Жаңа замандағы Англия
Кіріспе
1. Жаңа замандағы Англия
2. АҚШ
Пайдаланған әдебиеттер
1. Жаңа замандағы Англия
2. АҚШ
Пайдаланған әдебиеттер
407 жылы Рим легиондары Британияны тастап, материкке кетті. Легионерлердің артынан біртіндеп Римнен қоныс аударушылар да құрылыққа орала бастады. Британияның кельт тұрғындары өзімен-өзі қалды. Аралдағы Рим мәдениеті құри бастады. Кельт көсемдерінің арасында өзара соғыс басталып кетті. Солтүстіктен анда-санда пиктер мен скотт тайпалары шабуыл жасап тұрды. Бриттер германның ют, ағылшын, сакс тайпаларының жалдамалы жасақтарын пиктерден қорғану үшін шақырған болуы керек. Олар Германияның солтүстігінде және Ютланд түбегінде тұрған. Германдықтар кельттерден жалданған ақысын көтеруді талап етіп, үнемі бүлік шығарып отырды. Шамамен Үғ. ортасында юттер Кент пен Уайт аралын басып алды. Юттердің артынан ағылшындар мен сакстер көтерілді. Олар кельттерге қарақшылық шабуылдар жасап, аса күшті қарсылық көрмегеннен кейін, елді жаулап алуға кірісті. Шапқыншылықтан шошынған көптеген кельттер құрылыққа Арморика деп аталатын аймаққа қашты. Бұл жерге бриттер жаппай көшіп келгендіктен оның аты қазір де сақталып қалғандай – Бретань деп аталды.
Кельттер шапқыншылықтан ғана қашқан жоқ. ҮІғ. басында Амвросий Аврелиан бриттерді біріктіріп, германдықтарға қарсы жолға шықты. Ол ағылшындар мен сакстердің қарсылығын шамамен жарты ғасырға тоқтатты. 600 жылы аралдың үлкен бөлігі жаулаушылардың қолына өтті. Тек Ирландия мен Шотландияда, Британияның қиыр батысында ғана шапқыншылыққа ұшырамаған кельттер қалды. Ағылшындар мен сакстер Корнуолл және Уэльс түбектерін басып алған жоқ. Кельт тілі, кельт мәдениеті бұл жерлерде тағы бірнеше жүз жылдар бойы сақталып келді.
Британияда (уақыт өте келе бұл территория Англия деп атала бастады) Үғ. екінші жартысынан ҮІІ ғ. басына дейінгі кезеңде бірнеше варварлық англосаксон королдіктері пайда болды: Кент-қиыр оңтүстік-шығысында, негізін ют тайпалары қалаған; Уэссекс және Суссекс - аралдың оңтүстік және оңтүстік-шығыс бөлігінде; Нортумбрия - солтүстікте; Мерсия - елдің орталығында, негізін англ тайпалары қалаған. Британия тұрғындарының кейбір келттік бөлігі германдықтармен араласып кетті. Осылайша ағылшын халқының этникалық құрамына кельт элементі кірді. Жаулап алушылар әр түрлі тілде сөйледі, бірақ бірте-бірте ағылшындардың Мерсия диалекті үстемдік ете бастады. Сондықтан да уақыт өте келе жаулап алушылардың ортақ тілі ағылшын тілі деп, ал бүкіл ел - Англия деп аталды. Жаулап алушылардың әртүрлі тайпалары мен тізе бүккен тұрғындарының қалғандары бір халық болып бірігіп кетті. Олар тарихта англосаксондар деп аталды.
Кельттер шапқыншылықтан ғана қашқан жоқ. ҮІғ. басында Амвросий Аврелиан бриттерді біріктіріп, германдықтарға қарсы жолға шықты. Ол ағылшындар мен сакстердің қарсылығын шамамен жарты ғасырға тоқтатты. 600 жылы аралдың үлкен бөлігі жаулаушылардың қолына өтті. Тек Ирландия мен Шотландияда, Британияның қиыр батысында ғана шапқыншылыққа ұшырамаған кельттер қалды. Ағылшындар мен сакстер Корнуолл және Уэльс түбектерін басып алған жоқ. Кельт тілі, кельт мәдениеті бұл жерлерде тағы бірнеше жүз жылдар бойы сақталып келді.
Британияда (уақыт өте келе бұл территория Англия деп атала бастады) Үғ. екінші жартысынан ҮІІ ғ. басына дейінгі кезеңде бірнеше варварлық англосаксон королдіктері пайда болды: Кент-қиыр оңтүстік-шығысында, негізін ют тайпалары қалаған; Уэссекс және Суссекс - аралдың оңтүстік және оңтүстік-шығыс бөлігінде; Нортумбрия - солтүстікте; Мерсия - елдің орталығында, негізін англ тайпалары қалаған. Британия тұрғындарының кейбір келттік бөлігі германдықтармен араласып кетті. Осылайша ағылшын халқының этникалық құрамына кельт элементі кірді. Жаулап алушылар әр түрлі тілде сөйледі, бірақ бірте-бірте ағылшындардың Мерсия диалекті үстемдік ете бастады. Сондықтан да уақыт өте келе жаулап алушылардың ортақ тілі ағылшын тілі деп, ал бүкіл ел - Англия деп аталды. Жаулап алушылардың әртүрлі тайпалары мен тізе бүккен тұрғындарының қалғандары бір халық болып бірігіп кетті. Олар тарихта англосаксондар деп аталды.
1. Соловьев С.М. История Росии с древнейших времен.; В 15 кн. – М., 1961. – кн. 5. – С. 550
2. Чарыков Н. Посольства в Англию дворянина Григоря Микулина в 1600 и 1601 годы. – М., 1878. – 174 с.
3. Гамель И. Англичане в Росии в XVІ – XVІІ столетиях. – СПб., 1865. - 202 с.
4. Толстой Ю.В. Первые сорок лет сношений между Росией и Англией 1553 – 1593 гг. Грамоты. – СПб; 1875. – 584 с.
5. Соловьев С.М. История Росии с древнейших времен.; В 15 кн. – М., 1961. – кн. 5. – 550 с.
6. Чарыков Н. Посольства в Англию дворянина Григоря Микулина в 1600 и 1601 годы. – М., 1878. – 174 с.
7. Сказкин С.Д. Английская буржуазная революция в XVІІ в. Франция и Германия во второй половине XVІІ в. и в XVІІІ веке. – М., 2000. – 39 с.
8. Яброва М.М. Очерки истории колониальной экспансии Англии в эпоху первоначального накопления. – Саратов. 1966. – 189 с.
9. Сапрыкин Ю.М. Социально – политические взгляды англиского крестьянства в XІV – XVІ вв. М., 1972. – С. 279.
2. Чарыков Н. Посольства в Англию дворянина Григоря Микулина в 1600 и 1601 годы. – М., 1878. – 174 с.
3. Гамель И. Англичане в Росии в XVІ – XVІІ столетиях. – СПб., 1865. - 202 с.
4. Толстой Ю.В. Первые сорок лет сношений между Росией и Англией 1553 – 1593 гг. Грамоты. – СПб; 1875. – 584 с.
5. Соловьев С.М. История Росии с древнейших времен.; В 15 кн. – М., 1961. – кн. 5. – 550 с.
6. Чарыков Н. Посольства в Англию дворянина Григоря Микулина в 1600 и 1601 годы. – М., 1878. – 174 с.
7. Сказкин С.Д. Английская буржуазная революция в XVІІ в. Франция и Германия во второй половине XVІІ в. и в XVІІІ веке. – М., 2000. – 39 с.
8. Яброва М.М. Очерки истории колониальной экспансии Англии в эпоху первоначального накопления. – Саратов. 1966. – 189 с.
9. Сапрыкин Ю.М. Социально – политические взгляды англиского крестьянства в XІV – XVІ вв. М., 1972. – С. 279.
М А З М Ұ Н Ы
Кіріспе
1. Жаңа замандағы Англия
2. АҚШ
Пайдаланған әдебиеттер
1. Жаңа замандағы Англия
407 жылы Рим легиондары Британияны тастап, материкке кетті.
Легионерлердің артынан біртіндеп Римнен қоныс аударушылар да құрылыққа
орала бастады. Британияның кельт тұрғындары өзімен-өзі қалды. Аралдағы Рим
мәдениеті құри бастады. Кельт көсемдерінің арасында өзара соғыс басталып
кетті. Солтүстіктен анда-санда пиктер мен скотт тайпалары шабуыл жасап
тұрды. Бриттер германның ют, ағылшын, сакс тайпаларының жалдамалы
жасақтарын пиктерден қорғану үшін шақырған болуы керек. Олар Германияның
солтүстігінде және Ютланд түбегінде тұрған. Германдықтар кельттерден
жалданған ақысын көтеруді талап етіп, үнемі бүлік шығарып отырды. Шамамен
Үғ. ортасында юттер Кент пен Уайт аралын басып алды. Юттердің артынан
ағылшындар мен сакстер көтерілді. Олар кельттерге қарақшылық шабуылдар
жасап, аса күшті қарсылық көрмегеннен кейін, елді жаулап алуға кірісті.
Шапқыншылықтан шошынған көптеген кельттер құрылыққа Арморика деп аталатын
аймаққа қашты. Бұл жерге бриттер жаппай көшіп келгендіктен оның аты қазір
де сақталып қалғандай – Бретань деп аталды.
Кельттер шапқыншылықтан ғана қашқан жоқ. ҮІғ. басында Амвросий
Аврелиан бриттерді біріктіріп, германдықтарға қарсы жолға шықты. Ол
ағылшындар мен сакстердің қарсылығын шамамен жарты ғасырға тоқтатты. 600
жылы аралдың үлкен бөлігі жаулаушылардың қолына өтті. Тек Ирландия мен
Шотландияда, Британияның қиыр батысында ғана шапқыншылыққа ұшырамаған
кельттер қалды. Ағылшындар мен сакстер Корнуолл және Уэльс түбектерін басып
алған жоқ. Кельт тілі, кельт мәдениеті бұл жерлерде тағы бірнеше жүз жылдар
бойы сақталып келді.
Британияда (уақыт өте келе бұл территория Англия деп атала бастады)
Үғ. екінші жартысынан ҮІІ ғ. басына дейінгі кезеңде бірнеше варварлық
англосаксон королдіктері пайда болды: Кент-қиыр оңтүстік-шығысында,
негізін ют тайпалары қалаған; Уэссекс және Суссекс - аралдың оңтүстік және
оңтүстік-шығыс бөлігінде; Нортумбрия - солтүстікте; Мерсия - елдің
орталығында, негізін англ тайпалары қалаған. Британия тұрғындарының
кейбір келттік бөлігі германдықтармен араласып кетті. Осылайша ағылшын
халқының этникалық құрамына кельт элементі кірді. Жаулап алушылар әр түрлі
тілде сөйледі, бірақ бірте-бірте ағылшындардың Мерсия диалекті үстемдік ете
бастады. Сондықтан да уақыт өте келе жаулап алушылардың ортақ тілі ағылшын
тілі деп, ал бүкіл ел - Англия деп аталды. Жаулап алушылардың әртүрлі
тайпалары мен тізе бүккен тұрғындарының қалғандары бір халық болып бірігіп
кетті. Олар тарихта англосаксондар деп аталды.
Англосаксон корольдықтарындығы феодалдану процесі баяу жүрді және екі
сатыдан өтті: Ү-ҮІІІ ғғ. бастапқы кезеңі, ІХ-ХІ ғғ. феодализмнің үстемдік
ету жылдары. Феодалдану процесінің баяулығын бірнеше факторлар түсіндіреді.
Біріншіден Галлиямен салыстырғанда Британияның нашар романдануы. Аралдың
оңтүстік-шығысында ғана аграрлық қатынастарда рим әсері болды, елдің қалған
территориясында, тке құрылыс тәсілдерінде ғана рим әсерін байқауға болар
еді. Рим легионнерлері кеткеннен кейін, Халықтардың Ұлы Қоныс аудару
дәуірі басталғанға дейін, Ү ғ. Рим элементтерінің белгілерін кельт
тайпалары жойып жіберді. Ал ағылшынсаксон жаулап алу барысында рим
элементтері мүлде жойылды. Сондықтан Англиядағы феодализм герман-романдық
синтездің әлсіз белгілерімен, негізінен ішкі эволюция арқылы баяу дамыды.
Екіншіден Бртианияға келген англ, ют, фриз, сакс тайпаларының әлеуметтік-
экономикалық дамуы вестготтар мен бургундтарды айтпағанның өзінде
франктерден төмен болды.
ҮІ-ҮІІ ғғ. англосаксон ақиқаттарынан көруге болатындай, жаулап
алушылардың негізгі шаруашылығы әсіресе орталығы мен оңтүстігінде мал
шаруашылығы болды, мал шаруашылығының, аңшылықтың, кейбір аймақтарда тұз,
темір, қорғасын өндірудің де үлесі болды. Егін шаруашылығы жыртпалы болды.
Англияның орталығы мен оңтүстігінде екі танапты егін шаруашылығы үстемдік
етті.
ІХ ғ. дейін тұрғындардың негізгі бөлігін ерікті шаруа қауымы кэрлдар
құрады. Олар жердің ірі бөліктері - гайдаларды иеленді. Кейін қарапайым
құқыққа сүйенген үлкен жанұяның иелігі фолькленд деп атала бастады. Бұндай
жерді мұраға беруге, сатуға тиым салынды. Негізгі тұрғындардан басқа ру
ақсүйектері - эрлдер болды. Король жасақтары - гезиттер, өмірлері жоғарғы
вергельдпен қорғалды. Осылармен қатар құлдар мен жартылай еріктілер-лэттер,
уилдар. Бұлар бөтен жерді иеленіп, оброк төледі және негізгі жұмыс күшін
құрады.
ҮІІ ғ. аяғынан англосаксон мемлекеттерінде феодалдану процесі
басталды. Англияны феодалданудың негізгі құралы жасақшылар мен шіркеу
мекемелеріне королдің жаппай жерді сыйға беруі болды. Жерді сыйға беру
грамоталармен бекітілді, және боклендң деп аталды. Боклендтің пайда
болуымен Англияда ірі жер иелігі пайда болды. Кедейленген кэрлдарды
бағыныштылыққа түсірген ірі жер иеленушілер глафорд деп аталды.
Феодалдануға кэрлдардың негізгі бөлігі ХІ ғ. аяғына дейін толық тартылған
жоқ. ІХ-ХІ ғғ. бойы феодалдану процесіндегі негізгі рөлді король атқарды.
Феодалдық қатынастардың дамуымен глафордтта шешуші роль ірі жер
иеленушілердің қолына өте бастады. Осындай жиналыстарда графтықтардағы
король билігінің өкілдері шерифтердің де маңызы өсті. Корольдің әскери
ұйымындағы кэрлдардың рөлі төмендеді. Тайпалық королдіктердің ерте
феодалдық мемлекеттерге айналу процесі жоғарғы король титулы үшін күреспен
қатарласа жүрді. ҮІ-ҮІІ ғғ. жетекші орынды Кент корольдығы иеленсе, ҮІІ ғ.
аяғына Нортумбрия, ҮІІІ ғ. Мерсия, ІХ ғ. басынан Уэссекс иеленді.
Біріктірілген мемлекетте көрнекті саяси рөлді жаңа орган уитенагемотң
(даналар кеңесі) атқара бастады. Олар королдықтың аса ауқатты жер
иеленушілерінен тұрды. Дегенмен елдің бірігуі дат шапқыншылығын тоқтата
алған жоқ. Даттар біртіндеп, елдің солтүстік-шығысын басып алып,
англосакстерді оңтүстіке қарай ығыстырды.
Нормандардың қысымына алдымен Англия мен Ирландияның төтеп бергенін
түсіну үшін картаға көз салсақ жеткілікті. Жел оңынан тұрған жағдайда Дания
мен Норвегиядан Англияның жағалауына бір аптаға жетпей баруға болады. 842
жылы нормандар Лондонды тонап өртеді. Жиырма жылдай уақыт өткеннен кейін
даниялықтар кезекті шапқыннан соң еліне қайтуды қойып, Англиядан жаулап
алған жерлеріне қыстайтынды шығарды. 871-899 немесе, 900 жылдары король
Альфред дат қысымын уақытша тоқтатты. Англосаксон әскерін күшейтіп, фрид -
маруалардың жаяу әскері мен ұсақ жер иеленушілерден қаруланған атты әскер
құрды. Әскери-теңіз фолтын құрып, мықты шекара бекіністерін салды. Осындай
шаралар дат қысымын тоқтатуға мүмкіндік берді. Ол Англияны екіге бөлу
туралы келісімге келуге көндірді. Орталығы Уэссекс болған оңтүстік-батыс,
дат құқығының аймағың елдің солтүстік-шығысы (Дэнло). Альфред барлық ескі
англосакс құқықтарын жинақтап, жаңа король жарлықтарымен толықтырып,
біртұтас заңдар құқығын шығарды. Король Альфред заңдарың елдегі феодалдық
қатынастардың дамуын көрсетті, қалыптасып келе жатқан үстемдік етуші топтың
мүддесін қорғады. Х ғ. екінші жартысында (959-975жж.) король Эдгар Дэнло
аймағын тәуелсіздіктен айырып, Англия территиориясын біртұтас аймаққа
біріктірді. 879 жылы Альфред даниялықтармен бітімге қол жеткізді. Бітім
бойынша бүкіл арал екіге бөлінді. Оңтүстік-батыс жағы Альфредке, солтүстік-
шығысы даниялықтарға тиді. Лондон мен Честер арасындағы ежелгі Рим жолы
шекара болды. Елдің скандинавтарда қалған бөлігі Данияның қарамағындағы
аймақ немесе ағылшынша Денло деп аталды. Бейбіт күндерді Альфред жаңа
қуатты армия құруға жұмсады. Бұрын соғыс қаупі төнген кезде халық жасағы
шақырылатын. Енді бес ағылшын-сакс алтыншысын қаруландырып, азық берді.
Сондықтан, бітпейтін ұзақ соғыстың кезінде қыстақтағылардың бәрі бірдей
жерлерін тастап кеткен жоқ. Жерді жыртып, өнімді жинайтын адам болды.
Екіншіден, бір түтіннің табысы дұрыстап қарулануға жетпейтін. Ал жаңа
тәртіп бойынша бесеуі алтыншысын викингтен кем қаруландырмайды. Сонымен
бірге бұл алтыншың өзі үшін қалған бесеуі жұмыс істеп жатқандықтан
күнкөрісті ойламайды, үзбей жаттығып, соғыс өнерін үйренеді. Осылай
Альфредтің әскері әлдеқайда күшейді. Жаңа әскердің құрылуына байланысты
қоғамда өте маңызды өзгеріс болды. Ол енді кәсіпқой жауынгерлерге бөлінді.
Альфред даниялықтардың қамалды қоршауды жақсы білмейтіндігін байқады.
Сондықтан өз иелігінің шекараларына көптеген бекіністер-бургтер салды.
Король Альфред тек әскерге ғана қамқорлық жасап қойған жоқ. Ол өз заманы
үшін білімді адам болды. Король өз сарайында мектеп ашып, басқа елдің
қажетті кітаптарын ағылшын-сакс тіліне аударуға бұйрық берді. Оның кезінде
Ағылшын-сакстердің жылнамасың жазыла бастады. Онда жыл сайын маңызды
оқиғалар тіркелді. Альфред король қаза тапқаннан кейін оның мұрагерлері
Денлоға шабуыл бастады. Жаңа әскер табысты әрекет етіп, Х ғ. соңында
біріккен Англия корольдігі (бұл кезде бұрынғы Британия атауын жаңа Англия
атауы түбегейлі ысырып тастаған) Данияның қарамағындағы аймақты жойды. Бұл
кезде мұнда орнығып қалған даниялықтар жергілікті халықпен белгілі дәрежеде
бірігіп кеткен еді. Денлоның Англия корольдігіне қосылуының қауіпті жағы да
болды. Англияда ішкі жанжалдар болып, мемлекет әлсіреді. Ал Дания тез
күшейіп келе жатты.
1013 жылы Данияның королі өзінің әскерімен Англияның жағалауына келіп
түсті. Соғыс қысқа болды. Тек Лондон ғана даниялықтарға біраз уақыт
қарсылық көрсете алды. Англия корольдігін толық бағындырған Данияның королі
Құдіретті Кнут (1016-1035жж.) болды. Кнуттың мемлекетіне Дания, Норвегия,
Англия кірді. Жаулап алған Англияда ол ұзақ уақыт тұрды. Өте сақ саясат
ұстады: даниялықтар мен ағылшын-сакстерді айырған жоқ, жергілікті заңдар
мен әдет-ғұрыптарды сыйлап, шіркеуге қамқорлық жасады. Кнуттың мұрагерлері
тұсында ағылшын-сакстер көтеріліске шығып, 1042 жылы даниялықтардың билігі
жойылды.
Дат шабуылдары елдің солтүстік-шығысындағы феодалдану процесін біршама
тежеді. ІХ-ХІ ғғ. даттар дамуы жағынан англосаксон қоғамынан артта еді,
олардағы қауымдық құрылыс феодалдану процесіне батыл қарсы тұрды. ІХ-ХІ ғғ.
кэрлдердің үлкен бөлігі бағыныштылыққа түсе бастады. Бұл процестегі маңызды
орынды королдің ірі феодалдарға берген иммунитеттік артықшылықтары атқара
бастады. Бұл - сока деп аталды. Сока территориясындағы шаруалар сокмендер
деп аталды. Х-ХІғғ. Англияның оңтүстігінде ірі феодалдық вотчиналар-манор
қалыптасты. Феодалдық вотчинада шаруалардың үш тобы еңбек етті: гениттер-
еріктк кэрлердің ұрпақтары, гебурлер- манордағы негізгі жұмыс күші, барщина
атқарды, котсетли ұсақ үлестердің ұстанушылары, құқықтық жағдайы жағынан
гебурлерге жақын.
Осы кезеңде әскери-қызметкер ақсүйектердің - тэндердің қалыптасу
процесі аяқталды. Олар король жасақшылары- гезиттердің орындарына келді.
Бұлар орта және ұсақ феодалдар еді. ХІ ғ. ортасында Англия біршама
феодалданған ел боды. Дегенмен феодалдану процесі әлә аяқталмаған еді.
Х ғ. аяғында дат королдері өз билігіне тек Данияны ғана емес,
Скандинавия жарты аралының оңтүстік бөлігін де енгізіп, 1016 жылы Англияға
шабуылын жандандырып, өз билігін орнатты. Король Кнут (1016-1035 жж.)
Англияның, Норвегияның, Данияның королі болды. Англиядағы дат үстемдігі нық
болған жоқ. Кнут өлгеннен кейін ағылшын тағының басына ескі англосаксон
династиясының өкілі Эдуард Исповедник (1042-1066 жж.) келді.
Дипломатия тарихындағы жаңа кезең ұлы географиялық ашылулар уақытынан
– ақ Еуропада белгілі бола бастаған капиталистік дамудың табыстарымен
айқындала түсті. Бұл жетістіктер біртіндеп орталықтанған абсалюттік
монархияларға айналған мемлекеттердің саяси топтасуымен қатар дамыды. Ұсақ
сеньерлар арасындағы феодалдық қақтығыстардың тоқтатылғандығынан кейін,
олардың ендігі кезекте мықты король билігіне бағынғанынан кейін, біршама
тұрақты ішкі тәртіп орнайды. Ол одан ары қарай экономикалық, атап айтқанда,
капиталистік дамуға қолайлы жағдайлар туғызады. Өзінің құрамы жағынан
дворяндық болғанымен де, бұрынғы замандардағы феодалдық бытыраңқылықты жеңе
алатын арталықтанған мемлекет санатындағы абсолюттік монархия буржуазиямен
тәртіп пен дамудың тірегі ретінде бағаланды.
XV ғасырдың соңынан бастап Еуропа халықаралық қатынастардың жаңа
кезеңіне аяқ басады. XV ғасырдың аяғы XVІ ғасырдың басында Испания,
Португалия, Франция, Польша, Австрия, Турция, Англия сияқты үлкен
мемлекеттер қалыптасады.
Осы кезде мемлекеттік біртұтастықтың қажет болғаны соншалық,
мемлекеттік мүддең саясаттағы ең жоғарғы өлшеуіш болып саналады. Бұл
мемлекеттік мүддең билеуші ақ сүйектердің де мүддесі болған еді. Ол ішкі
саясатта да, сыртқы қатынастарды да елеулі орынға көтерілді.
Король билігі дворяндық пен буржуазия арасында екі жақтылық саясат
ұстана отырып, жекеленіп күшеие түсті. Бұл ұстаным сыртқы саясаты мен
дипломатиясында көрінді. Құпияның құпиясы бола отырып, дипломатия өте тар
шеңбердегі қауымды қамтыды. Саясаттың ойластырылатын орталығы – король
сарайы. Абсолюттік әулеттік мүдделермен қоса корольдің жеке тұлғасының да
рөлі маңызды болды.
Ірі еуропалық мемлекеттер орталық және жергілікті органдар –
бюрократия мен армиясын құрды.
XVІ ғасыр дипломатиялық қызметтің, жаңа мемлекеттің сыртқы саясатын
жүргізетін орталық және жергілікті мекемелердің қалыптасқан ғасыры болды.
Еуропада XVІ – XVІІ ғасырларда халықаралық қатынастардың үш негізгі
түйіні, ошағы болған:
1) еуропаның батысынды алдыңғы қатарлы 4 империяның – Испания, Франция,
Англия, XVІІ ғасырдан бастап Голландияның сауда және отарлаушылық
мүдделері қақтығысып отырды;
2) XVІ пайда болып, XVІІІ ғасырда аяқталған оңтүстік – шығыстағы шығыс
мәселесі – еуропалық мемлекеттер мен Осман империясы арасындағы қарым –
қатынастар;
3) еуропаның солтүстік – шығысында солтүстіктің державалары үш ғасырдай
уақыт бойы Балтық теңізінің су жолдарын иелену үшін күрес жүргізген.
Осы үш ошақ бірімен - ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
1. Жаңа замандағы Англия
2. АҚШ
Пайдаланған әдебиеттер
1. Жаңа замандағы Англия
407 жылы Рим легиондары Британияны тастап, материкке кетті.
Легионерлердің артынан біртіндеп Римнен қоныс аударушылар да құрылыққа
орала бастады. Британияның кельт тұрғындары өзімен-өзі қалды. Аралдағы Рим
мәдениеті құри бастады. Кельт көсемдерінің арасында өзара соғыс басталып
кетті. Солтүстіктен анда-санда пиктер мен скотт тайпалары шабуыл жасап
тұрды. Бриттер германның ют, ағылшын, сакс тайпаларының жалдамалы
жасақтарын пиктерден қорғану үшін шақырған болуы керек. Олар Германияның
солтүстігінде және Ютланд түбегінде тұрған. Германдықтар кельттерден
жалданған ақысын көтеруді талап етіп, үнемі бүлік шығарып отырды. Шамамен
Үғ. ортасында юттер Кент пен Уайт аралын басып алды. Юттердің артынан
ағылшындар мен сакстер көтерілді. Олар кельттерге қарақшылық шабуылдар
жасап, аса күшті қарсылық көрмегеннен кейін, елді жаулап алуға кірісті.
Шапқыншылықтан шошынған көптеген кельттер құрылыққа Арморика деп аталатын
аймаққа қашты. Бұл жерге бриттер жаппай көшіп келгендіктен оның аты қазір
де сақталып қалғандай – Бретань деп аталды.
Кельттер шапқыншылықтан ғана қашқан жоқ. ҮІғ. басында Амвросий
Аврелиан бриттерді біріктіріп, германдықтарға қарсы жолға шықты. Ол
ағылшындар мен сакстердің қарсылығын шамамен жарты ғасырға тоқтатты. 600
жылы аралдың үлкен бөлігі жаулаушылардың қолына өтті. Тек Ирландия мен
Шотландияда, Британияның қиыр батысында ғана шапқыншылыққа ұшырамаған
кельттер қалды. Ағылшындар мен сакстер Корнуолл және Уэльс түбектерін басып
алған жоқ. Кельт тілі, кельт мәдениеті бұл жерлерде тағы бірнеше жүз жылдар
бойы сақталып келді.
Британияда (уақыт өте келе бұл территория Англия деп атала бастады)
Үғ. екінші жартысынан ҮІІ ғ. басына дейінгі кезеңде бірнеше варварлық
англосаксон королдіктері пайда болды: Кент-қиыр оңтүстік-шығысында,
негізін ют тайпалары қалаған; Уэссекс және Суссекс - аралдың оңтүстік және
оңтүстік-шығыс бөлігінде; Нортумбрия - солтүстікте; Мерсия - елдің
орталығында, негізін англ тайпалары қалаған. Британия тұрғындарының
кейбір келттік бөлігі германдықтармен араласып кетті. Осылайша ағылшын
халқының этникалық құрамына кельт элементі кірді. Жаулап алушылар әр түрлі
тілде сөйледі, бірақ бірте-бірте ағылшындардың Мерсия диалекті үстемдік ете
бастады. Сондықтан да уақыт өте келе жаулап алушылардың ортақ тілі ағылшын
тілі деп, ал бүкіл ел - Англия деп аталды. Жаулап алушылардың әртүрлі
тайпалары мен тізе бүккен тұрғындарының қалғандары бір халық болып бірігіп
кетті. Олар тарихта англосаксондар деп аталды.
Англосаксон корольдықтарындығы феодалдану процесі баяу жүрді және екі
сатыдан өтті: Ү-ҮІІІ ғғ. бастапқы кезеңі, ІХ-ХІ ғғ. феодализмнің үстемдік
ету жылдары. Феодалдану процесінің баяулығын бірнеше факторлар түсіндіреді.
Біріншіден Галлиямен салыстырғанда Британияның нашар романдануы. Аралдың
оңтүстік-шығысында ғана аграрлық қатынастарда рим әсері болды, елдің қалған
территориясында, тке құрылыс тәсілдерінде ғана рим әсерін байқауға болар
еді. Рим легионнерлері кеткеннен кейін, Халықтардың Ұлы Қоныс аудару
дәуірі басталғанға дейін, Ү ғ. Рим элементтерінің белгілерін кельт
тайпалары жойып жіберді. Ал ағылшынсаксон жаулап алу барысында рим
элементтері мүлде жойылды. Сондықтан Англиядағы феодализм герман-романдық
синтездің әлсіз белгілерімен, негізінен ішкі эволюция арқылы баяу дамыды.
Екіншіден Бртианияға келген англ, ют, фриз, сакс тайпаларының әлеуметтік-
экономикалық дамуы вестготтар мен бургундтарды айтпағанның өзінде
франктерден төмен болды.
ҮІ-ҮІІ ғғ. англосаксон ақиқаттарынан көруге болатындай, жаулап
алушылардың негізгі шаруашылығы әсіресе орталығы мен оңтүстігінде мал
шаруашылығы болды, мал шаруашылығының, аңшылықтың, кейбір аймақтарда тұз,
темір, қорғасын өндірудің де үлесі болды. Егін шаруашылығы жыртпалы болды.
Англияның орталығы мен оңтүстігінде екі танапты егін шаруашылығы үстемдік
етті.
ІХ ғ. дейін тұрғындардың негізгі бөлігін ерікті шаруа қауымы кэрлдар
құрады. Олар жердің ірі бөліктері - гайдаларды иеленді. Кейін қарапайым
құқыққа сүйенген үлкен жанұяның иелігі фолькленд деп атала бастады. Бұндай
жерді мұраға беруге, сатуға тиым салынды. Негізгі тұрғындардан басқа ру
ақсүйектері - эрлдер болды. Король жасақтары - гезиттер, өмірлері жоғарғы
вергельдпен қорғалды. Осылармен қатар құлдар мен жартылай еріктілер-лэттер,
уилдар. Бұлар бөтен жерді иеленіп, оброк төледі және негізгі жұмыс күшін
құрады.
ҮІІ ғ. аяғынан англосаксон мемлекеттерінде феодалдану процесі
басталды. Англияны феодалданудың негізгі құралы жасақшылар мен шіркеу
мекемелеріне королдің жаппай жерді сыйға беруі болды. Жерді сыйға беру
грамоталармен бекітілді, және боклендң деп аталды. Боклендтің пайда
болуымен Англияда ірі жер иелігі пайда болды. Кедейленген кэрлдарды
бағыныштылыққа түсірген ірі жер иеленушілер глафорд деп аталды.
Феодалдануға кэрлдардың негізгі бөлігі ХІ ғ. аяғына дейін толық тартылған
жоқ. ІХ-ХІ ғғ. бойы феодалдану процесіндегі негізгі рөлді король атқарды.
Феодалдық қатынастардың дамуымен глафордтта шешуші роль ірі жер
иеленушілердің қолына өте бастады. Осындай жиналыстарда графтықтардағы
король билігінің өкілдері шерифтердің де маңызы өсті. Корольдің әскери
ұйымындағы кэрлдардың рөлі төмендеді. Тайпалық королдіктердің ерте
феодалдық мемлекеттерге айналу процесі жоғарғы король титулы үшін күреспен
қатарласа жүрді. ҮІ-ҮІІ ғғ. жетекші орынды Кент корольдығы иеленсе, ҮІІ ғ.
аяғына Нортумбрия, ҮІІІ ғ. Мерсия, ІХ ғ. басынан Уэссекс иеленді.
Біріктірілген мемлекетте көрнекті саяси рөлді жаңа орган уитенагемотң
(даналар кеңесі) атқара бастады. Олар королдықтың аса ауқатты жер
иеленушілерінен тұрды. Дегенмен елдің бірігуі дат шапқыншылығын тоқтата
алған жоқ. Даттар біртіндеп, елдің солтүстік-шығысын басып алып,
англосакстерді оңтүстіке қарай ығыстырды.
Нормандардың қысымына алдымен Англия мен Ирландияның төтеп бергенін
түсіну үшін картаға көз салсақ жеткілікті. Жел оңынан тұрған жағдайда Дания
мен Норвегиядан Англияның жағалауына бір аптаға жетпей баруға болады. 842
жылы нормандар Лондонды тонап өртеді. Жиырма жылдай уақыт өткеннен кейін
даниялықтар кезекті шапқыннан соң еліне қайтуды қойып, Англиядан жаулап
алған жерлеріне қыстайтынды шығарды. 871-899 немесе, 900 жылдары король
Альфред дат қысымын уақытша тоқтатты. Англосаксон әскерін күшейтіп, фрид -
маруалардың жаяу әскері мен ұсақ жер иеленушілерден қаруланған атты әскер
құрды. Әскери-теңіз фолтын құрып, мықты шекара бекіністерін салды. Осындай
шаралар дат қысымын тоқтатуға мүмкіндік берді. Ол Англияны екіге бөлу
туралы келісімге келуге көндірді. Орталығы Уэссекс болған оңтүстік-батыс,
дат құқығының аймағың елдің солтүстік-шығысы (Дэнло). Альфред барлық ескі
англосакс құқықтарын жинақтап, жаңа король жарлықтарымен толықтырып,
біртұтас заңдар құқығын шығарды. Король Альфред заңдарың елдегі феодалдық
қатынастардың дамуын көрсетті, қалыптасып келе жатқан үстемдік етуші топтың
мүддесін қорғады. Х ғ. екінші жартысында (959-975жж.) король Эдгар Дэнло
аймағын тәуелсіздіктен айырып, Англия территиориясын біртұтас аймаққа
біріктірді. 879 жылы Альфред даниялықтармен бітімге қол жеткізді. Бітім
бойынша бүкіл арал екіге бөлінді. Оңтүстік-батыс жағы Альфредке, солтүстік-
шығысы даниялықтарға тиді. Лондон мен Честер арасындағы ежелгі Рим жолы
шекара болды. Елдің скандинавтарда қалған бөлігі Данияның қарамағындағы
аймақ немесе ағылшынша Денло деп аталды. Бейбіт күндерді Альфред жаңа
қуатты армия құруға жұмсады. Бұрын соғыс қаупі төнген кезде халық жасағы
шақырылатын. Енді бес ағылшын-сакс алтыншысын қаруландырып, азық берді.
Сондықтан, бітпейтін ұзақ соғыстың кезінде қыстақтағылардың бәрі бірдей
жерлерін тастап кеткен жоқ. Жерді жыртып, өнімді жинайтын адам болды.
Екіншіден, бір түтіннің табысы дұрыстап қарулануға жетпейтін. Ал жаңа
тәртіп бойынша бесеуі алтыншысын викингтен кем қаруландырмайды. Сонымен
бірге бұл алтыншың өзі үшін қалған бесеуі жұмыс істеп жатқандықтан
күнкөрісті ойламайды, үзбей жаттығып, соғыс өнерін үйренеді. Осылай
Альфредтің әскері әлдеқайда күшейді. Жаңа әскердің құрылуына байланысты
қоғамда өте маңызды өзгеріс болды. Ол енді кәсіпқой жауынгерлерге бөлінді.
Альфред даниялықтардың қамалды қоршауды жақсы білмейтіндігін байқады.
Сондықтан өз иелігінің шекараларына көптеген бекіністер-бургтер салды.
Король Альфред тек әскерге ғана қамқорлық жасап қойған жоқ. Ол өз заманы
үшін білімді адам болды. Король өз сарайында мектеп ашып, басқа елдің
қажетті кітаптарын ағылшын-сакс тіліне аударуға бұйрық берді. Оның кезінде
Ағылшын-сакстердің жылнамасың жазыла бастады. Онда жыл сайын маңызды
оқиғалар тіркелді. Альфред король қаза тапқаннан кейін оның мұрагерлері
Денлоға шабуыл бастады. Жаңа әскер табысты әрекет етіп, Х ғ. соңында
біріккен Англия корольдігі (бұл кезде бұрынғы Британия атауын жаңа Англия
атауы түбегейлі ысырып тастаған) Данияның қарамағындағы аймақты жойды. Бұл
кезде мұнда орнығып қалған даниялықтар жергілікті халықпен белгілі дәрежеде
бірігіп кеткен еді. Денлоның Англия корольдігіне қосылуының қауіпті жағы да
болды. Англияда ішкі жанжалдар болып, мемлекет әлсіреді. Ал Дания тез
күшейіп келе жатты.
1013 жылы Данияның королі өзінің әскерімен Англияның жағалауына келіп
түсті. Соғыс қысқа болды. Тек Лондон ғана даниялықтарға біраз уақыт
қарсылық көрсете алды. Англия корольдігін толық бағындырған Данияның королі
Құдіретті Кнут (1016-1035жж.) болды. Кнуттың мемлекетіне Дания, Норвегия,
Англия кірді. Жаулап алған Англияда ол ұзақ уақыт тұрды. Өте сақ саясат
ұстады: даниялықтар мен ағылшын-сакстерді айырған жоқ, жергілікті заңдар
мен әдет-ғұрыптарды сыйлап, шіркеуге қамқорлық жасады. Кнуттың мұрагерлері
тұсында ағылшын-сакстер көтеріліске шығып, 1042 жылы даниялықтардың билігі
жойылды.
Дат шабуылдары елдің солтүстік-шығысындағы феодалдану процесін біршама
тежеді. ІХ-ХІ ғғ. даттар дамуы жағынан англосаксон қоғамынан артта еді,
олардағы қауымдық құрылыс феодалдану процесіне батыл қарсы тұрды. ІХ-ХІ ғғ.
кэрлдердің үлкен бөлігі бағыныштылыққа түсе бастады. Бұл процестегі маңызды
орынды королдің ірі феодалдарға берген иммунитеттік артықшылықтары атқара
бастады. Бұл - сока деп аталды. Сока территориясындағы шаруалар сокмендер
деп аталды. Х-ХІғғ. Англияның оңтүстігінде ірі феодалдық вотчиналар-манор
қалыптасты. Феодалдық вотчинада шаруалардың үш тобы еңбек етті: гениттер-
еріктк кэрлердің ұрпақтары, гебурлер- манордағы негізгі жұмыс күші, барщина
атқарды, котсетли ұсақ үлестердің ұстанушылары, құқықтық жағдайы жағынан
гебурлерге жақын.
Осы кезеңде әскери-қызметкер ақсүйектердің - тэндердің қалыптасу
процесі аяқталды. Олар король жасақшылары- гезиттердің орындарына келді.
Бұлар орта және ұсақ феодалдар еді. ХІ ғ. ортасында Англия біршама
феодалданған ел боды. Дегенмен феодалдану процесі әлә аяқталмаған еді.
Х ғ. аяғында дат королдері өз билігіне тек Данияны ғана емес,
Скандинавия жарты аралының оңтүстік бөлігін де енгізіп, 1016 жылы Англияға
шабуылын жандандырып, өз билігін орнатты. Король Кнут (1016-1035 жж.)
Англияның, Норвегияның, Данияның королі болды. Англиядағы дат үстемдігі нық
болған жоқ. Кнут өлгеннен кейін ағылшын тағының басына ескі англосаксон
династиясының өкілі Эдуард Исповедник (1042-1066 жж.) келді.
Дипломатия тарихындағы жаңа кезең ұлы географиялық ашылулар уақытынан
– ақ Еуропада белгілі бола бастаған капиталистік дамудың табыстарымен
айқындала түсті. Бұл жетістіктер біртіндеп орталықтанған абсалюттік
монархияларға айналған мемлекеттердің саяси топтасуымен қатар дамыды. Ұсақ
сеньерлар арасындағы феодалдық қақтығыстардың тоқтатылғандығынан кейін,
олардың ендігі кезекте мықты король билігіне бағынғанынан кейін, біршама
тұрақты ішкі тәртіп орнайды. Ол одан ары қарай экономикалық, атап айтқанда,
капиталистік дамуға қолайлы жағдайлар туғызады. Өзінің құрамы жағынан
дворяндық болғанымен де, бұрынғы замандардағы феодалдық бытыраңқылықты жеңе
алатын арталықтанған мемлекет санатындағы абсолюттік монархия буржуазиямен
тәртіп пен дамудың тірегі ретінде бағаланды.
XV ғасырдың соңынан бастап Еуропа халықаралық қатынастардың жаңа
кезеңіне аяқ басады. XV ғасырдың аяғы XVІ ғасырдың басында Испания,
Португалия, Франция, Польша, Австрия, Турция, Англия сияқты үлкен
мемлекеттер қалыптасады.
Осы кезде мемлекеттік біртұтастықтың қажет болғаны соншалық,
мемлекеттік мүддең саясаттағы ең жоғарғы өлшеуіш болып саналады. Бұл
мемлекеттік мүддең билеуші ақ сүйектердің де мүддесі болған еді. Ол ішкі
саясатта да, сыртқы қатынастарды да елеулі орынға көтерілді.
Король билігі дворяндық пен буржуазия арасында екі жақтылық саясат
ұстана отырып, жекеленіп күшеие түсті. Бұл ұстаным сыртқы саясаты мен
дипломатиясында көрінді. Құпияның құпиясы бола отырып, дипломатия өте тар
шеңбердегі қауымды қамтыды. Саясаттың ойластырылатын орталығы – король
сарайы. Абсолюттік әулеттік мүдделермен қоса корольдің жеке тұлғасының да
рөлі маңызды болды.
Ірі еуропалық мемлекеттер орталық және жергілікті органдар –
бюрократия мен армиясын құрды.
XVІ ғасыр дипломатиялық қызметтің, жаңа мемлекеттің сыртқы саясатын
жүргізетін орталық және жергілікті мекемелердің қалыптасқан ғасыры болды.
Еуропада XVІ – XVІІ ғасырларда халықаралық қатынастардың үш негізгі
түйіні, ошағы болған:
1) еуропаның батысынды алдыңғы қатарлы 4 империяның – Испания, Франция,
Англия, XVІІ ғасырдан бастап Голландияның сауда және отарлаушылық
мүдделері қақтығысып отырды;
2) XVІ пайда болып, XVІІІ ғасырда аяқталған оңтүстік – шығыстағы шығыс
мәселесі – еуропалық мемлекеттер мен Осман империясы арасындағы қарым –
қатынастар;
3) еуропаның солтүстік – шығысында солтүстіктің державалары үш ғасырдай
уақыт бойы Балтық теңізінің су жолдарын иелену үшін күрес жүргізген.
Осы үш ошақ бірімен - ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz