Иранның әлеуметтік-экономикалық дамуы және жартылай отарға айналуы

1.Иран және Ауғанстанның әлеуметтік.экономикалық құрылысы.
2.Ағылшын.Иран, , Орыс.Иран соғыстары
3.Ұлт.азаттық қозғалыстар .Халық толқулары.
4. Ирандағы шетел державаларының саясаты және отарлау жүйесі.

Орта ғасырларда Иран (Персия) Азиядағы ең ірі мемлекеттердің бірі болатын. Жаңа заманның басында Шығыстың маңызды стратегиялық және сауда жолдарында орналасқан Иран мемлекеті экономикалық және мәдени кезеңнің көтерілуін басынан өткеріп 1722 жылы Иран ауғандардың шабуылына душар болып, оның көп территориясы афгандардың билігіне өтіп, ал олардың басшысы Мир – Махмуд Иран шахы болып, тағайындалды. Жаулап алушыларға қарсы күресті талантты қолбасшы – Надир – хан басқарды . 1730 жылы афгандар Ираннан қуылды. 1736 жылы нәтижесінде Шах болып тағайындалған . Надир құрамында Ауғанстан , Бұхара, Хива, Солтүстік Үндістан, Кавказ кіретін держава пайда болды. Алайда бұл держава 1747 жылы Надирдің өлімінен кейін құлаған болатын. Слотүстік Индияда Ұлы Моғолдардың билігі орнады. Тұрақты ауған мемлекеті орнатылды. Иран бір-бірімен шиеленіскен бірнеше мемлекетке бөлінді. XVIII ғасырдың соңы мен XIXғасырдың басында Иран әлсіреген феодалдық мемлекетке айналды. Халқының жартысынан астамын әзірбайжандар, түріктер, күрт , арабтар құрады.
Иранда жерге феодалдық меншік болды. Үндістандағыдай Иранда да бүкіл жер , су , мал, т . б . меншіктенушісі Шах болды. Одан түскен салықтар үкімет аппаратын, әскерді және т . б . жатты. Қалған жерлер феодалдардың меншігінде болды . Жердің көп бөлігін мешіттер мен киелі жерлерге жататын вакуфтар құрады . Ол жерлерде шаруалар феодалдардың қанауына түсті . Шаруа уақытша алған жерінен түскен пайда бес бөлікке бөлінді. Тек бесінші бөлігі шаруаға тиетін болды. Одан бөлек шаруалар жер үшін көптеген салықтар мен салғырттар жинады. Іс жүзінде шаруа тәуелсіз тұлғаға жататын , бірақ шексіз билік , таусылмас салықтар оны көптеген мүмкіндіктерінен айырды . Қашқан шаруаларды күшпен иелеріне қайтарды . Аяусыз қанаущылықтың құлдырап , шаруалардың кедейленуіне әкеп соқтырды.
Азияның басқа елдері сияқты, Иранда жерден бөлек үй қолөнерімен , саудамен , тігіншілікпен , кілем тоқумен т . б . айналысты . Иран қалаларында ортағасырлық ұйымдарды сақтап қалған дамыған қолөнер етек жайды.Мұнда жалдамалы еңбекті қолданатын қарапайым мануфактура да дамыды . Қолөнершілер мен мануфактураларда тоқыма кілем, мыс пен темірден жасалған бұйымдар дайындалды . Бұйымдардың жартысы шетелдерге өткізілді . Ішкі сауда кең көлемде дамыды . Оны ұсақ және орта саудагерлер өткізді. Феодалдық үкімет капитализмнің дамуын тегіледі .
Шексіз билік шахта болды . Түрлі хандар арасындағы талас-тартыс нәтижесінде XVIII ғасырдың соңында Иранда билік басына Каджаров әулеті орнықты . Бірінші болып Шах тәжіне Ага-Мұхаммед отырды, одан соң Фатх – Али – Шах (1797 - 1834 жылдары ) отырды . Иран 30 облысқа бөлініп , олады шахтың туыстары мен балдары биледі . Олар өз пайдасына паминдер, салықтай, кейде тиындар жинады . Кейде олардың арасында территория үшін қарулы қақтығыстар болып жаты . Округтар мен аймақтардың басында беделді жергілікті хандар отырды . Осман империясының мұсылмандарына қарағанда – Ирандық мұсылман суниттер шеиттермен болды . Олар суннаның қасиетін , халифтерді мойындамады . Сот діндік сипатта болды. Шаруалар мен қолөнершілер жақтап болмағыр бас тартушылық үшін қатал жазаланды . Аға Мұхаммед билігі кезіндегі қатал жаза – көзді тесу болды . Ел арасында көптеген кедей соқырлар жүрді . Олар шахтың билігінің үстемдігі еді . 1975жылы Аға – Мұхаммед Грузияға аттанады . Онда 20000 адам таланып құлдыққа салынды .