды ажыратқыштар, мұздатқыштар, мұздатқышқа тұрып қалған конденсатты
бөлуге газды өлшеу пункті;
мұздатқыштардан ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz