Трансформаторлар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

I. Трансформатор
1.1 Трансформатор ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Трансформаторлардың қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
1.3 Трансформатордың құрылысы және жұмыс істеу принципі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
II. Техникалық қауіпсіздік: Бастан күн өту және талықсу кезінде көрсетілетін алғашқы жәрдем
2.1 Күн өту және ыстық өту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
2.2 Бастан күн өткенде және ыстық өткенде алғашқы көмек ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
2.3 Күннен дұрыс қорғанайық ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
2.4 Естен тану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14

Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16

Әр түрлі құралдар мен қондырғылар тұтынатын кернеу өте кең диапазонда өзгереді. Тіпті бір электр қондырғысы әр түрлі кернеу пайдалануы мүмкін. Қуаттың тұрақты дерлік мәнінде айнымалы ток кернеуінің ток күшімен қатар өзгеруін айнымалы токтың трансформациясы дейді. Айнымалы токтың трансформациясын жүзеге асыратын құрал трансформатор деп аталады. Ол электромагниттік индукция құбылысының негізінде жұмыс істейді. Бұл құралды орыс ғалымы П . Н . Яблочков (1878 ж.) ойлап тапқан, кейін оны (1882 ж.) И . Ф . Усагин жетілдірді.
Трансформатор деп, бір кернеудегі айнымалы токты жиілігі сондай, бірақ кернеуі басқа айнымалы токқа айналдыратын статикалық электромагниттік аппаратты айтады.
Трансформаторлар электр энергиясын аса қашыққа жеткізуде және сол энергияны тутынушылардың арасына бөлшектеп таратуда өте кең практикалық қолдау тапты.
Электр энергиясының тұтынылатын орны көп. Ал оның өндірілетін орындары көп емес, отын және гидроресурс көзіне жақын орындар. Электр энергиясын жинап сақтау қолдан келмейді. Оны шығарып алысымен бірден тұтынып, іске жарату керек. Сондықтан электр энергиясын алысқа жеткізу қажеттігі туады.
Көптеген жағдайда бiр ток көзiнен әртүрлi кернеуге арналған құралдарды қоректендiру қажет болады. Мысалы, теледидарды 220 В-тық ток көзiне қосқан кезде оның iшiндегi қыздыру шамдарына 6,3 В, транзисторларға 1-2 В, ал электронды-сәулелендiру түтiкшесiне 15000 В кернеу беру қажет. Кернеудi осылай қажетiмiзше көтерiп, немесе төмендету үшiн трансформаторлар деп аталатын құралдар пайдаланылады.
Трансформаторлардың электр энергиясын тасымалдаудағы рөлi ерекше. Электр энергиясын қашық аралықтарға тасымалдау күрделi ғылыми-техникалық мәселе болып табылады. Бұл жердегi негiзгi мәселе энергия шығынымен байланысты. Өткiзгiштердiң қызуынан болатын энергия шығыны Джоуль-Ленц заңына сәйкес тiзбектегi ток күшiнiң квадратына пропорционал, яғни Q=I2Rt. Олай болса, тасымалдау кезiндегi бос шығынды азайту үшiн тасымалданатын қуатты кемiтпестен, ток күшiн мүмкiндiгiнше азайту қажет. Оның бiрден-бiр жолы кернеудiң шамасын аса жоғары, жүздеген мың вольтқа көтеру. Жоғарғы вольтты электр тасымалдау жүйелерiнiң болуы осымен байланысты. Электр энергиясын өндiретiн жерде кернеудi трансформаторлардың көмегiмен 400-500 мың вольтқа дейiн жоғарылатады да, тасымалдап жеткiзген соң энергияны тұтынатын жерде керiсiнше өндiрiстiк 220 вольтқа дейiн кемiтедi.

1. Өндірістік электроника негіздері және электроника
Автор: Китаев В.Е, Шляпинтох Л.С; 205-214 бет;
2. Электр машиналары
Автор: М. Исаханов, Ш. Өмірзақов; 3-7 бет;

Пән: Электротехника
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

I. Трансформатор
1.1
Трансформатор ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2 Трансформаторлардың
қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 6
1.3 Трансформатордың құрылысы және жұмыс істеу
принципі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
II. Техникалық қауіпсіздік: Бастан күн өту және талықсу кезінде
көрсетілетін алғашқы жәрдем
2.1 Күн өту және ыстық
өту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..11
2.2 Бастан күн өткенде және ыстық өткенде алғашқы
көмек ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...11
2.3 Күннен дұрыс
қорғанайық ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..12
2.4 Естен
тану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14

Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... 16

Кіріспе
Әр түрлі құралдар мен қондырғылар тұтынатын кернеу өте кең диапазонда
өзгереді. Тіпті бір электр қондырғысы әр түрлі кернеу пайдалануы мүмкін.
Қуаттың тұрақты дерлік мәнінде айнымалы ток кернеуінің ток күшімен қатар
өзгеруін айнымалы токтың трансформациясы дейді. Айнымалы токтың
трансформациясын жүзеге асыратын құрал трансформатор деп аталады. Ол
электромагниттік индукция құбылысының негізінде жұмыс істейді. Бұл құралды
орыс ғалымы П . Н . Яблочков (1878 ж.) ойлап тапқан, кейін оны (1882 ж.) И
. Ф . Усагин жетілдірді.
Трансформатор деп, бір кернеудегі айнымалы токты жиілігі сондай, бірақ
кернеуі басқа айнымалы токқа айналдыратын статикалық электромагниттік
аппаратты айтады.
Трансформаторлар электр энергиясын аса қашыққа жеткізуде және сол энергияны
тутынушылардың арасына бөлшектеп таратуда өте кең практикалық қолдау тапты.
Электр энергиясының тұтынылатын орны көп. Ал оның өндірілетін орындары көп
емес, отын және гидроресурс көзіне жақын орындар. Электр энергиясын жинап
сақтау қолдан келмейді. Оны шығарып алысымен бірден тұтынып, іске жарату
керек. Сондықтан электр энергиясын алысқа жеткізу қажеттігі туады.
Көптеген жағдайда бiр ток көзiнен әртүрлi кернеуге арналған құралдарды
қоректендiру қажет болады. Мысалы, теледидарды 220 В-тық ток көзiне қосқан
кезде оның iшiндегi қыздыру шамдарына 6,3 В, транзисторларға 1-2 В, ал
электронды-сәулелендiру түтiкшесiне 15000 В кернеу беру қажет. Кернеудi
осылай қажетiмiзше көтерiп, немесе төмендету үшiн трансформаторлар деп
аталатын құралдар пайдаланылады.
Трансформаторлардың электр энергиясын тасымалдаудағы рөлi ерекше. Электр
энергиясын қашық аралықтарға тасымалдау күрделi ғылыми-техникалық мәселе
болып табылады. Бұл жердегi негiзгi мәселе энергия шығынымен байланысты.
Өткiзгiштердiң қызуынан болатын энергия шығыны Джоуль-Ленц заңына сәйкес
тiзбектегi ток күшiнiң квадратына пропорционал, яғни Q=I2Rt. Олай болса,
тасымалдау кезiндегi бос шығынды азайту үшiн тасымалданатын қуатты
кемiтпестен, ток күшiн мүмкiндiгiнше азайту қажет. Оның бiрден-бiр жолы
кернеудiң шамасын аса жоғары, жүздеген мың вольтқа көтеру. Жоғарғы вольтты
электр тасымалдау жүйелерiнiң болуы осымен байланысты. Электр энергиясын
өндiретiн жерде кернеудi трансформаторлардың көмегiмен 400-500 мың вольтқа
дейiн жоғарылатады да, тасымалдап жеткiзген соң энергияны тұтынатын жерде
керiсiнше өндiрiстiк 220 вольтқа дейiн кемiтедi.
Тараз техника және бизнес колледжі
Тараз техника және бизнес колледжі мекемесі (бұрынғы Тараз экономика
және статистика колледжі мекемесі) 2004 жылдың 2-ші ақпанында құрылды.
Мекеменің қызметі Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңына сәйкес,
нормативтік құжаттарға және Жамбыл облыстық әділет департаментінде №8564-
1919-У-е №2009 жылдың 2-ші наурызында тіркелген заңды тұлғаларды
мемлекеттік қайта тіркеу туралы куәлігіне және мекеме жарғысына сәйкес
жүзеге асырылады.
Заңды тұлғаның орналасқан жері: Тараз қаласы, Сулейменов көшесі,22 үй.
Колледжге Жамбыл облысы әкімдігінің білім басқармасы басшысының 2009 жылғы
24 тамыздағы №4962 бұйрығымен техникалық және кәсіптік, орта білімнен
кейінгі білім беру қызметімен айналасуға АБ сериялы № 0048121 мерзімі
шектелмеген мемлекеттік лицензия берген. Осы лицензияның 0081177 номерлі
қосымшасына сәйкес колледжге:
- 0518000 Есеп және аудит (салалар бойынша)
- 0516000 Қаржы (салалар бойынша)
- 1306000 Радиоэлектроника және байланыс
- 1302000 Автоматтандыру және басқару (бейіні бойынша)
- 1301000 Электронды құралдар мен құрылғылар
- 1304000 Есептеу техникасы және бағдарламамен қамтамасыз ету турлері
бойынша
- 1206000 Жол қозғалысын ұйымдастыру
- 0201000 Құқықтану
- 0519000 Экономика
мамандықтары бойынша жұмыс істеуге рұқсат етілген.
Меншік құқығындағы ғимараттың жалпы ауданы 1996,3 ш.м. құрайды. Колледжде
бастапқы медициналық санитарлық көмек көрсететін медпункт (мемлекеттік
лицензия серия Ж-ЛП № 00417Н, 12.12.2007 жыл) және 25 орындық асхана жұмыс
істейді.

I. Трансформатор
Трансформатор деп,бір кернеудегі айнымалы токты жиілігі сондай, бірақ
кернеуі басқа айнымалы токқа айналдыратын статикалық электромагниттік
аппаратты айтады.
Энергия жеткізетін линиялардағы проводтардың көлденең қимасы ток күшіне
байланысты алынады. Проводтардың құны да және олардағы энергияның шығыны
да, осыған байла- нысты болады.
Егер жеткізілетін қуатты сол қалпында қалдырып, кернеуді бірнеше есе
ұлғайтса, сонша есе ток күші азаяды, демек, көлденең қимасы аз провод
қолдануға мүмкіншілік туады. Бұл жағдай линиялар жүргізгенде түсті металл
шығынын және сонымен бірге ондағы қуат шығынын азайтуға мүмкіншілік береді.
Проводтардың көлденең қимасы және олардағы қуаттың шығыны мына формулалар
бойынша анықталады:
болғандықтан
мұндағы q - проводтың көлденең қимасы, ;
- ток күщі, ;
- ток тығыздығы,
- электр тарату линиясындағы кернеу,;
- жеткізілетін қуат;
- электр тарату линиясындағы қуат шығыны bm;
r - проводтың кедергісі, ;
- линияның ұзындығы, ;
Сөйтіп, жеткізілетін қуат өзгерілген жағдайда проводтың көлденең қимасы мен
линиядағы қуаттың шығыны кернеуге кері пропорционал екен.
Электр энергиясын электр станцияларында 11-18 кв (кей жағдайларда 30-35 кв)
кернеумен синхронды генераторлар өндіреді. Мұндай кернеу тұтынушылардың
тікелей қолдануына келмейтін өте жоғары болғанымен, электр энергиясын аса
қашықтыққа үнемдеп беруге жеткіліксіз.
Кернеуді ұлғайту үшін жоғарылатқыш трансформаторлар қоллданылады.
Екінші жағынан, электр энергиясының қабылдағыштарын (қыздырғыш лампалары,
электр двигательдері және т.б.), оларды пайдаланатын адамдардың
қауіпсіздігін сақтау мақсатында анағұрлым төмен кернеулерге (110-380 в)
арнап шығарылады. Оның үстіне жоғарғы кернеу ток жүретін бөліктердің
изоляциясын барынша күшейтуді тілейді, соның арқасында аппараттар мен
приборлардың конструкциясы өте күрделініп кетеді. Сондықтан электр
энергиясын алысқа жеткізуде қолданылатын кернеулер тікелей қабылдағыштарға
пайдалануға жарамайды, соның салдарынан тұтынушыларға энергия төмендеткіш
трансформаторлар арқылы жеткізіледі.
Сөйтіп, электр энергиясы оны өндіретін жерден оны тұтынатын жерге дейін
жеткізілгенде, әлденеше рет (3-4рет) трансформацияланады. Оның үстіне
таратушы желілерге трансформаторлар бір мезгілде және толық қуатымен
жалғанбайды. Соның салдарынан линияларда орнатылған трансформаторлардың
қуаты, электр станцияларындағы электр энергиясын өндіретін генераторлардың
қуатынан бірнеше есе (7-8есе) артық болады.
1- суретте трансформатордың принциптік схемасы көрсетілген. Көрнекті болу
үшін оның обмоткалары болат өзекшенің әр түрлі стерженінде орнатылған.
Шынында, әрбір обмотка екі стерженьде бірдей болады да, екі обмотканың
жартылары өзекшенің сол жақ стерженінде, ал екінші жартылары өзекшенің оң
жақ стерженінде орналасады. Обмоткалардың осылай орналасқан жағдайында
оладың өзара магниттік байланысы барынша тәуір болып шығады, соның
салдарынан энергияны трансформациялау процесіне қатыспайтын магнит ағынының
шашырауы азаяды.

1- сурет. Трансформатордың принциптік схемасы:
1- бірінші реттік обмотка, 2- болат өзекше, 3- екінші реттік обмотка.
Электр энергиясы көзінің желісіне жалғанған обмотка бірінші реттік деп
аталады да, энергияны тұтынушыға жеткізетін обмотка екінші реттік обмотка
деп аталады.
Әдетте бірінші реттік обмотка мен екінші реттік обмоткадағы кернеу бірдей
емес.
Егер бірінші реттік кернеу екінші реттік кернеуден аз болса, онда
трансформатор жоғарылатқыш деп, ал егер алғашқы кернеу екінші кернеуден көп
болса, трансформатор төмендеткіш деп аталады. Қалаған трансформаторды
жоғарылатқыш етіп те, төмендеткіш етіп те пайдалануға болады.
Трансформаторлардың қызметі
Айналатын бөлшектері болмауына қарамастан, трансформаторлар электр
машиналар қатарына жатады.
Олар электриндукциялық заң негізінде кернеуі бір шамадғы электр энергиясын,
кернеуі екінші шамадағы электр энергиясына айналдырады.
Трансформатор – кернеудің өзгеретін өлшемдер шамаларын өзара электрлік
байланыссыз реттеуге арналған электр құрылғы. Трансформаторлар электр
техникада, электроникада, автоматтандыруда, ЭЕМ-ы мен техниканың басқа
салаларында, кең қолданыс тапты.
Олардың бір-бірінен қызметі мен құрылысы жағынан айырмашылықтары болады.
Дегенмен, оларға алғашқы бір құрылғының әр түрлері деп қарап,солардың
мысалдары арқылы электрэнергиясын тасымалдаудың физикалық процестерін
зерттейді.
Электр энергетикасында күштік трансформаторлары елеулі орын алады. Олардың
көмегінсіз электрэнергиясын тасымалдау, тарату және қолдану мүмкін емес.
Электрэнергиясын шығаратын көздердің кернеуі 20-30мың вольттан артпайды.
Мұндай кернеумен электрэнергиясын жүздеген километр қашықтыққа жеткізу
мүмкін емес, себебі оның барлығы электр тасымалдау желісінде (ЭТЖ) ток
күшінің квадратына тура пропорциялық электр шығыны ретінде жоғалады.
ЭТЖ электр энергиясының шығынын айтарлықтай төмендетуді бір мезгілде
кернеуді жоғарылата отырып, ток күшін азайту арқылы іске асыруға болады.
Осы жағдайда берілетін электр қуаты S = UI күйінде қалады да, оның шығыны
квадраттық деңгейде төмендейді. Энергетиканың қазіргі өркендеген
кезеңінде электр қуаты миллион вольттық кернеулермен мыңдаған километр
қашықтықтарға тасымалданады. Мұндай жоғары кернеуді тек трансформаторлардың
көмегі арқылы ғана алуға болады.
Басқа тұрғыдан алып қарағанда, жүздеген мың вольттық кернеуді тұрғын
үйлерге кіргізу техникалық қауіпсіздік тұрғысынан ақылға сыймайды.
Күштік және тұрмыстық жабдықтардың жұмысы үшін көп жағдайларда 380 және 220
вольтты кернеу пайдаланады, ондай кернеуді трансформаторлар арқылы алады.
Кернеуді жоғарылату және төмендету – трансформатордың тамаша қасиеті. Егер
желіге трансформатордың орам саны көп орамасын қосса кернеуді төмендетеді,
ал орам саны аз орамасын электрэнергия көзіне қосса кернеуді жоғарылатады.
Трансформатордың құрылысы және жұмыс істеу принципі
Трансформатордың жұмысы электромагниттік индукция құбылысына негізделген.
Егер трансформатордың бірінші реттік обмоткасын айнымалы ток көзінің
тізбегіне жалғасақ, онда (екінші реттік обмотка ажыратулы тұрғанда) оның
бойымен айнымалы ток (бос жүріс тогы) өтеді; ол ток трансформатордың
өзекшесінде айнымалы магнит ағынын қоздырады. Бұл магнит ағыны
трансформатордың екінші реттік обмоткасының орамдарын қиып өтеді де, сол
обмоткада э.қ. күшті индукциялайтын болады. Егер екінші реттік обмотканы
қандай болмасын бір энергия қабылдағышқа жалғасақ, онда индукцияланған э.қ.
күштің әсерінен бұл обмотка арқылы және энергия қабылдағыш арқылы ток
өтетін болады. Сонымен бірге бірінші реттік обмоткадағы токта
ұлғаяды. Сөйтіп, электр энергиясы трансформациялана отырып, бірінші реттік
желіден, екінші реттік желіге беріледі; бірақ екінші реттік желіге
жалғанған энергия қабылдағыштың есептелінген кернеуіне сәйкес кернеумен
беріледі.
Бірінші және екінші реттік обмоткалардың магниттік байланысын жақсарту
үшін, оларды бір болат магнитопроводқа орнатады.
Құйынды токтарға кететін шығынды азайту үшін, трансформаторлардың
магнитопроводтары изоляциямен (қызуға төзгіш лакпен) қапталған жұқа
трансформаторлық болат пластиналардан (қалыңдығы 0,5 не 0,35 мм) жасалады.
Трансформаторлық болат ыстық тапталған болуы да сұйықтай тапталған болуы
мүмкін.
Суықтай тапталған болаттың таптау бағытына сәйкес бағыттағы магнит
өтімділігі мейлінше төмен төмен болады. Сондықтан суықтай тапталған
болаттан жасалған магнитопроводтарды, магнить ағындыры болаттың прокатталу
бағытымен тұйықталатындай етіп жасайды. Қуаты шағын трансформаторлардың
магнитопроводына арналған материал ретінде суықтай тапталған болат лента
қолданылады.
Қазіргі кезде трансформаторлардың лента тәрізді кесілген магнитопроводтарын
былай жасайды: магнитопроводтардың жартысы ұзындықтары әр түрлі суық
күйінде топталған тілме болат болып келеді де пакет түрінде бірінің үстіне
бірі қапталып жиналатындай жасалады. Арнайы формаларда пакеттерді престейді
де (магнитопроводтың жоғарғы жағын және төменгі жағын жасайды), қалдық
механикалық кернеулерден арылту үшін оны күйдіреді. Желім құрамын
сіңдіргеннен кейін (жеке қаңылтырларды біріне-бірін желімдеп, бекіту ушін),
магнитопроводтардың жартыларын механикалық өңдейді (түйістіретін шеттерін
фрезерлейді) де трансформатор құрастыруға жібереді.
Трансформатор құрастырған кезде әуелі обмоткаларды магнитопроводка орнатады
да , содан кейін магнитопроводтың екі бөлігін (жоғарғы және төменгі
бөлігін) құрастырып, тартып тастайды. Одан бұрын магнитопроводтың түйісетін
жері арнайы желімдегіш құрамы бар затпен жабылады.
Қуаты үлкен трансформатордың магнитопроводтарын тілме болаттан жасайды.
Жинастырылған магнитопроводтағы магнит сызықтарының бағыты болаттың
прокатталу бағытына сәйкес келетіндей етіп суықтай тапталған болатты
кеседі. Ыстықтай тапталған болаттың магнит өтімділігі барлық бағытта бірдей
болады және қуаты аз трансформаторлардың магнитопроводтарының формасы
қаңылтыр болатты штамптау арқылы жасалған Ш – және П – тәрізді пластиналар
болып келеді.
Магнитопроводтың формасына қарай және онда обмоткалардың орналасуына қарай,
трансформаторлар стерженьдік және бронялы болып келеді. Бір фазалы
стерженьдік трансформатордың магнитопроводы әрқайсысында обмотка орналасқан
екі стерьженнен тұрады. (2 а-сурет). Бұл стерженьдер екі жағынан мойын
темірмен қосылған.Сөйтіп, магнит тұйықталады. Бір фазалы бронялық
трансформатордың магнитопроводы бір стерженьнен тұрады.(2 б-сурет).
Трансформатордың обмоткалары түгелдей сол стерженьге кигізіледі. Стерженьді
екі жағынан ярмо қапсырып тұрады (бронялайды), сөйтіп, обмотка бір жағынан
өзекше арқылы механикалық бүлінуден сақталады. Суықтай тапталған болаттан
жасалған ленталық магнитопроводта, ыстықтай тапталған болаттан жасалған
сияқты, стерженьді (2 в- сурет) немесе бронялы (2 г-сурет) бола алады.

(2- сурет) Бір фазалы трансформаторлардың магнитопроводтары: а -
стерженьдік, б - бронялық, в - ленталы стерженьдік, г - ленталы бронялық.
Қуаты үлкен трансформаторлар қазіргі кезде көбінесе стерженьді етіп
жасалады, өйткені бұлардың жоғары кернеу обмоткаларының өзекшеден
изоляциясы бронялы трансформаторларға қарағанда оңайырақ болады. Аз қуатты
трансформаторлардың обмоткаларындағы кернеу аз, сондықтан оларды өзекшеден
изоляциялау ісі анағұрлым жеңілденеді. Сондықтан аз қуатты
трансформаторларды көбінесе бронялы магнитопроводты етіп жасайды, өйткені
онда екі обмоткасы бар бір комплект, ал стерженьді трансформаторда- екі
комплект болады.
Бронялы магнитопродтағы магнит ағыны, стерженьнен шыға бере тең екі бөлікке
тарамдалу үшін ярмо арқылы тұйықталатын магнит ағыны стерженьдегіден екі
есе кіші болады, соның салдарынан ярмоның қимасын стержень қимасынан екі
есе кіші болатындай етіп жасайды.
Трансформаторлардың өзекшелерін ярмоның көлденең қимасын стерженьнің
қимасынан артық болатындай жуандатылған ярмодан жасайды.Осының арқасында
ярмодағы магнит индукциясын азайтуға, болаттың шығынын төмендетуге және
трансформаторлардың желіден реактивтік магниттеуші токтарды пайдалануын
азайтуға мүмкіншілік туады.
Трансформатор обмоткаларын көбінесе магнитопровод стерженіне концентрлі
кигізілетін цилиндр (дөңгелек) формалы катушкалар түрінде жасайды. Мұндай
формалы обмоткалар трансформатор істеп тұрған кезде пайда болатын радиалды
электродинамикалық күштерге қарсы тұрады. Кей жағдайларда тіктөртбұрыш,
сопақ және т.б. күрделі формалы катушкалар қолданылады. Шағын токтар
жағдайында обмоткаларды көлднең қимасы дөңгелек, изоляцияланған мыс немесе
алюминий проводтардан жасайды. Ал ірі токтар жағдайында көлденең қимасы тік
бұрыш, бір немесе бірнеше параллель етіп оралған проводтар қолданылады.
Цилиндр тәрізді обмоткалардың орналасуы 3- суретте көрсетілген. Төменгі
кернеу обмоткасы НН магнитопроводтың стерженіне жақын орналастырылады,
өйткені жоғары кернеу обмоткасына ВН қарағанда оны магнитопроводтан
изоляциялау оңай. Төменгі кернеу обмоткасы магнитопроводтан кез келген
изоляциялағыш материалдан (көбінесе электро картоннан) жасалған астар,
рейка, шайба арқылы изоляцияланады. Жоғары кернеу обмоткасы да төменгі
кернеу обмоткасынан осылайша изоляцияланады.
Цилиндрлік обмотка жағдайында магнитопроводтың көлденең қимасын дөңгелек
формалы етіп жасаған қолайлы болар еді, өйткені бұл жағдайда обмоткалардың
алып тұрған ауданында болатпен толтырылмаған қуыстар болмайды.
Толтырылмаған қуыстар неғұрлым аз болса, соғұрлым обмотка орамдарының
ұзындығы аз болады, демек, магнитопроводтың көлденең қимасының берілген
ауданына сәйкес обмоткалық проводтың салмағы аз болады. Алайда көлденең
қимасы дөңгелек магнитопроводтар жасалмайды. Көлденең қимасы дөңгелек
магнитопровод жасау үшін штамп санын көп қажет ететін ені әр түрлі болат
пластиналардан жинастыру керек болды. Сондықтан қуаты үлкен
трасформаторларда саны 9-10 сатыдан аспайтын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.