Африка территориясын геологиялық зертеу тарихы

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3

1.Африка территориясын геологиялық зертеу тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... 4
2.Африканың климаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
3.Африканың тектоникасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19

Пайдалынған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20

Кіріспе
Африка — Жердің Евразиядан кейінгі көлемі жағынан екінші үлкен материгі. Оған карасты аралдарды қоса есептегендегі ауданы_30,3 млн. км2, аралдарсыз —29,2 млн. км2.
Африка материгі Евразпямен тығыз байланысты: оларды тек Қызыл жәнс Жерорта тенізі бөліп тұр. Африка меи Евразия шығыс жарты шардың біртұтас құрлық массивін құрайды, бұларды басқа материктерден мұхиттардың орасан зор кеңістіктері болып тастаған.
Матертериктің шеткі нүктелері солтүстікте — Эль-Абьяд мүйісі (37"2(У с. е,), оңтүстікте — Игольдың мүйісі (34С52' о. с\). Африка солтүстіктен оңтүстікке 8 мың км созылып жатыр. Материктің ең жалпақ бөлігі экватордан солтүстікте 10 мен 16 арплығында жатыр, мұнда Африка 17 33' б. б. бастап (Альмади мүйісі), 51°24 ш. б. (Хафун мүйісі) дейін созылып, ені 7500 км-ге жетеді.
Африка жағалауында аралдар оңша көп емес. Олардың ішіндегі ең үлкені — Мадағаскар. Үнді мұхитынна одан басқа Сокотра, Занзибар, Пемба, Мафня, Комор, Маскарен аралдары бар. Олар түгелдей дерлік материктен пайда болған және матернкке таяу жатыр.
Атлант мұхитында материктік және вулкандық аралдар бар. Олар: Мадейра, Канар, Жасыл Мүйіс, Маспас-ІІгема-Бииого, Принсііпн, Сан-Томе, Аннобон.
Африканың экватордын екі капталындағы негізінен тропиктік-экваторлық кеңістік алыбындағы орны жоғары температуранын басым болуына себепші бслса. ішкі беліктерін онша тілімдембеуі әрі тұйықтығы Африкаға тән контпиненттілік туғызады. Тегіс рельефтің басым болуы және географиялық орны зоналықтың айқын көрінуіне жағдай жасайды. Табиғат жағдайлары біршама біртектес болып келетін ендікті бойлапн созылып жатқан жалпақ өңірлер экватордан солтүстікке және онтүстікке қарай бірін-бірі заңды түрде алмастырады.

1.Африка климаты.
Африка — жер шарының солтүстік және оңтүстік жарты шарларына шамамен бірдей қашықтыққа созылып жатқан бірден-бір материк. Осы ерекшелік екі жарты шардың бірегей ендіктерінде бірегей климат болуына жағдай жасайды. Қлиматтық белдеулердің барлығы дерлік Африка территориясында екі реттен қайталанады. ,
Дегенмен Африканың солтүстік бөлігінің оңтүстік бөлігінен (экватордан оңтүстікке қарай жатқан) ауданы жөиінен екі есе үлкен болуының үлкен маңызы бар. Африкадан солтүстікке және солтүстік-шығысқа қарай орасан зор Евразия қ9рлығы орналасқан, одам Африканы континентаралық жылы теңіздер — Жерорта теңізі мен Қызыл теңіз бөліп тұр. Оңтүстік субконтинент Атлант және Үнді мұхиттарының аралығында. Сондықтан Африкада экватордан солтүстікке және оңтүстікке қарай климаттың түзілу жағдайлары бірдей емес.
Материктің негізгі бөлігі тропиктер арасында жатыр және бүкіл жыл бойы күн жылуын көп мөлшерде қабылдап, әсіресе солтістік, анағұрлым сом бөлігінде қатты қызады. Бүкіл Африка (азғана қалысты есептемегенде) жылына 160 ккал см2 астам жылу алады, ал солтүстік бөлігінде жиынтық радиация 200 ккал см2 асып түседі. Бұл жоғары температураның белең алуына жағдай жасайды және Африканы Жердің ең ыстық материгіне айналдырады.

Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
1) Берлянт А.М., Сваткова Т.Г., «Практикум по картографии и картогрфическому черчению» Общегеографическое и тематические карты и Атласы МГУ-1991 г.в.
2) Бераевский А.М. «Математическая картография»Москва -1998 г.в.
3) Востокова А.В. «Оформление карт» Москва -1986 г.в.
4) Евтеев О.А. «Проектирование и составление социально-экономических карт» Москва-1999 г.в.
5) Зарущеская И.Г., Сваткова Т.К., «Практирование и составление карт» Москва – 1982 г.в.
6) Грюнберг Г.Ю. «Картография с основами топографии» Москва- 1991 г.в.
7) Самищев К.А. «картография» Высшая школа Москва 1982 г.в.
8) Берлянг А.М., «Картография» Москва-2001 г.в.
9) Салищев К.А. «Картография» Москва 1966 год.
10) Салищев К.А. «Оточности количественных определений по специальным картам» Москва 1963 год.
11) Т. Қалыбеков «Геодезия мен топография негіздері»Алматы 1993

Пән: География
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1.Африка территориясын геологиялық зертеу
тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ...4
2.Африканың
климаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .5
3.Африканың
тектоникасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .10
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 19
Пайдалынған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20

Кіріспе
Африка — Жердің Евразиядан кейінгі көлемі жағынан екінші үлкен материгі.
Оған карасты аралдарды қоса есептегендегі ауданы_30,3 млн. км2, аралдарсыз
—29,2 млн. км2.
Африка материгі Евразпямен тығыз байланысты: оларды тек Қызыл жәнс
Жерорта тенізі бөліп тұр. Африка меи Евразия шығыс жарты шардың біртұтас
құрлық массивін құрайды, бұларды басқа материктерден мұхиттардың орасан зор
кеңістіктері болып тастаған.
Матертериктің шеткі нүктелері солтүстікте — Эль-Абьяд мүйісі (37"2(У с.
е,), оңтүстікте — Игольдың мүйісі (34С52' о. с\). Африка солтүстіктен
оңтүстікке 8 мың км созылып жатыр. Материктің ең жалпақ бөлігі экватордан
солтүстікте 10 мен 16 арплығында жатыр, мұнда Африка 17 33' б. б. бастап
(Альмади мүйісі), 51°24 ш. б. (Хафун мүйісі) дейін созылып, ені 7500 км-ге
жетеді.
Африка жағалауында аралдар оңша көп емес. Олардың ішіндегі ең үлкені —
Мадағаскар. Үнді мұхитынна одан басқа Сокотра, Занзибар, Пемба, Мафня,
Комор, Маскарен аралдары бар. Олар түгелдей дерлік материктен пайда болған
және матернкке таяу жатыр.
Атлант мұхитында материктік және вулкандық аралдар бар. Олар: Мадейра,
Канар, Жасыл Мүйіс, Маспас-ІІгема-Бииого, Принсііпн, Сан-Томе, Аннобон.
Африканың экватордын екі капталындағы негізінен тропиктік-экваторлық
кеңістік алыбындағы орны жоғары температуранын басым болуына себепші бслса.
ішкі беліктерін онша тілімдембеуі әрі тұйықтығы Африкаға тән
контпиненттілік туғызады. Тегіс рельефтің басым болуы және географиялық
орны зоналықтың айқын көрінуіне жағдай жасайды. Табиғат жағдайлары біршама
біртектес болып келетін ендікті бойлапн созылып жатқан жалпақ өңірлер
экватордан солтүстікке және онтүстікке қарай бірін-бірі заңды түрде
алмастырады.

1.Африка климаты.

Африка — жер шарының солтүстік және оңтүстік жарты шарларына шамамен
бірдей қашықтыққа созылып жатқан бірден-бір материк. Осы ерекшелік екі
жарты шардың бірегей ендіктерінде бірегей климат болуына жағдай жасайды.
Қлиматтық белдеулердің барлығы дерлік Африка территориясында екі реттен
қайталанады. ,
Дегенмен Африканың солтүстік бөлігінің оңтүстік бөлігінен (экватордан
оңтүстікке қарай жатқан) ауданы жөиінен екі есе үлкен болуының үлкен маңызы
бар. Африкадан солтүстікке және солтүстік-шығысқа қарай орасан зор Евразия
қ9рлығы орналасқан, одам Африканы континентаралық жылы теңіздер — Жерорта
теңізі мен Қызыл теңіз бөліп тұр. Оңтүстік субконтинент Атлант және Үнді
мұхиттарының аралығында. Сондықтан Африкада экватордан солтүстікке және
оңтүстікке қарай климаттың түзілу жағдайлары бірдей емес.
Материктің негізгі бөлігі тропиктер арасында жатыр және бүкіл жыл бойы
күн жылуын көп мөлшерде қабылдап, әсіресе солтістік, анағұрлым сом
бөлігінде қатты қызады. Бүкіл Африка (азғана қалысты есептемегенде) жылына
160 ккал см2 астам жылу алады, ал солтүстік бөлігінде жиынтық радиация 200
ккал см2 асып түседі. Бұл жоғары температураның белең алуына жағдай жасайды
және Африканы Жердің ең ыстық материгіне айналдырады.
Материктің горизонталды бөлшектерінің шамалы болуы жәнс шеткі
аймақтарының ішкі бөліктермен салыстырғанда көтеріңкі келуі мұхит әсерін
шектейді және клнматтың Африкаға тән континенттігін туғызады, бұл оның
көлемі үлкен болуына жонс Епразияға жақын жатуына байланысты солтүстік
бөлігінсн айқын көрінеді.
Африканың көпшілік бөлігі екі жарты шардык субтропиктік антициклон мен
пасаттық циркуляциясыныц ықпалында болады. Солтүстік жарты шардың қ9рлықтан
келетін пассаттары салыстырмалы ылғалдығы төмен континенттік ауа ала
келеді. Үнді мұхит-материктің экватор бойы бөлігінде
материканың солтустік субконтинентіне қарай бағытталатындықтан
жыл бойына оңтүстік пассаттың, (оңтүстік-батыс муссонның)
солтүстік жарты шарға өтуі үнемі байқалады. Сондықтан да 17°
с. е. және 20° о. е. аралығындағы өңірде әрбір жарты шардың
жазында экваторлық муссондардың ықпалы көрініс береді, олар
ылғалдылығы тұрақсыз зкваторлық ауаны ала жүреді де жауын-
шынды кезең тудырады. Материктің субтропиктік белдеулердіц
шегіне кіретін қиыр солтүстігі мен оңтүстігі әрбір жарты шардың
қысында қоңыржай ендіктердің батыс циркулядиясы жағдайында
қалады.
Ауа массалары циркуляциясының жағдайы, жауын-шашын мен температураның
таралуы екі жарты шар үшін январь мен июльде әр түрлі қалыптасады .
Январьда материктің оңтүстік бөлігі көбірек қызады, ал солтүстік бөлігі
салыстырмалы түрде салқын тартады. Осыған байланысты жоғары қысымды
субтропиктік белдеу Сахараның солтүстіғін кесіп өтеді де, Солтүстік-
Атланттық максимуммен түйіседі. Материктің қиыр солтүстік-батысы қыста
қоңыржай ендіктер-дің батыс-циклондық циркуляциясының ықпалына түседі.
Бұл кезде оңтүстік жарты шарда ауқымды тоқырау орын тебеді де оғаи қарай
көршілес мұхиттардан да, солтүстік жарты шардан да ауа ағылады.
Солтүстік пассат 25° солтүстік ендіктен экваторға қарай қызған ауаның
салыстырмалы ылғалдылығы 30—15% болатын негізгі үш ауа толқыны түрінде
қозғалады. Үлкен, шығыс бөліғінде ол солтүстік-шығыс бағыттағы египет ағыны
деп аталады да экваторды басып өткен Конго бассейнінің солтүстік бөлігіне
дейін барады. Оңай шығысқа таман барынша құрғақ аравия пассаты әрекет
етеді, ол Сомали түбегін қамтып, экватордан оңтүстікке қарай өтеді
Үнді мұхиты жағынан Оңтүстік-Үнді максимумынын, шеткері -жағы бойымен келе
жатқан оңтүстік-шығыс пассатымен қосылып кетеді. Египет ағьшынан батысқа
Гвинея жағалауына қарай харматтан атты ағын ағылады, ол Гвинея шығанағьшың
сол-түстік бөліғінде Оңтүстік Атлант антициклонының шығыс шеткері жағымен
ағылып жатқан оңтүстік-батыс муссонымен кездеседі. Әдетте, харматтан Гвинея
шығамағының жағалауына жете алмайды, онда бәсең оқтүстік-батыс желдері
соғып тұрады. Бірақ үлкен бйіктіктерде пассат толқындары' оңтүстікке қарай
алысыраққа өтіп, оңтүстік-батыс муссондағы жоғары бағытталған ағынға және
жауын-шашыннын жаууына кедергі жасайды. Сондықтан январь Гвинея
жағалауында ең құрғақ ай болын табылады.
Оңтүстік-Үнді максимумы январьда оңтүстікке қарай көп ығыс-тырылады. Ол
Африканың қиыр оңтүстігін қамтиды да Африканыц биік таулы қыраттарының
шығыс беткейлеріне Үнді мұхитынан мол жауын-шашын әкслетін оңтүстік-шығыс
пассаттарына бастама береді. Олардың саны материктің түкпіріне қарай
барған сайын күрт азаяды да Қалахаридің орталық бөлігінде минимуміне
жетеді.
Африканың батыс жағалауы Оңтүстік-Атлант антициклонының шығыс шеткері
жағының ықпалында болады. Қызған материкке оңтүстік румб желдерімен
анағұрлым биік ендіктерден салыстырмалы суық ауа массасының келуіне
байланысты батыс жағалауда тура экваторға жуық созылып жатқан өңірде жауын-
шашьш болмайды.
Атлант ауасының Үнді мұхитынан жететіп массалармен түйісетін ауданында
фронт пайда болады, соған байланысты Қалахиридің батысында жауын-шашын
мөлшері материктіқ анағұрлым батыс және шығыс аудандарымен салыстырғанда
біршама арта түсе.ді. Июльде еолтүстік жарты шар қатты қызады. Сондықтан
бүкіл баралық зоналар солтүстікке қарай ығысады. Солтүстік жарты
Оңтүстік Европаға қарай ауысады да Африканың қиыр солтүстік-батысып ғана
қамтиды. Африканың солтүстік бөлігінде қатты қызуына байланысты төмен
қысымды облыс пайда болады, ол экватордан оңтүстікке қарай жалғасып кетеді.
Оңтүстік Африка өзінің көрші мұхиттарымен қоса оңтүстік жарты шардыц
баралық максимум аймағына кіреді. Оның тек қиыр оңтүстігі ғана оңтүстік
жарты шардың коңыржай ендіктерінің батыс циркуляциясы жағдайында қалып
қояды.
Солтүстік Африкада (Сахарада) құрғақ солтүстік-шығыс және солтүстік батыс
желдері соғады, ол Қызыл теңіз бси Ніл аңғарын бойлап 20° дейін, ал
батысында 18° с. е. дейіи снеді. Оларға қарсы Оңтүстік Атлант максимумы
жағынан оңтүстік-батыс муссоны ағылады да Судан территориясы мен Гвинея
жағалауларына жауын-шашын ала келеді.
Эфиопия, Сомали және Африканын бүкіл шығысы экватордан солтүстікке қарай
Үнді муссонының ықпалында болады, ол экватор арқылы өтіп, мол жауын-шашын
әкелетін оңтүстік-шығыс пассатынық жалғасы болып табылады.
Африканың жоғары қысым белдеуімен және әлсіреген пассат әрекеті мен
қамтылған бүкіл оңтүстік бөліғі әсіресе оның ішкі аудандары бұл кездері
құрғақ болады. Тек Кап облысы бұл жағдайдан тысқары қалады, өйткені оған
жанданған циклондық әрекет тән.
, Африканың, негізгі бөлігіндеғі бүкіл жыл бойғы жоғарғы температура
күннің көкжиектен едәуір биіктікте тұруына және күшті инсоляцияға
байланысты Материктің едәуір бөлігінде жылдык орташа температура 4-20°С-ден
асып түседі. Африканың солтүстік бөлігі анағұрлым сом, сондықтан да ол
тұтас алғанда оңтүстікке қарағанда қаттырақ қызады, онда Жерде байқалатын
ең жоғарғы орташа айлық температура ( + 35°—40°С), сонымен бірге ең жоғары
максимумды температура (-ь58°С-ге дейін) орын алады.
Бүкіл Африкаға сондай-ақ континенттік климаттың көрініс беруі,
температураның тәуліктік едәуір ауытқуы да тән. Мысалы, Сахарада
температураның тәуліктік амплитудасы 50°С-ге жетеді. Материктің
территориясында жауын-шашын біркелкі таралмайды. Үнемі және мол болатын
конвективтік жаңбырлар экватор бойы бөлігіне шамамен 5° с. е. пен 10° о. е.
аралығында түседі. Африкада максимум жауын-шашын (10 000 мм шамасында)
Камерун. массивінің басым оңтүстік-батыс желдеріне қараған бет-кейлеріне
түседі.
Экватордан солтүстікке және оңтүстікке қарайғы облыстарда, шамамен екі
жарты шардың 17°-қа дейін жауын-шашынды тек әрбір жарты шардың жазында
экваторлық муссондар әкеледі, олардың жылдық мөлшері географиялық орынға
және рельефке байланысты құбылып тұрады. Онан әрі экватордан солтүстікке
және оңтүстікке қарай (30°-қа дейін) жыл бойына жауын-шашын өте аз мөлшерде
түсетін облыстар орналасқан.
Экваторлық климат белдеуі Конго бассейнініц едәуір бәлігін шамамен 5° с.
е. пен 5° о. е. аралығын, сондай-ақ Гвинея жағалауын 7—8° с. е. дейін
қамтиды. Қонго бассейнінде жер бстіиіц қатты қызуына байланысты ауа
массалары көтеріледі де жыл бойына конвективтік жауын-шашын болып тұрады.
Олардың режимінде күннің ен биік орнына байланысты екі максимум айқын
көрінеді. Гвинея шығанағьшық жағалауларына жауын-шашынды үстемдік ететін
онтүстік-батыс желдері жеткізеді, олардыц жылдық мөлшері көп —
Камерун массиві беткейлерінде 9600 мм дейін жетеді. Жоғары және бір қалыпты
температуралар ( + 24°—28°С), буланудан 1,5—2 есе асып түсетін мол
мөлшердегі жауын-шашын меи ауаның салыстырмалы ылғалдылығының жоғары болуы
тұрақты артық ылғалдануға жағдай туғызады. Осыған байлансты Африканың
экваторлық бөліғінің климатын оған үйренбеген европалықтар ғана емес,
жергілікті тұрғындар да азар көтереді.
Солтустік Африкадағы субэкваторлық белдеу солтүстікте 17° с! е. дейін
жетіп жатыр. Оңтустік жарты шарда субэкваторлық климаттың белдеуі Атлант
мұхитына дейін жетпейді, ал оңтүстік-те 20° о. е. дейін жуықтап барады.
Материктің шығысында жарты шардың солтүстік жэне оңтүстік субэкваторлық
белдеулері туйіседі, ал экваторлық белдеу Үнді мұхитына дейін жетпейді.
Әрбір жарты шардың жазы кезінде муссон үстемдік етеді, ол мол жауын-шашын
бөлетін ылғалды эқваторлық ауа алып келеді. Қыс кезінде облыс тропиктік
құрғақ ауа жеткізетін пассаттың ықпалында қалып қояды. Бұл жауын-шашын
мүлде жаумайтын әрі салыстырмалы ылғалдылығы өте төмен кезең.
Ылғалды кезеңнің ұзақтығы, жауын-шашынның жылдық жиынтығы және белдеу
шегіндегі ылғалдану экватордан тропикке қарай және батыстан шығысқа қарай
өзгеріп отырады. Экватордан тропикке қарай ылғалды кезеңнің ұзақтығы бірте-
біртс 10 айдан 2—3 айға дейін азаяды. Батыстан шығысқа қарай муссонның
әлсіреуіне байланысты жауын-шашын мөлшері азая береді. Солтүстік жарты
шардың субтропиктік белдеуі алабындағы жеткіліксіз ылғалданатын барынша
қуаңшылық аудандары Сомали түбегіне орналасқан, ол экваторлық муссоннан
Эфиопия таулы қыратымен, ал Суданның солтүстік бөлігінде, шекарада
тропиктік белдермен бөгелген. -Субэкваторлық белдеудегі темлература жыл он
екі айдың көпшілігінде жоғары, бірақ жылдық айырмашылықтары экваторлық
белдеуге қарағанда едәуір үлкен. Ең ыстық кез жауын-шашын маусымының
басында, орташа температура +30оС-ден асқан кезде болады. Деғенмен ең
салқын айлардың өзінде орташа температура -ь20°С-ден төмендемейді.
Барынша жаңа классификацияларда субэкваторлық климаттықк белдеулер
ажыратылмайды, ал субэкваторлық клмматты жазы ылғалды, тропиктік ылғалды
климат деп қарастырады.
Солтүстік жарты шардағы ыстық та құрғақ тропиктік климат Сахараныд
көптеген бөлігіне тән.
Оңтүстік жарты шардағы қуаң тропиктік климат Калахари Қазан шұңқырына
тән, дегенмен ондағы жауын-шашын мөлшері Сахараға қарағанда біршама
көп, бұл Үнді мүхитынан соғатын оңтүстік-шығыс әсерімен байланысты.
Бұл пассат әсіресе Мозамбик бұғазының жағалауы мен Дракон тауларының
беткейлеріне көп мөлшерде жауын-шашын әкеледі. Осыған байланысты Африканың
оңтүстік жарты шарының (тропиктік белдеудің шығыс шегінде) ылғалды пассат
климаттық облысы бөлінеді.
Жағаға жақын маңда суық ағыстар өтетін, атланттық антидиклонның шығыс
шеткері жағының ықмалы тиетін материктік солтустік және. онтүстік жарты
шарларынын тропнктік белдеуіндегі батыс шетіне жағалық шөл климаты
антициклондардың шығыс шеткері жағының біршама салқын ауасы материктің
қызған бетіне ағып келеді.
Субтропиктік климат белдеуі Африканың қиыр солтүстіғі мен оңтүстігін
қамтиды. Материктің солтүстік-батысы мен оңтүстік-батысында жазы құрғақ
субтропикттік климат облыстары бөлінеді. Бұл кезде субтропиктік ендіктер
жатқан Африканың шет аймақтары атмосфера жағдайы тұрақты, температурасы
жоғары жоне жаңбырсыз тропиктік антициклоннын ықпалында қалып қояды.Жерорта
теңізі жағалауында июльдің орташа температурасы +27° +28°С-ғе жетеді, ал
январьдың орташа температурасы +11°, +12°С. ең ыстық айдың орташа
температурасы +21°С-ден аспайды, ал ең салқын айдың температурасы +13°,
+14°С.
2.Африка геологиялық даму тарихы
Африканы шығысы мен оңтүстік шығысынан жнектейтін Үнді мұхитының
солтүстік-батыс бөлігі Гондвананың ыдырауының нәтижесінде бордан кейінгі
кезенде калыптасты. Ол түбінің өте онлы-қырлы болуымен жәис терендіктердің
күрт ауысуымен сипатталады. Мұхиттың басқа бөліктерінен оның солтүстік-
батыс бөлігін Аравия-Үнді су асты жотасы бөліп тұрады. Оның шегінде
тереңдігі 500 метрден асып түсетін қазан шұңқырлар бар (Сомали, Мадагаскар,
Мозамбик). Қазан шұңкырларды бөліп тұратын су асты жоталарының шындарын
вулкандық және маржандық аралдар (Маскарен және басқа) құрайды. Кейбір
жоталар жор кабығының материктік типінде болып келеді және ежелгі. Гондвана
құрылымдарынын қалдықтары болып табылады. Үнді мұхитынын солтүстік және
содтүстік-батыс бөліктеріндегі ағыс жүйесін субэкваторлық және тропиктік
беллеулердін пассаттық және муссендық циркуляциясы айқындайды.Экватордан
оңтүстікке карай Африка жағалары маішмсн .МозамШік пен Иголыіый уүйісі жылы
ағыстары өтеді. Соңғысы; — Дүние жүзілік мұхитдың ең тұрақты және күшті
ағыстардың бірі. Бұл ағыстар Оңтүстік Пассат ағысынан пайда болады да
Онтүстік-Шығыс Африка жағаларында оңтүстік жарты шардың қысы кезінде
температураның +20°С дейін және одан да жоғары көтерілуін туғызады.
Экватордан солтүстікке қарай муссондық Сомалий ағысы әрекет етеді де
солтүстік жарты шардың жазында оңтүстік жарты шардан біршама суық-су алып
келеді, ал қыста солтүстіктен біршама су жеткізеді. Тұтас алғанда Үнді
мұхитында 10° о. е. солтүстікке қарай жыл бойына судың температурасы үлкен
тереңдіктерге дейін жоғары. Оның ең жылы болатын кезі май айы ( +
27°—29°С). Африка жағаларындағы судың тұздылығы 35—36°;).
Африка түгелдсй дерлік (оның солтүстік-батыс және .оңтүстік таулы шет.
аймақтарынан басқасы) біртұтас платформалық ғимарат — Африка платформасына
жатады. Ол ежелгі материк (супер-.платформа) Гондвананың кұрамына кірген.
Гондвананың қалыптсуы бүкіл археозой және протерозой бойы жүрген. Ол
байкал тиктоникалық кезеңі аяқталғанғнан кейін палсозой дәуірі басына жер
кұрлығының біртұтас ірі учаскесі ретінде қалыптасты. Африка платформасының
одан әрі дамуы Гопдвананың ыдырап. Африка-Аразия біртұтас платформасының
оқшаулануы ал содан кейін оның Африка және Аравня платформалары болып
бөлінуіне байланысты. Сол кездің өзінде Африка платформаның Тетис
тиктоникалық зонасымен қазіргі солтүстік шекарасы айқындалған болатын.
Палсозойдың аяғындаТондананың ыдырауы және қазіргі материктердің
пішінінің қалыптасуы басталды. Бұған дейін-ақ платпорманың негізгі
құрылымдық элементтері массивтері айқындалды және Африка-Аравия
платформасының дамуындағы солтүстік пен оңтустік бөліктерінің
айырмашылықтары белгіленді. Оның шағын, солтүстік бөлігі палсозойдың
бастапқы кезіне негізінен теңіздік, ал мезезойда континентальдық ылғал
жинау облысына (Сахара плитасы) айналды. Оңтүстік және шығыс, үлкен
бөліктері бүкіл постротофозой тарихы бойына көбінесе тұманданумен болды.
Олардың арасындағы шекараны әр автор әр түрлі жүргізеді. Шамамен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.