“Өндірістің ауыл шаруашылығымен байланысын жақсарту механизмдері”

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 78 бет
Таңдаулыға:

“ Менеджмент және маркетинг ” факультетінің 4 курс студенті Қалдыбекова Р. “Өндірістің ауыл шаруашылығымен байланысын жақсарту механизмдері” деген тақырыпқа жазылған дипломдық жұмысы туралы

ПІКІР

Агроменеджмент мамандығын бітіруші Қалдыбекованың дипломдық жұмысы нарықтық экономика жағдайында күрделі мәселелерді көтерген, өз бетімен зерттелген жұмыстардың бірі болып саналады.

Қалдыбекова университет қабырғасында алған теориялық (ілімдік) білімін іс-жүзінде тәжірибеге қолдана отырып, ЖШС Жамбыл-нан шаруашылық мысалында өндірістің ауыл шаруашылығының байланысын жақсарту механизмдерін, оған әсерін тигізетін түрлі себептерді жан-жақты зерттей білген. Дипломдық жұмыс, кіріспеден, үш тараудан және қорытындыдан тұрады, жұмыс 87 беттік компьютерлік текст түрінде берілген, 17 кесте көрсетілген. Жұмысты жазу кезінде 26 оқу құралдары мен әдебиеттер қолданылған.

Кіріспеде тақырыптың мәні мен мағынасы алдына қойған мақсаты зерттеу затына (объектісіне) толық тоқталған.

Бірінші тарауда нарықтық экономика жағдайында ауыл шаруашылығы шаруашылық аралық байланысынан теоретикалық аспектілері мен мәселелері оған әсер ететін себептерін анықтай білген.

Екінші тарауда ЖШС Жамбыл-нан өнім өндірісінен даму деңгейі нақты сандық көрсеткіштермен сипатталған. Оған экономикалық талдау жасалған. Оның тиімділігі анықталған.

Үшінші тарауда ЖШС Жамбыл-нан кәсіпорынның ауыл шаруашылығымен байланысын ұйымдастыру ерекшеліктері және өнім өндірісін ұлғайтудың негізгі жолы қарастырылған. Бұл тарауда ЖШС Жамбыл-нан жұмысының саласындағы жетістіктер мен кемшіліктер зерттелген.

Жалпы алғанда жұмыстың көлемі мен мазмұны тақырыпқа сәйкес келеді.

Жазылған дипломдық жұмыс қойылған талаптарға сай және жоғары бағамен және оның авторы Қалдыбекова менеджер мамандығын беруіне лайық деп есептеймін.

Қалдыбекованың дипломдық жұмысы өзекті тақырыпқа жазылған. Соңғы ғылыми нәтижелерге қол жеткізген, дәлелдері мен негіздері толық логикалық талдауы жеткілікті. Дипломдық жұмысқа қойылатын талаптардың бәріне сай келеді және қорғауға жіберіледі.

Жұмыстың ғылыми жетекшісі

аға оқытушы, Камалиева Қ. М.

«» 2004 ж.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . ………. .: КІРІСПЕ . . ………. .

3: 3

КІРІСПЕ . . ………. .:

: 1-тарау.

КІРІСПЕ . . ………. .: Ауыл шаруашылығы шаруашылық аралық байланысының теоретикалық аспектілері мен мәселелері . . …

3: 6

КІРІСПЕ . . ………. .: 1. 1

3: Ауыл шаруашылығы шаруашылық аралық байланысын жақсартудың теориясы мен әдістемесі

КІРІСПЕ . . ………. .: 1. 2

3: Ауыл шаруашылығы шаруашылық аралық байланыстардың теоретикалық аспектілері мен ерекшеліктері . …. .

КІРІСПЕ . . ………. .:

: 2-тарау

КІРІСПЕ . . ………. .: “Жамбыл-нан” ЖШС №3 нан зауытының сипаттамасы

3: 26

КІРІСПЕ . . ………. .: 2. 1

3: Мекеменің мамандануы, оның өнеркәсіп құрылымы. Өнімнің міндеті мен сипаттмасы, өндіріс түрі, еңбектің техникалық жабдықталуы

КІРІСПЕ . . ………. .: 2. 2

3: Мекеменің техникалық дамуы және өндірісті ұйымдастыру. .

КІРІСПЕ . . ………. .: 2. 3

3: Мекеменің өндірістік-шаруашылық қызметінің техникалық-экономикалық талдауы

КІРІСПЕ . . ………. .:

: 3-тарау

КІРІСПЕ . . ………. .: Өндірістің ауыл шаруашылығымен байланыс механизмдерін дамыту . . . .

3: 50

КІРІСПЕ . . ………. .: 3. 1

3: Ауыл шаруашылығ мен өндіріс кәсіпорындарымен шаруашылық қатынастарының механизмдерін жетілдіру.

КІРІСПЕ . . ………. .: 3. 2

3: Ауыл шаруашылық өндірушілер мен нан өнімдерін өндірушілер арасындағы байланыс және оның дамуы . .

КІРІСПЕ . . ………. .: 3. 3

3: Ауыл шаруашылық өндірушілерді бақылаудағы шетелдік тәжірибе.

КІРІСПЕ . . ………. .: 3. 4

3: Ауыл шаруашылық аралық байланыстарды дамыту және нығайту.

КІРІСПЕ . . ………. .:

КІРІСПЕ . . ………. .: ҚОРЫТЫНДЫ

3: 84

КІРІСПЕ . . ………. .: ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ

Қаралыстылып отырған тақырып бүгінгі таңда ең актуалды және маңызды болып табылады. Азық-түлік қажеттілігін қамтамасыз ету мәселесі табиғи ресурстарды, яғни қорларды жиі пайдалану мен ауылшаруашылығының белгілі өнім түрлерін өндірушіге тигізетін ықпалының күшеюімен аса тығыз байланысты болып келеді.

Берілген мәселенің маңыздылығы ауыл шаруашылығының тауар өндірушілермен тығыз байланысының көңіл аударарлық жағдайының көрінісінен айқындалады.

Алайда, бұл жүйе қазірге кезде Қазақстанда іс жүзінде көрінген емес, бұған себепкер болған белгілі экономикалық және саяси проблемалар баршылық.

Зерттеу нысанасы ретінде Жамбыл облысының ауыл шаруашылығы мен ЖШС «Жамбыл-нан №3» комбинаты табиғи қорларды пайдаланушы болып қарастырылады.

Жергілікті ауыл шаруашылықтарында табиғи орта барлық табиғат тұтынушыларға қорлар көзі мен орналасу болып танылады. Сондықтан агроөнеркәсіп кәсіпорындарының қызмет етуін ұйғару мен олардың территориялдық-экономикалық сәйкестігін қамтамасыз ету қажеттілігі туады.

Берілген жұмыстың мақсаты болып ауыл шаруашылығының шикізаттарынан тауар (өнім) өндірушілердің бірінші жұмысын зерттеп, берілген облыстың ауыл шаруашылығымен оның байланысын қарастыру.

Берілген жұмыстың мақсатының негізінде мынандай мәселелері қойылды:

ЖШС «Жамбыл-нан» №3 нан комбинатының қаржылық- шаруашылық әрекетін қарастыру.
ЖШС «Жамбыл-нан» №3 нан комбинатының ауыл шаруашылығымен байланысын зерттеу.
шикізат өндірушілер мен ауыл шаруашылығы арасындағы өзара әрекеттестікті зерттеу.

Алайда зерттеу барысында облыс ауыл шаруашылығының салалық құрылымы диверсификация дәрежісінің төмендігімен айқындалғаны байқалды. Облыс өнімінің 74, 8% құрайтын еңбасты сала болып ауыл шаруашылығы табылады. Жергілікті аймақта ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру негізінде қайта өндіру өндірісі өз дамуын тапқан (8, 5%) .

Өндіріс жабдықтарын өндіру бұл жерде шектеулі түрде даму алған (11%) Кешеннің тар бөлігі болып инфрақұрылым болып табылады. Жол жүйесі, элеватор, қоймалар, тоңазытқыштардың дамуындағы артта қалушылық облыс ауыл шаруашылығының қызмет етуіндегі басты диспропорциялардың бірі болып табылады. Соның салдарынан сақтау, тасымалдауда ауыл шаруашылық өнімдерінің айтарлықтай көлемі шығынға ұшырайды (ұлттық өнімнің 10-17%) .

Қорды шығару оны өндіру мен ақырғы өнім шығару, қалдықтарды пайдалану мен қорларды қайта қалпына келтіру бойынша цикл бөліктерінің сәйкескен дамуы агроөнеркәсіп өндірісінің басты бағытын құрайды.

Жергілікті ауыл шаруашылығының қызмет құрылысын зерттеу процесінде ауыл шаруашылығы шикізаттарының нақты түрлерін өсіру мен өндіруге негізделген циклдер жүйесін құрайтын аграрлық цикл ерекшеленген болатын.

Сонымен қатар, басты өндіріс пен жол жөнекей қосымша өндірістердің бір-бірімен ара қатынасы да басты маңызды роль атқарады. Басты қызмет көрсететін және де көмекші өндірістердің өндірістік байланыстары әлденеше төменірек болып табылады.

Бөлек шаруашылықтардың өзара қарым-қатынасы ауыл шаруашылығының бөлігі деңгейінде тығыз өтеді. Өзара қарым- қатынас деңгейімен мал шаруашылығы циклдері (ет өндіру мен сүт өндіру) ерекшеленеді. Олар үшін басты кезеңдер (жем шөп өндірісі, селекция және тұқым, жас мал өсіру және т. б) іс жүзінде өте сәйкес келеді. Егін шаруашылығы циклдері бір-бірімен өзара байланысын ауыспалы егіс жүйесінің негізінде арттырады. Жем-шөп өндіру кезеңінде егін шаруашылығы циклдері мал шаруашылығымен тығыз байланыста болады.

Өсіріліп жатқан жемдік дақылдар мен табиғи жем-шөптер әлі күнге дейін толығымен дұрыс пайдаланбай келеді. Пайдалы заттардың 70% жануар ағзасының өміршеңдігін қамтамасыз етуге жұмсалып, қалған бөлігі ғана өнім береді. Адам ағзасына мал шаруашылығы өнімі ретінде егістікпен алынған барлық жем-шөптердегі пайдалы зарттардың 10% ғана жетеді.

Бірінші тарауда ауыл шаруашылығының құралы мен байланыс құралысының түсінігін маңызын ашып берілген процесті теориялық қарастыруға мүмкіндік береді. Екінші тарау іс жүзінде берілді. Бұл тарауда ЖШС «Жамбыл нан №3» қаржылық ауыл шаруашылығын өндірушілердің шикізатын пайдаланатын кәсіпорындардың бірінің әрекетінің анализі беріледі.

Үшінші тарау ауыл шаруашылығының шикізат өндірушілермен және соңғы өнімді шығарушылармен байланысы мен өзара қарым-қатынас бойынша бар бағдарламалардың маңызын ашады.

Жұмыста Қазақстан Республикасының заңдары, ауыл шаруашылығы санасындағы Қазақстан Республикасының Үкіметінің басты бағдарламалары, қаржы шаруашылық әрекет туралы кәсіпорынның есебі, оқу құралдары және де тағы да басқа құжаттар қолданылды.

1. Тарау. Ауыл шаруашылығы шаруашылық аралық

байланысының теоретикалық аспектiлерi мен мәселелерi

1. 1. Ауыл шаруашылығы шаруашылық аралық байланысын жақсартудың теориясы мен әдiстемесi

Табиғи және еңбек қорларының байлығына қарамастан, Қазақстан әлемнiң дамыған елдерiнен ауыл шаруашылығы мәдениетi, мал шаруашылығы өнiмдiлiгi және еңбек өнiмдiлiгi дәрежесiнен артта қалуда. Ауыл шаруашылығы өндiрiсi пәрмендiлiгiнiң төмендiгiне бiр себеп, шаруаны жерге қожалығынан және өндiрiс құралдарынан айыру болып табылады.

Қазақстанның ауыл шаруашылығының түп-тамырымен өзгеруi әлдеқашан пiсiп-жетiлген болатын, алайда, ауыл шаруашылығын көтеру талабы бiрнеше рет сәтсiздiкпен аяқталды.

Ауыл шаруашылығы өндiрiсiн жақсартуға талпынған әрекеттердiң бiрi, ол, ауыл шаруашылығы өнiмiнiң пәрмендiлiгiн iшкi шаруашылық есебiн, ұжымдық және мердiгерлiк тәртiптердi енгiзу арқылы ұмтылу болып табылады.

Ауыл шаруашылығы өндiрiсi мәселелерiн шешу үшiн, менiң пiкiрiмше, өзге мәселелермен қатар, жердi жеке меншiкке беру және шаруашылық жүргiзуде жекеше әдiстеме енгiзудi тарату. Меншiктi беру, сонымен бiрге жауапкершiлiктi жеке тұлғаларға өткiзу ауыл шаруашылығы мекемелерiн басқару мен оның экономикалық көрсеткiштерiне бiршама өзгерiстер әкеледi.

Қазақстанның ауыл шаруашылығын жеке өндiрiс торабына iрi көлемдерде беру 1991-1995-шi жылдары ҚР Президентi жарлығы және ҚР Үкiметi Қаулысымен, жердi және колхоз, совхоздардың мүлiктерiн сол еңбек ұжымдары мүшелерi мен осы шаруашылықтардың зейнеткерлерiне беру тәртiбiмен орнаған болатын. Онда, сонымен қатар, жердi бөлiп, жер үлестерiнiң меншiк иелерi үшiн мүлiк беру және өздерiнiң шаруашылық қожалықтарын құрғысы келген тұлғаларға мүлiктiк пай беру мәселелерi қарастырылған едi.

Жаңа заңдылықтар талабына сай колхоздар мен совхоздар, қайта тiркелiп, жердi және мүлiктердi меншiкке ресми түрде өздерiнiң жұмыскерлерi мен зейнеткерлерiне берiп, iшкi шаруашылық қатынастар бiршама өзгерген болатын, дегенмен де, меншiк мемлекеттен ұжымға өттi, бiрақ, ұжымнан жеке тұлғаларға өтпедi. Түпнұсқалық қайта ұйымдастыру мәселесi бүгiнгi күнге дейiн әлi шешiмiн таппай отыр.

Қазiргi кездегi жағдайларда ауыл шаруашылығы өндiрiсiн дамыту мәселелерi нарықтық инфрақұрылымының кежегесi кейiн тартуымен, түрлi салалық ауыл шаруашылығы мекемелерi мүдделерiнiң сай келмеуi, ауыл шаруашылық ұйымдарында нарық туралы қажет ақпараттың болмауы және бәсекелестiк ортадағы жұмыс тәжiрибесiнiң жеткiлiксiздiгiнен болып отыр. Бұл мәселелердiң көпшiлiгiн маркетингтiң бiрыңғай жүйесiн барлық сауда байланысы арқылы тауып, оның дамуы бүгiнде барлық қажеттi шараларды жасаудың қымбатқа түсетiндiгiмен ауыр тиюде.

Маркетингтiк қызметтiң негiзгi құралдарының қолда бар болу мәселесi (немесе оның шешiлу өткiрлiгi) ауыл шаруашылығының үшiншi саласын және ауыл шаруашылық ұйымдарын кооперациялау көмегiмен шешуге болады. Төңкерiсалды кезiндегi Қазақстандағы тәжiрибе сынды, әлемдiк тәжiрибе күштерiнiң өндiрiстен бастап, соңғы тұтынушыға азық-түлiк сатуы барлық қатысушылардың жоғары тиiмдi шоғырлануына куәландырады.

Алайда, бiрлескен қызметтiң бұл түрiнiң кең пайдалануы қазақстандық ауыл шаруашылық ұйымдарында бiрқатар ұйымдық-экономикалық, әлеуметтiк және құқықты сипаттағы шешiлмеген мәселелердiң кесiрiнен тежеуiлдеуде. Олардың жан-жақты зерттелiп, нұсқаларының өңделуi теоретикалық және тәжiрибелiк жоспарларда да көкейтестi мәселелер болып табылады.

Ауыл шаруашылық кооперациясының дамуына байланысты негiзгi теоретикалық мәселелердi, олардың анықталуы мен экономикалық мазмұнын XX-ғасырдың басындағы көрнектi экономист-аграршылар М. И. Туган-Барановский, А. В. Шаянов, К. А. Пажитнов, С. Л. Маслов, А. О. Челинцев және басқа да ғалымдардың еңбектерiнде жарық көрдi. Дегенмен, сол кезден берi көптеген саяси, экономикалық, әлеуметтiк, құқықтық және басқа да факторлар өзгерiп кеттi.

Кооперативтардың жалпы ұйымдық жұмыс жасау қағидалары шет ел тәжiрибелерiн ескерумен атақты экономист және тарихшылар Е. В. Серова, А. П. Макаренко, И. Н. Буздалов, В. З. Дворкин, И. П. Ефременко, Е. В. Закшевскаялардың тәжiрибелерiмен қаралды. Негiзiнде экономист-аграршылардың жұмыстарында кооперацияның жалпы дамуы қарастырылып, қандай-да бiр оның формалық ұйымдарының мәселелерiне де көп көңiл бөлiнуде. Салалық және аймақтық ерекшелiктерiн ескерумен Қазақстан ауыл шаруашылығы маркетингтiк қызмет кооперативтары және оларды қалыптастыру мәселелерiн шешуде зерттеулердiң толық еместiгi себептi, мен осы диплом жұмысын таңдадым, және оның мақсаттарын анықтадым.

Менiң жұмысымның негiзгi мақсаты маркетингтiк кооперацияның экономикалық мазмұнын зерттеу және оны қалыптастыру жолында негiзгi ұйымдық-экономикалық факторларды, ауыл шаруашылығының нарықтық жағдайда дамуын ашып-көрсету. Осы мақсатты таңдау келесi тапсырмаларды шешу қажеттiлiгiн тудырды:

-ауылшаруашылық маркетингтiк кооперацияның әлеуметтiк мазмұнын ашу және оны қалыптастырудың теоретикалық, әдiстемелiк негiздерiн нақтылау;

-шынайы ұйымдасқан-экономикалық шараларды анықтау, ауыл шаруашылығы кооперативтарының осы түрiн құруға алғышарттарды анықтау;

-ауыл шаруашылығы маркетингтiк кооперацияларының шаруашылық аралық мiндеттемелерiн және қалыптасудың ғылыми-әдiстемелiк механизмi негiздерiн өңдеу.

Зерттеудiң әдiстемелiк негiзi экономикалық теория және тәжiрибеде, отандық және шет ел ғалымдары жасаған, ауыл шаруашылық өндiрiсте ауыл шаруашылық кооперативтарын қалыптастыруда тереңдетiлген экономикалық талдау жүргiзуге негiзделген. Жұмыста зерттеулердiң жалпы ғылыми және экономикалық әдiстерi: талдау, монографиялық, абстракты-зерделiк, экономико-статикалық және есептi-құрастырушылық кешенi қолданылды. Зерттеуге ҚР нормативты-құқықтық акттары, ҚР Мемлекеттiк статикалық комитетiнiң ақпараттық материалдары, облыстық статистикалық комитетi, ауыл шаруашылық және әкiмшiлiк бас басқармасы, жылдық есептер мәлiметтерi, алғашқы есепке алу, ауыл шаруашылық және мекемелердiң статистикалық, бухгалтердiк есеп-қисаптары терең зерттелдi.

Мемлекеттiк басқару және астық нарығын реттеу мақсаттарына:

1) Қазақстан Республикасының азық-түлiк және жедел даярлық қауiпсiздiгiмен қамту;

2) Астыққа баға демпингiнiң алдын-алу;

3) Астық жұмсау нарығын кеңейту;

4) Астық сапасымен қамту;

5) Фитосанитарлық жағдайды қауiпсiз дәрежеде көтермелеу;

6) Астық өнiмiн алуға табиғи-климаттық жағдайларды, нарық бәсекелестiгiн, өндiрiс технологиясын жақсарту, сақтау және астық жұмсау құрылымын барынша ұлғайту;

7) Мал және құс шаруашылығында жаппай астық өндiрудi мемлекеттiк қорлар ауқымында азық тапшылығын болдырмау;

8) Астық өндiрiсiнде инвестициялық, несиелiк, салықтық және кеден саясатын қалыптастыру.

Зерттеудiң ғылыми жаңашылдығы келесiдей сипатталады:

-маркетингтiк кооператив түсiнiгi негiзделген және олардың ауыл шаруашылығында әдiстемелiк және құқықтық қалыптасу негiздерi жалпыланған;

-маркетингтiк кооперативтарын қазiргi кезде қалыптастыруды белгiлейтiн нарықтық ортаның негiзгi, iшкi және сыртқы факторлары анықталған;

-маркетингтiк кооператив үлiгiлерi жасалып, оларға талап сындары таңдалған;

-маркетингтiк кооперативтар қалыптастыру нұсқаулары ұсынылып, оларды ауыл шаруашылығында құру тиiмдiлiгi негiзделген.

Қазiргi жағдайлардағы кооперативтiк қозғалыстардың даму мәселесi бiршама өстi, себебi, аграрлық қайта өзгерулер тәуар өндiрiсшiлерiн ауыл шаруашылығы мекемелерi салаларымен жалпылап қана қойған жоқ, оларды еркiн және ұйымдаспаған нарықта өз беттерiнше көптеген мәселелердi шешуге мәжбүр еттi. Сонымен, бiр өндiрiстiң әрбiр шаруашылық субъектiсi тек өздерiнiң мүдделерiн қорғайды, бұл әрине, байланған жiптiң үзiлгенiндей әсер бередi.

Бiрлескен қызмет жоғары нәтиже алуға жағдай жасайды және мұндай қызметтесудiң тиiмдiлiгiн ауылдықтар әлдеқашан бағалаған. Агроөнеркәсiп кооперациясының дамуы кооперацияның экономикалық мүмкiндiктерiнiң жарқын бiр мысалындай.

Өндiрiстiң мамандануы ауыл шаруашылық өнiмдерiн шығарушыны соңғы тұтынушыдан бiршама қашықтатып, олардың байланысын күрделiлендiрiп жiбердi. Бүгiнгi жағдай, азық түлiк нарығындағы бәсекелестiктiң одан әрi күшейiп, нарықта жұмыс жасаудың маркетинг сынды алдыңғы ойлы әдiстерiн пайдалануды қажет етуiнде.

Азық-түлiк байламындағы тек бiр өзектi маркетингтiк қызметпен қамтудың жеткiлiксiздiгi маркетингтiң қанағатсыздануына, демек, барлық агробизнестiң төмен пәрменде жүргiзiлуiне алып келедi.

Осы мәселенi шешудiң бiр түрi маркетингтiк кооперативтарды құру, кооперация қатысушыларының арасындағы: тәуар өндiрушiлер, өңдеушi мекемелер және сауда делдалдары мүдделерiнiң қайшылығының төмендеуiне әкеледi, сондай-ақ, олардың бәсекелестiкке бейiм өнiммен iшкi және сыртқы нарықта игi шаралармен әрекет етуiне жағдай жасайды.

Бар бағалар бойынша маркетингтiк кооперация дамыған елдерде маңызды, кей жағдайларда ауыл шаруашылығының экономикалық байланыстары мен аралас секторларында басым бағытқа ие.

Қазақстанда кооператив жүйесiнiң дамуы, алғышарттарға қарамастан, өте жай қарқынмен жүрiп, құқықтық жүйеде бiршама түсiнiктемелердiң жоқтығы кедергi етедi. Маркетингтiк коперативтарды анықтаудағы сәйкес әдiстер, экономикалық әдебиет және қазақстандық заңдылықтарда көрсетiлгендей, маған өзiмнiң анықтамамды ұсынуға мүмкiндiк бердi.

Маркетингтiк кооператив-өндiрiстiң келесi кезедерiнде және кооператив мүшелерiнiң нарықтық бағытта қалаған жетiстiктерiне жетуге ұмтылатын, маркетингтiк қызмет ету барысы.

Маркетингтiк кооперативтарға қызметтiң екi түрi жатады. Олардың бiрi физикалық көшу, сақтау, шикiзатты өңдеп, жеткiзу және дайын өнiмдi әрекетiне қарай өндiрушiден тұтынушыға жылжыту; екiншiсi-нарықтық жүйеде алмасу барысы, сұраныс қалыптастыру және баға қою. Бұл бағыттар маркетингтiк кооперативтардың негiзгi мiндеттерiн анықтайды.

Вертикалды кооперацияның бұл түрiнiң артықшылығы кооперациялы мекемелердiң қызмет саласына байланысты өзгередi. Бүгiнде бiз қарастырған көптеген өлшемдер бойынша, өндiру технологиясының дәрежесi, нарықтың потенциалды ықшамдылығы, саладағы бәсеке түрi, нарықтың негiзгi сегменттерiнiң сипаты, кооперациялануға сәйкестерi ауыл шаруашылығына қатыстылары. Бұл түйiн әлемдiк тәжiрибемен де үндеседi, себебi астық нарығы және оның өнiмдерi әлемнiң көптеген елдерiнде кооперацияланатын маркетингтiк кооперативтар арқылы астық өндiруге 90% ауыл шаруашылығы күштерi жұмсалады. Алматы облысы iрi агроөнеркәсiптi кешен болып саналады. Ауыл шаруашылығы үлесiне 25, 3% валды өнiмдерi тиеселi, 2000-шы жылы облыс аумақта астық өндiруден-үшiншi рейтингтi орын алды, ал бүкiл Қазақстан бойынша оныншы орын алды. Осыған қарамастан, ауыл шаруашылығына талдау өткiзулер бойынша соңғы он жылдықта бұл саланың қызметiн өнiмдi деп айта алмаймыз.

Астық өндiрушiлер мен ауыл шаруашылығы салалары мүдделерiнiң әрқилылығы қайта өңдеушi мекемелерге анағұрлым ықшамды нарық жұмсалуы ауыл шаруашылығы өндiрiсiнiң тиiмдiлiгiне келеңсiз әсерiн тигiзуде. Есептеулердiң әрдайым кешеуiлдетуiне және ауыл шаруашылығы өнiмдерiнiң сатып алу бағаларының төмендiгi астықты таяудағы элеваторларға артуға мәжбүр етедi. 2000-шi жылы меншiктi сауда желiсi арқылы сату бағасы даярлап қою ұйымдарының сату бағасынан 35% жоғары болды. Соңғы бес жылда бұл аралық 31, 2 % пайызды құрады және меншiктi сауда нүктесiнен сату бағасы әрқашан жоғары тұр.

Мүдделердiң келiспеушiлiгi қайта өңдеу мекемелерiне де керi әсер етедi, себебi, қайта өңдеу өнеркәсiбiне астықты қою қысқаруының кесiрiнен 2000-шы жылы элеваторлардың өндiрiстiк қуаттылығы астық өндiруде 61% пайдаланылды.

Ауыл шаруашылығы маркетингтiк кооперативтарды қалыптастыру механизмiн жақсарту ауыл шаруашылығының түрлi үлгiлердегi маркетингтiк кооперативтарын құру және сауда байланысына қатысушылардың экономикалық мүдделерi шаруашылықтың кооперативты формасы арқылы жүредi.

Маркетингтiк кооперативтарды қалыптастыру болашақта оның қызметiн анықтайтын үш негiзгi мәселенi шешуге мақсатталған: маркетингтiк қызметтiң орталықтануы және оның барлық өндiрiс байланысында жинақтамасы; кооперативтi жүйенiң барлық қатысушыларының экономикалық мүдделерiнiң таялуының арқасында қызмет тиiмдiлiгiнiң көтерiлуi; кiрiс дәрежелерiн теңдестiру арқылы серiктестердiң экономикалық париттетiк қатынастарын бекiту.

Ауыл шаруашылығында маркетингтiк кооперативтердi құруда келесi үлгiлердi пайдалануларыңызды ұсынамыз:

1) Көп салалы қызмет көрсетуде, жалғыз сауда маркасын дамыту бағыттары вертикалды байланыстар мен маркетингтiк қызмет көрсету бiрнеше ауыл шаруашылығында бiр уақытта жүредi, бiрақ мұнда ұн өнiмiн даярлау саласы жетекшi орын алады. Бiз ауыл шаруашылығында жоғары кәсiптiк дәрежеге ие, элеваторлар мен нан зауыты кооперативтарына кiргенде, барлық шикiзат аумағын бiрiктiре алатын осы үлгi негiзiнде кооператив құруды ұсынған едiк.

2) Бiр ауыл шаруашылығының маркетингтiк қызмет көрсетуге бағытталуы. Тәуарлы мамандану жағдайында кооператив нарықтың бiрнеше сегменттерiне ұсынатын тәуарлардың бiр тобын шығаруға күш салады.

3) Нарық мамандануының тар сегментiне бағытталуы. Мұндай үлгi кiшiгiрiм ауқымдағы өнiмдердiң шектеулi түржинағын, нарықтың бiр сегментiне қандай-да бiр сапасының тамашалығымен тартымды тәуарды бiрлесiп ұсынатын ұсақ тәуар өндiрушiлер үшiн анағұрлым қолайлы.

Қойылымы бойынша ұзақ мерзiмдi келiсiмдермен астық кiргiзушi елдер азық-түлiк және фуражды астықпен қамтуда қауiпсiздiк кепiлдiгiне ие бола алады. Мұнда экономикалық тиiмдi астық қойылымдары меншiктi ауыл шаруашылығын өзгеше, анағұрлым бәсекелестiкке бейiмiрек өнiм өндiруге, сырттан әкелуге және iшкi нарықтың тәуарлармен толуына бағытталған өндiрiске бұруға жағдай жасайды.

Астықты сыртқа шығаратын импортер-елдердiң пәрмендi дәндi

дақылдарды өсiруде ауыл шаруашылығының мамандануы жұмыс орындарының көбеюiне, ауыл шаруашылығында еңбектенетiн және олармен аралас экономика саласындағы жұмыскерлердiң кiрiсi мен ұлттық кiрiстерiн арттырады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.