Кітап саудасындағы баға саясаты

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 47 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 2

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

I ТАРАУ. Кітап саудасындағы баға саясаты . . . 5

1. 1. Кітап саудасында баға қалыптастыру және маркетинг . . . 9

1. 2. Өзіндік құнға әсер ететін факторлар . . . 15

1. 3. Шығындарды есептеу . . . 19

II тарау. Баспа ісінің қаржы-шаруашылық қызметі . . . 25

2. 1. Кітап басу ісіндегі өзіндік құн . . . 29

2. 2. Өзіндік құнды есептеу . . . 33

2. 3. Басылым калькуляциясы . . . 38

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 44

СІЛТЕМЕЛЕР КӨРСЕТКІШІ . . . 49

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 51

КІРІСПЕ

Кітаптың баға жетпес рухани байлық екендігі жайлы ұлы адамдар аз айтпаған. Мәселен, У. Шекспир «Кітап маған тақтан да қымбат» десе, Д. Дидро «Адамдар оқудан қалғанда ойлаудан да қалады» дейді. Абай бабамыз «артық білім кітапта» деп қазаққа кітап оқуды үндеген. Ал, бүгін ше? Бүгінгі қазақ кітап оқымайтын қазаққа айналды. Ғалымдар бүгінгі кітап оқуының қызығушылығы төмендегенін масс-медианың дамуымен байланыстырады. Кеңес үкіметі тұсында кітап оқу білімділіктің көрсеткіші, кітап қорының молдығы бақуаттылықтың белгісі болған деседі. Сол дәуірді қайта тудыру үшін елімізде оқу проблемасына жаңа көзқарас тудыру қажет. Бұл мәселені мемлекеттік деңгейде және қоғамдық ұйымдар мен бизнес секторларының (кітап дүкендерінің, баспалардың) қызу атсалысуымен шешуге болады. Алдымен, деректерге сүйенсек, «Книголюб» журналы оқырмандардың басым пайызын оқу процесіне байланысты жастар құрайды екен дейді. Жалпы көрсеткіштің тек 17%-ына қазақстандық белсенді оқырман қатары енетіні анықталды. Олар жарты жылда 3, 7 кітаптың сатып алушылары атанды. Сонымен қатар соңғы 15 жылдағы жас толқынның басым бөлігі көркем-әдебиет шығармаларымен таныс еместігі белгілі болды. Ал, орыс тілді оқырман арасында Ресей баспаларының жеңіл-желпі «махаббат романдары» мен детективтері үлкен сұранысқа ие. Мұндағы атап кетерлік бір жайт, отандық әдебиет пен классикаға сұраныс аз. Қазақ кітаптарының таралмауына таралым аздығы бірден-бір себеп болып отырғандығы жайлы БАҚ арқылы да аз айтылмайды. Баспасөз беттері жариялаған соңғы мәліметтерге жүгінсек, елімізде 150-ге жуық баспа бар. Оның елу шақтысын бәсекеге қабілетті деуге болады. Ал, Ресей баспаларының өнімдері болса Қазақстан кітап нарығының 65-90 пайызын жаулап алған. Отандық баспалардың өнімі бар болғаны 10-35 пайызды құрайды. Ресейден келген миллиондаған дана кітаптардың 60 пайызы детективтер мен әйелдер романы болса, 17 пайызы фантастикалық әдебиеттер көрінеді. Ұлттық кітап палатасының мәлімдеуінше, жыл сайын елімізде 3, 5 мың аталым кітап 1, 5-2 миллион томмен жарық көреді екен. Олардың негізін оқулықтар мен оқу құралдары, ғылыми зерттеулер мен монографиялар құрайды. Қалған 10 пайызы ғана көркем әдебиет үлесіне тиіп отыр. Ал, балалар мен жасөспірімдерге арналған кітап жоқтың қасы.

Тақырыптың өзектілігі. Қазақстандағы кітап дүкендерінде төл өнімдерге қарағанда шетелдік кітаптар сөресі анағұрлым көп әрі қанық мұқабалармен көз жауын алатындығы туралы сөз қозғалу бірінші мәрте емес. Бұл жағдай жөнінде қазақ баспасөз беттері айта-айта жалықты. Дегенмен мәселе шешілмеді. Әлбетте, баспа директорлары мен әдебиет жанашырлары әлдеқандай шаралар қолданып, іске асырып жатқандығы рас.

Қазақ кітаптарының халі тіптен мүшкіл немесе сатылмай, бір бұрышта шаң басып тұр деп кесіп айта алмаймыз. Әр әдебиеттің өз оқырманы бар. Десек те, қазақ жазушыларының оқырман сұранысындағы жанрда туындыларды азырақ жазатыны баспа өндірген кітаптың өтілмеуіне бірден-бір себеп. Анда-санда жүргізілетін зерттеу нәтижелерінен оқырмандардың басым көпшілігі орыс тіліндегі детективтердің жанкүйері екені анықталды. Сонымен қатар шет елдің махаббат романдары мен шытырман оқиғалы шығармаларын қажет ететіндігі байқалады. Ал, қазақ кітаптары соңғы жылдары тек бір әулеттің ұрпағына арналған іспетте шығарылады немесе жалын атқан жүректегі сезімді қоярға жер таппай, ақын аға-інілеріміз, апа-қарындастарымыз «поэзия» айдарымен қағаз бетін толтырады. Мархабаев атамыздай қиял әлемін шарлаушылар мен шытырман қызыққа толы әңгімемен еліктіріп әкететін еңбектер әлі күнге дейін үлкен сұранысты қанағаттандыра алмай отыр.

Одан кейінгі осы қатарда тұрған тағы бір мәселе: қазақ кітаптарының құнында. Шетелдік жұқа мұқабалы, ыңғайлы да жинақты кітаптары көркем де арзан. Бүгінгі уақыты тығыз халық үшін қоржынға сыйып кететін кітаптар әр жерде, әр уақытта оқуға арналған. Олардың мазмұны да жеңіл. Ал, қазақ кітаптары әлі де «Абай жолы» томдарының сипатынан шыға алмай келеді. Әрине, бұл оқырманды шошытып, үркітеді. Үй шаруашылығымен отырған әйелдер де мұндай тауардан аулақ болуды көздейді. Бағасы да қалта көтермейді. Сондықтан ең болмаса алдымен сыйға тартарлыққа арналған өнімдердің бағасын арзандатып, елге жол салып алайық.

Тақырыптың зерттелу деңгейі. Кітап дүкендерінде қазақ кітап сөрелері аз және тауар өтілімі төмен. Мұндай ақпарат зерттеу нәтижесінен анықталды. Сұранысты зерттеу арқылы қазақ кітап оқырмандары бар, бірақ олардың сұраныстары әрдайым айқындалады. Оқырмандардың көңілі кітап жанрларына ғана емес, тауар бағасына да толмайды. Сондықтан шетелдік нарықпен салыстыра отырып қазақ кітаптарының калькуляциясын зерттеу негізделген.

Зерттеудің теориялық және әдістемелік негіздері. Кітапты тауар ретінде қарастыру арқылы өндіріс кезінде соқтығатын шығындар, түсім мен пайда - барлығы кітап саудасындағы маркетингті құрайды. Маркетинг және «кітап-тауар» тақырыбындағы әдебиеттерді бітіру жұмысын жазу барысында басшылыққа алып отырдым. Сонымен қатар баспада шығарылған кітап калькуляциясына қатысу арқылы кітап өндірісінің үдерістерін бақыладым.

Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері. Баспа саласындағы өнімдердің бағасын есептеп шығару мен нарыққа ұсынатын тауардың дайындалу үдерісін реттеу - мұның барлығы кітап саудасындағы өзіндік құнды шығаруға бағытталған. Қазақ кітаптары бүгінде аз таралымды және өтімділігі төмен болып отыр. Басты назарға әлі де алынбай отырған бұл проблеманы осы сатысынан-ақ жойып, рухани шөліркеген елге төл өнімді сапалы түрде табыстауды қолға алатын уақыт жетті. Сондықтан шет ел, әсіресе Ресей кітап маркетингінен үлгі ала отырып, Қазақстандағы кітап саудасын жаңа деңгейге жетелеуіміз керек. Ол үшін ең алдымен кітап өнімдерін мазмұны мен мұқабасы жағынан сапалы шығарып, оқырмандарға ыңғайлы бағамен жеткізу мәселесін ретке келтіруіміз шарт. Осы орайда кітаптың бағасын есептеп, оны тұтынушыға сататын құнды ыңғайластыру мен ел экономикасы және кітап нарығын жаңа сатыға көтеру әр баспагердің басты проблемасы. Қазақ баспаларының арасындағы бәсекелестікті белгілі бір шекте ширықтыра отырып, өнімдерінің сапа деңгейін жоғарылату. Өнім құнын неғұрлым тиімді етіп, баспа түсімін соғұрлым арттыру. Оқырман арасындағы қазақ кітаптарына, мейлің ересектерге арналған жанр (детектив, драма), мейлің балаларға арналған әдебиеттер, тіпті болмасын поэзия шығармашылығындағы кітаптарға деген сұранысты ұлғайту. Шығарылған кітаптардың жарнамасына жұмыс жасап, осы ретте кітап саудасын дамыту.

Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы. Шетел, әсіресе Ресей кітап нарығын зерттей отырып, қазақ кітап саудасындағы маркетинг жұмысын қайткенде жақсартуға болады деген сұраққа жауап іздедім. Өндірістің затындық, қосымша, коммерциялық және үстеме шығындарын реттей отырып, кітаптың тауар ретінде шығарылымдық бағасын тұтынушы үшін тиімді ету жолдарын табуға болады.

Зерттеу жұмысының әдіс-тәсілдері. Кітап басу ісіндегі өзіндік құнды зерттеу жұмысына кірісерде орыс ғалымдарының жұмыстарын қарап шықтым: Кузнецов Б. А. Экономика и организация издательской деятельности. 2006 г. ; Айгистов Р. А., Михайлова Н. И. Московский книжный ассортимент: структура, ценообразование, культура издательского оформления. 2005 г. ; Чернова Н. В. Социология книжного рынка. 2005 г. ; Слепов В. А. Ценообразование. 1990 г. ; Лукин В. Б. Ценообразование в книгоиздании: Учебное пособие для специальности 0705 «Экономика и управление издательским делом и полиграфией», 0608 «Бухгалтерский учет, контроль и анализ хозяйственной деятельности». «Московский полиграфийский институт». 1990 г. ; Кондрашев Д. Д. Ценообразование. 1971 г. Осы әдебиеттер негізінде қазақ кітаптарының бағасын есептеу тәсілдерін: алдымен нарықты зерттеп, содан кейін шығындарға желінбей отырып, түсімге жұмыс істей келе, кітап бағасын шығаруды қарастырдым.

Зерттеу жұмысының құрылымы. Бітіру жұмысым кіріспе, қорытынды және тақырыпты тарқатып түсіндіретін негізгі бөлімдегі екі тараудан тұрады. Сонымен қатар міндеттелген бітіру жұмысының тақырып мазмұны, мақсат-міндеті мен өзектілігін құрайтын реферат қоса берілген. Зерттеу жұмысының соныңда негізге алынған пайдаланылған әдебиет пен сілтемелер көрсеткіші тағы бар.

I тарау. КІТАП САУДАСЫНДАҒЫ БАҒА САЯСАТЫ

Кітап саудасы - нарықтағы кітаптар және басқа да тауарларды сату-сатып алу және сатып алушыларға көрсетілетін кәсіпкерлік қызмет түрлерінің жиынтығы. Сонымен қатар ол кітап өнімін басып шығару, сату, тасымалдау, тарату секілді үдерістерді жүзеге асыратын қарым-қатынас саласындағы қызмет түрі болып та саналады.

Кітап саудасы бәсекелестік, жеңіліс пен жеңіс тәсілдерінен тұрады. Кітап саудасының маркетинг саласындағы бәсекелестік орта мамандардың зерттеуі бойынша үш түрлі болады:

Баға нарықпен басқарылып отыратын орта. Ол бәсекелестіктің ең жоғарғы сатысымен, тауарлар мен қызметтердің ұқсастығымен ерекшеленеді;
Баға фирмамен басқарылатын орта. Ол шектелген бәсекелестікпен, сонымен бірге тауарлар және қызмет түрлерінің әртүрлілігімен сипатталады;
Баға мемлекетпен басқарылып отыратын орта. Мұнда тасымал, байланыс, коммуналдық қызметтерді мемлекет реттейді \1\.

Шығарылатын кітаптың таратылуы сауатты ұйымдастырылса, яғни кітап нарығын толық зерттеп, басылымның бағасын тұтынушы үшін ыңғайлы етіп шығарса ғана сол өнімнің пайдасы мен оны шығаруға кеткен жұмыстың ұтымдылығын сезінуге болады.

Заманауи кітап басу үдерісінің бір ерекшелігі - кітап сатылымдық кезеңдегі кітаптың «ғұмыры» қысқарған уақытта аталымдар саны толассыз өсіп тұратындығында.

Кітап бизнесіндегі тауарлық ұсыныстардың әртүрлілігін белгілі бір тәсілдермен жеңілдетуге болады. Сондай жеңілдету түрінің бірі - кітап сериясын шығару. Сериялы басылымдар шығару баспалық қоржынды басқарудың үдерісін реттейді. Оған қоса өнімдердің бірлігіне кететін шығындарды азайтады. Ал, ең бастысы - белгілі бір мағынасында кітапты «ерекше тауар түріне» келтіреді. Өйткені өнімді нарыққа шығарар алдында маркетингтік сызбалар мен технологиялардың кітап шығарудағы бірнеше түрін қолдануға және сатылымды басқаруға қолайлы мүмкіндік береді. Мұнда сериялық жобалар кітап нарығындағы тауарлық категорияның жеке және көтерме түрлеріне де жататын өнімдер бөлімі болып табылады. Шынтуайтына келсек, сериялық басылымдар негізінде кросс-сатылым (cross-selling - сатып алушыға сатып алған тауарының қосымша ретінде тағы бір кітап сату ұсынысы) идеясы жүзеге аспақ \2\. Кросс-сатылымның басты мақсаты - өнім шығарушы тұтынушыны өз фирмасына бекітіп алу, яғни оны бәсекелестерге жібермеу; сериялармен жұмыс жасау қандай да бір ретте баспаға осы мәселені басқа сөздермен шешуге көмектеседі, бұл орайда серияны шығару - тікелей маркетинг құралы болып табылады.

Сұранысты есепке алып отырған тәсілдер неғұрлым қызықтырақ және перспективалы болады. Тауар неғұрлым таралымды болған сайын сұраныс соғұрлым жоғарылайтыны сөзсіз. Дүкен бойынша сұраныс жылдамдығын анықтай отырып, сұранысқа байланысты келесі тауарларды бөліп шығуға болады:

А) дүрлікпе сұранымға ие тауарлар;

Б) үлкен сұранымға ие тауарлар;

В) орташа сұранымға ие тауарлар;

Г) төмен сұранымға ие тауарлар;

Д) «өтімсіздер» қатарына жататын тауарлар.

Өз өнімінің бағасын жоғарылататын баспалар өз қолдарымен өнімдеріне деген сұраныстарды және олардың сатылымдары арқылы келетін түсімдерді «жояды». Сонымен қатар олар басқа ұйымдар мен тұлғаларға кітаптарды немесе кітаптың бөліктерін көшіріп сатуынан пайда табуына мүмкіндік береді \3\.

Жалпы маркетингтің 2000 астам анықтамасы белгілі. Өзге де салалардың мамандары кітап саудасының маркетингі аясында кітаптың қолжазбадан кітап таралымы сатысына дейінгі ұйымдастырушылық-экономикалық, әлеуметтік-психологиялық және кітап зерттеушілік кітап саудасындағы шығармашылықтарды тығыз байланыс негізінде үдерістерді әсерлі қамтамасыз ету деп біледі. Осы орайда негізгі екпін кітап тауарларының көпшілік арасында таралуына түседі. Дегенмен тауарды жеткізу мен жеткізу бағыттарының рөлдерінің маңыздылығы да аса назарда болады. Ал тұтынушының қызығушылықтары екінші орынға түсіп қалады.

Кітап саудасындағы маркетинг - бұл бір-бірін толықтырып, байланыстырып тұратын сұрақтардың жиынтығы. Кітап маркетингінің құрамына мыналар жатады:

Кітап саудасы маркетингінің мазмұнын анықтайды;
Кітап саудасы және оны сараптауда маркетингтік ортаны анықтайды;
Кітап саудасындағы маркетингтік шешімдер қабылдау үшін конференттік базаны анықтайды;
Нарықты толықтай жинақтау барысында кітап өнімдерінің тұтынушысын анықтайды;
Толықтай нарықтың талаптарын есепке ала отырып кітап өнімдерінің көлемін жоспарлайды;
Кітап өнімдері және оны қолданудағы тауар сатылымын жоспарлайды;
Кітап тауарының қолданысқа енуінің стимуляциялау жүйесі мен жарнамасын қалыптастырады;
Баға қалыптастыруды жүзеге асыру және баға стратегиясын кітап өнімін анықтау және алматыру кезеңінде қалыптастырады;
Кітап нарығының сыртқы сипатынан маркетинг қызметтерін анықтайды;
Кітап саудасының маркетингін басқару жүйесін жетілдіреді \4\.

Басқаша анықтамамен, кітап саудасындағы маркетинг - бұл алдын-ала көру, басқару және кітап тауарын сату-алу арқылы жүзеге асыратын тұтынушыны қанағаттандыру болып табылады. Бұдан байқайтынымыз - кітап саудасының субъектісі бір уақытта сатушы маркетингі субъектісі болса, бірде сатып алушы маркетингіне қатысты болып шығады.

Кітап нарығының субъектілері ретінде баспа мен кітап сатушы ұйымдар ғана емес, жеке тұлғалар мен ұсақ көтерме тұтынушылары да, заңды тұлғалар, сонымен қатар бір немесе бірнеше кітап саудасының маркетинг қызметтеріне мамандандырылған жеке тұлғалар саналады. Осылардың ішінде де, көтерме және әртүрлі кітап саудалық ірі ұйымдары атап өткен бір уақытта сатушы маркетингі субъектісі болса, бірде сатып алушы маркетингіне қатысты бола алады.

Кітап саудасының маркетингі төмендегі қызметтерді орындауы шарт:

Маркетингті зерттеу, кітап саудасының маркетинг субъектісінің тұрмыстық шығармашылық сараптамасы; тұтынушылық, қолданбалы және жарнамалық саладағы сараптама; бәсекелестер арасындағы шығармашылық сараптама.
Кітап нарығында маркетингтік, яғни басқарушылық ақпаратты жинау және жөндеу.
Тауарлық өнім түрлерін жоспарлау: кітап өнім түрлерінің құрылымын анықтау және жетілдіру.
Кітап тауарын өткізу: кітап саудасымен айналысатын ұйымның тауарды тарату құрылымы көмегі арқылы кітаптарды тарату, тарату жолдарын таңдау, қоймада сақтау, тарату тасымалы, кітап өнімін тауарлық өнім түрлері бойынша тұтынушыға жеткізуді жоспарлау және сараптамалау.
Кітаптың жарнамасы мен насихаты.
Өткізім ынталандырылуы: баға, тауар және сервисті ынталандыру \5\.

Кітаптың маркетингтік мазмұнын анықтау барысында ең бастысы маркетингті бәсекелестік күрес құралы ретінде қарастырған жөн. Маркетинг субъектісінің коммерциялық табысы кітапты өткізу мен тұрмыста қажеттілігіне салынған қаржыны қайтарылуы арқылы есептеледі. Өткізімдік қызметтің ең басты мақсаты - кітап нарығын зерттеу мен саудаға неғұрлым көп тауар шығаруда болып табылады. Дегенмен кітап таратушы ұйымдар кітап нарығының әрдайым әркелкілік танытып тұратынын есте ұстауы тиіс.

Кітап өнімінің маркетингі сұранысқа көп ие кітаптың бағасын өлшеуге басты орын береді. Кітап маңыздылығы оның басқа да қырлары: мазмұны, безені, полиграфиялық орындалу сапасы, таралымы, басылым ұйымдастырушылығы арқылы анықталады.

Баспа бизнесінің мақсаты «өзіндік» тұтынушы жасауды құрайды. Әсерлі маркетингтің басты қызметі - сатып алушы өзіне қажетті өнімді баспа ұсына алып отыр ма, тұтынушы өз ақшасына керек еткен тауарын сол уақытта алып отыр ма деген сұрақтарға жауап бере алуы шарт.

Маркетингтік шығармашылықтың өзегі инновацияны іздеу болып саналады. Мұнда күн тәртібіне тағы да бір кітапты ойлап тауып, басып шығару мәселесі қойылмайды. Ең басты міндет тағы бір жаңа басылым арқылы сатып алушы оқырмандарға тың ақпарат жеткізілген кезде ғана орындалады. Нарық шарттарында маңызды нәрсе - шығарушы баспа қызмет көрсету тәсілдерімен басқа бәсекелестерінен бөлектеніп, нарыққа өз өнімін дер кезінде ұсыну ерекшелігімен танылуы тиіс.

Сонымен қатар, жасап отырған жұмысты әсерлі түрде жаранамалап отырған да жөн болар еді. Өйткені, жарнаманың арқасында кітапқа шағым жинап, тұтынушы жиыстырып, олардың көзінше баспаның келбетін әсерлі етіп жасап, сақтап отыру оңай.

Маркетингтің негізін құрайтын аспектілерге тоқталып өтсек:

Тауарлық саясат- баспаның ұйымдастырып отыратын шарасы. Ол нарықтың таңдалынған сегментіндегі баспа өзінің тұтынушыларын қалыптастыру мақсатында орындалады. Бұл шығарылған сапалы кітаптар және өнім түрлері аясында қол жеткізіледі. Сонымен бірге баспаның өзіндік имиджі қалыптасқан кезді күтеді. Әрине, баспа имиджі жағымсыз болғаны аталмыш мақсатты іске асырмайды. Барлық іс-әрекеттер ортақ базаға жинақталып, «қайтарымды байланыс» принципін ұстанады. Яғни, бұл - өнім тұтынушылардың баспа шығарған өнімдерге қызығушылығы төмендеп, жаңа сұраныстарға шөліркегенін анықтап отыратын қазмет жүйесі.
Баға саясаты(бағаны қалыптастыру) - бағаны қалыптастырудағы баспаның барлық шараларын қамтиды. Ол нарықтағы тауардың ұсынысы мен сұраныс арқылы қалыптасқанының нәтижесі болып табылады.
Өткізім саясаты(таратылым мен сатылым) - кітаптың баспагерден сатып алушыға дейінгі жолдарын қамтиды. Осы орайда сатып алушыны қайдан және қашан табуға болады деген сұрақтарда принциптік маңызы бар.

Шаруашылық саясат - баспаның «сыртқы ортамен» байланыстары жөнінде туындайтын мәселелерді ұйымдастырып отырады (жарнама, кітап жәрмеңкелеріне, тұсаукесерлерге қатысу, авторлармен кездесу, түрлі сайыстарға, семинарларға қатысу) \6\.

Кітап ісінде сарапшы тәсілдер және сараптамалық құжаттардың көмегімен бағаланатын 6 белгі бар. Бұл белгілер зерттеп отырған фирмамен қоса ең аз дегенде екі ұйымды салыстыра қарайды. Яғни тек бәсекелестердің бағасы ғана қажет емес, сонымен қатар өзіндік баға да керек:

Авторлар мен кітап тақырыбы. Сатып алушының көзқарасымен бәсекелестің ассортиментіндегі кітаптар мен авторлар саны бағаланады.
Нарықтық қызмет. Тауарды айналдыру мен шығынға кету көлемі бойынша нарықтағы қалыбы.
Сатылым мен маркетинг. Бәсекелестіктің салыстырмалы әсерлілігі: тауардың ұстанымы, сыртқы қызметтің белсенділігі, жарнаманың стратегиясы бағаланады.
Қаржы. Қаржы қорының көлемі, оның мүмкіндігі және қолданылуы бағаланады.
Басқару. Басшылықтың әсерлілігі, агрессияшылдығы және біліктілігі, сонымен қоса соңғы кезеңдегі ұтысы мен жеңілістері бағаланады.
Мәдениет. Жинақталған тәжірибелілігі, нарықтағы өзгеріске жедел түрде ілесу маңыздылығы бағаланады \7\.

Маркетингтің маңызды негізін құрайтын бөлігі нарыққа тауар мен ұсыныстарды жеткізетін баға саясатын қалыптастыру болып табылады.

Әрбір кәсіпкер өз тауарына бағаны өздігінен қояды. Нарықтық баға қалыптастырудың екі жолы бар: жеке немесе бірлік бағаны қалыптастыру. Біріншісі сатушы мен сатып алушының арасында жүргізілетін келіссөздер нәтижесімен екі жақтың ыңғайласқан келісімі негізінде қалыптасады. Ал екіншісі барлық сатып алушылар өнімді тек бір бағаға сатып алумен сипатталады. Барлық тұтынушы үшін бір ғана бағаны енгізу белгілі бір тауардың нарығымен немесе бағаны дифференциациялаудағы ірі шығындар және техникалық қиындықтармен ерекшеленеді. Бірлік бағалар баспа басшылары нарыққа сериялы басылымның стандартты өнімін ұсынуымен маңызды. Бұл жағдай көпшілік тұтынушы бағаны білуі, бәсекелес тауармен бағасын салыстыруы және сатып алу шешімін ұзаққа созбауы үшін мәнді.

Баға тұтынушының шешімі үшін маңызды критерий болды және әлі де саналмақ. Тұрмысы нашар елдер үшін, кедей тұрғындар, сонымен қатар көпшілік сұранысындағы тауарлар үшін баға осылай сипатталады. Дегенмен соңғы жылдары бәсекенің бағасыз басқа түрлері орын алып келеді. Тіпті, баға бәсекелестік саясатта өз позициясын дәстүрлі элемент ретінде сақтап келеді. Нарыққа ұйымның түсімі қатты әсер етеді. Соған қоса, көптеген ұйымдардың, әсіресе ресейлік ұйымдардың баға саясаты жеткіліксіз квалифициацияланған. Көбіне-көп мынадай қателіктер жіберіліп жатады: баға тек шығындар негізінде қалыптасқан, бағалар нарық жағдайларының тұрақсыздығын ескермеген, баға маркетингтің басқа да элементтерімен байланыссыз, баға тауардың түрлі нұсқаларымен және нарық сегментімен жеткілікті деңгейде құрылмаған. Аталмыш кемшіліктердің басым көпшілігі жоспарлы экономика мұрасынан пайда болып отыр. Ол маркетинг саласын түсінбегендіктен және басшылықтан тек шығындарды есептеу арқылы бағаны қою жағдайларынан туындады. Сол себепті, маркетинг жолдары негізінде жүргізілген жұмыстар тиімділігі маңызды болып табылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.