Еңбек қауіпсіздігі
1.Тіршілік қауіпсіздігі.
1.2 Өндірістік бөлмелерді желдету.
1.3. Метрологиялық жағдайлар.
1.4. Жарықтандыру.
1.5. Еңбекшілерді дәрігерлік және тұрмыстық тазалық сақтау бойынша жұмыстар өткізу
1.6. Жеке қорғаныс құралдары
1.7. Технологиялық процестерді жүргізу, жабдықтарды іске қосу кезіндегі қауіпті және зиянды өндірістік факторлар.
1.7. Өндірістегі қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау және техникалық қорғаныс жасау шаралары.
1.8. Өрт қауіпсіздігі.
1.9. Өрттен қарғау жүйесіне қойылатын талаптар.
1.10. Алғашқы медициналық көмек.
1.11. Азаматтық қорғаныстың ұйымдастырушылық құрылымы.
1.12. Азаматтық қорғаныстың мемлекеттік ауқымындағы міндеттері
1.13. Азаматтық қоғанысты ұйымдастыру тәртібі және қағидалары
1.14. Азаматтық қорғаныстың іс . шаралары
1.15. Шаруашылық объектілердегі азаматтық қорғаныстың ұйымдасуы
1.2 Өндірістік бөлмелерді желдету.
1.3. Метрологиялық жағдайлар.
1.4. Жарықтандыру.
1.5. Еңбекшілерді дәрігерлік және тұрмыстық тазалық сақтау бойынша жұмыстар өткізу
1.6. Жеке қорғаныс құралдары
1.7. Технологиялық процестерді жүргізу, жабдықтарды іске қосу кезіндегі қауіпті және зиянды өндірістік факторлар.
1.7. Өндірістегі қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау және техникалық қорғаныс жасау шаралары.
1.8. Өрт қауіпсіздігі.
1.9. Өрттен қарғау жүйесіне қойылатын талаптар.
1.10. Алғашқы медициналық көмек.
1.11. Азаматтық қорғаныстың ұйымдастырушылық құрылымы.
1.12. Азаматтық қорғаныстың мемлекеттік ауқымындағы міндеттері
1.13. Азаматтық қоғанысты ұйымдастыру тәртібі және қағидалары
1.14. Азаматтық қорғаныстың іс . шаралары
1.15. Шаруашылық объектілердегі азаматтық қорғаныстың ұйымдасуы
Көптеген ұйымдар жұмысшылардың еңбек қауіпсіздігін басқару мүмкіндіктерінің тиімділігі және әрекетіне ықылас білдіреді. Бұл еңбекті қорғау аумағындағы заңдылықты және экономиканы реформалауды жақсарту жағдайларында іске асырылады.
Адам тіршілігі процесінде қауіпті заттар әсер етуі мүмкін. Кейде олардың әсерінен белгілі бір жағдайларда адам денсаулығына тікелей немесе жанама зиян келтіреді.
Осыған байланысты Қазақстан Республикасының 2004 жылдың 28 ақпан айында «Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы» заңы шығарылды. Бұл заң Қазақстан Республикасындағы еңбекті қорғау саласында қоғамдық қатынасты реттейді және еңбек қызметі процесінде еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, қызметкерлердің өмірі мен денсаулығын сақтауға бағытталған, сондай-ақ еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі принциптерін белгілейді.
Қазақстан Республикасының еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы заңнан өзге де құқықтық актілерден тұрады.
Еңбек қауіпсіздігі аумағындағы мемлекеттік саясат келесілерге бағытталған:
-еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау аумағында Қазақстан Республикасының заңдылығының талаптарын орындауды және сақтауды мемлекеттік бақылау және қадағалау;
-еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау аумағындағы мамандардың квалификациясын жоғарылату;
-Қазақстан Республикасының нормативті заңды актілерін, мемлекеттік стандарттарын, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау аумағында нормаларды және ережелерді өңдеу және қабылдау;
-еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғаудың жағдайын жақсарту бойынша қызметке экономикалық әсер ету жүйелерін құру және тазарту;
-қиын жұмысқа және еңбектің зиянды, қауіпті заттарымен жұмыс істегені үшін оған қосымша көмекті орнату;
-еңбек шарттары туралы мемлекеттік статистикалық есеп беруін ұйымдастыру, сонымен қатар өндірістік жарақаттану және тағы басқалар туралы есеп беруді ұйымдастыру.
Адамға оның қызметінде қауіпті әсерлер болады. Яғни, ол өндірістік орта деп аталады. Көбінесе өндірісте оған техникамен байланысты қауіп-қатерлерге ұшырауы мүмкін. Оларды қауіпті және зиянды өндірістік факторлар деп аталады.
Біздің елде еңбек ететіндердің денсаулығын сақтау және жұмыс жағдайларын жақсарту бойынша жұмыстар жүргізілуде. Өнеркәсіптің барлық салаларында іске асырылатын технологиялық прогрес, өндірістік процестердің механикаландыру және автоматтандыру деңгейін жоғарлатуға, еңбектің санитарлы-гигиеналық жағдайларын жақсартуға және қауіпсіздікті жоғарлатуға бағытталған.
Адам тіршілігі процесінде қауіпті заттар әсер етуі мүмкін. Кейде олардың әсерінен белгілі бір жағдайларда адам денсаулығына тікелей немесе жанама зиян келтіреді.
Осыған байланысты Қазақстан Республикасының 2004 жылдың 28 ақпан айында «Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы» заңы шығарылды. Бұл заң Қазақстан Республикасындағы еңбекті қорғау саласында қоғамдық қатынасты реттейді және еңбек қызметі процесінде еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз етуге, қызметкерлердің өмірі мен денсаулығын сақтауға бағытталған, сондай-ақ еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі принциптерін белгілейді.
Қазақстан Республикасының еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы заңнан өзге де құқықтық актілерден тұрады.
Еңбек қауіпсіздігі аумағындағы мемлекеттік саясат келесілерге бағытталған:
-еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау аумағында Қазақстан Республикасының заңдылығының талаптарын орындауды және сақтауды мемлекеттік бақылау және қадағалау;
-еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау аумағындағы мамандардың квалификациясын жоғарылату;
-Қазақстан Республикасының нормативті заңды актілерін, мемлекеттік стандарттарын, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау аумағында нормаларды және ережелерді өңдеу және қабылдау;
-еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғаудың жағдайын жақсарту бойынша қызметке экономикалық әсер ету жүйелерін құру және тазарту;
-қиын жұмысқа және еңбектің зиянды, қауіпті заттарымен жұмыс істегені үшін оған қосымша көмекті орнату;
-еңбек шарттары туралы мемлекеттік статистикалық есеп беруін ұйымдастыру, сонымен қатар өндірістік жарақаттану және тағы басқалар туралы есеп беруді ұйымдастыру.
Адамға оның қызметінде қауіпті әсерлер болады. Яғни, ол өндірістік орта деп аталады. Көбінесе өндірісте оған техникамен байланысты қауіп-қатерлерге ұшырауы мүмкін. Оларды қауіпті және зиянды өндірістік факторлар деп аталады.
Біздің елде еңбек ететіндердің денсаулығын сақтау және жұмыс жағдайларын жақсарту бойынша жұмыстар жүргізілуде. Өнеркәсіптің барлық салаларында іске асырылатын технологиялық прогрес, өндірістік процестердің механикаландыру және автоматтандыру деңгейін жоғарлатуға, еңбектің санитарлы-гигиеналық жағдайларын жақсартуға және қауіпсіздікті жоғарлатуға бағытталған.
1.Тіршілік қауіпсіздігі.
Көптеген ұйымдар жұмысшылардың еңбек қауіпсіздігін басқару
мүмкіндіктерінің тиімділігі және әрекетіне ықылас білдіреді. Бұл еңбекті
қорғау аумағындағы заңдылықты және экономиканы реформалауды жақсарту
жағдайларында іске асырылады.
Адам тіршілігі процесінде қауіпті заттар әсер етуі мүмкін. Кейде
олардың әсерінен белгілі бір жағдайларда адам денсаулығына тікелей немесе
жанама зиян келтіреді.
Осыған байланысты Қазақстан Республикасының 2004 жылдың 28 ақпан
айында Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы заңы шығарылды. Бұл
заң Қазақстан Республикасындағы еңбекті қорғау саласында қоғамдық қатынасты
реттейді және еңбек қызметі процесінде еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз
етуге, қызметкерлердің өмірі мен денсаулығын сақтауға бағытталған, сондай-
ақ еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы мемлекеттік
саясаттың негізгі принциптерін белгілейді.
Қазақстан Республикасының еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау
туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және
осы заңнан өзге де құқықтық актілерден тұрады.
Еңбек қауіпсіздігі аумағындағы мемлекеттік саясат келесілерге
бағытталған:
-еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау аумағында Қазақстан
Республикасының заңдылығының талаптарын орындауды және сақтауды мемлекеттік
бақылау және қадағалау;
-еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау аумағындағы мамандардың
квалификациясын жоғарылату;
-Қазақстан Республикасының нормативті заңды актілерін, мемлекеттік
стандарттарын, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау аумағында нормаларды
және ережелерді өңдеу және қабылдау;
-еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғаудың жағдайын жақсарту бойынша
қызметке экономикалық әсер ету жүйелерін құру және тазарту;
-қиын жұмысқа және еңбектің зиянды, қауіпті заттарымен жұмыс істегені
үшін оған қосымша көмекті орнату;
-еңбек шарттары туралы мемлекеттік статистикалық есеп беруін
ұйымдастыру, сонымен қатар өндірістік жарақаттану және тағы басқалар туралы
есеп беруді ұйымдастыру.
Адамға оның қызметінде қауіпті әсерлер болады. Яғни, ол өндірістік
орта деп аталады. Көбінесе өндірісте оған техникамен байланысты қауіп-
қатерлерге ұшырауы мүмкін. Оларды қауіпті және зиянды өндірістік факторлар
деп аталады.
Біздің елде еңбек ететіндердің денсаулығын сақтау және жұмыс
жағдайларын жақсарту бойынша жұмыстар жүргізілуде. Өнеркәсіптің барлық
салаларында іске асырылатын технологиялық прогрес, өндірістік процестердің
механикаландыру және автоматтандыру деңгейін жоғарлатуға, еңбектің
санитарлы-гигиеналық жағдайларын жақсартуға және қауіпсіздікті жоғарлатуға
бағытталған.
Халық шаруашылығының барлық салаларында жүзеге асырырылатын
техникалық прогресс өндірістік процесті механикаландыру мен
автоматтандыруға, еңбектің санитарлы-гигиеналвқ шарттарын жақсартуға
бағытталған.
Тіршілік қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау бойынша жасалатын дәстүрлер-
өндірістің жалпы кешені болып табылады.
Май өңдеу зауытында қызмет көрсетуші персонал тіршілік
қауіпсіздігінің ережелері мен жұмыс орындарындағы техникалық
инструкцияларды қатаң сақтаса, жұмыс шартының қауіпсіздігін қамтамасыз
етеді.
1.2 Өндірістік бөлмелерді желдету.
Өндіріс орындарында қажетті температура, ылғал режимдерін сақтау
желдеткіштің көмегімен жүзеге асырылады. 50-60ºС-тан жоғары температурада
бөлінген сулы бу жергілікті сору құбырлары арқылы жойылады. Жеке
жабдықтарға қызмет көрсету кезінде пайда болатын шаңды жою үшін де осы сору
құбырлары қолданылады.
Температурасы жоғары жұмыс орындарындағы шарттарды жақсарту үшін
персоналдарға жергілікті ауа душтары жасалады.
Ауаны ауыстыруды ұйымдастыру әдісі бойынша желдету жалпы ауысатын,
жергілікті және комбинацияланған болып бөлінеді. Ғимараттың барлық
көлеиінде ауа ауысуы болатын, жалпы ауысатын желдету, зиянды заттар көп
емес мөлшерде және барлық ғимарат бойынша біртекті таралған жағдайларда жиі
қолданады. Жергілікті желдету зиянды заттардың (газдар, булар, шаң, жылу)
құрылған жерінен сору және оларды ғимараттан жою үшін тағайындаоған.
Комбинацияланған жүйе бір уақытта жергілікті және жалпы ауысатын желдету
құрылғысына және пайдалануға әлдеқайда аз шығын кетеді.
Ауаның ауысу әдісіне байланысты желдету табиғи және механикалық
болады. Табиғи желдету кезінде табиғи факторларлың әсерінен орын
ауыстырады: жылы күш және желдету әсерінен. Механикалық желдету кезінде ауа
желдеткіштердің, эжекторлардың және тағы басқа көмегімен орын ауыстырады.
Табиғи және жасанды желдетудің қосылуы желдетудің аралас жүйесін құрайды.
Өндірістік ғимараттарда, ойламаған жерде жұмысшы зонаның ауасына көп
мөлшерде зиянды немесе жарылысқауіпті заттар тасталынуы мүмкін болған
жағдайда авариялық желдету қарастырылған.
ГОСТ талаптарына сәйкес барлық ғимараттарда табиғи желдету
қарастырылған. Ғимаратта ауаның табиғи жылжуы ғимараттың сыртында және
ішінде оның тығыздығының түрлілігіне байланысты болады, сонымен қатар
сыртқы ауа қысымы түрлілігі ғимармттың желге қарсы және желден қарсы
жақтарымен әсерінен ауаның табиғи жылжуы болады.
1.3. Метрологиялық жағдайлар.
Өндірістік ортаның микроклиматы түрлі температуралар жиынтығы бойынша
анықталады: ауаның ылғалдылығы, ауа қозғалуы, ортаның температурасы және
жылудың таралуы. Микро климат өлшемдері адам организмінің жылу алмасуы,
жұмысқа қабілеттілігі, денсаулығы бойынша анықталады.
Өндірістік жұмыс орындағы температура өндірістік ортадағы
метеорологиялық жағдайды анықтайтын негізгі факторлардың бірі болып
табылады.
Жұмыс ғимаратының ауа ортасының метеорологиялық жағдайлар
түсінігіне температура, қатысты ылғалдық, оттегімен толық болуы және ауа
қозғалысының жылдамдығы.
Қолайсыз метеорологиялық жағдайлардың адаи денсаулығына ұзақ әсері
адамның денсаулық жағдайын төмендетеді, еңбек өндіргіштігін төмендетеді
және түрлі ауруларға алып келеді.
Адам организмі мен сыртқы орта арасында жылу алмасудың үздіксіз
процессі болып отырады.
Жоғары температурада жұмыс істеу адам организміне кері әсер етеді.
Жоғары температурада жұмыс істеген кезде адам денесінен көп мөлшерде тер
бөліп шығарады, бұл организмді құрғатып жібереді, жүрек көк тамырларының
жұмысын нашарлатады, тыныс алуды жиілетеді, басқа органдар мен системаларға
да кері әсер етеді.
Жоғары температураның адам организміне ұзақ уақыт бойы әсері, әсіресе
жоғары ылғалдылықтағы әсері адам организмінде жылулық көп мөлшерде
8жиналуына әкеліп соғады. Ал қатты суып кеткен жағдайда адам суықтап немесе
басқа да ауруларға шалдығып қалуы мүмкін.
Адамның жұмысы, дем алу және өмірі санитарлық – гигиеналық талап
СН-245-71 бойынша белгілі бір сана мен күйге сәйкес келетін ауаның
ортасында болуы тиіс. Бөлмедегі ауаның сапасы мен күйі адамның тіршілігі
мен еңбекке қабілетін қамтамасыз етуден басқа өндірісті де
қауіпсіздендіреді.
Метралогиялық жағдай мына факторлармен сипатталады:
- Қоршаған ортаның температурасы;
- Ауаның ылғалдылығы;
- Ауаның қозғалу жылдамдығы;
- Жылулық сәулелену;
- Барометрлік қысым.
Адам организмінің сыртқы ортамен ара қатынасы (метрологиялық
жағдайлармен) термо реттеу арқылы жүзеге асады.
ГОСТ 12.1.005 – 88 Воздух рабочей зоны. Общие санитарно –
гигиенические требования стандарты өндірістік ғимараттың микроклиматына
келесі талаптарды орнатады. (1.3.1-кесте)
1.3.1- кесте
Параметр Параметр шамасы
Оптималды Мүмкін шекті
Ауа температурасы,ºС 16-18 13-19
Ауаның қатысты ылғалдылығы,% 40-60 75 көп емес
Ауаның қозғалу жылдамдығы, мс көп емес 0,5 көп емес
Өндірістік жұмыс орнындағы микроклимат өлшемдері технологиялық
процестің жылу физикалық ерекшеліктеріне, жылу жағдайына, желдеткішке
сонымен қатар жыл мезгілдеріне, климатқа байланысты.
Өндірістегі микроклиматтың жағымсыз әсерімен күрес технологиялық,
санитарлы-техникалық, дәрігерлі-профилактикалық шаралар бойынша
жүргізіледі.
Жоғары температурадағы инфрақызыл сәулелердің әсерінен мынадай
технологиялық шарлар қолданылады: ескі технологиялық процесті жаңасымен
ауыстыру, басқару ара қашықтықтарын сақтау.
Жылу таралуын төмендетудің мынадай түрлері бар:
- жылу тасмалдайтын бу – газ құбырлары, жылу сақтайтын
материалдармен қаптау;
- құрал – жабдықтардың герметизациясы;
- жылу жұтатын жылу, айдайтын экрандар пайдалану;
- желдеткіш системаларын пайдалану;
- қорғаудың жекеленген заттарын пайдалану.
Медико – профилактикалық шараларға мыналар жатады:
- еңбек пен демалысты дұрыс ұйымдастыру;
- формакологиялық заттарды пайдалана тұрып жоғары температураға
шыдау, терең тыныс алу;
- ал төменгі температурадағы шаралар жылуды сақтау, еңбек пен
демалысты дұрыс ұйымдастыру, жекеленген қорғаныс заттарын
пайдалану, организмдегі қорғаныс күшін арттыру.
Өндіріс бөлмелеріндегі метрологиялық жағдайларды қамтамасыз ету
өнеркәсіпті жобалаудың санитарлық нормаларында СН – 245-71 берілген.
Норма жылдың мезгілін, өндіріс бөлмесінің сипатын және орындалатын
жұмыстың ауырлық дәрежесін есепке алады.
Бөлме ішіндегі абсалютті ылғалдылықты гм³ мына формуладан
табады:
D = Ғ – ά (Т - Т)*В \ 760 [г\м³] (1)
Бұл жерде, Ғ – ылғалдылық температурасындағы (Т) максимал ылғалдылық;
ά – психрометр каэффиценті ауаның қозғалу жылдамдығына
байланысты алынады;
D = D * 100 % F
Абсалютті және салыстырмалы ылғалдылықты анықтайтын протокол.
Термометрдің көрсетуі құрғақ Т, ºС 21,8
Ылғал Т, ºС 14,8
Барометр қысымы В, мм сынап 720
бағанасымен
Ауа жағдайының СН – 245 – 71 бойынша Т, ºС 20 – 22
алынған мәндері
D , % 60 - 30
Ауа ылғалдылығының есептелген мәндері Абс. D . гм 16,94
Салыстр. D , % 86,70
Ауаның ά V , мсек ά V , мсек ά
жылдамдығы V
,мсек
0,13 0,0013 0,3 0,001 2,3 0,00037
0,16 0,0072 0,40 0,0009 3,0 0,00069
0,20 0,0011 0,80 0,0008 4,0 0,00067
1.4. Жарықтандыру.
Өндірістік бөлімшелердің қалыпты жарықталуы еңбекті қорғау, еңбектің
жоғары өндірістілігін қамтамасыз етуі және төтенше жағдайлардың алдын алу
үшін өте маңызды.
Өндірістік бөлімшелерде күндізгі уақытта табиғи жарықты қамтамасыз
ететін әйнек рамалары бар терезе орнатылуы қажет. Жасанды жарық шартты
бірлікпен анықталады.
Бөлімшелердегі жарық қарапайым шамдар орнатылған жағдайда 20-30 лк
немесе күндізгі шамдар орнатылған жағдайда 75-100 лк болуы керек.
Монометрлер, термометрлер мен басқа да көрсеткіш приборлары қызмет
көрсетуші персоналға жақсы, анық көрінетіндей орналасуы қажет.
Жарықпен дұрыс қамтамасыз ету бақытсыз жағдайды азайтып, жұмыс
өнімділігін арттырады. Тәжірибеде көрсеткендей, жарық жергілікті жұмыс
өнімділігі 15% артады.
Жарықтың техникалық, санитарлы – гигиеналық нормаға сай болуы тиімді
деп аталады.
Өндірісте осы нормаға сай жарықты жасау оның негізгі және актуальды
есептерінің бірі болып табылады.
Жұмыс орындарында табиғи және жасанды жарық көздерін пайдаланады.
Табиғи жарық терезеден немесе төбеден арнайы жасалған жарық көздеріне
түседі. Табиғи жарық жыл мезгілдеріне және тәулікке, сонымен қатар
атмосфералық жағдайға байланысты жиі өзгеріп тұрады. Жарықтың түсуіне
құрылыстың орналасу жағдайы, айнамен қапталған бетінің өлшемі, терезенің
орналасуы мен формасы, қарсы құрылыспен ара қашықтығына байланысты.
Табиғи жарық – адамға ең жақсы, тиімді жарық, бірақ ол толығымен
керегімізді қамтамасыз ете алмайды, сондықтан жарық көздерін көп
пайдаланамыз.
Барлық жұмыс орындары табиғи жарықпен жасанды жарықты да қолданады.
Жасанды жарықтың ең көп тараған түрі – электр жарығы. Ол да табиғи жарық
сияқты барлық жұмыс орнында норма бойынша пайдаланылады.
Рациональді жасанды жарық та жұмыс орнына, бірқалпы, ешқандай
өзгеріссіз, жағымды жергілікті түрде беріледі. Сондықтан жұмыс орнында
рациональді жарық жасау үшін жалпы және жеке жарықтандырулар жасау керек.
Жеке және жалпы жарықтандыру қосылып ұйқасқан жарықтандыру жасайды.
Жұмыс орнын жарықтандыру жеңілдету үшін нормалау қарастырылған, барлық
көзбен жасалатын жұмыстар дәлденгені бойынша 8 разрядқа бөлінеді.
Бұл кестеде КЕО сандары жұмыстың дұрыс орындалуына байланысты,
жарықтандыру түрлері және өндірістің географиялық орналасуы көрсетіледі.
Өндіріс орындарындағы табиғи жарықтандыру каэфицентінің мәндері.
1.4.1 – кесте. Өндіріс орындарындағы табиғи жарықтандыру каэфицентінің
мәндері
Жұмыс Көру жұмыстарының Табиғи жарықталудың
дәрежесімінездемесі мағынасы
Дәлділік Ең кіші ажырату Жоғары немесе Жанынан
дәрежесіне қарй өлшемі, мм құрастырылған жарықталу,
жұмыс түрі жарықталу орнықты жамылғы
кезінде зонада қалған
аймақтарда
І Ең жоғары дәлдік 0,15 төмен 10 2,83,5
ІІ Өте жоғары дәлдік0,15-0,3 7 2,02,5
ІІІ Жоғары дәлдік 0,3-0,3 5 1,62,0
ІV Орташа дәлдік 0,5-1,0 4 1,21,5
V Кіші дәлдік 1,0-5,0 3 0,81,0
VІ Дөрекі дәлдік 5,0 жоғары 2 0,40,5
VІІ Жарқыраған 0,5 жоғары 3 0,81,0
заттармен ыстық
цехтағы
бұйымдармен
істейтін жұмыстар
VІІІ Жалпы үнемі 1 0,20,3
өндірістегі
процестерге
бақылау жұмыстар
Жарықтану нормасы 1 разрядты көру жұмыстары 1.4.2 - кестеде
келтірілген.
Көзбен атқарылатын жұмыстарда жарықтандырудың разрядтарға бөлінуі
жұмыс орнындағы жарықты жақсы таңдауға көмектеседі.
Фонның төмен болғанына қарағанда жарықтандыру деңгейінің жоғары болуы
керек.
1.4.2 – кесте. Жұмыс орындарындағы газоразрядты жарықтандырудың
нормалары.
Көру Жұмыс Тұп Объекттің Мінездеме Жарықталу, лк
жұмысының разряды разряды фонмен
мінездемесі қарама-қар
сы
ажыратуы
Ең жоғары А кіші күңгірт 5000 1500
дәлдік б орташа 4000 1250
күңгірт
1 в кіші жарық 2500 750
орташа орташа
үлкен күңгірт
г орташа ақшыл 1500 400
үлкен ақшыл
үлкен орташа
Жасанды электр жарықтары үшін қызу лампасы және люминисцентті
лампалар пайдаланылады. Люминисцентті лампалар жоғары сапалы және табиғи
жарыққа ұқсас болып келеді. Олар жарық таратуда және қызмет ету ұзақтығы,
сонымен қатар электр энергиясын көп үнемдейді.
Жұмыс орнын жарықтандыру үшін пайдаланылатын электр лампасына қоса
түрлі құрал – жабдықтар пайдаланылады.
Олар жарық төбесінің бағытына қарай аз шығын жұмсалып алатын электр
лампасына, сонымен қатар жұмысшылардың көздерін зақымдайтын жарықтан сақтау
үшін, кейбір жағдайларда жарық көздерінің спектрлі құрамын өзгерту үшін
пайдаланылады.
Пайдалы әсер каэфиценті светильникте шағылысатын жарық ағынының
лампадағы пайдаланатын жарық ағынының қатынвсынв тең.
Соңғы кезде өндіріс орындарын жарықтандыру үшін жарықтандырудың жаңа
жарық түрлері кеңінен қолданылуда, олар: жарықтандыратын төбелер мен
панельдер.
Мұндай жарықтандырулар жұмыс орнын тегіс, бірдей жарықтандырады және
адамның жұмыс қабілеттілігін арттырады.
Еңбекті қорғау үшін жарықтандыратын құрал – жабдықтарды орнымен және
дұрыс пайдаланудың маңызы зор, сол үшін терезелерді, жарық фоналары мен,
светильниктерді жиі – жиі тазартып, күйген лампа мен светильникті дер
кезінде ауыстырып, ағымдағы және профилактикалық жөндеулер жүргізіп, жұмыс
орны мен аймақта санитарлы тәртіптерді сақтау қабырғалар мен төбелерді
әктеп, ашық түсті бояумен бояп тұру қажет.
Жарықтандыру құралдарын пайдаланған кезде тұрақты кернеулікті сақтап
және өзгеріп тұруын реттеу керек. Жарықтандыруды өлшеу, бақылау үш айда бір
рет жүргізіліп тұрады.
1.5. Еңбекшілерді дәрігерлік және тұрмыстық тазалық сақтау бойынша жұмыстар
өткізу
А.А. Вишневский мен М.И. Шрайбер ұсынып , хирургтердің қабылдаған
күйіктерді жіктеу әдісі кеңінен тараған.
Осы жіктелу бойынша тканьдердің зақымдануы төрт дәрежеге бөлінеді: 1-
ші дәрежесі терінің гиперемиясымен және ісінуімен, 2-ші дәрежесі –
күлдіректер пайда болуымен, 3-ші А дәрежесі – дерманың тері
қосалқыларындаэпителий жолақтарының сақталынып зақымдануымен сипатталынады.
3-ші А дәрежелі күйік кезінде өсетін қабат ішінара ғана зақымданады.
Сондықтан қолайлы жағдай кезінде күйіктің өзінше эпителиленуі мүмкін, 4-ші
дәрежелісі терінің ғана емес, сонымен бірге тереңде жатқан тканьдердің де
зақымдануымен сипатталады. Алдыңғы күйіктің үш түрі үстіңгі қабат
күйіктерінің қатарына жатады, ал қалған дәрежедегі күйіктер аса ауыр
күйіктер болып саналады. Әдетте зардап шегушілердің аралас күйіктерге
шалдығатындықтары байқалады.
Зақымданудың тереңдігін алғашқы сағаттарда, тіпті күйгеннен кейінгі
күндері де анықтау көбіне мүмкін болмайды.
Бірқатар жағдайда терінің некрозданған учаскелерін түсінің өзгеруінен
және тері асты тамыры айқын көрінетіндей болып терінің тығыздалуынан
анықтауға болады. Кейде ірі буындар маңайындағы зақымданған тері жиырылып
қалады. Ауруды сезу және тактильді сезімталдық жоғалады.
Бір қатар жағдайда тканьдердің зақымдану тереңдігін айыруға анамнез
көмектеседі: зақымдаушы агенттің жоғары температурасы және оның ұзақ
терімен қатынаста болуы көбінесе аса ауыр күйікке шалдықтырады. Кейде
зақымдану дәрежесін айыру үшін зақымданған теріден нүктелі қан аққанша
тіліп көреді. Бірақ көп жағдайда күйіктердің дәл тереңдігін арада 5 – 6 күн
өткеннен кейін, ал кейде оданда кеш анықтайды. Мұны былай түсіндіруге
болады: зақымданушы агент әсер еткен сәтте пайда болатын тканьдердің
алғашқы некрозымен бірге, әдетте келесі күндері тканьдердің қоректенуі,
бұзылуы салдарынан екінші некроз дамиды.
Практикалық мақсаттар үшін шамаиен болса да күйіктің жалпы көлемін
және қайсыбір ауыр зақымданудың көлемін білу керек. Күйікті жарақаттардың
мөлшері жалпы тері қабатының процентіне шығып, көрсетіліп жүр.
Күйік шоғының ерекшелігі – оның 24 – 48 – 72 сағатқа
созылатындығында. Күйік шоғы нерв, эндокрин, жүрек – қан тамырлары жүйелері
қызметінің бұзылуы мен зат алмасуының барлық түрінің және ішкі органдар
қызметі жағдайларының ауытқуларымен сипатталады. Мұнда алдымен регионарлы
және перифериялық қан айналыстары күрт кемиді. Гемодинамикалық орталықтануы
пайда болады, соның есебінен жүрекке, миға, өкпеге қан жүреді. Күйікті
жарақаттағы микроциркуляция тоқталады және күрт бұзылады және ол барлық
органдармен тканьдерде елеулі түрде теріс өзгеріске ұшырайды. Бұл аралас
сипаттағы гипоксияның дамуына негіз болады, сөйтіп ол биологиялық белсенді
заттардың тездеп бөлінуіне әкеліп соқтырады. Сонымен бір мезгілде клетка
ішіндегі, сондай-ақ сыртындағы электролит және су балансы бұзылады.
Күйіктің үстіңгі жағында плазманың кемуі және плазманың ткань аралық
қуыстарға сіңуі айқын байқалады. Алғаш күйген тканьдер айналасында, содан
кейін одан тыс жерлерде гипергидротациялану пайда болады. Айналыстағы қан
көлемі мен жүректің минуттық соғу көлемінің үдемелі кемуі басталады.
өкпенің өмірлік қабілеті ұдайы кемиді, қанның оттегімен қанығуы төмендейді,
тотықпаған өнімдер жинақталады, сүт қышқылының жинақталуы артады, тыныстық
және метаболдық ацидоз дамиды.
Шок сатысында эндокриндік жүйе жағынан, соның ішінде бүйрек үсті
бездерінің қабатынан елеулі өзгерістер байқалады. Күйікке шалдыққанда
бүйрек үсті бездері қабатының гармондар деңгейі 2 - 4 есе артқанымен,
дененің 20-30 процентіне тең ауыр күйіктер кезінде олардың деңгейі
организмге қажет нәрселерді қанағаттандыруға жеткіліксіз болады.
Салыстырмалы түрде нашарлайды.
Жарақаттанған кезде зақымданған жерге 15-20 минуттай суық зат қою
керек; содан соң жарақат аумағын байлағышпен қысып байлау керек және
компреспен 1-1,5 сағат салқындатады. Сынған кезде бірінші кезекте сынған
жерді қозғалтпайтын қалыпқа келтіреді, ол үшін сынған бет аймағының екі
жағына тығыз картоннан жасалған шинаны орнатады.
1.6. Жеке қорғаныс құралдары
Май өндірісінде қызмет көрсетушілер мен жұмысшыларға тегін берілетін
жеке қорғаныс құралдарына: арнайы киім, арнайы аяқ киім және тағы басқа
жатады.
Ұсынылатын арнайы киім, аяқ киім, жеке қорғаныс құралдары мен
қорғаныс жабдықтары 1.6.1 – кестеде көрсетілген.
Ж.К.Қ – ң аталуы мен Нормативті құжат Ескерту
тағайындалуы
1 2 3
1. Арнайы киім
1.1 Механикалық бүлінулерГОСТ 27575-87 Жалпы
мен жалпы сақтауға өндірістік ластау мен
арналған. механикалық әсерлерден
қорғауға арналған ерлер
кеудешесі.
ГОСТ 27574-87 Жалпы
өндірістік ластау мен
механикалық әсерлерден
қорғауға арналған әйелдер
кеудешесі.
ТШ 27574-87 Әйелдер
халаттары.
1.2 Механикалық ГОСТ 12.4039-78
әсерлерден су мен Механикалық әсерлерден су
сілтіден қорғауға мен сілтіден қорғауға
арналған арнайы киім арналған арнайы киім.
Әйелдер кеудешесі.
ГОСТ 12.4038-78
Механикалық әсерлерден су
мен сілтіден қорғауға
арналған арнайы киім.
Еркектер кеудешесі.
2. Арнайы аяқ киім.
2.1 Майлы беттермен ГОСТ 12.4.033-77
сырғанаудан сақтауға Майлы беттермен
арналған. сырғанаудан сақтайтын аяқ
киім.
3. Тыныс алу органдарының
құралдары.
3.1 Адамның тыныс алу ТШ 6-16-2053-76 Тыныс алуға қажетті ауа
органдарын сақтау үшін. Шлангті противогаз шлемнің астына
ПШ-1 фильтрленген қорап арқылы
беріледі. Тыныс алуға
қажетті ауа шлемнің
ТШ 6-16-2054-76 астына вентилятормен
Шлангті противогаз беріледі.
ПШ-2
4. Белгі жилеттері
4.1 Жүктеу жұмыстарымен
айналысатын жұмысшыларға
арналған.
1.7. Технологиялық процестерді жүргізу, жабдықтарды іске қосу кезіндегі
қауіпті және зиянды өндірістік факторлар.
Өндірістік еңбек белгілі бір дәрежеде адам организміне зиян.
Өндірістік зиян және қауіпті әсерін азайту басшылардың негізгі алдына
қойған мақсаттарының бірі. Мұны мынадай жағдайларда нормативтік құжаттарды
жақсы меңгеру, осы өндірісте еңбекті қорғауды жоғары дәрежеде ұйымдастыру
арқылы шешуге болады.
Жұмыс барысы кезінде адамға қауіпті және зиянды жағдайлар болуы
мүмкін.
Қауіпті және зиянды өндірістік факторлар төрт топқа бөлінеді:
физикалық, химиялық, биологиялық және психологиялық.
Қауіпті физикалық факторларға мыналар жатады: әр түрлі жүктерді
жоғары көтеріп араластыратын құралдар, жан – жағы қоршалмаған, ашық
жылжымалы қондырғылар, тасмалдаушы механизмдер, айналдыратын және
араластыратын қондырғылар, электр тогы, жоғары температура.
Денсаулыққа зиянды химиялық факторларға мыналар жатады: жұмыс
орнындағы жоғары және төмен температура, ылғалдылық және ауа қозғалысының
жылдамдығы, қатты шу, ультра дыбыс және әр түрлі шағылысу – жылулық,
иондық, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Көптеген ұйымдар жұмысшылардың еңбек қауіпсіздігін басқару
мүмкіндіктерінің тиімділігі және әрекетіне ықылас білдіреді. Бұл еңбекті
қорғау аумағындағы заңдылықты және экономиканы реформалауды жақсарту
жағдайларында іске асырылады.
Адам тіршілігі процесінде қауіпті заттар әсер етуі мүмкін. Кейде
олардың әсерінен белгілі бір жағдайларда адам денсаулығына тікелей немесе
жанама зиян келтіреді.
Осыған байланысты Қазақстан Республикасының 2004 жылдың 28 ақпан
айында Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы заңы шығарылды. Бұл
заң Қазақстан Республикасындағы еңбекті қорғау саласында қоғамдық қатынасты
реттейді және еңбек қызметі процесінде еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз
етуге, қызметкерлердің өмірі мен денсаулығын сақтауға бағытталған, сондай-
ақ еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы мемлекеттік
саясаттың негізгі принциптерін белгілейді.
Қазақстан Республикасының еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау
туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және
осы заңнан өзге де құқықтық актілерден тұрады.
Еңбек қауіпсіздігі аумағындағы мемлекеттік саясат келесілерге
бағытталған:
-еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау аумағында Қазақстан
Республикасының заңдылығының талаптарын орындауды және сақтауды мемлекеттік
бақылау және қадағалау;
-еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау аумағындағы мамандардың
квалификациясын жоғарылату;
-Қазақстан Республикасының нормативті заңды актілерін, мемлекеттік
стандарттарын, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау аумағында нормаларды
және ережелерді өңдеу және қабылдау;
-еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғаудың жағдайын жақсарту бойынша
қызметке экономикалық әсер ету жүйелерін құру және тазарту;
-қиын жұмысқа және еңбектің зиянды, қауіпті заттарымен жұмыс істегені
үшін оған қосымша көмекті орнату;
-еңбек шарттары туралы мемлекеттік статистикалық есеп беруін
ұйымдастыру, сонымен қатар өндірістік жарақаттану және тағы басқалар туралы
есеп беруді ұйымдастыру.
Адамға оның қызметінде қауіпті әсерлер болады. Яғни, ол өндірістік
орта деп аталады. Көбінесе өндірісте оған техникамен байланысты қауіп-
қатерлерге ұшырауы мүмкін. Оларды қауіпті және зиянды өндірістік факторлар
деп аталады.
Біздің елде еңбек ететіндердің денсаулығын сақтау және жұмыс
жағдайларын жақсарту бойынша жұмыстар жүргізілуде. Өнеркәсіптің барлық
салаларында іске асырылатын технологиялық прогрес, өндірістік процестердің
механикаландыру және автоматтандыру деңгейін жоғарлатуға, еңбектің
санитарлы-гигиеналық жағдайларын жақсартуға және қауіпсіздікті жоғарлатуға
бағытталған.
Халық шаруашылығының барлық салаларында жүзеге асырырылатын
техникалық прогресс өндірістік процесті механикаландыру мен
автоматтандыруға, еңбектің санитарлы-гигиеналвқ шарттарын жақсартуға
бағытталған.
Тіршілік қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау бойынша жасалатын дәстүрлер-
өндірістің жалпы кешені болып табылады.
Май өңдеу зауытында қызмет көрсетуші персонал тіршілік
қауіпсіздігінің ережелері мен жұмыс орындарындағы техникалық
инструкцияларды қатаң сақтаса, жұмыс шартының қауіпсіздігін қамтамасыз
етеді.
1.2 Өндірістік бөлмелерді желдету.
Өндіріс орындарында қажетті температура, ылғал режимдерін сақтау
желдеткіштің көмегімен жүзеге асырылады. 50-60ºС-тан жоғары температурада
бөлінген сулы бу жергілікті сору құбырлары арқылы жойылады. Жеке
жабдықтарға қызмет көрсету кезінде пайда болатын шаңды жою үшін де осы сору
құбырлары қолданылады.
Температурасы жоғары жұмыс орындарындағы шарттарды жақсарту үшін
персоналдарға жергілікті ауа душтары жасалады.
Ауаны ауыстыруды ұйымдастыру әдісі бойынша желдету жалпы ауысатын,
жергілікті және комбинацияланған болып бөлінеді. Ғимараттың барлық
көлеиінде ауа ауысуы болатын, жалпы ауысатын желдету, зиянды заттар көп
емес мөлшерде және барлық ғимарат бойынша біртекті таралған жағдайларда жиі
қолданады. Жергілікті желдету зиянды заттардың (газдар, булар, шаң, жылу)
құрылған жерінен сору және оларды ғимараттан жою үшін тағайындаоған.
Комбинацияланған жүйе бір уақытта жергілікті және жалпы ауысатын желдету
құрылғысына және пайдалануға әлдеқайда аз шығын кетеді.
Ауаның ауысу әдісіне байланысты желдету табиғи және механикалық
болады. Табиғи желдету кезінде табиғи факторларлың әсерінен орын
ауыстырады: жылы күш және желдету әсерінен. Механикалық желдету кезінде ауа
желдеткіштердің, эжекторлардың және тағы басқа көмегімен орын ауыстырады.
Табиғи және жасанды желдетудің қосылуы желдетудің аралас жүйесін құрайды.
Өндірістік ғимараттарда, ойламаған жерде жұмысшы зонаның ауасына көп
мөлшерде зиянды немесе жарылысқауіпті заттар тасталынуы мүмкін болған
жағдайда авариялық желдету қарастырылған.
ГОСТ талаптарына сәйкес барлық ғимараттарда табиғи желдету
қарастырылған. Ғимаратта ауаның табиғи жылжуы ғимараттың сыртында және
ішінде оның тығыздығының түрлілігіне байланысты болады, сонымен қатар
сыртқы ауа қысымы түрлілігі ғимармттың желге қарсы және желден қарсы
жақтарымен әсерінен ауаның табиғи жылжуы болады.
1.3. Метрологиялық жағдайлар.
Өндірістік ортаның микроклиматы түрлі температуралар жиынтығы бойынша
анықталады: ауаның ылғалдылығы, ауа қозғалуы, ортаның температурасы және
жылудың таралуы. Микро климат өлшемдері адам организмінің жылу алмасуы,
жұмысқа қабілеттілігі, денсаулығы бойынша анықталады.
Өндірістік жұмыс орындағы температура өндірістік ортадағы
метеорологиялық жағдайды анықтайтын негізгі факторлардың бірі болып
табылады.
Жұмыс ғимаратының ауа ортасының метеорологиялық жағдайлар
түсінігіне температура, қатысты ылғалдық, оттегімен толық болуы және ауа
қозғалысының жылдамдығы.
Қолайсыз метеорологиялық жағдайлардың адаи денсаулығына ұзақ әсері
адамның денсаулық жағдайын төмендетеді, еңбек өндіргіштігін төмендетеді
және түрлі ауруларға алып келеді.
Адам организмі мен сыртқы орта арасында жылу алмасудың үздіксіз
процессі болып отырады.
Жоғары температурада жұмыс істеу адам организміне кері әсер етеді.
Жоғары температурада жұмыс істеген кезде адам денесінен көп мөлшерде тер
бөліп шығарады, бұл организмді құрғатып жібереді, жүрек көк тамырларының
жұмысын нашарлатады, тыныс алуды жиілетеді, басқа органдар мен системаларға
да кері әсер етеді.
Жоғары температураның адам организміне ұзақ уақыт бойы әсері, әсіресе
жоғары ылғалдылықтағы әсері адам организмінде жылулық көп мөлшерде
8жиналуына әкеліп соғады. Ал қатты суып кеткен жағдайда адам суықтап немесе
басқа да ауруларға шалдығып қалуы мүмкін.
Адамның жұмысы, дем алу және өмірі санитарлық – гигиеналық талап
СН-245-71 бойынша белгілі бір сана мен күйге сәйкес келетін ауаның
ортасында болуы тиіс. Бөлмедегі ауаның сапасы мен күйі адамның тіршілігі
мен еңбекке қабілетін қамтамасыз етуден басқа өндірісті де
қауіпсіздендіреді.
Метралогиялық жағдай мына факторлармен сипатталады:
- Қоршаған ортаның температурасы;
- Ауаның ылғалдылығы;
- Ауаның қозғалу жылдамдығы;
- Жылулық сәулелену;
- Барометрлік қысым.
Адам организмінің сыртқы ортамен ара қатынасы (метрологиялық
жағдайлармен) термо реттеу арқылы жүзеге асады.
ГОСТ 12.1.005 – 88 Воздух рабочей зоны. Общие санитарно –
гигиенические требования стандарты өндірістік ғимараттың микроклиматына
келесі талаптарды орнатады. (1.3.1-кесте)
1.3.1- кесте
Параметр Параметр шамасы
Оптималды Мүмкін шекті
Ауа температурасы,ºС 16-18 13-19
Ауаның қатысты ылғалдылығы,% 40-60 75 көп емес
Ауаның қозғалу жылдамдығы, мс көп емес 0,5 көп емес
Өндірістік жұмыс орнындағы микроклимат өлшемдері технологиялық
процестің жылу физикалық ерекшеліктеріне, жылу жағдайына, желдеткішке
сонымен қатар жыл мезгілдеріне, климатқа байланысты.
Өндірістегі микроклиматтың жағымсыз әсерімен күрес технологиялық,
санитарлы-техникалық, дәрігерлі-профилактикалық шаралар бойынша
жүргізіледі.
Жоғары температурадағы инфрақызыл сәулелердің әсерінен мынадай
технологиялық шарлар қолданылады: ескі технологиялық процесті жаңасымен
ауыстыру, басқару ара қашықтықтарын сақтау.
Жылу таралуын төмендетудің мынадай түрлері бар:
- жылу тасмалдайтын бу – газ құбырлары, жылу сақтайтын
материалдармен қаптау;
- құрал – жабдықтардың герметизациясы;
- жылу жұтатын жылу, айдайтын экрандар пайдалану;
- желдеткіш системаларын пайдалану;
- қорғаудың жекеленген заттарын пайдалану.
Медико – профилактикалық шараларға мыналар жатады:
- еңбек пен демалысты дұрыс ұйымдастыру;
- формакологиялық заттарды пайдалана тұрып жоғары температураға
шыдау, терең тыныс алу;
- ал төменгі температурадағы шаралар жылуды сақтау, еңбек пен
демалысты дұрыс ұйымдастыру, жекеленген қорғаныс заттарын
пайдалану, организмдегі қорғаныс күшін арттыру.
Өндіріс бөлмелеріндегі метрологиялық жағдайларды қамтамасыз ету
өнеркәсіпті жобалаудың санитарлық нормаларында СН – 245-71 берілген.
Норма жылдың мезгілін, өндіріс бөлмесінің сипатын және орындалатын
жұмыстың ауырлық дәрежесін есепке алады.
Бөлме ішіндегі абсалютті ылғалдылықты гм³ мына формуладан
табады:
D = Ғ – ά (Т - Т)*В \ 760 [г\м³] (1)
Бұл жерде, Ғ – ылғалдылық температурасындағы (Т) максимал ылғалдылық;
ά – психрометр каэффиценті ауаның қозғалу жылдамдығына
байланысты алынады;
D = D * 100 % F
Абсалютті және салыстырмалы ылғалдылықты анықтайтын протокол.
Термометрдің көрсетуі құрғақ Т, ºС 21,8
Ылғал Т, ºС 14,8
Барометр қысымы В, мм сынап 720
бағанасымен
Ауа жағдайының СН – 245 – 71 бойынша Т, ºС 20 – 22
алынған мәндері
D , % 60 - 30
Ауа ылғалдылығының есептелген мәндері Абс. D . гм 16,94
Салыстр. D , % 86,70
Ауаның ά V , мсек ά V , мсек ά
жылдамдығы V
,мсек
0,13 0,0013 0,3 0,001 2,3 0,00037
0,16 0,0072 0,40 0,0009 3,0 0,00069
0,20 0,0011 0,80 0,0008 4,0 0,00067
1.4. Жарықтандыру.
Өндірістік бөлімшелердің қалыпты жарықталуы еңбекті қорғау, еңбектің
жоғары өндірістілігін қамтамасыз етуі және төтенше жағдайлардың алдын алу
үшін өте маңызды.
Өндірістік бөлімшелерде күндізгі уақытта табиғи жарықты қамтамасыз
ететін әйнек рамалары бар терезе орнатылуы қажет. Жасанды жарық шартты
бірлікпен анықталады.
Бөлімшелердегі жарық қарапайым шамдар орнатылған жағдайда 20-30 лк
немесе күндізгі шамдар орнатылған жағдайда 75-100 лк болуы керек.
Монометрлер, термометрлер мен басқа да көрсеткіш приборлары қызмет
көрсетуші персоналға жақсы, анық көрінетіндей орналасуы қажет.
Жарықпен дұрыс қамтамасыз ету бақытсыз жағдайды азайтып, жұмыс
өнімділігін арттырады. Тәжірибеде көрсеткендей, жарық жергілікті жұмыс
өнімділігі 15% артады.
Жарықтың техникалық, санитарлы – гигиеналық нормаға сай болуы тиімді
деп аталады.
Өндірісте осы нормаға сай жарықты жасау оның негізгі және актуальды
есептерінің бірі болып табылады.
Жұмыс орындарында табиғи және жасанды жарық көздерін пайдаланады.
Табиғи жарық терезеден немесе төбеден арнайы жасалған жарық көздеріне
түседі. Табиғи жарық жыл мезгілдеріне және тәулікке, сонымен қатар
атмосфералық жағдайға байланысты жиі өзгеріп тұрады. Жарықтың түсуіне
құрылыстың орналасу жағдайы, айнамен қапталған бетінің өлшемі, терезенің
орналасуы мен формасы, қарсы құрылыспен ара қашықтығына байланысты.
Табиғи жарық – адамға ең жақсы, тиімді жарық, бірақ ол толығымен
керегімізді қамтамасыз ете алмайды, сондықтан жарық көздерін көп
пайдаланамыз.
Барлық жұмыс орындары табиғи жарықпен жасанды жарықты да қолданады.
Жасанды жарықтың ең көп тараған түрі – электр жарығы. Ол да табиғи жарық
сияқты барлық жұмыс орнында норма бойынша пайдаланылады.
Рациональді жасанды жарық та жұмыс орнына, бірқалпы, ешқандай
өзгеріссіз, жағымды жергілікті түрде беріледі. Сондықтан жұмыс орнында
рациональді жарық жасау үшін жалпы және жеке жарықтандырулар жасау керек.
Жеке және жалпы жарықтандыру қосылып ұйқасқан жарықтандыру жасайды.
Жұмыс орнын жарықтандыру жеңілдету үшін нормалау қарастырылған, барлық
көзбен жасалатын жұмыстар дәлденгені бойынша 8 разрядқа бөлінеді.
Бұл кестеде КЕО сандары жұмыстың дұрыс орындалуына байланысты,
жарықтандыру түрлері және өндірістің географиялық орналасуы көрсетіледі.
Өндіріс орындарындағы табиғи жарықтандыру каэфицентінің мәндері.
1.4.1 – кесте. Өндіріс орындарындағы табиғи жарықтандыру каэфицентінің
мәндері
Жұмыс Көру жұмыстарының Табиғи жарықталудың
дәрежесімінездемесі мағынасы
Дәлділік Ең кіші ажырату Жоғары немесе Жанынан
дәрежесіне қарй өлшемі, мм құрастырылған жарықталу,
жұмыс түрі жарықталу орнықты жамылғы
кезінде зонада қалған
аймақтарда
І Ең жоғары дәлдік 0,15 төмен 10 2,83,5
ІІ Өте жоғары дәлдік0,15-0,3 7 2,02,5
ІІІ Жоғары дәлдік 0,3-0,3 5 1,62,0
ІV Орташа дәлдік 0,5-1,0 4 1,21,5
V Кіші дәлдік 1,0-5,0 3 0,81,0
VІ Дөрекі дәлдік 5,0 жоғары 2 0,40,5
VІІ Жарқыраған 0,5 жоғары 3 0,81,0
заттармен ыстық
цехтағы
бұйымдармен
істейтін жұмыстар
VІІІ Жалпы үнемі 1 0,20,3
өндірістегі
процестерге
бақылау жұмыстар
Жарықтану нормасы 1 разрядты көру жұмыстары 1.4.2 - кестеде
келтірілген.
Көзбен атқарылатын жұмыстарда жарықтандырудың разрядтарға бөлінуі
жұмыс орнындағы жарықты жақсы таңдауға көмектеседі.
Фонның төмен болғанына қарағанда жарықтандыру деңгейінің жоғары болуы
керек.
1.4.2 – кесте. Жұмыс орындарындағы газоразрядты жарықтандырудың
нормалары.
Көру Жұмыс Тұп Объекттің Мінездеме Жарықталу, лк
жұмысының разряды разряды фонмен
мінездемесі қарама-қар
сы
ажыратуы
Ең жоғары А кіші күңгірт 5000 1500
дәлдік б орташа 4000 1250
күңгірт
1 в кіші жарық 2500 750
орташа орташа
үлкен күңгірт
г орташа ақшыл 1500 400
үлкен ақшыл
үлкен орташа
Жасанды электр жарықтары үшін қызу лампасы және люминисцентті
лампалар пайдаланылады. Люминисцентті лампалар жоғары сапалы және табиғи
жарыққа ұқсас болып келеді. Олар жарық таратуда және қызмет ету ұзақтығы,
сонымен қатар электр энергиясын көп үнемдейді.
Жұмыс орнын жарықтандыру үшін пайдаланылатын электр лампасына қоса
түрлі құрал – жабдықтар пайдаланылады.
Олар жарық төбесінің бағытына қарай аз шығын жұмсалып алатын электр
лампасына, сонымен қатар жұмысшылардың көздерін зақымдайтын жарықтан сақтау
үшін, кейбір жағдайларда жарық көздерінің спектрлі құрамын өзгерту үшін
пайдаланылады.
Пайдалы әсер каэфиценті светильникте шағылысатын жарық ағынының
лампадағы пайдаланатын жарық ағынының қатынвсынв тең.
Соңғы кезде өндіріс орындарын жарықтандыру үшін жарықтандырудың жаңа
жарық түрлері кеңінен қолданылуда, олар: жарықтандыратын төбелер мен
панельдер.
Мұндай жарықтандырулар жұмыс орнын тегіс, бірдей жарықтандырады және
адамның жұмыс қабілеттілігін арттырады.
Еңбекті қорғау үшін жарықтандыратын құрал – жабдықтарды орнымен және
дұрыс пайдаланудың маңызы зор, сол үшін терезелерді, жарық фоналары мен,
светильниктерді жиі – жиі тазартып, күйген лампа мен светильникті дер
кезінде ауыстырып, ағымдағы және профилактикалық жөндеулер жүргізіп, жұмыс
орны мен аймақта санитарлы тәртіптерді сақтау қабырғалар мен төбелерді
әктеп, ашық түсті бояумен бояп тұру қажет.
Жарықтандыру құралдарын пайдаланған кезде тұрақты кернеулікті сақтап
және өзгеріп тұруын реттеу керек. Жарықтандыруды өлшеу, бақылау үш айда бір
рет жүргізіліп тұрады.
1.5. Еңбекшілерді дәрігерлік және тұрмыстық тазалық сақтау бойынша жұмыстар
өткізу
А.А. Вишневский мен М.И. Шрайбер ұсынып , хирургтердің қабылдаған
күйіктерді жіктеу әдісі кеңінен тараған.
Осы жіктелу бойынша тканьдердің зақымдануы төрт дәрежеге бөлінеді: 1-
ші дәрежесі терінің гиперемиясымен және ісінуімен, 2-ші дәрежесі –
күлдіректер пайда болуымен, 3-ші А дәрежесі – дерманың тері
қосалқыларындаэпителий жолақтарының сақталынып зақымдануымен сипатталынады.
3-ші А дәрежелі күйік кезінде өсетін қабат ішінара ғана зақымданады.
Сондықтан қолайлы жағдай кезінде күйіктің өзінше эпителиленуі мүмкін, 4-ші
дәрежелісі терінің ғана емес, сонымен бірге тереңде жатқан тканьдердің де
зақымдануымен сипатталады. Алдыңғы күйіктің үш түрі үстіңгі қабат
күйіктерінің қатарына жатады, ал қалған дәрежедегі күйіктер аса ауыр
күйіктер болып саналады. Әдетте зардап шегушілердің аралас күйіктерге
шалдығатындықтары байқалады.
Зақымданудың тереңдігін алғашқы сағаттарда, тіпті күйгеннен кейінгі
күндері де анықтау көбіне мүмкін болмайды.
Бірқатар жағдайда терінің некрозданған учаскелерін түсінің өзгеруінен
және тері асты тамыры айқын көрінетіндей болып терінің тығыздалуынан
анықтауға болады. Кейде ірі буындар маңайындағы зақымданған тері жиырылып
қалады. Ауруды сезу және тактильді сезімталдық жоғалады.
Бір қатар жағдайда тканьдердің зақымдану тереңдігін айыруға анамнез
көмектеседі: зақымдаушы агенттің жоғары температурасы және оның ұзақ
терімен қатынаста болуы көбінесе аса ауыр күйікке шалдықтырады. Кейде
зақымдану дәрежесін айыру үшін зақымданған теріден нүктелі қан аққанша
тіліп көреді. Бірақ көп жағдайда күйіктердің дәл тереңдігін арада 5 – 6 күн
өткеннен кейін, ал кейде оданда кеш анықтайды. Мұны былай түсіндіруге
болады: зақымданушы агент әсер еткен сәтте пайда болатын тканьдердің
алғашқы некрозымен бірге, әдетте келесі күндері тканьдердің қоректенуі,
бұзылуы салдарынан екінші некроз дамиды.
Практикалық мақсаттар үшін шамаиен болса да күйіктің жалпы көлемін
және қайсыбір ауыр зақымданудың көлемін білу керек. Күйікті жарақаттардың
мөлшері жалпы тері қабатының процентіне шығып, көрсетіліп жүр.
Күйік шоғының ерекшелігі – оның 24 – 48 – 72 сағатқа
созылатындығында. Күйік шоғы нерв, эндокрин, жүрек – қан тамырлары жүйелері
қызметінің бұзылуы мен зат алмасуының барлық түрінің және ішкі органдар
қызметі жағдайларының ауытқуларымен сипатталады. Мұнда алдымен регионарлы
және перифериялық қан айналыстары күрт кемиді. Гемодинамикалық орталықтануы
пайда болады, соның есебінен жүрекке, миға, өкпеге қан жүреді. Күйікті
жарақаттағы микроциркуляция тоқталады және күрт бұзылады және ол барлық
органдармен тканьдерде елеулі түрде теріс өзгеріске ұшырайды. Бұл аралас
сипаттағы гипоксияның дамуына негіз болады, сөйтіп ол биологиялық белсенді
заттардың тездеп бөлінуіне әкеліп соқтырады. Сонымен бір мезгілде клетка
ішіндегі, сондай-ақ сыртындағы электролит және су балансы бұзылады.
Күйіктің үстіңгі жағында плазманың кемуі және плазманың ткань аралық
қуыстарға сіңуі айқын байқалады. Алғаш күйген тканьдер айналасында, содан
кейін одан тыс жерлерде гипергидротациялану пайда болады. Айналыстағы қан
көлемі мен жүректің минуттық соғу көлемінің үдемелі кемуі басталады.
өкпенің өмірлік қабілеті ұдайы кемиді, қанның оттегімен қанығуы төмендейді,
тотықпаған өнімдер жинақталады, сүт қышқылының жинақталуы артады, тыныстық
және метаболдық ацидоз дамиды.
Шок сатысында эндокриндік жүйе жағынан, соның ішінде бүйрек үсті
бездерінің қабатынан елеулі өзгерістер байқалады. Күйікке шалдыққанда
бүйрек үсті бездері қабатының гармондар деңгейі 2 - 4 есе артқанымен,
дененің 20-30 процентіне тең ауыр күйіктер кезінде олардың деңгейі
организмге қажет нәрселерді қанағаттандыруға жеткіліксіз болады.
Салыстырмалы түрде нашарлайды.
Жарақаттанған кезде зақымданған жерге 15-20 минуттай суық зат қою
керек; содан соң жарақат аумағын байлағышпен қысып байлау керек және
компреспен 1-1,5 сағат салқындатады. Сынған кезде бірінші кезекте сынған
жерді қозғалтпайтын қалыпқа келтіреді, ол үшін сынған бет аймағының екі
жағына тығыз картоннан жасалған шинаны орнатады.
1.6. Жеке қорғаныс құралдары
Май өндірісінде қызмет көрсетушілер мен жұмысшыларға тегін берілетін
жеке қорғаныс құралдарына: арнайы киім, арнайы аяқ киім және тағы басқа
жатады.
Ұсынылатын арнайы киім, аяқ киім, жеке қорғаныс құралдары мен
қорғаныс жабдықтары 1.6.1 – кестеде көрсетілген.
Ж.К.Қ – ң аталуы мен Нормативті құжат Ескерту
тағайындалуы
1 2 3
1. Арнайы киім
1.1 Механикалық бүлінулерГОСТ 27575-87 Жалпы
мен жалпы сақтауға өндірістік ластау мен
арналған. механикалық әсерлерден
қорғауға арналған ерлер
кеудешесі.
ГОСТ 27574-87 Жалпы
өндірістік ластау мен
механикалық әсерлерден
қорғауға арналған әйелдер
кеудешесі.
ТШ 27574-87 Әйелдер
халаттары.
1.2 Механикалық ГОСТ 12.4039-78
әсерлерден су мен Механикалық әсерлерден су
сілтіден қорғауға мен сілтіден қорғауға
арналған арнайы киім арналған арнайы киім.
Әйелдер кеудешесі.
ГОСТ 12.4038-78
Механикалық әсерлерден су
мен сілтіден қорғауға
арналған арнайы киім.
Еркектер кеудешесі.
2. Арнайы аяқ киім.
2.1 Майлы беттермен ГОСТ 12.4.033-77
сырғанаудан сақтауға Майлы беттермен
арналған. сырғанаудан сақтайтын аяқ
киім.
3. Тыныс алу органдарының
құралдары.
3.1 Адамның тыныс алу ТШ 6-16-2053-76 Тыныс алуға қажетті ауа
органдарын сақтау үшін. Шлангті противогаз шлемнің астына
ПШ-1 фильтрленген қорап арқылы
беріледі. Тыныс алуға
қажетті ауа шлемнің
ТШ 6-16-2054-76 астына вентилятормен
Шлангті противогаз беріледі.
ПШ-2
4. Белгі жилеттері
4.1 Жүктеу жұмыстарымен
айналысатын жұмысшыларға
арналған.
1.7. Технологиялық процестерді жүргізу, жабдықтарды іске қосу кезіндегі
қауіпті және зиянды өндірістік факторлар.
Өндірістік еңбек белгілі бір дәрежеде адам организміне зиян.
Өндірістік зиян және қауіпті әсерін азайту басшылардың негізгі алдына
қойған мақсаттарының бірі. Мұны мынадай жағдайларда нормативтік құжаттарды
жақсы меңгеру, осы өндірісте еңбекті қорғауды жоғары дәрежеде ұйымдастыру
арқылы шешуге болады.
Жұмыс барысы кезінде адамға қауіпті және зиянды жағдайлар болуы
мүмкін.
Қауіпті және зиянды өндірістік факторлар төрт топқа бөлінеді:
физикалық, химиялық, биологиялық және психологиялық.
Қауіпті физикалық факторларға мыналар жатады: әр түрлі жүктерді
жоғары көтеріп араластыратын құралдар, жан – жағы қоршалмаған, ашық
жылжымалы қондырғылар, тасмалдаушы механизмдер, айналдыратын және
араластыратын қондырғылар, электр тогы, жоғары температура.
Денсаулыққа зиянды химиялық факторларға мыналар жатады: жұмыс
орнындағы жоғары және төмен температура, ылғалдылық және ауа қозғалысының
жылдамдығы, қатты шу, ультра дыбыс және әр түрлі шағылысу – жылулық,
иондық, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz