Адамзаттың экологиялық проблемалары

Жоспар
Кіріспе

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3

1 Адамзаттың экологиялық проблемалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
2 Судың табиғи және антропогендік ластануы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
3 Радиоактивті ластану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
4 Қатты және қауіпті қалдықтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
5 Өсімдік әлемі мен адам ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
6 Орман және адамзат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16
7 Орман және туризм ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
8 Дүние жүзінің ормандарына сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
9 Өндірістік қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24

Кіріспе
Адамзат қоршап жатқан ортаға тигізіп жатқан қатерін кеш түсініп, аз ойлайды. Осыған орай экологиялық проблемаларды шешуге халықаралық ұғымдармен қоса мемлекеттік, аудандық және де қоғамның шешуі керек. Адамзат байырғыдан және де әсіресе ХХ ғасырдың өзінде планетамыздың 70% нен астам экологияның табиғи жүйесін жойып жіберуге дейін барды. Олар адам өмірінің қалдықтарының арқасында одан әрі ластануда.
Биосфераның ластануы бірнеше есе артық жүруде. Сонымен қатар адамзат қоршаған ортаға мыңдаған тонна заттар тастауда, ол қоршаған ортада кездеспейтін заттар және де өңделмейтін немесе өте қиын өңделетін заттар. Бұның барлығы яғни бірқалыпты сақтап тұратын биологиялық микроорганизмдер өздерінің жұмысын орындамауына алып келуде.
Мамандардың айтуы бойынша 30-50 ж кейін қайтара алмайтын процесс басталады, ол ХХІ – ХХІІ ғасырларда өте ауқымды экологиялық қайраңға әкеледі. Әсіресе ол Европалық континентке қауіп қатерге ұшырауда. Батыс Европа өзінің экологиялық ресурстарын тауысып, басқалардікін қолдануда. Европалық елдерде ешқандай түртілмеген био жүйе қалмады деуге болады. Норвегия, Финляндия, және де аздаған бөлімде Швейцария сонымен қатар Россия елдерінен басқа.
Россияның (17 млн.кв.км) 9 млн.кв.км. территориясы түртілмеген болып табылады. Олардың басым бөлігі – тундра, ол биологиялық аз өнімді болып табылады. Россияның – орман тундыралы, тайгасы, батпақтық экожүйесінсіз. Дүниежүзінің биотасының дұрыс жұмысын елестетуімізге мүмкін емес. Россия көмір қышқылын өңдеуде бірінші орында – ол 40 % жуығын өңдейді. Себебі оның үлкен ормандары мен батпақтарымен байланысты. Енді осыларға байланысты дүние жүзінде адамзат үшін және оның болашағы үшін ең бағалы табиғи экологиялық жүйенің дұрыс жұмыс істеуімен және оны сақтау. Россияда ұзаққа созылған кризистік жағдай экологиялық ахуалды ауырлатты. Мемлекет оны жөндеу үшін аз көңіл бөлуде. Қоршаған ортаны қорғауда құқықтық құралдар жәй қалыптасып дамып келеді. 90-жылдары бірнеше экологиялық заңдар қабылданған болатын, солардың бастысы РФ-ның «Қоршаған ортаны қорғау» жайындағы қабылданған заң. Ол 1992 жылы наурыз айынан бастап жұмыс істей бастады.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3

1 Адамзаттың экологиялық
проблемалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
2 Судың табиғи және антропогендік
ластануы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
3 Радиоактивті
ластану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...13
4 Қатты және қауіпті
қалдықтар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..14
5 Өсімдік әлемі мен
адам ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..15
6 Орман және
адамзат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..16
7 Орман және
туризм ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... .18
8 Дүние жүзінің ормандарына
сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... 20
9 Өндірістік
қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...22

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24

Кіріспе
Адамзат қоршап жатқан ортаға тигізіп жатқан қатерін кеш түсініп, аз
ойлайды. Осыған орай экологиялық проблемаларды шешуге халықаралық
ұғымдармен қоса мемлекеттік, аудандық және де қоғамның шешуі керек. Адамзат
байырғыдан және де әсіресе ХХ ғасырдың өзінде планетамыздың 70% нен астам
экологияның табиғи жүйесін жойып жіберуге дейін барды. Олар адам өмірінің
қалдықтарының арқасында одан әрі ластануда.
Биосфераның ластануы бірнеше есе артық жүруде. Сонымен қатар адамзат
қоршаған ортаға мыңдаған тонна заттар тастауда, ол қоршаған ортада
кездеспейтін заттар және де өңделмейтін немесе өте қиын өңделетін заттар.
Бұның барлығы яғни бірқалыпты сақтап тұратын биологиялық микроорганизмдер
өздерінің жұмысын орындамауына алып келуде.
Мамандардың айтуы бойынша 30-50 ж кейін қайтара алмайтын процесс
басталады, ол ХХІ – ХХІІ ғасырларда өте ауқымды экологиялық қайраңға
әкеледі. Әсіресе ол Европалық континентке қауіп қатерге ұшырауда. Батыс
Европа өзінің экологиялық ресурстарын тауысып, басқалардікін қолдануда.
Европалық елдерде ешқандай түртілмеген био жүйе қалмады деуге болады.
Норвегия, Финляндия, және де аздаған бөлімде Швейцария сонымен қатар Россия
елдерінен басқа.
Россияның (17 млн.кв.км) 9 млн.кв.км. территориясы түртілмеген болып
табылады. Олардың басым бөлігі – тундра, ол биологиялық аз өнімді болып
табылады. Россияның – орман тундыралы, тайгасы, батпақтық экожүйесінсіз.
Дүниежүзінің биотасының дұрыс жұмысын елестетуімізге мүмкін емес. Россия
көмір қышқылын өңдеуде бірінші орында – ол 40 % жуығын өңдейді. Себебі оның
үлкен ормандары мен батпақтарымен байланысты. Енді осыларға байланысты
дүние жүзінде адамзат үшін және оның болашағы үшін ең бағалы табиғи
экологиялық жүйенің дұрыс жұмыс істеуімен және оны сақтау. Россияда ұзаққа
созылған кризистік жағдай экологиялық ахуалды ауырлатты. Мемлекет оны
жөндеу үшін аз көңіл бөлуде. Қоршаған ортаны қорғауда құқықтық құралдар жәй
қалыптасып дамып келеді. 90-жылдары бірнеше экологиялық заңдар қабылданған
болатын, солардың бастысы РФ-ның Қоршаған ортаны қорғау жайындағы
қабылданған заң. Ол 1992 жылы наурыз айынан бастап жұмыс істей бастады.

Адамзаттың экологиялық проблемалары.
Атмосфераның ластануы.
Атмосфераның ауа өмірсүруінің қамтамасыз ететін табиғи орта болып
табылады, және де газдар мен аэрозолдердің қосындысы жер бетінің атмосфера
қабатын құрайды. Ол жердің даму мен қалыптасу эволюциясында қалыптасты.
Экологиялық зерттеулер нәтижесінде, Россияда да, т.б. жерлердің өзінде де
атмосфераның ластануы - ең күшті, барлық уақытта адамзатпен байланысты,
қоршаған ортаның тамақтану жүйесі болып табылады. Атмосфералық ауа қабығы
шектелмеген сиымдылыққа, және де тез қозғалғыштық орынға ие, ол өзара
компоненттердің яғни биосфера, гидросфера және литосфераның байланыстарымен
қалыптасып дамиды. Соңғы мәліметтер бойынша атмосфералық қабықтың
биосферасы азондық қабатының маңызын сақтауда, күннен шығатын
ультрафиолеттің шағылысуы тірі организмдер үшін өте қатерлі болып тұр, 40
км аралықта жылу барьерін қалыптасытыруда, ол жер шарының салқындасуының
қорғау жүйесіне кері әсерін тигізеді. Адамзат ауада көп уақытын өткізеді,
ол өте үлкен маңызға ие.
Атомсфера адам мен биологиялық өмірге өз әсерін тигізіп қоймай,
сонымен қатар гидросфераға, өсімдік жамылғысына, геологиялық ортаға,
ғимараттар мен құрылыс, технологиялық объектілерге өз әсерін тигізеді.
Сондықтан да атмосфералық ауа қабатын қорғауға дамыған елдерде көп көңіл
бөлінуде.
Жер бетіндегі атмосфераның ластануы өкпенің рак аурына ұшырауға
әкеледі, тамақ және тері қабаттарының орталық нерв жүйесінің бұзылуын,
алергиялық және жаңа туылған балалардың кемістігін т.б. аурулардың тууына
әкеледі. Оның ауадағы заттардың құрамымен анықтауға оның адамға әсерін
тигізетінін көрсетуімізге болады. Арнайы зерттеулер нәтижесінде, Россиямен
шет елде халықтың денсаулығымен атмосфералық ауаның сапасы арасында тығыз
байланысқа ие. Атмосфераның гидросфераға әсер ету агенттері көбінесе
атмосфералық жауын шашын күйінде, ол жаңбыр мен қар түрінде, аз көлемде
тұман түрінде. Жер асты және жер үсті сулары атмосфераның тамақтану кезі
болып табылады. Оның химиялық құрамы көбіне атмосфераның жағдайына
байланысты. Атмосфераның қышқыл жауын шашындарықазіргі уақытта таулы
аудандарда оның техникалық объектілердің химиялық бөзылуына,
ескерткіштердің сонымен қатар байланыс жүйелерінің бұзылуына әкеледі:
Көптеген дамағына елдерде қазіргі уақытта атмосфераның қышқыл жауын шашын
проблемаларыне кеңейту программалары қалыптасуда. Бұл халықтық программа,
атмосфераның қышқыл жауын шашынның әсерін бағалауда. 1980 ж бекітілді, АҚШ-
тың көптеген феодалдық анықтауларына қарағанда атмосфералық процестерді
зерттеуді қаржыландыруды, оның экожүйеге және қоршаған ортаны қорғауға
бірнеше жүйе қалыптастыруда, қышқыл жаңбыр қоршаған ортаға көптеген
жоспарлы әсерін тигізіп, оның яғни атмосфераның өзіндік тазалануы мен азот
қышқылдарының ерітіндісі болып табылады.
Жер шарының атмосфера қабатының ластану процесі көп санды және әр
түрлі болып келеді. Оны топтастыру барысында ол екіге бөлінеді:
антропогендік және табиғи болып, Антропогеннің ең қатерлісіне-жанармай мен
қалдықтың жануы болып табылады, сонымен қатар ядерлік реакция атомдық
энергияны алуды, ядерлік қаруды тәжірибиелеуде, металлургия мен
металлөңдеуде, әртүрлі химиялық өнеркәсіп пен мұнай, газ және көмір
өңдеуде өте қатты әсерін тигізеді.
Жанармай жану процесі жер шарының атмосферасының ластануы көбінесе
мегаполистерде және үлкен қалаларды, өндіріс орталықтарында, ТЭЩ,
энергиялық құрылғылармен көмірде жұмыс жасайтын, мазут, дизелдік
жанармаймен, табиғи және бенщин жанармайларымен жұмыс жасайтын орындарда
көптеп кезедседі. Атмосфераның ластануында автожүйенің көлемі 40-50 %
құрайды, Атмосфераның ластануында күшті фактор ол АЭС (Чернобыльдің қинауы)
катастрофалар, ауа қабатында ядерлік қаруды сынақтан өткізуде өте қатерлі
болып табылады. Бұл радионуклидтердің ауа қабатында тез тараумен қоса
территориялық ұзаққа созылған ластанумен байланысты.
Химиялық және биохимиялық өндірістердің орнында көптеген авариялық
жағдайлардың болуымен ауаға көптеген таксиндік заттардың шығуымен, сонымен
қатар микробтар, және де вирустар шығуымен халық пен жануарлар ортасында
эпидемиялық жағдайдың орын алуымен үлкен қауіп қатер төндіреді. Жер
бетіндегі ауа қабатының ластануының басты табиғи процесі – вулкандық және
де флюндік атқылаулар болып табылады. Үлкен атқылаулар - өте ауқымды және
де ұзаққа созылған атмосфераның ластануына әкеледі. Оны қазіргі уақыттағы
зерттеу жұмыстары көрсетіп отыр.Ол атмосфералық қабаттың жоғарысына көптен
бері газдың үлкен көлемі шығарылуда, ол жоғарыдағы ауа қабатының әсерінен
жер шарына тарап кетуімен түсіндіріледі. Вулкан атқылауынан кейін
атмосфераның ластануы соңғы бірнеше жылға созылады.
Европалық Россия аудандарындағы қар жамылғысының түсуі эколого-
геохимиялық жіктеу барысында фетордың үлкен концентрациясын анықтады,
сонымен қатар лития, сурма, мышьяк, ртуд, карми және т.б ауыр металдардың
табиғи шығу тегін анықтап отыр. Ал сурма, фтор, жіне кадми өте ауқымды
көлемге ие.
Аз зерттелген бірақ өте ауқымды және басты экологиялық табиғи
процестер қатынасында жер бетінің және атмосфераға фотохимиялық реакция өз
әсерін тигізуде. Әсіресе ол мегополистердің өте қатты мегаполистеріне
байланысты. Ол үлкен қалалар мен өндіріс орталықтарында байқалады.
Сонымен қатар бұнда атмосфераға , ғарыштық денелер, комета, метеорит,
болид және астеройдтар түріндегі әсерін атап көрсетуіміз керек.
Атмосфераның жер шарындағы табиғи ластау көзі – оксидазада, сера,
көміртегі, метан және тағы басқа көмір сулар, радон, радиоактивті
элементтер, газ және аэрозольді формадағы ауыр металдармен байланысты
болады.. Қатты аэрозолдік заттар атмосфераға тек қана май түрінде емес,
сонымен бірге ластв вулкандар арқылы да шығып жатады.
Арнайы зерттеулер, Керчендік жарты аралдың аэрозолді лас вулкандар
қатары Камчаткіден қалыспайды.
Фотохимиялық реакция барысында азон қалыптасады, Сорнал және азон
қышқылдары, әртүрлі фотооксидантты қиын органикалық қосылыстар және
эквимолярлық қосындылар, құрғақ қышқыл және атомдық хлор түзеді.
Атмосфераға күннің қызуында белең алады.
Қазіргі уақытта жер шарының атмосфера қабатында көптеген 10 мыңдаған
антропогендік ластану барысында шығатын заттар бар. Өндірістік өсуінің
жалғасуы және ауалшаруашылық өндірісте жаңа химиялық қосындылар, соның
ішінде қатты токсиндік заттардың шығуы жалғасуда.
Басты антропогендік ластану ауа қабатындағы үлкен оксидтік сера, азот,
көміртегі, шаң және тағы басқа органикалық, хлороорганикалық және
нитроқосындылар, техногендік радио нуклейнді вирустар мен микробтар болып
табылады. Россия бассейнінің ауа қабытында өте қатерлі және де кең тараған
ол диоксин, бензапирен, фенол, формаль, дегид, серокөміртегі және т.б.
кездеседі. Москва түбіндегі ауа қабаты ауыр метал газ түрінде қалыптасқан
сондықтан да оны фильтрлермен ұстак өте қиынға соғуда. Қатты түрлері көп
мөлшерде немесе көп бөлікте ол сана кальцит, кварц, каолмент, шпат, сульфат
және хлорид түрінде кездеседі.
Батыс Европада 28 өте қатерлі химиялық элементтерге көңіл бөлінуде,
олардың қосындылары мен топтарына органикалық заттар тобына – акрил,
нитрил, бензол, формальдегид, стирол, толуол, винильхлорид кіреді. Ал
органикалық емес тобына – ауыр метал А5, Cd, Cr, P6,Mn, Hg, Hi, V) газдар
(радон, азон, азот, сера) абест кіреді.
Токсиндік әсер свинц пен кадмий орын алады. Осы жоғарыда аталған ауа
ластаудың үлкен бөлігі токсиндік химиялық потенциалы Халықаралық регистрлер
құрамына кірген.
Ауа мен өмір сүру ортаның басты ластау көзі ол шаңмен темекі түтіні,
көмірқышқыл газдар, азот, радон және ауыр металл, дезодорант, синтетикалық
жуу заттары, дәрі-дәрмек аэрозоль, микробтар мен бактериялар болып
табылады. Жапондық зерттеушілер бронхиальді астма үй ауасына
байланыстылығын атап көрсетті.
Антарктиданың мұздарының көпіршіктерін зерттеу нәтижесінде, метанның
ауа қабатында соңғы 200 жылда көбейгенін анықтады. 1980 ж өлшем бойынша
(АҚШ) Орегон штатының бассейніндегі ауа қабатында көмір газы 3,8 жыл
аралығында 6% көбейгенін айтады.
Жердің ауа қабатында көмір қышқыл газының көбеюі туралы мәліметтер бар
ол климаттық жылуымен байланысты болады. Атомсфералық кислородтық
заңдылықтары мен оның өзгеруі, оның тіршілік үшін өте қажеттілігіне
қарамастан, аз зерттелген.
Атмосферада азот оксиді мен сераның көбеюі нашарлайды, ол ау
массаларының тез арада шығуымен, оның бағытымен, сонымен қатар жоғары
жылдамдықпен ондағы физико химиялық реакциялардың жүруімен түсіндірілді.
Атмосфера қазіргі уақытта өте үлкен химиялық печи ретінде
қарастырылуда, ол көптеген және әртүрлі антропогендік және табиғи
факторлардың әсерімен байланысты болуда. Атмосфераға шығарылатын газдар мен
аэрозолдер жоғары реакциялық әрекетімен сипатталады.
Шаң мен сана – жанармай жану барысында қалыптасып, адам организміне
дем алу арқылы еніп, оған әсер етеді: Аэрозольдер үш топқа бөлінеді. 1)
Ластану көзінен шығатындар. 2) Атмосферада қалыптасқандар және үшінші
ұшпалы өте ауқымды қашықтыққа жылжып отырады, сонымен қатар ұшпайтын
яғни, жергілікті болып табылады.
Аэродинамикалық барьерлер өте үлкен орман массивтері болып табылады.
Атмосферада газдар мен аэрозольдердәң өмір сүру уақыты әртүрлі (1-3
минуттан бірнеше айға созылуы мүмкін) және д химиялық тұрақтылығы, көлемі,
реакцияға түсу мүмкіндігіне байланысты болады. Сондықтан да атмосфера
жағдайында оның химиялық құрамы, қосындысы мен тұрақтылығына байланысты
болады.
Жер шарының атмосфералық ауа қабатына баға беру өте қиын проблема
түріне айналды. Қазіргі уақытта оған баға беру нормативті көзқарас бойынша
ПДК токсинді химиялық заттардың үлкендігі және т.б. нормативті көрсеткіштер
көптеген анықтамалар мен басқа басшылықтарда көрсетілген. Осындай
басшылықты Европада таксинді ластаушылардан басқа оның таралу мен адам
ағзасында және тамақ жүйесіндегі аккумуляциялану қабілеті де
қарастырылады. Нормативті көзқарастық кемшіліктері де болып тұрады, оның аз
зерттеуімен шара қолдануда.
Жер шарының атмосфера қабатының жағдайын анықтауда басты индикатор қар
жамылғысы болып табылады, ластану заттарын салыстырмалы түрде уақыт
ұзақтылығын және оның орналасу орнын яғни шаң газды шығару мен комплексті
көрсеткішін анықтауға көмектеседі. Қар жауу барысында ластанудың тікелей
өлшеу немесе есептелген анықтамалар бйоынша алынған данныйлардың қолы
жетпейтін жерден түсіп анықтама береді. Қар химиялық түсірімдер қар
жамылғысының ластану қорын анықтауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар сулы
және құрғақ қоршаған ортаға әсерін, оның көлемін анықтау барысында, оның
ластану заттарының белгілі уақыт пен белгілі орынға түсуі мен анықталады.
Қар түсілімдері қолдану Россияның территориясының басым бөлігінде
қарлатумен түсіндіріледі.
Жер шарының атмосфералық жағдайына сипаттама беру комплексті
анықтаулар арқасында жүзеге асады. Олардың басты орындарында мониторингтік
бақылаулар мен ластаушы заттардың трансформациясы жатады.
Соңғы нәтиже – ауаның ластануының сандық бағалау қатері, оның саяси
–экономикалық көзқарас бойынша бағалау болып табылады.
Қар химиялық түсілім өткізу барысында мониторингтік бақылау ау
бассейнінің ластану заттары тұрақты зоналарда жақсы байқалады.
Жер шарының химиялық жағдайына баға беру оның табиғи процестердің
ластануымен байланысты, ол табиғи ортаның бағалауынан оның сапасын
анықтаудан өзгеше болады.
Жердің вулкандық және флюидті жағдайын және басты табиғи феномендерін
басқару мүмкін емес.
Ең басты фактор жердің ішкі жағдайы емес, сонымен қатар оның күнмен
байланысымен де байланысты және де ғарышпен, сондықтан да жай ғана баға
беру және жер шарының ауа қабатын жағдайын сипаттау өте қауіпті және мүмкін
емес.
Ауа қабатының антропогенді ластану көздері көп уақытта басқаруға
беріледі. Бірақ ауа қабатының жылжу барысында оны тек қана халықаралық
байланыс арқылы шешуге болады. Оның қиындығын әртүрлі жағдаймен түсіндіруге
болады. Атмосфераның ауа қабатын бағалаумен оның жағдайын анықтау өте
қиынға түсуде, әсіресе оған табиғи және антропогендік процестер әсер еткен
жағдайда. Ондай жағдайлардың ерекшеліктерін және өзара байланысын анықтау
қазіргі уақытта аз зерттелген.
Барлық дамыған елдерде атмосфералық ауаны қорғау жайында заң
қабылданған. Олар жүйелі түрде анықтамалардың келуіне және ауаның құрамының
өзгеруіне байланысты өзгертіліп қарастырылып отырады. Оның әсіресе ауаның
сапасын жоғарылатуды мақсат етіп жүзеге асырады, Р.Ф. басшылығы атмосфера
ны қорғау жайында заң жобасын шығаруда ол қазіргі уақытта қарастырылуда.
Россия территориясынлағы ауаның сапасын жоғарылату саяси-экономикалық
маңызға ие. Ол көптеген жағдайларға байланысты, оның бастысы
мегаполистердің ауа бассейндерінің жағымсыз жағдайда болуы, үлкен қалалар
мен өндіріс орталықтарының, оның көп бөлігінде еңбек халқының тұруымен
түсіндіріледі.

Судың табиғи және антропогендік ластануы.
Су – бұл табиғи ортаның ең басты тіршілік көзі болып табылады. Ол
жердің эвалюция барысында қалыптасты.
Ол биосфераның құрамдас бөлігі болып табылады, және де физико-
химиялық, биологиялық процестердің арқасында түзіліп, жүзеге асып жатқанын
байқаймыз.
Бұндай құрылымдарға - өте жоғары және максиамалды сұйықтық орта, жылу
сиымдылығы, буланумен балқу жылулығы, жойылу қасиеті және диэлектрикалық
өткізу қасиеті, түссіз қасиеттерге ие. Сонымен қатар суға жоғары
миграциялық қасиет тән, басқада табиғи орталармен байланысуда маңызды
орынға ие.
Жоғарыда атап көрсеткен судың қасиеті онда ластану заттарының
әртүрлігінде санының үлкендігі суда жиналуына себепкер болады, сонымен
бірге потогенді микроорганизмдер.
Жер үсті суларының әрдайым ластануы халықтың шаруашылық және ішуге
қамтамасыз ететін тек жер асты сулары өте маңызды орынға ие, ішімдік сулары
жер астынан шығуы өте қиынға соғуды, ал көл өзендер құрамына 0,01% ғана
қамтамасыз ете алады, сапалы су тек ішуге ғана емес, өндірістің түрлі
салаларына қажет.
Жер асты суларының ластану қауіпі жерасты гидросефрасының өзі
ластанудың жиналу қоры болып табылады. Ұзақ мерзімді, көптеген жағдайда
құрлықтың сужүйесі ластануы өте қатерлі сипатқа ие, ішімдік суларының ең
басты ластануы микроорганизмдер болып табылады, ол әртүрлі эпидемиялық
ауруларды тудыруы мүмкін. Көптеген жағдайда ауру вирус немесе мивробтың
ішімдік суында болып, оны пайдаланған жағдайда болады.
Адамзатқа судың әсері, оның құрамындағы ауыр металл және
радионуклидтердің әсері өте жоғары.
Судың ластанудың антропогендік сипаты көп жағдайда өндірістік
қалдықтарды төгу, ауылшаруашылық территориялардағы ластану көзі, сонымен
қатар атмосфералық жауын шашынмен антропогендік заттардың әсерінен ластану
болып табылады. Бұл процестер жер үсті суларымен қоса жер асты суларын да
ластап жатыр. Сонымен қатар дүниежүзілік мұхитты да континенттегі өте көп
жерге жоғарғы сулы горизонтар беріледі, оларды шаруашылықта тіршілік көзі
болып оны ішімдікке қолданады.
Мұнай танкерлерінің авариясы, мұнай өндірісінің жарылулары тез арада
экологиялық жағдайдың және теңіз жағалауларындағы және акваториялардағы,
ішкі континенттік су жүйесінің нашарлауына әкеледі, оның соңғы онжылдықта
көп мөлшерде болуы бекітілген.
Суды ластау заттарының құрамы мен түрі өте ауқымды, ал оны табу формасы әр
түрлі. Ең басты ластаушылар яғни табиғи және антропогендік процестердің су
ортасын ластау өзара байланысты және ұқсас. Ерекшелік пен антропогендік
ластау барысында суға көптеген көлемде өте қатерлі заттар құрамы,
пестецидтер, радионуклидтердің түсуімен сипатталады. Сонымен қатар табиғи
ластану көптеген потогенді және вирус, грибок, бактериялардың пайда
болуымен де байланысты.
Р.Ф. территориясында жер үсті мен жерасты суларының азотпен қосылуы
актуалды проблемалардың бірі болып табылады.
Сонымен қатар жер асты суларының ластануында органикалық заттар белең
алуда. Оның себебі жер асты гидросферасы оған түсетін органикалық заттарды
тазалауға мүмкіндігі жоқ. Нәтижесінде гидрогеохимиялық ластану жүйесі
барған сайын қайтарылмайтын болып табылуда.
Су ортасының жағдайын бағалау ондағы ластану заттарын салыстырмалы
түрде тексеру және оның ПДК және т.б. салыстырмалы көрсеткіштерге
байланысты. Бұндай көрсеткіштер тек ластану заттарының көлемін ғана емес
сонымен қатар тіршілік үшін қасиеті химиялық құрамын да анықтайды.
Барлық жағдай жағымсыз әреекттерді жөндеуге бағытталуы қажет. Әсіресе
су объектісін бағалауда оған табиғи және антропогендік процестердің әсері
барысында өте қиын. Ондай жағдайлар шексіз емес,

Радиоактивті ластану.
Бұл ластану адамзат үшін және оны қоршаған орта үшін өте қауіпті
болып табылады. Оның себебі тірі организм үшін радиация кері әсерін
тигізеді, ал оның шығу тегі – қоршаған ортада кең тараған.
Жер бетінің радиация сатысы әр түрлі әр ауданда оның жербетіне жақын
жерде рабионуклидтік концентрациясының көп болуында. Табиғи радиоактивті
жердің шығуы, уранның, тори, гранит жән т.б. магмалық жыныстармен
байланысты. Радиота геологиялық ортаға ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.