Жұмыс уақыты
Жоспар:
Кіріспе
1. Жұмыс уақыты статистикасы
2. Жұмыс уақыты қорын пайдалануды зерттеу
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
1. Жұмыс уақыты статистикасы
2. Жұмыс уақыты қорын пайдалануды зерттеу
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Статистика тәжірибесінде жұмыс уақытының өлшем бірлігі ретінде адам-күн және адам-сағат пайдаланылады. Адам-күн ретінде бір адамның толық жұмыс күні ішінде жұмысқа келуін есептейді. Статистикада жұмысшының істеген адам-күні деп оның жұмысқа келуі саналады. Мұнда оның жұмыста қаншама уақыт болғаны есептелмейді. Толық күндік тоқтап қалулар күні деп жұмысшының жұмысқа келіп, бәрақ оған тәуелді емес жағдайларға байланысты жұмысқа кіріспеген күндер саналады. Кәсіпорын тізімінде тұрған жұмысшы үшін жұмысқа келмеудің (неявка) адам-күні деп жұмысшының сол күні жұмыс істеуіне тиісті, әлде тиісті еместігіне қарамастан жұмысқа келмеген күндері саналады. Жұмыс уақытын адам-күнмен есептеу жалпы жұмыс күні ішінде болуы мүмкін жұмыс уақытының шығындалуын анықтап бере алмайды. «Істелген адам-күн» ұғымының өзі бұл жағдайды түсіндіреді. Сондықтан, жұмыс уақытын адам-күнмен есептеумен қатар, адам-сағатпен деп есептеу еңгізілген. Адам-сағатпен есептегенде нақты жұмыс істелген сағат саны және жұмыс күні ішіндегі ауысымішілік үзілістер есептеледі. Статистикалық есепте адам-сағатпен есептеу тек қана жұмысшылар бойынша жүргізіледі. Істелген адам-сағат деп бір адамның нақты жұмыс істеген сағаты саналады. Сонымен қатар, жұмыс режиміне байланысты істелеген адам-сағаттың берілген жұмыс сағатынан тыс тағайындалған (сверхурочный) түрі болады. Тыс тағайындалған сағаттардың болуы кәсіпорынның бапсыз жұмысының және өндірісті ұйымдастырудағы басқа да жетіспеушіліктердің болуын көрсетеді. Ауысымішілік үзілістер жұмысшылардың ауысым ішінде өндірістік міндеттерін орындамауын көрсетеді. Жұмысшылардың ауысым ішіндегі өндірістік міндеттерін орындамауынан туындайтын ауысымішілік үзілістер ауысымішілік уақыт шығындарына немесе ауысымішілік тұрып қалуға жатады. Статистика тәжірибесінде ауысымішілік тұрып қалу деп жұмыс күні немесе ауысым кезінде, ұзақтығы 5 минуттен жоғары болатын тұрып қалу уақыты саналады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Савицкая Г. В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия. М.: Инфра-М, 2001
2. Шеремет А. Д., Баканов М. И. Теория экономического анализа. М.: Финансы и Статистика, 1997
3. Негашев Е. В. Анализ финансов предприятия в условиях рынка. М.: Высшая школа, 1997
1. Савицкая Г. В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия. М.: Инфра-М, 2001
2. Шеремет А. Д., Баканов М. И. Теория экономического анализа. М.: Финансы и Статистика, 1997
3. Негашев Е. В. Анализ финансов предприятия в условиях рынка. М.: Высшая школа, 1997
Жоспар:
Кіріспе
1. Жұмыс уақыты статистикасы
2. Жұмыс уақыты қорын пайдалануды зерттеу
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Статистика тәжірибесінде жұмыс уақытының өлшем бірлігі ретінде адам-
күн және адам-сағат пайдаланылады. Адам-күн ретінде бір адамның толық жұмыс
күні ішінде жұмысқа келуін есептейді. Статистикада жұмысшының істеген адам-
күні деп оның жұмысқа келуі саналады. Мұнда оның жұмыста қаншама уақыт
болғаны есептелмейді. Толық күндік тоқтап қалулар күні деп жұмысшының
жұмысқа келіп, бәрақ оған тәуелді емес жағдайларға байланысты жұмысқа
кіріспеген күндер саналады. Кәсіпорын тізімінде тұрған жұмысшы үшін жұмысқа
келмеудің (неявка) адам-күні деп жұмысшының сол күні жұмыс істеуіне тиісті,
әлде тиісті еместігіне қарамастан жұмысқа келмеген күндері саналады. Жұмыс
уақытын адам-күнмен есептеу жалпы жұмыс күні ішінде болуы мүмкін жұмыс
уақытының шығындалуын анықтап бере алмайды. Істелген адам-күн ұғымының
өзі бұл жағдайды түсіндіреді. Сондықтан, жұмыс уақытын адам-күнмен
есептеумен қатар, адам-сағатпен деп есептеу еңгізілген. Адам-сағатпен
есептегенде нақты жұмыс істелген сағат саны және жұмыс күні ішіндегі
ауысымішілік үзілістер есептеледі. Статистикалық есепте адам-сағатпен
есептеу тек қана жұмысшылар бойынша жүргізіледі. Істелген адам-сағат деп
бір адамның нақты жұмыс істеген сағаты саналады. Сонымен қатар, жұмыс
режиміне байланысты істелеген адам-сағаттың берілген жұмыс сағатынан тыс
тағайындалған (сверхурочный) түрі болады. Тыс тағайындалған сағаттардың
болуы кәсіпорынның бапсыз жұмысының және өндірісті ұйымдастырудағы басқа да
жетіспеушіліктердің болуын көрсетеді. Ауысымішілік үзілістер жұмысшылардың
ауысым ішінде өндірістік міндеттерін орындамауын көрсетеді. Жұмысшылардың
ауысым ішіндегі өндірістік міндеттерін орындамауынан туындайтын
ауысымішілік үзілістер ауысымішілік уақыт шығындарына немесе ауысымішілік
тұрып қалуға жатады. Статистика тәжірибесінде ауысымішілік тұрып қалу деп
жұмыс күні немесе ауысым кезінде, ұзақтығы 5 минуттен жоғары болатын тұрып
қалу уақыты саналады.
1. Жұмыс уақыты статистикасы
Адам-сағат және адам-күн бойынша жұмыс уақытын есептеу мәліметтері
негізінде жұмыс уақытын қолданудың келесі көрсеткіштері есептеледі:
1. Жұмыс күнінің орташа арифметикалық ұзақтығы.
2. Бір тізімдік жұмысшыға келетін орташа жұмыс күндерінің саны.
3. Бір тізімдік жұмысшының істеген орташа жұмыс сағаты саны.
Кәсіпорындағы жұмыс уақытын қолдану көрсеткіштерінің жүйесі уақыттың
күнтізбелік қорын жіктеу, оған бөлінген топтар бойынша оны пайдаланудың
есебі және түрлі өлшем бірліктеріндегі өзара байланысты қатысты
көрсеткіштер арқылы құрастырылады.
Кәсіпорынның жұмыс уақытының шекті ресурстарын құрайтын к.нтізбелік
уақыт қоры жұмысшылардың бір жылдағы күнтізбелік күндер санына
көбейтіндісіне немесе жыл ішіндегі келген және келмеген жұмысшылардың
соммасына тең. Күнтізбелік қор адам-күнмен есептелген орташа тізімдік
жұмысшылар санының көрсетішіндегідей экономикалық мазмұнды көрсетеді.
Мейрам және демалыс күндерінсіз күнтізбелік қор жұмыс уақытының
табельдік қоры деп аталады.
Жұмыс уақытын пайдаланудың ең тиімді көрсеткішін сипаттайтын
максималды мүмкін болатын жұмыс уақыты қоры күнтізбелік қор соммасының
кезекті демалыс, мерекелік және демалыс күндерінің соммасынан айырмасы.
Максималды мүмкін болатын жұмыс уақыты қорының жұмысшылардың орташа
тізімдік санына қатынасы жылдың орташа ұзақтығын береді. Бұл көрсеткіш
еңбектің әлеуметтік-экономикалық сипаттамаларының бірі болып табылады.
Мәселен, бір жұмысшыға өндірістегі жұмыс жылының орташа ұзақтығы 90-шы
жылдардың басында 249, ал жұмыс емес күндер саны 115, соның ішінде
мерекелік және демалыс күндер саны 96 құраса, бір жұмысшының орташа кезекті
демалыс уақыты мерзімі 18 күн болған.
Адам-сағатпен есептелген жұмыс уақыты қорының құрылымы туралы
мәліметті кестеден көруге болады.
Кесте 1.
Бір тізімдік Адам-күн
Күнтізбелік уақыт қоры элементтері Барлығы жұмысшыға күнтізбелік
орташа күндер қорына
саны пайызбен
1 Адам-күн жүмысшыларымен 111780 230,0 63,0
істелген
2 Толық күндік тұрып қалудың - - -
адам-күн саны
3 Жұмысқа келмей қалудың 17644 36,4 10,0
адам-күн саны (барлығы)
Оның ішінде:
4 Кезекті демалыстар 9040 18,6 5,1
5 Оқуына байланысты демалыстар 221 0,5 0,1
6 Тууына байланысты демалыстар 354 0,7 0,2
7 Ауырып қалуына байланысты 5764 11,9 3,3
8 Заңмен рұқсат етілген басқа да1910 3,9 1,1
жұмысқа келмеу
9 Әкімшілік рұқсатымен жұмысқа 132 0,3 0,1
келмеу
10 Себепсіз жұмысқа келмеу 223 0,5 0,1
11 Мерекелік және демалыс күндері47883 98,6 27,0
12 Оның ішінде, аптасына 5 жұмыс 18723 38,5 10,6
күні болғандағы қосымша
демалыс күндері
Берілген кестенің мәліметтері негізінде: адам-күн күнтізбелік қоры:
111780 + 17644 + 47883 = 177307 (1, 2, 11 жолдарын қараңыз); адам-күн
табельдік қоры: 177307 - 47883 = 129424 (күнтізбелік қор минус 11 жол);
максималды мүмкін болатын адам-күн қоры 129424 - 9040 = 120384 (жұмыс адам-
күннің максималды мүмкін болатын қоры минус 4 жол).
Күнтізбелік қор уақытының әрбір көрсетілген элементі өндірісте белгілі
бір мәселелерді шешу үшін пайдаланылуы мүмкін.
Жұмысшылардың ауысымішілік жұмыс уақытының шығындарының ішінде үлес
салмағы ең көп болып тұрып қалулар саналады. Жұмыс уақытының ауысымішілік
шығындалуын зерттеуге аса үлкен көңіл аударылып отыр, себебі оларды
қысқарту еңбек өнімділігін арттырудың анық факторы болып табылады. Жоғарыда
аталып кеткендей, статистика тәжірибесінде ауысымішілік тұрып қалулар деп
жұмыс күнінде және 5 минуттен артық болатын тұрып қалулар жатады.
Жұмыс күнімен шектелген уақытта еңбек өнімділігін арттыруға мүмкіндік
беретін резервтерді анықтау үшін жұмыс күнін сипаттайтын статистикалық
көрсеткіштер пайдаланылады.
Жұмыс күні құрылымы жұмыс уақытының шығындалуы түрлерінің жалпы ауысым
ұзақтығына үлес салмағымен сипатталады. Осы құрылым жұмыс күні балансы
негізінде анықталады және уақыт шығындалуының келесі түрлерін қамтиды:
жедел уақыт (соның ішінде, негізгі және қосымша); жұмыс орнына қызмет ету
уақыты; демалыстарға үзілістер уақыты және жұмысшының жеке қажеттіліктеріне
жұмсалатын уақыт; әзірлік-қорытындылау уақыты. Жұмыс күні уақытының нақты
балансң бойынша жұмысшыға тәуелді және өндірістегі қателіктерге байланысты
жұмысшыға тәуелсіз уақыт шығындары соммасы анықталады.
Уақыт шығындарының түрлерін жұмыс күні уақытының жоспарлық және нақты
баланстарын құру арқылы уақытты экономиялаудың және нақты жұмыс орындарына,
цехатрға байланысты еңбек өнімділігін арттырудың резервтерін анықтауға
мүмкіндік береді.
Түңгі жұмыс уақыты, түрлі себептерге байланысты толық пайдаланылмаған
жұмыс уақыты, толық күндік жұмыс уақыты шығындары, жұмыс күні ұзақтығын
пайдалану деңгейінің үлес салмағы және т.б. осындай көрсеткіштер де дәл
сондай мағынаға ие болады.
Мысалы, түңгі жұмыс уақытының үлес салмағы dт түңгі жұмыс сағаттарының
(Т) жалпы күніндегі жұмыс сағаттарына (К) қатынасымен төмендегі формула
бойынша пайызбен анықталады:
dт= Т:К
Түңгі жұмыс уақыты деп кешкі 22-нан таңғы сағат 6-ға дейінгі уақыт
саналады.
Жұмыс уақыты қорын пайдаланылуды зерттеу
Зерттеліп отырған кезеңде еңбек ресурстарының толығымен пайдаланылуын
есептеу үшін бір жұмысшының ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
1. Жұмыс уақыты статистикасы
2. Жұмыс уақыты қорын пайдалануды зерттеу
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Статистика тәжірибесінде жұмыс уақытының өлшем бірлігі ретінде адам-
күн және адам-сағат пайдаланылады. Адам-күн ретінде бір адамның толық жұмыс
күні ішінде жұмысқа келуін есептейді. Статистикада жұмысшының істеген адам-
күні деп оның жұмысқа келуі саналады. Мұнда оның жұмыста қаншама уақыт
болғаны есептелмейді. Толық күндік тоқтап қалулар күні деп жұмысшының
жұмысқа келіп, бәрақ оған тәуелді емес жағдайларға байланысты жұмысқа
кіріспеген күндер саналады. Кәсіпорын тізімінде тұрған жұмысшы үшін жұмысқа
келмеудің (неявка) адам-күні деп жұмысшының сол күні жұмыс істеуіне тиісті,
әлде тиісті еместігіне қарамастан жұмысқа келмеген күндері саналады. Жұмыс
уақытын адам-күнмен есептеу жалпы жұмыс күні ішінде болуы мүмкін жұмыс
уақытының шығындалуын анықтап бере алмайды. Істелген адам-күн ұғымының
өзі бұл жағдайды түсіндіреді. Сондықтан, жұмыс уақытын адам-күнмен
есептеумен қатар, адам-сағатпен деп есептеу еңгізілген. Адам-сағатпен
есептегенде нақты жұмыс істелген сағат саны және жұмыс күні ішіндегі
ауысымішілік үзілістер есептеледі. Статистикалық есепте адам-сағатпен
есептеу тек қана жұмысшылар бойынша жүргізіледі. Істелген адам-сағат деп
бір адамның нақты жұмыс істеген сағаты саналады. Сонымен қатар, жұмыс
режиміне байланысты істелеген адам-сағаттың берілген жұмыс сағатынан тыс
тағайындалған (сверхурочный) түрі болады. Тыс тағайындалған сағаттардың
болуы кәсіпорынның бапсыз жұмысының және өндірісті ұйымдастырудағы басқа да
жетіспеушіліктердің болуын көрсетеді. Ауысымішілік үзілістер жұмысшылардың
ауысым ішінде өндірістік міндеттерін орындамауын көрсетеді. Жұмысшылардың
ауысым ішіндегі өндірістік міндеттерін орындамауынан туындайтын
ауысымішілік үзілістер ауысымішілік уақыт шығындарына немесе ауысымішілік
тұрып қалуға жатады. Статистика тәжірибесінде ауысымішілік тұрып қалу деп
жұмыс күні немесе ауысым кезінде, ұзақтығы 5 минуттен жоғары болатын тұрып
қалу уақыты саналады.
1. Жұмыс уақыты статистикасы
Адам-сағат және адам-күн бойынша жұмыс уақытын есептеу мәліметтері
негізінде жұмыс уақытын қолданудың келесі көрсеткіштері есептеледі:
1. Жұмыс күнінің орташа арифметикалық ұзақтығы.
2. Бір тізімдік жұмысшыға келетін орташа жұмыс күндерінің саны.
3. Бір тізімдік жұмысшының істеген орташа жұмыс сағаты саны.
Кәсіпорындағы жұмыс уақытын қолдану көрсеткіштерінің жүйесі уақыттың
күнтізбелік қорын жіктеу, оған бөлінген топтар бойынша оны пайдаланудың
есебі және түрлі өлшем бірліктеріндегі өзара байланысты қатысты
көрсеткіштер арқылы құрастырылады.
Кәсіпорынның жұмыс уақытының шекті ресурстарын құрайтын к.нтізбелік
уақыт қоры жұмысшылардың бір жылдағы күнтізбелік күндер санына
көбейтіндісіне немесе жыл ішіндегі келген және келмеген жұмысшылардың
соммасына тең. Күнтізбелік қор адам-күнмен есептелген орташа тізімдік
жұмысшылар санының көрсетішіндегідей экономикалық мазмұнды көрсетеді.
Мейрам және демалыс күндерінсіз күнтізбелік қор жұмыс уақытының
табельдік қоры деп аталады.
Жұмыс уақытын пайдаланудың ең тиімді көрсеткішін сипаттайтын
максималды мүмкін болатын жұмыс уақыты қоры күнтізбелік қор соммасының
кезекті демалыс, мерекелік және демалыс күндерінің соммасынан айырмасы.
Максималды мүмкін болатын жұмыс уақыты қорының жұмысшылардың орташа
тізімдік санына қатынасы жылдың орташа ұзақтығын береді. Бұл көрсеткіш
еңбектің әлеуметтік-экономикалық сипаттамаларының бірі болып табылады.
Мәселен, бір жұмысшыға өндірістегі жұмыс жылының орташа ұзақтығы 90-шы
жылдардың басында 249, ал жұмыс емес күндер саны 115, соның ішінде
мерекелік және демалыс күндер саны 96 құраса, бір жұмысшының орташа кезекті
демалыс уақыты мерзімі 18 күн болған.
Адам-сағатпен есептелген жұмыс уақыты қорының құрылымы туралы
мәліметті кестеден көруге болады.
Кесте 1.
Бір тізімдік Адам-күн
Күнтізбелік уақыт қоры элементтері Барлығы жұмысшыға күнтізбелік
орташа күндер қорына
саны пайызбен
1 Адам-күн жүмысшыларымен 111780 230,0 63,0
істелген
2 Толық күндік тұрып қалудың - - -
адам-күн саны
3 Жұмысқа келмей қалудың 17644 36,4 10,0
адам-күн саны (барлығы)
Оның ішінде:
4 Кезекті демалыстар 9040 18,6 5,1
5 Оқуына байланысты демалыстар 221 0,5 0,1
6 Тууына байланысты демалыстар 354 0,7 0,2
7 Ауырып қалуына байланысты 5764 11,9 3,3
8 Заңмен рұқсат етілген басқа да1910 3,9 1,1
жұмысқа келмеу
9 Әкімшілік рұқсатымен жұмысқа 132 0,3 0,1
келмеу
10 Себепсіз жұмысқа келмеу 223 0,5 0,1
11 Мерекелік және демалыс күндері47883 98,6 27,0
12 Оның ішінде, аптасына 5 жұмыс 18723 38,5 10,6
күні болғандағы қосымша
демалыс күндері
Берілген кестенің мәліметтері негізінде: адам-күн күнтізбелік қоры:
111780 + 17644 + 47883 = 177307 (1, 2, 11 жолдарын қараңыз); адам-күн
табельдік қоры: 177307 - 47883 = 129424 (күнтізбелік қор минус 11 жол);
максималды мүмкін болатын адам-күн қоры 129424 - 9040 = 120384 (жұмыс адам-
күннің максималды мүмкін болатын қоры минус 4 жол).
Күнтізбелік қор уақытының әрбір көрсетілген элементі өндірісте белгілі
бір мәселелерді шешу үшін пайдаланылуы мүмкін.
Жұмысшылардың ауысымішілік жұмыс уақытының шығындарының ішінде үлес
салмағы ең көп болып тұрып қалулар саналады. Жұмыс уақытының ауысымішілік
шығындалуын зерттеуге аса үлкен көңіл аударылып отыр, себебі оларды
қысқарту еңбек өнімділігін арттырудың анық факторы болып табылады. Жоғарыда
аталып кеткендей, статистика тәжірибесінде ауысымішілік тұрып қалулар деп
жұмыс күнінде және 5 минуттен артық болатын тұрып қалулар жатады.
Жұмыс күнімен шектелген уақытта еңбек өнімділігін арттыруға мүмкіндік
беретін резервтерді анықтау үшін жұмыс күнін сипаттайтын статистикалық
көрсеткіштер пайдаланылады.
Жұмыс күні құрылымы жұмыс уақытының шығындалуы түрлерінің жалпы ауысым
ұзақтығына үлес салмағымен сипатталады. Осы құрылым жұмыс күні балансы
негізінде анықталады және уақыт шығындалуының келесі түрлерін қамтиды:
жедел уақыт (соның ішінде, негізгі және қосымша); жұмыс орнына қызмет ету
уақыты; демалыстарға үзілістер уақыты және жұмысшының жеке қажеттіліктеріне
жұмсалатын уақыт; әзірлік-қорытындылау уақыты. Жұмыс күні уақытының нақты
балансң бойынша жұмысшыға тәуелді және өндірістегі қателіктерге байланысты
жұмысшыға тәуелсіз уақыт шығындары соммасы анықталады.
Уақыт шығындарының түрлерін жұмыс күні уақытының жоспарлық және нақты
баланстарын құру арқылы уақытты экономиялаудың және нақты жұмыс орындарына,
цехатрға байланысты еңбек өнімділігін арттырудың резервтерін анықтауға
мүмкіндік береді.
Түңгі жұмыс уақыты, түрлі себептерге байланысты толық пайдаланылмаған
жұмыс уақыты, толық күндік жұмыс уақыты шығындары, жұмыс күні ұзақтығын
пайдалану деңгейінің үлес салмағы және т.б. осындай көрсеткіштер де дәл
сондай мағынаға ие болады.
Мысалы, түңгі жұмыс уақытының үлес салмағы dт түңгі жұмыс сағаттарының
(Т) жалпы күніндегі жұмыс сағаттарына (К) қатынасымен төмендегі формула
бойынша пайызбен анықталады:
dт= Т:К
Түңгі жұмыс уақыты деп кешкі 22-нан таңғы сағат 6-ға дейінгі уақыт
саналады.
Жұмыс уақыты қорын пайдаланылуды зерттеу
Зерттеліп отырған кезеңде еңбек ресурстарының толығымен пайдаланылуын
есептеу үшін бір жұмысшының ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz