Венчурлық кәсіпкерлік түсінігі, маңызы және инновациялық жүйенің экономикадағы рөлі

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ және ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Т. Рысқұлов атындағы Қазақ Экономикалық Университеті

«Экономика» кафедрасы

СӨЖ

Венчурлық кәсіпкерлік түсінігі, маңызы және инновациялық жүйенің экономикадағы рөлі

Орындаған: Дукенов Ж. М.

Тексерген: Саржанқызы А.

Тобы: 403

Алматы- 2010ж.

Венчурлық кәсіпкерлік түсінігі, маңызы және инновациялық жүйенің экономикадағы рөлі

ХХ-шы ғасырдың ортасына дейін мұнай, қару-жарақ, анаша саудасы, ірі ойынханалар үлкен пайда алып келетін бизнестің түрлері болып есептелді. Бұл бизнес түрлерінің бағыты мен табиғаты өте ауыр, әрі соңында адамдардың физикалық, психологиялық, моральды құлдырауына алып келеді.

Алайда 50-ші жылдардан соң үлкен пайда алып келетін адами-зияткерлік құндылықтырға бағытталған жаңа бизнестің түрі пайда болып, тиісінше ҒТП-ң дамуына айтарлықтай үлесін қосты. Бүгінгі таңда бұл бизнес - венчурлық қаржыландыру атымен танымал. Ол ғылыми сыйымды әрі жоғары технологияларға негізделген шағын және орта кәсіпкерлікке тікелей инвестиция салуымен ерекшеленеді. «Венчур» сөзі бір жағынан кәсіпорын, екінші жағынан тәуекел деген мағынаны білдіреді. Венчурлық бизнес дегеніміз - пайда табу мақсатында біреуі қаражатымен, екіншісі идеясымен инновациялық ғылыми сыйымды өнім шығаруға бағытталған үлкен тәуекелге баратын кәсіпкерлердің бірлескен жұмысы.

Венчурлық қаржыландыру акцияға қаражат салумен, биржалық ойынмен байланысты болады.

Қаражат акциялары әлі қаржы нарығына шығарылмаған кәсіпорынға салынады.

Венчурлық капитал шағын жоғарытехнологиялық кәсіпорынға салынады.

Венчурлық капитал жаңа компанияларға орта және ұзақ мерзімге беріледі, әрі өмірлік цикл аяқталғанға дейін венчурлық капиталистің қалауымен қаражат қайта алынбайды.

Венчурлық қаржыландыру үлкен табыс алып келіп тұрған компанияға емес, потенциялды даму мүмкіндігі бар жас компанияларға беріледі.

Венчурлық капитал дәстүрлі емес, жаңа компанияларды қолдауға жұмсалады. Бұл бір жағынан тәуекелді арттырса, бір жағынан үлкен пайда алып келеді.

Венчурлық капиталист, 5-7 жылдан кейін өзінің қаражатын компаниядан қалай алатынын анықтап алуы тиіс.

Қаржыландырудың жетістігі компанияның акциясының құнының өсуімен анықталады.

Кәсіпорын 3-5 жылдан соң қор нарығына акциясын сатуына болады. Әдетте, венчурлық капиталистер алғашында салған капиталын 5-10 есеге өсіруін қалайды. Әрі олар сол мақсаттарына жетеді. Мысалы, Ресейде біраз ғалымдар мықты имунитет қалыптастырушы Тимоген дәрілік препоратын ойлап тапқан үшін аз ғана мыңдаған доллар жұмсалған. Бұған бірден бірнеше ел қызығушылық танытты. Тіпті соңында таурды шығаруға рұқсат берілетін лицензиясының өзін АҚШ бірнеше миллион долларға сатып алды. Сонымен қатар 1975-1979 жылдары танымал емес шағын жоғарытехнологиялық Apple Computer атты американ компаниясы біраз инвесторлардан 7 миллион доллар алған еді. 1980 жылы 12 желтоқсанда жоғары сұраныспен компьютер шығарып сататын кәсіпорын, өзінің акциясын қор нарығына шығарғанда, бұл құнды қағаздардың бағасы бірақ күнде шарықтап кеткені соншалық 1, 7 миллиард долларға көтерілген. Кәсіпорынның негізін қалаушы 25 жастағы Стивен Джобс 24 сағаттың ішінде акция пакеті 4 миллиард долларды құрайтын миллиардер болып шыға келді.

Бұдан біз мынадай тұжырымға келеміз венчурлық бизнес бұл жаңа идеялармен инновациялық тауарлардың кілті болып табылады. Венчурлық қаржыландырудың тағы бір ерекшелігі ол модамен бірге жүреді. Мысалы, 80-ші жылдары «сидиромдарға» қатты қызығушылық пайда болған еді, дәл сол кезде венчурлық капиталистер соған қаражатты көп бөлді. Кейін бұл сәннен кете бастады, тиісінше қаржыландыру да азайды. Ұялы телефондар пайда болғанда тура сондай көрініс байқалған (қазір ұялы телефондар шығаратын кәсіпорындарға қиындық туды, тауар нарығы толы, сұраныс азайды, ал мұндай кәсіпорындардың саны жетерлік) . Уақыт өтумен дербес компьютерге деген сұраныстың азаятыны сөзсіз. Сонымен бірге бұл салаға да венчурлық қаржыландыруда қысқарады. Себебі венчурлық қаржыландыруды өмір бойы қызықтыратын саланың болуы мүмкін емес. Тек венчурлық капиталистер өздерінің активтерін ұлғайтуға мәңгі ұмтылуы мүмкін.

Венчурлық қаржыландыру басқа қаржыландырулардан, соның ішінде банктік несиеден қандай айырмашылығы болуы мүмкін:

Инвестор өз қаржысын акцияға салады.
Инвестор жаңа кәсіпорынға көмектеседі (кеңес береді, тәжірибесімен бөліседі, таныстар табады) .
Тоқсандық, жылдық пайыздық төлем талап етпейді.
Банктер тәуекелі жоғары әрі ұзақ мерзімге қаржы беруден сақтанады.
Венчурлық капитал беруші акционері ретінде сәтсіздіктерді де, жауапкершілікті өзінің мойнына алады. Кәсіпорынның негізін қалаушы мен инвестор әріптес ретінде жұмыс істейді.

Егерде венчурлық инвестордың қаражаты жетпейтін болса, онда ол компаниямен бірге бес тәуекелі жоғары деңгейлерді өткенше жаңа, қайта жаңа қаржы көзерін іздейді. Бес даму деңгейінен кез келген жоғары технологиялы компания өтеді:

Компанияның пайда болуы.
Алғашқы маңызды инвестициялық венчурлық капиталды тарту.
Ғылыми сыйымды өнім шығарған дейінгі компанияның дамуы.
Компанияның жоғары рентабельді болғанынша кеңеюі, жоғары пайда алып келуі мен акцияларының қорбиржасында сатылуы пайдалы болғанынша.
Компанияның қор нарығында(немесе арнайы биржаларда) акцияларының сатылуы және көп мөлшерде пайда алып келуі.

Әр деңгейде қаржыландыру тәуекелі әртүрлі. Ең алғашында кез келген жоғары технологиялы компанияның негізін бір техник немесе ғалым қалайды. Бұл кезде инновациялық идеядан басқа ештеңе жоқ. Не бұл адамның өзінің бизнесі жоқ, не венчурлық компанияны басқару тәжірибесі жоқ, не бизнес жоспары жоқ, өнімі үшін арнайы нарық жоқ, не өнімге деген сұраныс та жоқ, ең маңыздысы өнімнің өзі жоқ, тек қана идея ғана. Әрине бұл деңгейде тәекел өте жоғары болатыны сөзсіз. Осындай уақытта тек венчурлық капиталистер ғана бұндай тәуекелге бара алады. Бұндай батыл адамдар болмағанда жоғары технологиялы компаниялар тіпті болмаушы еді. Жақсылыққа орай, қайтпас қайсар мінезді, өзіне деген сенімі мол, дәл венчурлық бизнесқа керекті қабілеттері бар, белгілі бір категориялы іскер адамдар бар. Дәл осы қасиеттер жаңа компаниялардың жұмысын жетістікке алып келеді және қазіргі заманғы экономиканың дамуына өте керек болуымен ғана қоймай, оның дамуының лакомативі болып табылады.

Мысал келтірсек, Хьюлетт пен Паккардтың тарихы көпке танымал. Олар өздірінің өлшеуіш приборларын ескі гаражда ойлап тапқан. Бұл гаражды олар таныстарынан аз ғана ақшаға жалдап отырған еді. Кейін олар осы приборды өндіру үшін венчурлық капиталды тартқан болатын. Бұдан кейін бұл екеуі активтері біршама млрд. долл. құрайтын, әлемге танымал компютерлік компанияның негізін қалады.

Екі хатшының өмірі туралы айтсақ та болады. Стив Джобс пен Стив Возняк Apple ІІ компютерін ойлап шығарған болатын. Алғашында мүлдем қаражаты болмағаннан өз хатшыларына келісілген жалақыны бере алмағаннан, Компания акцияларымен компенсация жасап отырған. Жұмыстары өрге қарай дамалай бастағанда, бұл екі жас қыздар өздірінің бұрынғы жұмыстарын тастап кетті, себебі олар миллионерлер болып кетті.

Бұған қарап отырып венчурлық қаржыландыру жоғары эффектілі бизнес және жоғары технологиялы компанияларды қаржыландырушы ғана емес, сонымен қатар қаржы жүйесі мен экономиканың нақты секторымен конструктивті арақатынасы көрсетеді.

Венчурлық капиталдың басқа қаржыландыру көздерінен жоғары технологиялы компаниялар үшін келесідей басымдық артықшылықтары бар:

Компанияның болашақтағы дамуы үшін және барлық этаптардан сәтті өтуі үшін, ол қаржылық база құрады.
Ғылыми сыйымды өнімді өндіретін компаниялар үшін ұзақ мерзімді қаржыландырылады.
Компания брлық этаптардан өткенше венчурлық капиталистаер пайыздық төлемдер талап етпейді.
Жоғары технологиялы компанияларға инвестицияланған венчурлық капитал, өте жоғары табыс алып келеді, тіпті кей жағдайларда 10 есеге көп болады.
Инвестор өз ақшасын сала отырып, нағыз іскер әріптес болады. Ол тек қана қаржылық көмек көрсетіп қана қоймай, сонымен қатар консультативтік, эксперттік, ұйымдастырушылық көмегін тигізеді.
Ең маңыздысы венчурлық капитал ғылыми-техникалық сфераның коммерциялануына ықпал жасайды.
Венчурлық капитал шағын жоғары технологиялы компаниялардың қызметі үшін арнайы орта мен ыңғайлы жағдайлар жасайды.
Жаңа жоғары технологиялы компанияның дамуының қай деңгейінде болса да әсіресе венчурлық кәсіпорынның алғашқы деңгейінде венчурлық қаржыландыру болады.

Венчурлық қаржыландырудың жарты ғасырлық тәжірибесі көрсеткендей, бизнестің бұл түрі кәсіпкерлерге де, венчурлық капиталисттерге де тиімді әрі ыңғайлы.

Шағын венчурлық компаниялардың артықшылықтары:

Жұмыс орындарын тез көбейтеді.

Ғылым мен өнеркәсіп арасында байланысты күшейтеді. Ғылым - технология - өнеркәсіп - нарық.

Елдің ғылыми-техникалық потенциялының дамуына қаржылық та рухани тұрғыда да көмегін тигізеді.

Өнеркәсіптің инновациялық бағытталуын өрістетеді.
Ғылыми сыйымды тауарлардың бәсекеге қабілеттілігін көтереді.
Аймақтарда өндіріс инфрақұрылымдарының дамуына, әлеуметтік-экономикалық жағдайдың жақсаруына септігін тигізеді

Ғалымда немесе өнертапқышта идея туғаннан бастап, бәсекеге қабілетті ғылыми сыйымды өнімінің нарыққа шыққанға дейін біраз жылдар өтетіні белгілі, оны мынандай кезеңдерге бөлуге болады: