Internet желісі жүйесі

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Internet желісі

Әлеуметтік пенде болғандықтан адам әрқашанда өзі сияқтылармен араласу тәсілдерін іздестіреді. Соңғы кездегі INTERNET желісінің күрт дамып кетуі (қазіргі кезде 18 000 әртүрлі желілерді біріктіріп, күнбе-күн жаңаларымен толықтырылуда) қашықтық ұғымын жоққа шығарып, планетамыздың кез келген нүктесін бір-бірімен бейнелі түрде байланыстыруда. Информацияның көзді тартар ертеңі таң қалдырып, өзіңнің соны пайдалана алатының қуантады. Бірақ адам жаңалыққа тез үйренеді ғой, қазір де INTERNETжалпыға бірдей информациялық ресурс тәрізді ертектегі "ханшалардан" күнделікті "күңіңізге" айналып барады. Оның құрамында миллиондаған компьютерлер, компьютер терминалдары және қарапайым пайдаланушы адамдар бар - кейбір есептер бойынша екі миллиондай компьютермен отыз миллионға жуық адамдар жұмыс істеп жатыр.

Internet желісіне күніне 1000 компьютер қосылады екен. ISOC (Internet Society - Internet қоғамдастығы) президентінің жақында Internet желісін пайдаланушылар саны бір миллиардқа жетеді деуі бекер емес те шығар. Мұнда таңданарлық ешнәрсе жоқ. Сол себепті Internetбізге "даналық көзі" болып көрінсе де, оның өзін қалай пайдалатынымызды білген артық болмайды.

Аздаған тарихи деректер мен статистикалық мәліметтер

Internet желісін алғашқы дүниеге келтіруге себеп болған 70 жылдар басында АҚШ қорғаныс министрлігінің APRANET компьютерлік жүйесі болып саналады, онда соғыс жағдайында байланыс желілерінің жұмысы зерттелген еді. Желі нүктелерінің үлкен территорияда шашырап жатқандығына және олардың бір-бірімен қосылу өрнектерінің күрделілігіне байланысты оның аздаған бөліктері бұзылғанмен сау желілердің өзара байланысты жылдам қайта құрылып қалыптағы жағдайына келе алатыны айқындалды.

Дегенмен Internet тек желі ғана емес, ол - желілердің желісі. Internet көптеген байланыс желілерін бір-бірімен біріктіріп, дүниедегі ең үлкен компьютерлер торабын құрайды.

Оның қарапайым желілік нүктелері өкімет мекемелерінде, университеттерде, коммерциялық фирмаларда, жергілікті кітапхана жүйелерінде, тіпті мектептерде де орналасқан.

Internet - тің бір ерекшелігі оның құрамындағы көптеген компьютерлер нақты ВВS тәрізді жұмыс істейді (дәлірек айтқанда, Интернет компьютерлерінің көпшілігі BBS сияқты істемейді, бірақ әркім одан файлдар алып, мәліметтер қоймасын пайдаланып, яғни оның ішкі мәліметтерін пайдалануға мұрсат алады) . Мұның өзі Интернет - ке қосылу деген - басқа жерлерде тұрған 1000 - даған компьютерлік жүйелермен байланысу деген сөз. Желідегі компьютерлерден өкімет архивіндегі, университет мәлімет қоймаларындағы, жергілікті ресурстар көлеміндегі, кітапхана каталогтарындағы құжаттық мәліметтерді, суреттерді, дыбыс клиптерін, бейнелерді және т. б. цифрлық түрде айнала алатын барлық информацияны ала аласыз.

Интернет информация магистралына өте ұқсас, институт, мектеп терминалы арқылы оған жеңіл кіругк болады, ол үшін Интернет - тегі жүйенің нөмірін теру керек. Мұнан кейін керекті жердегі (қала, мемлекет) желі нүктесімен байланысып, өзінізге қажет материалдарға қол жеткізесіз. Керек етсеңіз, NASA құжаттарын да, айта берсек, соңғы оқиғалар көрсетіндей, ЦРУ құпия архивтерін де оқуынызға болады екен.

Интернет желісінін сипаттау үшін оны телефон жүйесімен салыстыру қалыптасқан. Жалғыз телефон компаниясы болмайтыны сияқты Интернет компаниясы да тек біреу емес. Дүние жүзілік немесе мемлекеттік телефон жүйесінің иесі кім? Ешкім де емес.

Әрине, оның бөліктерін біреулер иеленеді, бірақ жүйеге толық ешкім ие емес: бұл жүйе өзара келісім арқылы ортақ пайдалануға арналған. Дүние жүзіндегі ірі телефон компаниялары бірігіп, "телефон жүйесі" қалай пайдаланатыны жөнінде келісіп отырады, яғни әр елдің кодын, төлейтін ақшасын, мұхитаралық кабель құнын - кімдер, қалай бөлісіп көтеретінін және де әр елдің телефон жүйесінің қосылу техникалық мәселелерін бірігіп анықтап отырады. Интернет желісі де дәл осы телефон жүйесі тәрізді басқарылады.

Интернет - ті пайдаланудың нақты себептері өте көп. Мысалы, сіздің Бурабайға барып дем алғаңыз келіп отыр, сол жердегі аквалангпен жүзүге ыңғайлы орын туралы білгіңіз келеді екен дейік.

Олай болса, "scuba" (акваланг) жаңалықтар тобын қарап шығу керек, мүмкін сонда демалған біреу мәлімет берген болар, әйтпесе сұрағыңызды сонда енгізіп, күтіңіз. Біреу сізге жауап беріп қалар (үлкен ықтималдықпен жауап алатыныңызға сенгіміз келеді) .

Әлде әртүрлі заттар жинайтын коллекционермен таңысқаңыз келе ме, жоқ әлде торт жасау рецептерін іздейсіз бе? IBM суперкомпьютерімен шахмат ойнауға қандайсыз? Периодты әдебиет жөніндегі анықтамалықты қарап, Ресей журналдарын оқуыңызға болады.

Интернет-тін бар мүмкіндігін, онда жиналған мәліметтерді де түгел айтып беру қиын. Оның үстіне күнбе-күн оған жаңа мәліметтер келіп түсіп жатады.

Интернет - пен байланысқан провайдер компаниясы деп аталатын мекемелер әрбір компьютер Интернет - ке қосып бере алады.

Желіге қосылудың бірнеше түрі бар, олар:

- тұрақты қосылып тұрмайтын байланыстар (кіру жолдары) ;

- қосылып тұратын тікелей байланыстар (кіру жолдары) ;

- почталық байланыстар.

Бұл атаулар әзірге түсініксіз шығар, енді олардың ерекшеліктерін қарастырайық.

Тұрақты қосылып тұрмайтын байланыс - мұнда жеке компьютер тікелей ТСР/ІР желісіне қосылған (Transmission Control Protocol/ Internet Protocol - тасымалдауды басқару протоколы/интержелі протоколы) түрде болады, бұл Интернет - тің бір шеткі бөлігі, яғни жеке компьютер мекемедегі желімен тұрақты байланыстағы негізгі компьютермен жалғасып тұр. Мұндай байланыс белгіленген немесе тұрақты тікелей байланыс түрі деп аталады.

Белгіленген немесе тұрақты байланыс тек ірі компаниялар мен корпорацияларда болады. Провайдер-компания осындай мекемеде маршрутизатор орнатып, маршрутизаторды Интернет-ке қызмет ететін компьютермен (хост-компьютер) қосатын телефон каналын жалдап алады. Телефон каналы мен Интернет арасындағы байланыс тұрақты сақталады, сондықтан провайдер - компаниясының компьютерімен байланысуға телефон шолу қажет емес, жалпы желіге әрбір адам өз компьютерінен кіреді де, қалаған жеріне Интернет арқылы мәлімет жібере алады да.

Қосылып тұратын тікелей байланыс көбінесе SLIP, CSLIP немесе РРР деп аталады (Serial line Internet Protocol - тізбекті желі үшін Интернет протоколы, Compessed Slip - тығыздалған Slip, Point - to - point Protocol - "нүкте-нүкте" протоколы) . Ал XRemote деп аталатын байланыс түрі сирек кездеседі, бұл да ТСР/ІР секілді, бірақ телефон каналын тұрақты пайдалануға негізделген, ыңғайлылығы жағынан бұл түр тұрақты қосылып тұрмайтын байланыстан кейінгі орында тұр.

Тұрақты қосылып тұрмайтын байланыс қымбатттылығына қарай әр компьютерге қойылмайды да, оның орнына SLIP (арзан болғандықтан) қолданылып келеді. Ол желіге телефон арқылы қосылатындықтан, модем мен бір телефон нөмірі қажет болады. Солар арқылы хост-компьютермен байланыс орнатылған соң, Slip пен қосылып тұрмайтын байланыс аралығында (жылдамдығынан басқа) ешбір өзгеріс жоқ.

Почталық байланыс. Интернет - пен қосыла алатын бірнеше почталық байланыс түрлері бар. Провайдері CompuServe America Online болып келген компьютерлер бірден Интернет - пен почталық байланысқа кіре алады. Олар өз почтасын Интернет-ке беріп, одан да бірден хат-хабар ала береді. CompuServe жүйесінде почта адрсі алдына Интернет деп жазып қойылады. Бұл ортада әртүрлі тақырыптардағы дискуссияларға қатысу үшін LISTSERV жүйесін пайдаланған абзал. Осы секілді почталық байланыстар желілік шлюхдар (network gateways) деп аталады, олар Интернет желісімен шектеулі тәсілдер арқылы байланысады.

Почталық қатынастың қолмен терілетін терминалдық байланыс түріндегі тағы бір түрі бар, бірақ ол тек почта жүйесімен ғана қосыла алады. Тағы да UUCP деғен почта байланысы түрі бар, онда байланыс тек осы мақсат үшін жұмыс істейтін программа арқылы орнатылады (бұл туралы келесі тақырыпта айтылған)

Интернетпен байланысу

Бізге кенеттен бір файл керек болып қалды делік және оның қай жерде екенін бізге белгілі болсын. Ол файл тегін берілетін проограмма, жұмысқа керекті ақпарат (құжат), сурет немесе кітап та болуы мүмкін. Енді сол файылды өз компьютерімізге қалай әкелу жолын қарастырайық.

Мұндай мақсат үшін файлды тасымалдау протоколы деп аталатын жүйе қолданылады ( File Transfer Protocol - FTP) . Практикада FTP не ftp термині жиі ұшырасады. Каталогта немесе почталық хабарда "файлды алу үшінкомпьютерге ftp жеткізу" деген сөздер кездесуі мүмкін. Ол осы файлды алу үшін FTP жүйесі қолданылатының білдіреді. FTP арқылы қызмет ететін арнаулы программасы бар желіге қосылған компьютер FTP-сервер деп аталады. Көптеген FTP- серверлер барлық адамдар үшін ашық болады, кез келген жан одан администратор рұхсатымен әртүрлі мәліметтер ала алады. Бұл тәсіл анонимдік ftp деп аталады, өйткені мәлімет алу үшін ешкім өз атын айтпайды, белгісіз (аноним( болып қала береді. Көбінесе пароль ретінде әркім өз почталық адресін енгізеді. Ал кей кезде мәліметті пайдалану үшін (кіру үшін) кіру атауын (nameid) және/немесе паролін (password) білу қажет болады.

FTP - серверінің мәліметтерімен қатынас жасау үшін әркім стандартты кіру сұхбатын орындауы керек. Оның бір мысалы мынадай болуы ықтимал:

open ftp. relcom. su nameid passworol - FTP -серверге кірердегі сұраныс тізбегі, мұндағы:

open FTP - сервермен қатынас жасауды сұрау;

ftp. relcom. su - FTP - серверінің қажетті информациямен толықтырылған аты немесе anonimous;

password - сұраушы адамның паролі немесе оның почталық (E-mail) адресі;

Парольді немесе өз атын дұрыс енгізбегенде, FTP- сервер тек шектеулі командалар жиынын орындай алады, атап айтқанда:

open

help - сервер командалары туралы анықтама беру;

quit - сеансты аяқтау.

Пароль мен атау дұрыс болса, қатынасу құқығына байланысты командалар орындауға болады. Олардың құрамына мыналар кіреді:

cd каталог_аты - каталогқа көшу;

cd. . - жоғарғы деңгейдегі каталогқа көшу;

get файл_аты - FTP - серверден файл алу;

binary - екілік файлдарды жіберу/алу режиміне ауысу (типтері exe, com, arj, rar, tar, zip және т. б. )

dir - үстіміздегі (ағымдағы) каталог файлдары тізімін беру.

FTP - сервермен байланысу сеансында пайдалануға болатын командалар тізімінен HELP командасы арқылы алуға болады.

FTP - серверден файлдар алу кезіндегі әдеттегі командалар жиынынан мысал келтірейік.

cd pub/ - барлық FTP - серверін пайдаланушыларға ашық PUB каталогын (директориын) пайдалану;

dir - сол каталог файлдары тізімін алу;

get 0index. txt - FTP - серверден аты көрсетілген текстік файлды алу;

binary - екілік файлдарды өндеуге көшу;

get far 140b. zip - FTP - серверден екілік файл алу;

quit - FTP - серверден ажырау (байланысты үзу) .

Осы мысалдан командалық интерфейстің қолайсыз екені көрініп тұр.

Ал егер әртүрлі каталогтардан файлдар алу керек болса және олар ішкі деңгейлерде орналасса, олардың аттары да ұзақ 256 символға дейін созылса, бір сеанстағы жұмыс өнімділігінің онша болмайтынына көз жеткіземіз.

Netscape Navigator және Internet Explorer тәрізді ыңғайлы графикалық интерфейсі бар браузерлердің шығуына байланысты әрбір адамның жұмысы керек кезінде "тышқан" тетігінің батырмасын басуға ғана тірелгенін айтуға болады.

Мысал ретінде Microsoft Internet Explorer 3. 01 программасын пайдалану кезіндегі FTP - сервермен ftp:/ftp. relcom. ru қатынас жасау сеансын талқылап шығайық. (сурет - 1)

Браузерді іске қосу үшін жұмыс столынан немесе есептер панелінен Internet Explorer пиктограммасын табу қажет. Соған курсорды алып барып, тышқанның негізгі батырмасын екі рет сырт еткізу керек.

Бұл мысал Internet Explorer жұмысы Windows ортасында көрсетеді, сондықтан оның іс әрекеттері осы операциялық жүйеге сәйкес аяндалады.

Internet Explorer- ді іске қосар алдында желімен алыстан қатынас жасау программасы іске кіріседі, ол провайдер серверімен сіздің компьютеріңізді байланыстырады.

Мұндайда үш терезеге мәліметтер енгізілуі тиіс

Сіздің желідегі аты-жөніңіз және пароль (бұлар сізге провайдеркомапания арқылы Интернетке қосылып тізімге тіркелген кезде бекітіледі), оған қоса провайдер серверімен байланыстыратын олардың телефон нөмірі. Сіздің сеанс алдындағы ең соңғы әрекетіңіз "Байланыс орнату" батырмасын басу болып табылады.

Осы сәттерде сіздің экраныңызға алыстағы компьютермен қатынас жасатқан программаның бірнеше терезері шығады. (Сурет-2) . Сеанс кезінде кез келген сәтте " Болдырмау " (отмена) батырмасын басу арқылы байланысты үзуге болады.

WORLD WIDE WEB

Internet ішінен керекті мәліметті іздеп табуға мүмкіндік беретін тағы бір мүмкіндікті қарастырып өтейік.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.