Біріккен кәсіпкерлік жайлы

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1 Бөлім. Біріккен кәсіпкерліктің түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
Операциялардың бірігіп орындалуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
Операциялардың бірігіп орындалуының бухгалтерлік есебі ... ... ..8
Бухгалтерлік есеп берудің ақпараттарын ашып қарастыру ... ... ..16

2 Бөлім. Активтердің бірігіп қолданылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19
Активтердің бірігіп қолданылуының бухгалтерлік есебі ... ... ... ..19
Бухгалтерлік есеп берудің ақпараттарын ашып қарастыру ... ... ..23

3 Бөлім. Жай серіктестік келісімшарты бойынша біріккен кәсіпкерлік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
Ортақ іс жүргізбейтін серіктестіктің есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
Ортақ іс жүргізетін серіктестіктің жекеленген балансы ... ... ... ...31

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .36
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...38

Біріккен кәсіпкерлік операцияларының жүргізілу тәртібі (жай серіктестік келісімшарты бойынша) Бухгалтерлік Есеп Стандарттың бухгалтерлік есеп шоттарда регламенттелген.
Бухгалтерлік Есеп Стандарты бойынша бұл құжатты мекеме қолданбайды, егер:
- құрылтайшылық келісім немесе қаржылық-өнеркәсіп топ құруы туралы келісім қорытындыланса; осының нәтижесінде заңды тұлға немесе қаржылық-өнеркәсіп тобы құрылса;
- басқа мекеменің жарғылық, қойма капиталына,жарна қорына үлес қосқанда;
-экономикалық табыс немесе пайда алуды көздемейтін біріккен кәсіпкерлікке қатысу туралы келісім қорытындыланғанда.
Қаржылық-өнеркәсіптік топ дегеніміз – негізгі және еншілес қоғамда атқаратын, не толық, не жарым-жартылай өздерінің материалды және материалды емес активтерін қаржылық-өнеркәсіп топ құру туралы келісім негізінде қосатын заңды тұлғалардың жиыны. Бұл келісімнің мақсаты инвестициялық және басқа да проекттер мен программалар үшін техникалық және экономикалық интеграциялау. Бұл программалар қызмет және тауар нарығын ұлғайтуға және бәсекелестік деңгейін көтеруге, өндірістің тиімділігін өсіруге, жаңа жұмыс орындарын құруға бағытталған.
Өзінің қызметінің негізгі мақсаты пайда табу болатын мекемелер коммерциялық, ал мұндай мақсатта бағытталмаған және тапқан табысын таратпайтын мекемелер коммерциялық емес болып
табылады.

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 29 бет
Таңдаулыға:

Жоспары

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1. Бөлім. Біріккен кәсіпкерліктің
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
1. Операциялардың бірігіп
орындалуы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...6
2. Операциялардың бірігіп орындалуының бухгалтерлік есебі ... ... ..8
3. Бухгалтерлік есеп берудің ақпараттарын ашып қарастыру ... ... ..16

2. Бөлім. Активтердің бірігіп
қолданылуы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..19
1. Активтердің бірігіп қолданылуының бухгалтерлік есебі ... ... ... ..19
2. Бухгалтерлік есеп берудің ақпараттарын ашып қарастыру ... ... ..23

3. Бөлім. Жай серіктестік келісімшарты бойынша біріккен
кәсіпкерлік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ..25
1. Ортақ іс жүргізбейтін серіктестіктің
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...25
2. Ортақ іс жүргізетін серіктестіктің жекеленген
балансы ... ... ... ...31

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..36
Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .38

Кіріспе
Біріккен кәсіпкерлік операцияларының жүргізілу тәртібі (жай
серіктестік келісімшарты бойынша) Бухгалтерлік Есеп Стандарттың
бухгалтерлік есеп шоттарда регламенттелген.
Бухгалтерлік Есеп Стандарты бойынша бұл құжатты мекеме қолданбайды,
егер:
- құрылтайшылық келісім немесе қаржылық-өнеркәсіп топ құруы туралы
келісім қорытындыланса; осының нәтижесінде заңды тұлға немесе
қаржылық-өнеркәсіп тобы құрылса;
- басқа мекеменің жарғылық, қойма капиталына,жарна қорына үлес
қосқанда;
-экономикалық табыс немесе пайда алуды көздемейтін біріккен
кәсіпкерлікке қатысу туралы келісім қорытындыланғанда.
Қаржылық-өнеркәсіптік топ дегеніміз – негізгі және еншілес қоғамда
атқаратын, не толық, не жарым-жартылай өздерінің материалды және
материалды емес активтерін қаржылық-өнеркәсіп топ құру туралы келісім
негізінде қосатын заңды тұлғалардың жиыны. Бұл келісімнің мақсаты
инвестициялық және басқа да проекттер мен программалар үшін
техникалық және экономикалық интеграциялау. Бұл программалар қызмет
және тауар нарығын ұлғайтуға және бәсекелестік деңгейін көтеруге,
өндірістің тиімділігін өсіруге, жаңа жұмыс орындарын құруға
бағытталған.
Өзінің қызметінің негізгі мақсаты пайда табу болатын мекемелер
коммерциялық, ал мұндай мақсатта бағытталмаған және тапқан табысын
таратпайтын мекемелер коммерциялық емес болып
табылады.
Қатысушылардың үлесінен басқа (мүлік меншіктері), осы мекеменің
капиталының өсуіне әкелетін міндеттемелердің өтелуі және активтердің
түсуінің (ақшалай қаражаттардың, басқа да мүліктің) нәтижесінде
экономикалық пайдасының өсуі бухгалтерлік есепте мекеменің кірісі,
табысы болып табылады.
Экономикалық пайда термині бухгалтерлік есептің нормативтік реттеу
жүйесінің құжаттарында көрсетілмеген. Келешек экономикалық пайда –
мекемеге ақшалай қаражаттардың немесе олардың эквиваленттеріне
келуіне мүліктің тура немесе жанама әсер етуінің потенциалдық
мүмкіндігі.
Азаматтық заңдылықтардың нормаларына сәйкес коммерциялық мекемемен
келісілген біріккен кәсіпкерлік (жай серіктестік) келісімшартының
барлығына Бухгалтерлік Есеп Стандарты қолдана бермейді.
Бухгалтерлік Есеп Стандарты Біріккен кәсіпкерліктің қатысуы туралы
қаржылай есеп берудегі Халықаралық қаржылай есеп беру стандартынның
№31 негізінде құрылған. Халықаралық қаржылай есеп беру стандарты №31-
де біріккен кәсіпкерлік бухгалтерлік есеп беру көрсеткіштерінің
құрылуының 2 тәсілі көрсетілген: пропорционалдық мәлімет (негізгі
амал) және үлестеп қатысу бойынша есеп тәсілдері (мүмкін балама
амал).
Пропорционалдық мәлімет тәсілі – біріккен компаниядағы кәсіпкердің
үлесі активтерде, міндеттемелерде, табыс пен шығыстарында кәсіпкердің
қаржылай есеп беруіндегі баптарымен қиылыстырылуы немесе кәсіпкердің
қаржылай есеп беруіндегі баптарында бөлек жолдармен көрсетілуі
бойынша есеп пен есеп беру тәсілдері.
Үлестеп қатысу бойынша есеп тәсілі – инвестиция (біріккен
компаниядағы үлесі) алғашында өзіндік құнымен, содан кейін инвестиция
объектісіндегі таза активтерді алғаннан кейін үлестің өзгеруінің
түзетілуімен ескерілетін бухгалтерлік есеп тәсілі.
Бухгалтерлік Есеп Стандартында да бірігіп операциялардың орындалуы
мен активтердің қолданылуы бойынша бухгалтерлік есеп беруде осы
тәсілдер қолданылады.
Курстық жұмыс жазу барысында
- №6 Бухгалтерлік Есеп Стандартын қолдандым, сондай-ақ №16
Халықаралық Бухгалтерлік Есеп Стандартын қарастырдым;
- Қазақстан Республикасының Салық және бюджетке төленетеін басқа да
міндетті төлемдер туралы кодексі;
- Қазақстан Республикасының Бухгалтерлік есеп және қаржы қорытынды
есеп беру туралы заңы қолданылды.
Курстық жұмыс жазу барысында қолданылған материалдарды, ғылыми
еңбектерді болашақта орынды қолдана алатыныма сенімдімін!

1 Бөлім. Біріккен кәсіпкерліктің түрлері
1.1 Операциялардың бірігіп орындалуы

Бухгалетрлік Есеп Стандартының мақсатындағы біріккен кәсіпкерлік
қатысуында азаматтық құқұқтық келісіміндегі мекеменің қатысуын, жай
серіктестік келісіміндегі немесе басқа да біріккен кәсіпкерлік туралы
келісімдерін түсінуге болады.
Бухгалтерлік Есеп Стандарты экономикалық пайда табудың әдістерінің
түріне қарай біріккен кәсіпкерліктің үш түрлерін бөледі:
1) операциялардың бірігіп орындалуы
2) активтердің бірігіп қолданылуы
3) қызметтің бірігіп орындалуы (жай серіктестік келісімшарты
бойынша)
Біріккен кәсіпкерліктің барлық формаларына бухгалтерлік есеп
жүргізудің өз тәртібі және қаржылай есеп берудегі мәліметтің ашылуы
көрсетілген. Олардың бір бірінен айырмашылығы келесі кестеде
көрсетілген:
Біріккен кәсіпкерлік келісімшартының бухгалтерлік есебіндегі үш
типтердің бір бірінен өзара айырмашылығы

Кесте №1
№ Негізгі мінездемелер ОперациялаАктивтердіБіріккен
№ рдың ң бірігіп кәсіпкерлі
бірігіп қолданылуык
орындалуы
1 Жеке баланстың қолда жоқ жоқ иә
бары (келісімшарт
1 бойынша табыс пен
шығыстың жекеленген
есебі)
2 Салымның жузеге асырылуыШартты Шартты Фактіге
түрде түрде негізделге
2 н
3 Істің, күштің қосуы иә иә иә
3
4 Өзінің табысының иә иә жоқ
үлесінің есебін жүргізу
4
5 Алынған табысты тарату иә иә жоқ
6 Қатысушылардың арасында жоқ иә жоқ
келісімшарт бойынша
бірге көтеріп алған
шығыстар мен
6 міндеттемелерді тарату
7 Қаржылық нәтижені таратужоқ жоқ иә
7
8 Жою балансын құру жоқ жоқ иә
8

Біріккен кәсіпкерліктің барлық формаларына келесі мінездемелер
қатысты:
- біріккен кәсіпкерліктің екі немесе одан да көп жақтары сәйкес
келетін келісіммен байланысады;
- осы келісім біріккен бақылауды бекітеді;
-заңды тұлға құрылмай-ақ орындала алады.
Айтқанды ескере отырып, осындай келісімді құрастырар алдында негізгі
критерийлер тек келісімнің заң жағынан тазалығы ғана емес, сонымен
қатар салық нәтижелері, мекеменің кәсіпкерлік қаупі де болуы керек.
Бухгалтерлік Есеп Стандартында нақты бухгалтерлік жазбалар
келтірілмегендіктен және операциялардың бірігіп орындалуында және
активтердің бірігіп қолданылуындағы бухгалтерлік есеп жалпы түрде
жазылғандықтан, біріккен кәсіпкерліктің үш түріне мүмкін болатын
есеп нұсқаларын көрсетейік.
1.2. Операциялардың бірігіп орындалуының бухгалтерлік есебі
Операциялардың бірігіп орындалуында:
1) жеке баланс құрылмайды;
2) қатысушының салымы бухгалтерлік есепте сәйкес шоттарында
ескеріледі және қаржылық енгізудің құрамына аударылмайды;
3) операциялардың бірігіп орындалуына қатысты активтер мен
міндеттемелердің, табыстар мен шығыстардың есебі қатысушымен
жүргізіледі;
4) операциялардың бірігіп орындалуы бойынша міндеттемелер мен
активтер, табыстар мен шығыстар келісімшарттың әр қатысушысына
қатысты жеке үлес түрінде ескеріледі. Ол үшін табыстар, шығыстар,
міндеттемелер мен активтердің синтетикалық шоттарына қатысты
аналитикалық шоттар құрылады;
5) біріккен өндірістік процестің соңғы этапын орындайтын қатысушы
келісімшарттың басқа қатысушыларына арналған өнімнің үлесін баланстан
шығарып ескереді.
Операциялардың бірігіп орындалуының өндірістің соңғы этапынан кейін
қатысушылар:
- өндірістің барлық стадиясынан өткен өндірілген өнімнің барлығын
өздерінің араларында натуралды түрде тарата алады;
- өндірістің соңғы этапын орындаған қатысушыға өндірілген өнімнің
реализациясын жасауға тапсыра алады.
Қорытынды кезеңді орындамайтын қатысушының есебі
Аналитикалық есептің ұйымдастырылуы
Әр қатысушының бірлескен процесіне қатысты міндеттемелердің,
активтердің аналитикалық жекелеген есебінің қалай ұйымдастырылуын
анықтау қажет.
Бухгалтерлік Есеп Стандартында көрсетілгендей, осы келісімшарттың
қатысушысының салымы бухгалтерлік есепте сәйкесті шоттарды ескеріле
береді және қаржылық салымының құрамына аударылмайды. Сонымен қатар,
бірлесіп орындалатын операциялар бойынша табыстар, шығыстар,
міндеттемелер мен активтер әр келісімшарттың қатысушысына қатысты
жекелеген үлесте ескерілетіні, аналитикалық есепте табыстар,
шығыстар, міндеттемелер мен активтердің синтетикалық шоттар есебіне
сәйкесті ескерілетіні осы пункте талап етіледі.
Бухгалтерлік Есеп Стандартында активтер мен міндеттемелердің жекелеп
ескерілуі және аналитикалық есепті қалай ұйымдастырылуы туралы толық
көрсетілмеген.
Жекелеген есеп үшін қатысушының жұмыс жоспар шоттарында синтетикалық
шоттарға сәйкес аналитикалық субшоттарды қарастыруға болады. Мысалы,
Негізгі құралдар 2410 шоттарына келесі шоттар ашылуы мүмкін:
- Дербес қызметте қатысатын Негізгі құралдар субшот 1
- Бірлескен операцияға қатысатын Негізгі құралдар субшот 2
Негізгі құралдардың бір жағдайдан басқасына аударылуы бухгалтерлік
жазбаларда келесідей көрсетіледі:

№ Шаруашылық операция Шот корреспонденциясы
атауы
Дт Кт
1 Біріккен операцияларда 2410 субшот 1 2410 субшот 1
қатысатын негізгі Біріккен Дербес қызметте
құралдардың операцияларға қатысатын негізгі
объектілерінің құны қатысатын негізгі құралдар
көрсетілді құралдар

Сонымен қатар, бөлек субшоттарда басқа да активтер де ескеріле алады:
материалдар, материалды емес активтер, кредиторлық қарыздар және т.б.
Аналитикалық есеп карточкасы, кесте, аналитикалық мәлімет бар кез
келген регистр аналитикалық есептің регистрі бола алады.
Аналитикалық есептің тәртібі мекеменің аналитикалық саясатында
бекітіледі. Мекеменің жұмыс жоспары шоттарындағы субшоттардан бас
тартқанда аналитикалық есеп регистрларының формаларын құру керек және
оларды есеп саясатына қосымша түрде бекіту керек.
Соңғы өнімді таратудағы есебі
Бухгалтерлік Есеп Стандартының қорытындысы бойынша әр қатысушыға
келесі бухгалтерлік жазбалар ұсынылады:
№ Шаруашылық операция Шот корреспонденциясы
атауы
Дт Кт
1 Өндірістік циклдің 8010 субшот 1 8010
сәйкесті кезеңінде
өндірілген меншікті
шығындардың
сомасына
2 Операциялардың 1420 3310
бірігіп орындалуы
бойынша өндіріс
мақсаттарына
алынған қызметтер,
материалдар,
шикізаттар құнына
ҚҚС сомасы
көрсетілді
3 Кірістелгеннен 3130 1420
кейінгі
операциялардың
бірігіп орындалуы
бойынша өндіріс
мақсаттарына
алынған қызметтер,
материалдар,
шикізаттар құнына
ҚҚС сомасы салық
шегерімдерінің
құрамында
көрсетіледі

Қорытынды кезеңді орындамайтын серіктестіктің есебіндегі біріккен
процестің барлық кезеңі аяқталғаннан соң дайын өнімді бөлуге дейін
шығындар аяқталмаған өндірісте ескеріледі. Өнімді бөлгеннен кейін
оның қатысушыға тиесілі бөлігі келесі балансқа кірістелу керек:

№ Шаруашылық операция Шот корреспонденциясы
атауы
Дт Кт
1 Барлық операция 1310 8010 субшот 1
алынғаннан кейін
алынған дайын өнім
құнының сомасына

Кезеңді өзі орындаған қатысушыға өндірістің өзіндік құнына дайын өнім
кірістеле алады. Яғни, әр қатысушыға қатысты өнімнің тиесілі үлесінің
баланстық құны 8010 шоттағы кезеңде көрсетілген өндіріске
серіктестіктің кеткен шығынына тең болады.
Содан кейін сатудың есеп шоттарындағы шығуы көрсетіледі.
Есептің ерекшелігі тек жалпы процесс аяқталғаннан соң қатысушының
алатын дайын өнімнің факті түрдегі өзіндік құнының анықтамасында
болады.
Тиесілі табыстың есебі
Өндірістің қорытынды кезеңін орындамайтын қатысушыда операциялар
көрініс тапқанда, екі күрделі кезеңге көңіл аудару керек.
Біріншіден, өндірістің қорытынды кезеңіндегі дайын өнімнің
шығарылуына дейін бір процесске қатысушыдан екіншісіне ары қарай
өндеу үшін материалдық активтерді (шалафабрикаттар және т.б.)
тапсыруы болу керек, және осы тапсыруды қалайда болса топтастыру
керек.
Бұдан шығатыны, шалафабрикаттар мен содан кейінгі шығарылған өнімдер
жай серіктестік келісімшартындағы қатысушылардың бірлескен мүлігі
және де ортақ үлестік меншігі болып табылады. Демек, келісімшарттың
бір қатысушысынан шалафабрикаттың басқасына тапсыруы олардың
таратылуы (сатудың) болып табылмайды.
Шалафабрикаттар, құрастырмалы бөлшектер, басқа да жиынтықтардың
өндірісінің есебі үшін және оларды ары қарай келесі қатысушыға
тапсыру үшін мекеме өзінің есеп саясатында қолданылатын сәйкесті
субшоттармен 8020 шотын Өзінің өндірісіндегі шалафабрикаттар
қарастыра алады. Немесе, өзінің қорытынды кезеңін аяқтап, келесі
қатысушыға олардың тапсырылуын 8010 шотындағы Негізгі өндіріс
субшотында ескеріле алады. Соңғы жағдайда шалафабрикаттардың
тапсырылуын бухгалтерлік жазбада келесідей көрініс табады:
Дт – 1311 субшот Жай серіктестіктің басқа қатысушыларына тапсырылған
шалафабрикаттар
Кт - 1311 субшот Жай серіктестіктің келісімшарты бойынша орындалған
шалафабрикаттар
Мұндай тапсырысты серіктестіктің біріккен басқарылу есебін құрып, тек
оперативті есепте ескеруге болады. Өзініздің тандауынызды мекеменің
есепті саясатында белгілеп қойған жөн.
Кейбір авторлар осы жазбаны қодануға болады деп ойлайды:
Дт – 3310
Кт – 1320
Бірақ автордың ойынша, мұндай жазбада аяқталмаған өндірістің
қалдықтарының мағынасы жоғалады, және бухгалтерлік есепте ол келесі
қатысушының дебиторлық берешегіне айналады. Бұл жазба келесі
қатысушының жауапкершілігінде қалған шалафабрикаттар бөліміндегі
қарыз сомасын көрсете алады, сонымен қатар оның сомасымен сәйкес
келмеуі де мүмкін.
Бірақ қатысушылардың балансы тепе-тең болуы керек, ал алдыңғы
қатысушының алдында бухгалтерлік баланста осы шығындарды өшіруіндегі
келесі қатысушының кредиторлық қарызы көрсетілмейді. Осыған
байланысты, шығындарды аяқталмаған өндірісте ескеру керек.
Кейбір мамандар шығындардың көлемінің атауын бір 45 шотқа тиелген
тауарлар ретінде тапсырысын қайтарып, шығарылған дайын өнім ретінде
көрсетуге болады деп есептемейді.
Өндірістің қорытынды кезеңінде орындайтын қатысушы барлық соңғы
өнімді таратумен айналысқан жағдайда біріккен процесс қатысушына
тиесілі табысты қалай көрсету керек деген сұрақ пайда болады.
Операциялар бірігіп орындалғанда жекеленген баланс
құрылмайды.Біріккен процестің басқа да қатысушыларының табыстарын
сатушы олардың алдында міндеттеме ретінде көрсету керек.
Өндірістік процестің соңғы кезеңін орындайтын қатысушының есебі
Өндірістің қорытынды кезеңін орындайтын қатысушыға бухгалтерлік
есепте өте үлкен жауапкершілік жатады. Ол әр қатысушының үлесін
қорытынды өнімінің натуралды және құндылық көрсеткіштерімен
ескеруімен байланысты болады. Бір уақытта ол осы өнімнің сатып
алушыларға таратылуын жасай алады, сондықтан, осындай өнімді сатудан
әр қатысушының табысының үлесінің есебін орындау қажет.
... соңғы өнімді бөлеміз
Қорытынды кезеңде қатысушы орындайтын біріккен процестің
қатысуышыларынан тапсырылатын құрал саймандар, шала фабрикаттардың
есебінің тәртібі Бухгалтерлік Есеп Стандартында көрсетілмеген.
Осы уақытта келісімшарт қатысушыларына қорытынды кезеңде орындайтын
қатысушы баланстан тыс шотында шала фабрикаттар, құрылғылар мен
бөлшектер қандай бағамен бағаланатынын анықтауы керек. Беріп
жіберетін серіктестіктің авизосында, жазбаша жариялауында немесе
накладнойында көрсетілетін құндылықтарды беріп жібергендегі
дайындауға фактіленген шығындар бойынша есеп болуы мүмкін. Бірақ
мұндай есеп өте қиын болғандықтан, келісімшартта келісілген баға
бойынша есеп ұсынылады.
Қатысушы өзінің қорытынды кезеңде орындайтын кезең шығындарын жай
тәртіпппен 8010 Негізгі өндіріс шотындағы бөлек субшотта есептейді.

Өндірістік процесстің қорытынды кезеңде қатысушы жүзеге асыратын
келісімшарттағы басқа қатысушылардың өнімге үлесін баланстан кейін
есептейтіні туралы Бухгалетрлік Есеп Стандартымен бекітілген.
Серіктеске берілетін дайын өнім қоймаға жіберілгенде, дайын өнім
есептелетін баланстан тыс шот дебеттеледі де, өнім серіктеске
жіберілгеннен кейін кредит бойынша осы өнім жойылады.
Қорытынды кезеңде қатысушы орындайтын өз үлесін 1310 Дайын өнім
шотындағы Бірлескен кәсіпкерлік субшотының дебитінде, 8010
Негізгі өндіріс шотындағы Бірлескен кәсіпкерлік субшотының
кредитінде есепке алады.
Жұмысты бірігіп орындағанда немесе қызметті бірігіп көрсеткенде
баланстан тыс есеп болмайды, себебі есеп объектісі материалды емес.
... кірісті бөлеміз
Егер келісім бойынша қорытынды кезеңді орындайтын қатысушы ортақ
өнімді, жұмысты немесе қызметті сатса, онда келісім бойынша басқа
қатысушылардың кірісін ол серіктестіктердің олардың кірісінің бөлігін
аудару бойынша міндеттемелер ретінде есепке алады. Ол үшін 3310
Басқа да кредиторлар мен дебиторлармен есеп айрысу шоты
қолданылады.
Басқа қатысушылардың алдындағы кредиторлық қарыздарын дайын өнімді
сатып алушыға тиеген кезде құру керек.
Өнім өткізуді орындайтын қатысушы өз кірісін жалпы тәртіпте
орындайды.
Бюджетпен есеп айыруды еcеп беруші тұлға жүргізетін болғандықтан,
бухгалтерлік есептегі меншікті табыс бойынша оның жауапкершілігі
Салық декларациясындағы ҚҚС-та көрсетілген табыс көлемімен
анықталмайды. Себебі, есеп беруші тұлға бюджет алдындағы міндеттемені
өзіне тұлғалар үшін орындайды.
Осы жерде назарды өндіріске қатысушылардың бөлімшелерінің көлемі мен
өнімнің сатылу ерекшелігіне аударған жөн. Егер өндірістің соңғы
этапында шалафабрикат бірлігінен дайын өнім бірлігі алынатын болса,
онда шығарылған өнім көлеміне сәйкес, дайын өнім көлеміне байланысты
пропорцияға бөлінуі, не бөлінбеуі де мүмкін.
ҚҚС бойынша есеп айырысуда ешқашан ешқандай мәселе туындамағанын
ескере кету керек. Есеп беруші тұлға серіктестіктің және
жабдықтаушылардың Кіріс ҚҚС-ын төлеп тұрған. Сондай-ақ есеп беруші
тұлға сатып алушылардан барлық пайда бойынша ҚҚС қабылдады. Сонымен
қатар серіктестікке келетін ҚҚС-ын да есепке алады.
Бұл жағдайды өзара есеп айырысу ретінде қарастыру мүмкін емес.
3. . Бухгалтерлік есеп берудің ақпараттарын ашып қарастыру
Бухгалтерлік Есеп Стандартының негізгі міндеттерінің бірі –
белгіленген ережелерді біріккен кәсіпкерлікте бухгалтерлік есеп беру
туралы ақпараттарды пайдаланушыларға қатысу үлесіне сай ашып көрсету
болып табылады.
Біріккен кәсіпкерлік құрамына кіру туралы ақпарат, бухгалтерлік
есепте, заңды тұлға құрмай-ақ өзге мекеме және жеке-дара
кәсіпкерлермен салымдарды біріктіру арқылы және біріккен іс әрекет
нәтижесінде экономикалық кіріс алу үшін жүзеге асырылатын мекеме
қызметінің бөлігі ретінде қарастырылады. Бұл анықтама Бухгалтерлік
Есеп Стандартында берілген.
Біріккен кәсіпкерлік туралы ақпарат мағынасы (ұғымы) Бухгалтерлік
Есеп Стандартында белгіленген шарттарды міндетті түрде қолдануды
қарастырады:
• Бухгалтерлік есеп беру ақпаратында (оның құрамында) біріккен
кәсіпкерліктің алғашқы сегменттік ақпараты Түсініктеме хатындағы
өзіндік бөлімде ашылып көрсетіледі
• Активтердің аналитикалық есебі, міндеттемелер, сегменттің біріккен
кәсіпкерліктегі соңғы келісімнің ерекшелігіне қатыссыз жекеленген
субшоттарда қарастырылады.
Қорытынды есеп беру кезеңінде, бірігіп жүзеге асырылатын операцияда
әрбір келісімшарт қатысушысы өзінің қатысу үлесін анықтауда өздерінің
бухгалтерлік есебінде мыналарды мойындауы керек:
• Келісімшартқа қатысу үшін қолданылатын өзіндік активтер;
• Біріккен операция нәтижесінде пайда болған өзіндік міндеттемелер;
• Шеккен зияндар;
• Бірігіп жүзеге асыратын операция нәтижесінде алынатын кірістің және
өнімнің өзіндік үлесі.
Бухгалтерлік Есеп Стандартының ақпарат хатында түсініктеме толық
ашылып көрсетілген. Бухгалтерлік Есеп Жүргізу Стандарты бойынша
бухгалтерлік есеп беру құрамында минималды көрсеткіштер тізімдемесі
көрсетіледі:
1) Біріккен кәсіпкерліктің мақсаты және оған қатысу үлесі;
2) Сегменттің есептілігінің классификациясы;
3) Экономикалық кіріс және шығыстың шығарылу тәсілі;
4) Активтердің және міндеттемелердің өзіндік құны;
5) Біріккен кәсіпкерлікке жатқызылатын кіріс, шығыс, табыс және шеккен
зиян сомасы.
Бұл бухгалтерлік заңнама ережелеріне сәйкес түсініктеме хатын құратын
кәсіпорынға қатысты берілген анықтаулар.
Түсініктеме хатының формалары мен шаблондары бухгалтерлік есеп беру
формаларының өзгелерінде, нормативтік тәртіпте бектілімеген.
Біріккен кәсіпкерліктің структурасының құрамында түсініктеме хаты
жеке бөлім Сегменттердің ақпарат бойынша есеп беруі бөлімінде
ерекшеленеді.
Бухгалтерлік Есеп Стандарты пункті ақпарат ережелерін ашу кезінде
қолдануды көздейді.
Бұл ақпаратты ашуға бола ма, жоқ па соны анықтау болып табылады.
Бухгалтерлік Есеп Стандартында 10% ереже келтірілген.
Осы пункт негізінде, біздің ойымызша, біріккен кәсіпкерлік туралы
ақпарат түсініктеме хатында да жүргізілуі тиіс, яғни келесі шарттарды
орындауы тиіс:
• Бірігіп жүзеге асырылатын операциялардан алынған соманың кем дегенде
10 % мөлшерін кіріс құрау керек;
• Бірігіп жүзеге асырылатын операциялардан қаржылық нәтиже кірістің
немесе шығынның 10 % сомасын құрау керек;
• Бірігіп жүзеге асырылатын операцияларға қатысушылардың активтері
жалпы активтердің сомасының 10 %-нан кем болмауы керек.

2-бөлім. Активтердің бірігіп қолданылуы
2.1. Активтердің бірігіп қолдануының бухгалтерлік есебі

Біріккен кәсіпкерліктің екінші түріне активтердің бірігіп қолдануы
жатады.
Бірігіп активтерді пайдалану ережелері мен біріккен операцияларды
жүзеге асыру ережелері бухгалтерлік есептің шаруашлылық
операцияларында ұқсас болып келеді.
Біріккен кәсіпкерлік формасында әрбір қатысушы активтерді қолдану
кезінде жалпы өнімнің және жалпы пайданың бөлігін ортақ пайдаланылған
мүлік мөлшерінде алады. Сондай-ақ әрбір қатысушы ортақ мүлік
шығындарын өз үлесіне сай мойнына алады.
Яғни қатысушылар тек өздеріне тиесілі мүлік көлемінде шығындарға
немесе міндеттемелерге ғана жауап бермейді, сонымен қатар келісімшарт
негізінде әрбір қатысушыға үлес көлемімен бөлінген ортақ шығындарға
да жауапты болады. Мұндай бөлініс ұйымның политикалық есебінде есепке
алынуы керек. Сондай-ақ бұл есепте ортақ активтерді пайдаланудан
түскен түсімді бөлу реті де көрсетілуі де керек.
Осылайша қатысушылардың жауапкершілігі өзге қатысушылар алдындағы
келісімшартқа сай туындайтын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.