Ұяң және қылшық жүнді қой тұқымдарын бонитировкалау

1.Ұяң және қылшық жүнді қой тұқымдарын бонитировкалау.
2.Еділбай және сарыарқа қой тұқымдары
3. Ұяң және қылшық жүнді құйрықты қойлардың селекциялық шартты белгілері мен шифрлары.

Қой тұқымын асылдандыру жұмысының мақсатына байланысты жеке немесе топты (классты) бонтировкалау жүргізілуі мүмкін. Аталық қошқарлар, асыл тұқымды шаруашылықтың барлық алынған төлі, сапасын тексеруге қойылған аталық қошқарлардың ұрпақтары.барлык асыл тұқымды қозы қошқарлар, сатуға арналған мал жеке бонтировкадан өтуі міндетті.
Толық жеке бонтировкадан өтетін мал құйрықты ұяң және қылшық жүнді қойлары әдейі жасалған селекциялык белгілерді анықтайтын ережеге сәйкес бағаланады. Кейбір мал қысқартылған бонтировка тәртібімен өткізілуі мүмкін. Мұндай жағдайда малға баға тірі салмағы, дене бітімі мен пішіні құйрық көлемі, салмағы, жүніне қарай қорытып баға беріледі.
Барлық құйрықты, майлы құйрықты қойлар үш классқа-элита 1,2, ал дегерес пен қазақтың ұяң жүнді қойлары төрт клаесқа бөлінеді. (элита, 1,2,3).
Дегерес қой тұқымы. Элитаға тұқым стандартынан дене бітімі мен өнімдік қасиеттері анағұрлым жақсы, жүні ақ қойлар жатқызылады.
класқа ірі, денесі жақсы дамыған, бітімі мықты, етті-майлы қасиеттері жоғары малдар жатқызылады. Құйрығы орташа, салпақ емес, жүні ақ, ақшыл штапельді-тұлымды, тұлымды қайратты, серпімді қалыпты жылтыр, орта толқынды. Тұлымдары қысқа, азғана қылшығы бар, олар жалпы жүннен ұзындау. Жалпы малда боз-қоңыр түсті қойлар кездеседі.
класқа дене бітімі сөлекеттеу, басқа көрсеткіштері 1 класс малына жақын қойларды жатқызады. Аздап жүн сапасы төмендеу болуы мүмкін. Жабағысы тұлымды болады. Жүні ақ, ақсұр, ұзынырақ қаттылау тұлымнан тұрады, қүрғақ, өлі талшықтары да болады.
Класқа денесі кішірек, етті-майлық белгілері төмендеу, ішінде кейбір кемшіліктер болуы мүмкін. Жүні ұяң, әртүсті.
Жоғарыдағы талаптарға сай емес малдар бракқа шығарылады.
Қазақтың құйрықты ұяң жүнді қой тұқымы. Элита класына тұқым стандартынан (I классқа тән) дене бітімі мен өнімдік көрсеткіштері белгілі мөлшерде жоғары малдар жатқызылады. 1 класқа стандарттық талаптарға толықтай сай малдар жаткызылады. Олар дене бітімі мықты, еттік-майлық қасиеттері жақсы дамыған, басы орташа, аздап тұмсығы дөңес, аналығы тоқал, аталықтарының кейбірінде мүйіздің орны бар, мойны орта ұзындықта. Шоқтығы, арқасы түзу, сегіз көзі жалпақ. Көкірегі кең, терең, аяқтары түзу қойылған, мықты. Құйрығы үлкен, орташа дұрыс койылған, салпақ емес.
Жүні әртекті, тұлымды, ақсұр, ақ. Тұлымының ұзын жүндері аралық талшықты,ал астыңғы жағында түбіті мол, аздаған құрғақ және елі талшық кездеседі. Басының жүні желке жағында ғана, жүн түсі сұр, қоңыр болады.
класқа орта көлемді, дене бітімі мықты, кейде сөлекеттеу, еттік-майлық сапасы жақсы, ақсұр, ақжүні бар мал жатқызылады.
1класқа жоғарыдағы талаптарга жетпейтін, нәзіктеу бітімі бар, кейбір пішін кемшіліктері бар, жалпы қанағатанарлық мал жатады.
Бұл көрсеткіштерге жетпейтін мал бракқа шығарылады.