Ақшаның мәні мен функциялары
1. Ақшаның пайда болуы
2. Ақшаның экономикалық мәні.
2. Ақшаның экономикалық мәні.
Ақша өте ертеректе пайда болды. Ол тауарлық өндірістің дамуының өнімі болып табылды. Тауарлық сату және айырбасқа арналған еңбек өнімі, адам еңбегінің өнімі оны өндіруші белгілі бір қоғамдық қатынсатарды білдіре отырып тауардың формасын қабылдайды. Заттың тауарға айналуы ақшаның пайда болуына мүмкіндік туғызды, бірақ барлық заттар тауар бола бермейді. Егер нақты бір еңбекпен алынған тұтыну құны өз сатып алушысын таппаса, қоғамдық пікірге не болмаса онда зат товар формасын қабылдай алмайды. Әрбір айрықша товар тұтыну құны ретінде болады. Оның құны жасырын түрде болады және оны тек ақшаға теңестіру арқылы анықтайды. Алғашқы қауымдық құрылыс кезінде айырбас құны формалдық жай күйі қолданылды, яғни бір товардың екіншісіне кездейсоқ айырбасатлуы жүргізілген. Товарлық өндірістің даму кезінде кездейсоқ айырьас құны жай формасы толық не кеңейтілген түрне ауысады. Жалпы товарлық массасы ішінен жиі ауыстырылатын бір товар бөлініп алынады. Товарлық өндірістің өсуіне байланысты жиі ауыстырылатын товарлан басқа товарлардың бір – бірімен өзара айырбас құралы ретінде пайдаланыла бастайды. Сонымен айырбас құнының кеңейтілген формасы жалпыға бірдей формаға ауысады. Бірітіндеп жалпыға бірдей құн эквиваленті ақша болып табылып белгілі бір товармен монополиянады. Тауар айналымын тарихи эволюциясының жалпыға бірдей құн эквивалентінің формасын әр түрлі тауарлар қабылдаған. Әр түрлі тауарлық шаруашылық құнын өз эквивалентін ұсынған мысалы: халықшаруашылығы айырбас үшін алғашқы тауар ретінде теріні қолданған. Ал ежелгі скандинавиялықтар әр түрлі сатып алу өлшемі бойынша түлкінің, қасқырдың терісін пайдаланған. Қолөнер мен егіншіліктің бөлінуіне болыпты, эквивалент желілуі балып, яғни слмақтың сипатқа тән эквиваленттер пайда болады. Бұл аз бұзылатын табиғи өнімдер (күріш, тұз, какао) жалпыға бірдей эквиваленттер ретінде металдарды темір, мыс, ақшалар Қытай мен ежелгі Римде пайдаланған, уақыт өткен сайын металдың арасында негізінен алтын мен күміске бөлген . Ұзақ уақыт бойы металл ақшалар тауарлық форманы сақтаған мысалы: темір ақшалар шеге, күрек, т.б. формада кездеседі. Алтын мен күміс ақшалар сақина, сырға түрлі әшекей формасыеда болған. Ал тиындардаң пайда болуы ақшаның қалыптасуының соңғы кезегі болып табылады.
Ақшаның мәні мен функциялары.
1. Ақшаның пайда болуы
2. Ақшаның экономикалық мәні.
Ақша өте ертеректе пайда болды. Ол тауарлық өндірістің дамуының
өнімі болып табылды. Тауарлық сату және айырбасқа арналған еңбек
өнімі, адам еңбегінің өнімі оны өндіруші белгілі бір қоғамдық
қатынсатарды білдіре отырып тауардың формасын қабылдайды. Заттың
тауарға айналуы ақшаның пайда болуына мүмкіндік туғызды, бірақ барлық
заттар тауар бола бермейді. Егер нақты бір еңбекпен алынған тұтыну
құны өз сатып алушысын таппаса, қоғамдық пікірге не болмаса онда зат
товар формасын қабылдай алмайды. Әрбір айрықша товар тұтыну құны
ретінде болады. Оның құны жасырын түрде болады және оны тек ақшаға
теңестіру арқылы анықтайды. Алғашқы қауымдық құрылыс кезінде айырбас
құны формалдық жай күйі қолданылды, яғни бір товардың екіншісіне
кездейсоқ айырбасатлуы жүргізілген. Товарлық өндірістің даму
кезінде кездейсоқ айырьас құны жай формасы толық не кеңейтілген түрне
ауысады. Жалпы товарлық массасы ішінен жиі ауыстырылатын бір товар
бөлініп алынады. Товарлық өндірістің өсуіне байланысты жиі
ауыстырылатын товарлан басқа товарлардың бір – бірімен өзара айырбас
құралы ретінде пайдаланыла бастайды. Сонымен айырбас құнының
кеңейтілген формасы жалпыға бірдей формаға ауысады. Бірітіндеп
жалпыға бірдей құн эквиваленті ақша болып табылып белгілі бір
товармен монополиянады. Тауар айналымын тарихи эволюциясының жалпыға
бірдей құн эквивалентінің формасын әр түрлі тауарлар қабылдаған. Әр
түрлі тауарлық шаруашылық құнын өз эквивалентін ұсынған мысалы:
халықшаруашылығы айырбас үшін алғашқы тауар ретінде теріні қолданған.
Ал ежелгі скандинавиялықтар әр түрлі сатып алу өлшемі бойынша
түлкінің, қасқырдың терісін пайдаланған. Қолөнер мен егіншіліктің
бөлінуіне болыпты, эквивалент желілуі балып, яғни слмақтың сипатқа тән
эквиваленттер пайда болады. Бұл аз бұзылатын табиғи өнімдер (күріш,
тұз, какао) жалпыға бірдей эквиваленттер ретінде металдарды темір,
мыс, ақшалар Қытай мен ежелгі Римде пайдаланған, уақыт өткен сайын
металдың арасында негізінен алтын мен күміске бөлген . Ұзақ уақыт бойы
металл ақшалар тауарлық форманы сақтаған мысалы: темір ақшалар шеге,
күрек, т.б. формада кездеседі. Алтын мен күміс ақшалар сақина, сырға
түрлі әшекей формасыеда болған. Ал тиындардаң пайда болуы ақшаның
қалыптасуының соңғы кезегі болып табылады.
Ақшалардың пайда болуы қолда бар тауарлық өндіріспен айналымы
арқылы түсіндіріледі. Тауар мен ақша түсініктері бір –бірімен
бөлінбейді. Ақша айналымсыз туаур айналымы жүргізілмейді. Ақша
өндіріс пен бөлу процесіндегі адамдар арасындағы белгілі экономикалық
қатынастарды білдіретін тарихи дамушы экономикалық категория ретінде
ақшаның мәні мынадай үш қасиеттер мен сипатталады: 1) жалпыға бірдей
ауыстырымдылық 2) айырбас құнының жеке формасы .
Ақшаны жалпыға бірдей ауыстырымдылық формасында пайдалану оны
керек материалдық құндылықтарға айырбастау мүмкіндігін білдіреді.
Социализм жағдайында бұл мүмкіндік қоғамдық жиынтық өнімнің бөлінуінен
және шектелінеді.
Мекемелер, жер қойнауы, ормандар, сатылмаған және сатып
алынбаған. Ал қазіргі кезде ақшаны жалпыға бірдей ауыстырымдылық
формасында пайдалану кең көлемге ие. Айырбас құнының жеке формасында
ақшаны пайдалану товарды өткізумен байланысы жоқ. Ақшаны бұл формада
қолданудың сипаттық жағдайы несие беру қарыздарды жабу, мемлекет
бюджеттің табысын қалыптастыру. Әр түрлі өндіріс салаларын
қаржыландыру , басқа банктерге ұлттық банктің несие ресурстарын сату.
Ішкі еңбек өлшемі товарды өндіруге шығындалған еңбекті ақшаның
көмегімен өлшеуге болатын құнды қалыптастырғанда анықталады.
Несие жүйесі.
1) Несие жүйесінің түсінігі және оның құрылымы
2) Әлемдегі несие жүйесінің қазіргі кезеңгі даму тенденциясы.
Несиелік банктік жүйе нарықтық экономикада басты орынға ие.
Ол арқылы мекеменің ақша есебімен төлемінің көлемі өтеді.
Уақытша бос ақша құрадарын халықтың жинақтауларымен кірісіне
айналдырады және жұмылдырады. Көптеген несиелік сақтандыру
инвестициялық консультациялық және де басқа да операциялады
орындайды. Несиені жұмсаудың жүйесінің мәні мен ролі бірнеше
көрсеткіші мен сипатталады. Несиенің жалпы көлемі механизмнің
негізгі және айналым капиталының қалыптасуындағы банк қарызының
үлесі жиынтық төлем айналымын реттейді, жеке және заңды тұлғаларға
әр түрлі қызметтер көрсетеді. Несиелік қатынастар 2 жақты сипатқа
ие және шаруашылық субъектісі мен несие жүйесі мекемелері үшін
бірдей өлшемге қажет. Несие мекемелерде ақшаны сақтау несие
ресурстарын қалыптастырады. Ал оларды халық мұқтаждығы үшін
орналастыру несие беруді білдіреді. 2 жақты қатынастар шаруашылық
ұйымдар мен несие жүйесі арасында, мелекеттік пен несие жүйесі
арасында әр мелекеттің несие мекемелер арасында болады. Несие 2
формада болады: товарлық және ақшалай . Товарлық несие коммандалық
несиенің алғашқы негізгі болып табылады. Шаруашылық субъектінің бін
– біріне қарызды беру кезінде товарлық форманы қабылдай отырып
несие ақшалай формаға ие болып, яғни товарлық форма негізінде
несиенің ақшалай формасы пайда болды және дамыды. Несиелік
қатынастар несие формасы мен несие мекемкнің жиынтығы , несие жүйесі
түсінігін құрайды. Несие жүйесі бұл құқұқтық ұйымның формалары мен
несиелік опкрацияларды жүзеге асыру тәсілдері бар банктік және де
басқа да несиелік мекеменің жиынтығы. Несие жүйесі күрделі , әрі
көп звенолы құрылымға ие . Несие мекеменің өз клиенттеріне
көрстететін қызмет сипатына қарай қазіргі кезеңде несие жүйесінің
3 негізгі элементке бөлуге болады : 1) орталық банк, 2)
коммандық банктер, 3) мамандандырылған несие мекемелері
сақтандыру, жинақ, ипотекалық және т.б
Орталық банк 1 деңгейдегі негізгі мелекеттік банк болып
табылады. Ол әр елдің негізгі иммисиялық ақша несиелік институтты
орталық банк заңды және жеке тұлғалар мен операцмялар жүргізеді.
Олардың клиенттері коммандық банктер мен басқа да несиелік мекемелер
үкіметтік ұйымдар.
Коммандық банктер қарыз капитал нарығының әр түрлі секторында
қызмет көрстетін көп функционалды мекемелер болып табылады. Олар
кәсіпкерлік тәжірибеде белгілі қаржылық операциялар мен қызметтің
көп бөлігін орындайды.
Мамандандырылған несие мекемелер нарықтық экономикада несие
жүйесінің негізгі және қажетті звеносы болып табылады. Бұл
мекемелерсіз экономикада халықтың әр түрлі звеноларысыз несие
жүйесімен көрсетілетін қызметтер толымсыз болып табылады.
Қазіргі дүниежүзілік несие жүйесі соңғы жылдары көптеген
өзгерістерге ұшырады. ҒТП-ң дамуымен шартталған өндірістің
шоғырлануы капиталдың шоғырлануы мен орталықтандыруын талаб етті.
Жеке банк артықшылығы банк тер мен банктік мекемелер артықшылығы
айырмашылықтар жойылды. Бұл несие жүйксінің құрылымдық қайта
құрылуының басты тенденциясы болып табылды. Банктер мен басқа
маманданған қаржы мекеменің артықшылығы халықтың ақша жинағының
формаларының қор жинақтары үшін ерекше сипаттағы күрес басталды.
Бұрын коммандық банктер депозиттер бойынша ставканы жоғарылату
сияқты халықтың ақша жинағын тиімді әдісін еркін пайдалана алмаған
олармен жедел және ақша жинағын салу иелеріне төлеуге рұқсат
проценттік ставканың ең жоғарғы шегі тағайындалған . Ал шектеулер
болмаған . Сондықтан олар бәсекелестік күресте артықшылықтарға ие
болған.
Маркетингтік орта.
Маркетингтік шараларды жүзеге асыру , талдау, жоспарлау
процесінің әрбір сатысында ақпар жоғары орын алады. Маркетингтік
ақпалар жүйесі маркетингтік шараларды бақылау, енгізу жоспарлау
мақсатында нақты ақпаларды жинау , бағалау және талдауға бағытталған
тәсілдер жүйесі. Ақпарды 4 қосалқы жүйенің көмегімен жинайды ; 1)
фирма ішілік есеп беру жүйесі 2) сыртқы маркетингтік ақпаларды
жинақтау жүйесі 3) маркетингтәк зерттеулер жүйесі 4) маркетингтік
ақпаларды талдау жүйесі
Кез – келген фирманың өнім өндірудің , өнім өткізудің
материалдық қорлары мен шығынның және ақша қор қозғалысын көрсететін
барлық көрстекіштің жиынтығы фирма ішілік есеп беру д.а.
Сыртқы маркетингтік ақпаларды жинақтау жүйесі бұл коммерциялық
ортада болып жатқан ақпараттарды жетекшіге күнделікті жеткізіп
отыратын тәсілдер жиынтығы. Өте жақсы ұйымдастырылған фирмалар
сыртқы маркетингтәк ақпалардың сапасын арттыру үшін қосымша шаралар
жүргізеді. Мысалы: сауда агенттерін ынталандыру.
Маркетингтік зерттеулер дүниежүзілік фирманың алдында тұрған
маркетингтік жағдайларды жинақтау және талдауға қажетті ақпарларды
анықтау. Фирманы зерттеуді бірнеше тәсілдің көмегімен зерттеулер
үйымдастырады. Маркетингтік зерттеулер қызметінің жетекшісі
маркетингтік бйынша вицепрезидентке бағынады.
Маркетингтік зерттеудің мақсаты мынадай: 1) нарықтың сипатын
анықтау 2) нарықтың потенциялдық мүмкіндіктерді зерттеу фирмалар
артықшылығы нарықтық үлесті таңдау 3) бәсекелестің товарын таңдау
және қысқа мерзімдік болжамдар жасау 4) жаңа товар реакциясын
талдау (анықтау)
Маркетингтік ақпарды талдау жүйесі маркетингтік мәліметтерді
талдау тәсілінің жиынтығы. Осы жүйенің негізін статистикалық
банкпен модельдер банкі құрайды. Статистикалық банк дүниежүзілік
ақпарды статистикалық өңдеу тәсілдерінің жиынтығы мынадай типтік
сұрақтарға жауап алуға мүмкіндік туғызады; 1) Өнімді өткізуге
әсерін тигізетін негізгі тұрақсыз көрсеткіштері қандай 2) товар
бағасын 10 % -ке жарнама бағасын 20% -ке көтерсе қандай өзгеріс
болады. 3) Қандай көрстекіштер негізінде нарықты сигменттеуге
болады.
Модельдер , банкы дүниежүзілік неғұрлым нақты маркетингтік
шешімдер қабылдауға қабілетті математикалық модельдердің жиынтығы.
Маркетингтік зерттеулер схемасы ; Маркетингтік зерттеулер
бес этаптан тұрады. 1) Мәселелерді ашу және зерттеудің мақсатын
белгілеу 2) Ақпардың көзін табу 3) Ақпарды жинау 4) Жиналған
ақпарларды талдау 5) Алынған нәтижелерді көрсету.
Мәселелерді ашу ақпардың ақпарды
жиналған алынған
және зерттеу - көзін - жинау
- ақпарларды - - нәтижелерді
мақсатын табу
талдау көрсету
белгілеу.
Екінші этапта маркетингтік зерттеуші бір мезгілде екі түрлі ақпарды
жинай білу қажет:
1) алғашқы ақпар 2)Ⅱ реттік ақпар
Алғашқы мәліметтер белгілі бір мәселеге сәйкес алғашқы рет
жинақталып отырған ақпар.
Екінші реттік ақпар фирманың жинақталып қойылған ақпары.
Алғашқы мәліметтерді жинақтаудың 3 тәсілі бар: 1) бақылау
2) экспиремент 3) сұрау
Маркетингтік зерттеулер жүргізудің мынадай құралдары бар:
1) анкета 2) механикалық 3) қондырғылар
Нарықты сигменттеу және товар позициялау
1. Нарықты сигменттеудің мәні және принциптері
2. Нарықтың мақсатты сигментін талдау
3. Нарықтықтағы товарды позициялау
Кез – келген фирма өз товарын тұтынушы бірден ұнатпайтынын біледі.
Фирмалар белгілі бір нақты сигментке өзі тиімді қызмет көрсететін .
1) Микро ортаның негізгі факторы
2) Макро ортаның негізгі факторы
Фирманың маркетингтік ортасы микро және макро ортадан тұрады .
Микро орта – фирмаға тікелей байланысты күштерден тұрады. Макро
орта микро ортаға әсер етуші демографиялық , экономикалық саяси
мәдени фактордан тұрады .
Фирманың микро ортасына әсер етуші негізгі күштер мынадай:
Фирма маркетингті
Жеткізу-
дәлелдеу Клиентура
шілік бәсекелес
Жеткізушілер - өнім өндіруге қажетті материалдық қорларды жеткізу мен
айналысатын фирмалар мен жеке адамдар .
Маркетингтік делдалдар – фирмаға тауарды өткізу , тарату істерінде
көмек көрсетуші фирмалар оған сауда делдалары , товар қозғалысын
ұйымдастыру бойынша мамндар маркетингтік қызмет көрсетуші агенстволар несие
қаржы жатады.
Сауда делдалары – фирма-да тұрақты клиенттер товарына орын табуға
көмектеседі.
Товар қозғалысын ұйымдастыру бойынша , фирма товарды өндірілген
жерінен өткізу жеріне дейінгі қозғалысын сол товарлық қозғалысын
қамтамасыз ету істерімен айналысады.
Маркетингтік қызмет көрсетуші агенстволарға маркетингтік зерттеу
жүргізуші факторларын жарнамалық агенстволар жатады, несие , қаржы
мекемелеріне банктер , несиелік компаниялар сақтандыру ұйымы жатады.
Бәсекелестіктер фирма 4 түрлі бәсекелеспен кездеседі :
а)бәсекелес ынтасы
б)товар тектес бәсекелес
в) товар түрі бойынша бәсекелес
г) марка бойынша бәсекелес
Клиенттер : фирманың клиенттік нарығының 5 типі бар :
а) тұтынушылар нарығы –бұл товарды жеке қажетіне сатып алулшылар
б) өндірушілер нарығы - өндіріс процесінде пайдалану үшін товарды
сатып алушылар
в) аралық сатушылар нарығы – пайда алу мақсатында товарды сатып
алушылар
г) мемлекеттік ұйымдар нарығы – коммерциялық қызмет сферасында
товарлық сатумен айналысатын мемлекеттік ұйымдар
д) дүниежүзәләк нарық – шетелдегі сатып алушылар .
Фирманың байланыс аудиториясы бұл фирманың мақсатына жету үшін
қабілетіне әсер ететін топтар. Олардың 7 типі белгілі: 1) қаржылық топ
2) ақпарат құралының контакталық аудармасы 3) мемлекеттік қйымдарының
контактілік аудармасы 4) азаматтық топтар 5) публика
6) ішкі байланыс аудармасы 7) жергілікті контакт аудармасы
Макро орталық негізгі ортасына демографиялық саяси, табиғи,
экономикалық , саяси, ғылыми техникалық , мәдени орта факторы
жатады.
Демографиялық орта – маркетинг үшін негізгі орта болып табылады.
Соның ішінде мынадай демографиялық тенденцияны атап өтуге болады. Бұл
дүниежүзілік демографиялық жарылыс . Экономикалық орта – нарықтығы
адамдар мен қатар олардың сатып алушылық қабілетіне байланысты .
Табиғи орта – қоршаған ортаның өзгерісі фирманың өндіретін және
нарыққа ұсынатын товарына әсер етеді.
Ғылыми – тезникалық орта адам тағдыры ғылыми техникалың процестен
жетістік – мен тікелей байланысты.
Саяси орта – маркетинг шешімдерге саяси ортада жүріп жатқан
жағдайларға әсер етеді.
Тұтыну нарығындағы тұтынушылардың мінез – құлқы.
Нарық қайраткерлері бұрын өз тұтынушыларын күнделікті сауда процесі
арқылы түсініп білетін. Бірақ фирма көлемдерінің өсуі және нарықтың
кеңейуі нарық басқарушыларын өз тұтынушысымен тікелей байланусыдан қол
үздірді. Басқарушылар өз тұтынушыларын зерттеу жүргізу арқылы білуге
мәжбүр. Олар қазіргі уақытты, бұрынғы уақыттармен салыстырғанда ,
тұтынушыларды зерттеу арқылы кімнің сатып алатынын, қалай сатып алатынын,
қашан сатып алатынын, қай жерде сатып алатынын және неге сатып алатынын
білу үшін көп уақыттыраын бөлуде.
Негізгі мәселе фирманың маркетингтегі әр түрлі түрткі болатын
әдістеріне тұтынушылардың қалай жауап қайтаратынын білу болып табылады.
Тұтынушылардың тауардың түрлі сипаттамаларына , бағасына, жарнама
дәлелдеріне қарай жауап қайтаратынын дұрыс түсінген фирманың
бәсекелестерімен салыстырғанда орасан зор басымдылығы болады. Сондықтан да
әрі фирма, әрі ғылыми қызметкерлер өздерінің көп әрекеттерін маркетингтің
түрткі болатын фактоларымен оған тұтынушылардың қарсы жауаптарының
байланысын зерттеуге жұмсайды.
Маркетингтің түрткі болатын факторы төрт элементтен құралады:
тауар, баға, тарату және ынталандыру әдістері. Басқа қоздырушылар сатып
алушы айналасындағы негңзгң күштер мен оқиғалардан құралады: ғылыми –
техникалық, саяси және мәдени орталықтар. Осы аталған қоздырғыштар сатып
алушы санасының Қара жәшігінен өткеннен кейін , оң жақтағы төртбұрышта
көрсетілген байқауға болатын бірқатар сатып алушы реакциясын тудырады:
тауарды таңдау, марканы таңдау, дилерді таңдау, сатып алу уақытын таңдау,
сатып алынатын тауар көлемін таңдау.
Тқиынушы мінез – құлқына ең үлкен және терең әсер ететін факторға
мәдениет деңгейі жатады. Сатып алушы үшін мәдениеттің , субмәдениеттің
және әлеуметтік жағдайдың қандай рольдер атқаратынын қаралық.
Мәдениет - адамның тұтынысын және мінез – құлқын анықтауғы негіз
болатын бірінші себеп.
Адамзаттың мінез – құлқы негізінде өмір нәтижесінде табылған адал
дүние. Бөбек өз жанұясындағы және қағамдық институттардағы базалы
құндылық жинаған зеректікті, ұғынуды, бағалауды, мәнерді және қылықтарды
қабылдайды.
Субмәдениет әрбір мәдениет құрамы майдаланған құрылымдардан не барлық
мүшелеріне нақтылы теңдесетін және қатынастық мүмкіншіліктер беретін
субмәденитеттерден құралады. Ірі қоғам бірлестіктерінде ирландықтар,
поляктар, италяндықтар, пуэрторикандықтар сияқты тура этникалық , дәмдестік
және көңілдестік жағынан бір топқа жататын бір ұлт өкілдері болады.
Социологтар Америка құрама штатында 6 қоғам кластарын айрықшалайды :
жоғарғы жоғарғы класс, төменгі жоғарғы класс, жоғарғы орта класс,
төменгі орта класс, жоғарғы төменгі класс, төменгі төменгі класс.
Тұтынушылардың мінез – құлқы референттік топтар, жанұя ,
әлеуметтік рольдер және статустар сияқты әлеуметтік тәртіптегі факторлармен
анықталады.
Референтті топтар. Көптеген референтті топтар адамның мінез –
құлқына өте күшті әсер етеді.
Референтті топтар – адамның мінез – құлқына не қатынасына
тікелей не жанама түрде әсер ететін топтар.
Адамға тікелей ісер ететін топтарды мүшелік ұжымдар деп атайды. Бұл
жеке адамның өзі жататын және олармен байланыстағы топ. Бұл ұжымдардың
бірқатары бірінші сатыда болғандықтан, олармен байланыс көбіне тұрақты
түрде болады. Олар: жанұя, достар, көршілер және қызметтегі әріптестер.
Жеке адамның өзі жатпайтын топтары да оған әсерін тигізе алады.
Жанұя . Сатып алушының мінез – құлығына оның жанұя мүшелері үлкен
ықпал етуі мүмкін. Индивидке ақыл айтушы жанұя мүшелері , ата – налары
жатады.
Рольдер және статустар. Индивид көптеген әлеуметтік топтардың мүшесі.
Оның осылардың әрқайсысындағы орнын роль және статус көзқарасы бойынша
сипаттауға болады.
Сатып алушының шешім қабылдауына оның сырт сипаттамалары да ықпал
етеді. Әсіресе оның жасы, жанұя өмір циклінің кзеңдері, кәсіби,
экономикалық жағдайы, өзінің түрі және өзі туралы өзінің ойы.
Маркетингпен айналусышының жұмысы тауар сатып алуымен аяқталмайды, ол
одан кейінгі кезеңде де жалғасады. Олар: сатып алынған затпен қанағаттану,
сатып алынғаннан кейінгі әрекеттер , сатып алынған тауардың соңғы тағдыры.
Жаңа тауарды қабылдау процесі бес кезеңнен тұрады: хабардарлық,
қызығу, бағалау, байқау, қабылдау.
Осы айтылғандардың бәрінен жаңалықты ұсынушы адамдар әр кезеңнен
келесі кезеңге қалай жетелеу керектігі туралы ойлануы керек.
Маркетингілік жоспарларды дайындамастан бұрын, нарықтағы жағдайларды
анықтау қажет. Тұтыныс нарқында адам өзі тұтынатын тауарларды және
қызметтерді сатып алады.
Сатып алушының мінез – құлқына төрт негізгі факторлар топтары
ықпалдарын тигізеді: мәдениет деңгейі факторлар (мәдениет, субмәдениет және
әлеуметтік жағдай), әлеуметтік тәртіптегі факторлар (референтті топтар,
жанұя, рольдер және статустер), жеке адамдық тәртіптегі факторлар (жас,
жанұяның өмір циклдері кезеңі, қызмет тегі, экономикалық жағдайы, өмір
бейнесі , тұлға адам типі және өзінің өзі туралы ойы); және психологиялық
тәртіптегі факторлар (мүдделік – мотивтік ұғыну , игеру, сенім және
қатынас). Олардың бәрі сатып алушыны қалай қамту және оған қалай қызмет
атқару туралы түсінік береді.
Фирма өз маркетингісін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1. Ақшаның пайда болуы
2. Ақшаның экономикалық мәні.
Ақша өте ертеректе пайда болды. Ол тауарлық өндірістің дамуының
өнімі болып табылды. Тауарлық сату және айырбасқа арналған еңбек
өнімі, адам еңбегінің өнімі оны өндіруші белгілі бір қоғамдық
қатынсатарды білдіре отырып тауардың формасын қабылдайды. Заттың
тауарға айналуы ақшаның пайда болуына мүмкіндік туғызды, бірақ барлық
заттар тауар бола бермейді. Егер нақты бір еңбекпен алынған тұтыну
құны өз сатып алушысын таппаса, қоғамдық пікірге не болмаса онда зат
товар формасын қабылдай алмайды. Әрбір айрықша товар тұтыну құны
ретінде болады. Оның құны жасырын түрде болады және оны тек ақшаға
теңестіру арқылы анықтайды. Алғашқы қауымдық құрылыс кезінде айырбас
құны формалдық жай күйі қолданылды, яғни бір товардың екіншісіне
кездейсоқ айырбасатлуы жүргізілген. Товарлық өндірістің даму
кезінде кездейсоқ айырьас құны жай формасы толық не кеңейтілген түрне
ауысады. Жалпы товарлық массасы ішінен жиі ауыстырылатын бір товар
бөлініп алынады. Товарлық өндірістің өсуіне байланысты жиі
ауыстырылатын товарлан басқа товарлардың бір – бірімен өзара айырбас
құралы ретінде пайдаланыла бастайды. Сонымен айырбас құнының
кеңейтілген формасы жалпыға бірдей формаға ауысады. Бірітіндеп
жалпыға бірдей құн эквиваленті ақша болып табылып белгілі бір
товармен монополиянады. Тауар айналымын тарихи эволюциясының жалпыға
бірдей құн эквивалентінің формасын әр түрлі тауарлар қабылдаған. Әр
түрлі тауарлық шаруашылық құнын өз эквивалентін ұсынған мысалы:
халықшаруашылығы айырбас үшін алғашқы тауар ретінде теріні қолданған.
Ал ежелгі скандинавиялықтар әр түрлі сатып алу өлшемі бойынша
түлкінің, қасқырдың терісін пайдаланған. Қолөнер мен егіншіліктің
бөлінуіне болыпты, эквивалент желілуі балып, яғни слмақтың сипатқа тән
эквиваленттер пайда болады. Бұл аз бұзылатын табиғи өнімдер (күріш,
тұз, какао) жалпыға бірдей эквиваленттер ретінде металдарды темір,
мыс, ақшалар Қытай мен ежелгі Римде пайдаланған, уақыт өткен сайын
металдың арасында негізінен алтын мен күміске бөлген . Ұзақ уақыт бойы
металл ақшалар тауарлық форманы сақтаған мысалы: темір ақшалар шеге,
күрек, т.б. формада кездеседі. Алтын мен күміс ақшалар сақина, сырға
түрлі әшекей формасыеда болған. Ал тиындардаң пайда болуы ақшаның
қалыптасуының соңғы кезегі болып табылады.
Ақшалардың пайда болуы қолда бар тауарлық өндіріспен айналымы
арқылы түсіндіріледі. Тауар мен ақша түсініктері бір –бірімен
бөлінбейді. Ақша айналымсыз туаур айналымы жүргізілмейді. Ақша
өндіріс пен бөлу процесіндегі адамдар арасындағы белгілі экономикалық
қатынастарды білдіретін тарихи дамушы экономикалық категория ретінде
ақшаның мәні мынадай үш қасиеттер мен сипатталады: 1) жалпыға бірдей
ауыстырымдылық 2) айырбас құнының жеке формасы .
Ақшаны жалпыға бірдей ауыстырымдылық формасында пайдалану оны
керек материалдық құндылықтарға айырбастау мүмкіндігін білдіреді.
Социализм жағдайында бұл мүмкіндік қоғамдық жиынтық өнімнің бөлінуінен
және шектелінеді.
Мекемелер, жер қойнауы, ормандар, сатылмаған және сатып
алынбаған. Ал қазіргі кезде ақшаны жалпыға бірдей ауыстырымдылық
формасында пайдалану кең көлемге ие. Айырбас құнының жеке формасында
ақшаны пайдалану товарды өткізумен байланысы жоқ. Ақшаны бұл формада
қолданудың сипаттық жағдайы несие беру қарыздарды жабу, мемлекет
бюджеттің табысын қалыптастыру. Әр түрлі өндіріс салаларын
қаржыландыру , басқа банктерге ұлттық банктің несие ресурстарын сату.
Ішкі еңбек өлшемі товарды өндіруге шығындалған еңбекті ақшаның
көмегімен өлшеуге болатын құнды қалыптастырғанда анықталады.
Несие жүйесі.
1) Несие жүйесінің түсінігі және оның құрылымы
2) Әлемдегі несие жүйесінің қазіргі кезеңгі даму тенденциясы.
Несиелік банктік жүйе нарықтық экономикада басты орынға ие.
Ол арқылы мекеменің ақша есебімен төлемінің көлемі өтеді.
Уақытша бос ақша құрадарын халықтың жинақтауларымен кірісіне
айналдырады және жұмылдырады. Көптеген несиелік сақтандыру
инвестициялық консультациялық және де басқа да операциялады
орындайды. Несиені жұмсаудың жүйесінің мәні мен ролі бірнеше
көрсеткіші мен сипатталады. Несиенің жалпы көлемі механизмнің
негізгі және айналым капиталының қалыптасуындағы банк қарызының
үлесі жиынтық төлем айналымын реттейді, жеке және заңды тұлғаларға
әр түрлі қызметтер көрсетеді. Несиелік қатынастар 2 жақты сипатқа
ие және шаруашылық субъектісі мен несие жүйесі мекемелері үшін
бірдей өлшемге қажет. Несие мекемелерде ақшаны сақтау несие
ресурстарын қалыптастырады. Ал оларды халық мұқтаждығы үшін
орналастыру несие беруді білдіреді. 2 жақты қатынастар шаруашылық
ұйымдар мен несие жүйесі арасында, мелекеттік пен несие жүйесі
арасында әр мелекеттің несие мекемелер арасында болады. Несие 2
формада болады: товарлық және ақшалай . Товарлық несие коммандалық
несиенің алғашқы негізгі болып табылады. Шаруашылық субъектінің бін
– біріне қарызды беру кезінде товарлық форманы қабылдай отырып
несие ақшалай формаға ие болып, яғни товарлық форма негізінде
несиенің ақшалай формасы пайда болды және дамыды. Несиелік
қатынастар несие формасы мен несие мекемкнің жиынтығы , несие жүйесі
түсінігін құрайды. Несие жүйесі бұл құқұқтық ұйымның формалары мен
несиелік опкрацияларды жүзеге асыру тәсілдері бар банктік және де
басқа да несиелік мекеменің жиынтығы. Несие жүйесі күрделі , әрі
көп звенолы құрылымға ие . Несие мекеменің өз клиенттеріне
көрстететін қызмет сипатына қарай қазіргі кезеңде несие жүйесінің
3 негізгі элементке бөлуге болады : 1) орталық банк, 2)
коммандық банктер, 3) мамандандырылған несие мекемелері
сақтандыру, жинақ, ипотекалық және т.б
Орталық банк 1 деңгейдегі негізгі мелекеттік банк болып
табылады. Ол әр елдің негізгі иммисиялық ақша несиелік институтты
орталық банк заңды және жеке тұлғалар мен операцмялар жүргізеді.
Олардың клиенттері коммандық банктер мен басқа да несиелік мекемелер
үкіметтік ұйымдар.
Коммандық банктер қарыз капитал нарығының әр түрлі секторында
қызмет көрстетін көп функционалды мекемелер болып табылады. Олар
кәсіпкерлік тәжірибеде белгілі қаржылық операциялар мен қызметтің
көп бөлігін орындайды.
Мамандандырылған несие мекемелер нарықтық экономикада несие
жүйесінің негізгі және қажетті звеносы болып табылады. Бұл
мекемелерсіз экономикада халықтың әр түрлі звеноларысыз несие
жүйесімен көрсетілетін қызметтер толымсыз болып табылады.
Қазіргі дүниежүзілік несие жүйесі соңғы жылдары көптеген
өзгерістерге ұшырады. ҒТП-ң дамуымен шартталған өндірістің
шоғырлануы капиталдың шоғырлануы мен орталықтандыруын талаб етті.
Жеке банк артықшылығы банк тер мен банктік мекемелер артықшылығы
айырмашылықтар жойылды. Бұл несие жүйксінің құрылымдық қайта
құрылуының басты тенденциясы болып табылды. Банктер мен басқа
маманданған қаржы мекеменің артықшылығы халықтың ақша жинағының
формаларының қор жинақтары үшін ерекше сипаттағы күрес басталды.
Бұрын коммандық банктер депозиттер бойынша ставканы жоғарылату
сияқты халықтың ақша жинағын тиімді әдісін еркін пайдалана алмаған
олармен жедел және ақша жинағын салу иелеріне төлеуге рұқсат
проценттік ставканың ең жоғарғы шегі тағайындалған . Ал шектеулер
болмаған . Сондықтан олар бәсекелестік күресте артықшылықтарға ие
болған.
Маркетингтік орта.
Маркетингтік шараларды жүзеге асыру , талдау, жоспарлау
процесінің әрбір сатысында ақпар жоғары орын алады. Маркетингтік
ақпалар жүйесі маркетингтік шараларды бақылау, енгізу жоспарлау
мақсатында нақты ақпаларды жинау , бағалау және талдауға бағытталған
тәсілдер жүйесі. Ақпарды 4 қосалқы жүйенің көмегімен жинайды ; 1)
фирма ішілік есеп беру жүйесі 2) сыртқы маркетингтік ақпаларды
жинақтау жүйесі 3) маркетингтәк зерттеулер жүйесі 4) маркетингтік
ақпаларды талдау жүйесі
Кез – келген фирманың өнім өндірудің , өнім өткізудің
материалдық қорлары мен шығынның және ақша қор қозғалысын көрсететін
барлық көрстекіштің жиынтығы фирма ішілік есеп беру д.а.
Сыртқы маркетингтік ақпаларды жинақтау жүйесі бұл коммерциялық
ортада болып жатқан ақпараттарды жетекшіге күнделікті жеткізіп
отыратын тәсілдер жиынтығы. Өте жақсы ұйымдастырылған фирмалар
сыртқы маркетингтәк ақпалардың сапасын арттыру үшін қосымша шаралар
жүргізеді. Мысалы: сауда агенттерін ынталандыру.
Маркетингтік зерттеулер дүниежүзілік фирманың алдында тұрған
маркетингтік жағдайларды жинақтау және талдауға қажетті ақпарларды
анықтау. Фирманы зерттеуді бірнеше тәсілдің көмегімен зерттеулер
үйымдастырады. Маркетингтік зерттеулер қызметінің жетекшісі
маркетингтік бйынша вицепрезидентке бағынады.
Маркетингтік зерттеудің мақсаты мынадай: 1) нарықтың сипатын
анықтау 2) нарықтың потенциялдық мүмкіндіктерді зерттеу фирмалар
артықшылығы нарықтық үлесті таңдау 3) бәсекелестің товарын таңдау
және қысқа мерзімдік болжамдар жасау 4) жаңа товар реакциясын
талдау (анықтау)
Маркетингтік ақпарды талдау жүйесі маркетингтік мәліметтерді
талдау тәсілінің жиынтығы. Осы жүйенің негізін статистикалық
банкпен модельдер банкі құрайды. Статистикалық банк дүниежүзілік
ақпарды статистикалық өңдеу тәсілдерінің жиынтығы мынадай типтік
сұрақтарға жауап алуға мүмкіндік туғызады; 1) Өнімді өткізуге
әсерін тигізетін негізгі тұрақсыз көрсеткіштері қандай 2) товар
бағасын 10 % -ке жарнама бағасын 20% -ке көтерсе қандай өзгеріс
болады. 3) Қандай көрстекіштер негізінде нарықты сигменттеуге
болады.
Модельдер , банкы дүниежүзілік неғұрлым нақты маркетингтік
шешімдер қабылдауға қабілетті математикалық модельдердің жиынтығы.
Маркетингтік зерттеулер схемасы ; Маркетингтік зерттеулер
бес этаптан тұрады. 1) Мәселелерді ашу және зерттеудің мақсатын
белгілеу 2) Ақпардың көзін табу 3) Ақпарды жинау 4) Жиналған
ақпарларды талдау 5) Алынған нәтижелерді көрсету.
Мәселелерді ашу ақпардың ақпарды
жиналған алынған
және зерттеу - көзін - жинау
- ақпарларды - - нәтижелерді
мақсатын табу
талдау көрсету
белгілеу.
Екінші этапта маркетингтік зерттеуші бір мезгілде екі түрлі ақпарды
жинай білу қажет:
1) алғашқы ақпар 2)Ⅱ реттік ақпар
Алғашқы мәліметтер белгілі бір мәселеге сәйкес алғашқы рет
жинақталып отырған ақпар.
Екінші реттік ақпар фирманың жинақталып қойылған ақпары.
Алғашқы мәліметтерді жинақтаудың 3 тәсілі бар: 1) бақылау
2) экспиремент 3) сұрау
Маркетингтік зерттеулер жүргізудің мынадай құралдары бар:
1) анкета 2) механикалық 3) қондырғылар
Нарықты сигменттеу және товар позициялау
1. Нарықты сигменттеудің мәні және принциптері
2. Нарықтың мақсатты сигментін талдау
3. Нарықтықтағы товарды позициялау
Кез – келген фирма өз товарын тұтынушы бірден ұнатпайтынын біледі.
Фирмалар белгілі бір нақты сигментке өзі тиімді қызмет көрсететін .
1) Микро ортаның негізгі факторы
2) Макро ортаның негізгі факторы
Фирманың маркетингтік ортасы микро және макро ортадан тұрады .
Микро орта – фирмаға тікелей байланысты күштерден тұрады. Макро
орта микро ортаға әсер етуші демографиялық , экономикалық саяси
мәдени фактордан тұрады .
Фирманың микро ортасына әсер етуші негізгі күштер мынадай:
Фирма маркетингті
Жеткізу-
дәлелдеу Клиентура
шілік бәсекелес
Жеткізушілер - өнім өндіруге қажетті материалдық қорларды жеткізу мен
айналысатын фирмалар мен жеке адамдар .
Маркетингтік делдалдар – фирмаға тауарды өткізу , тарату істерінде
көмек көрсетуші фирмалар оған сауда делдалары , товар қозғалысын
ұйымдастыру бойынша мамндар маркетингтік қызмет көрсетуші агенстволар несие
қаржы жатады.
Сауда делдалары – фирма-да тұрақты клиенттер товарына орын табуға
көмектеседі.
Товар қозғалысын ұйымдастыру бойынша , фирма товарды өндірілген
жерінен өткізу жеріне дейінгі қозғалысын сол товарлық қозғалысын
қамтамасыз ету істерімен айналысады.
Маркетингтік қызмет көрсетуші агенстволарға маркетингтік зерттеу
жүргізуші факторларын жарнамалық агенстволар жатады, несие , қаржы
мекемелеріне банктер , несиелік компаниялар сақтандыру ұйымы жатады.
Бәсекелестіктер фирма 4 түрлі бәсекелеспен кездеседі :
а)бәсекелес ынтасы
б)товар тектес бәсекелес
в) товар түрі бойынша бәсекелес
г) марка бойынша бәсекелес
Клиенттер : фирманың клиенттік нарығының 5 типі бар :
а) тұтынушылар нарығы –бұл товарды жеке қажетіне сатып алулшылар
б) өндірушілер нарығы - өндіріс процесінде пайдалану үшін товарды
сатып алушылар
в) аралық сатушылар нарығы – пайда алу мақсатында товарды сатып
алушылар
г) мемлекеттік ұйымдар нарығы – коммерциялық қызмет сферасында
товарлық сатумен айналысатын мемлекеттік ұйымдар
д) дүниежүзәләк нарық – шетелдегі сатып алушылар .
Фирманың байланыс аудиториясы бұл фирманың мақсатына жету үшін
қабілетіне әсер ететін топтар. Олардың 7 типі белгілі: 1) қаржылық топ
2) ақпарат құралының контакталық аудармасы 3) мемлекеттік қйымдарының
контактілік аудармасы 4) азаматтық топтар 5) публика
6) ішкі байланыс аудармасы 7) жергілікті контакт аудармасы
Макро орталық негізгі ортасына демографиялық саяси, табиғи,
экономикалық , саяси, ғылыми техникалық , мәдени орта факторы
жатады.
Демографиялық орта – маркетинг үшін негізгі орта болып табылады.
Соның ішінде мынадай демографиялық тенденцияны атап өтуге болады. Бұл
дүниежүзілік демографиялық жарылыс . Экономикалық орта – нарықтығы
адамдар мен қатар олардың сатып алушылық қабілетіне байланысты .
Табиғи орта – қоршаған ортаның өзгерісі фирманың өндіретін және
нарыққа ұсынатын товарына әсер етеді.
Ғылыми – тезникалық орта адам тағдыры ғылыми техникалың процестен
жетістік – мен тікелей байланысты.
Саяси орта – маркетинг шешімдерге саяси ортада жүріп жатқан
жағдайларға әсер етеді.
Тұтыну нарығындағы тұтынушылардың мінез – құлқы.
Нарық қайраткерлері бұрын өз тұтынушыларын күнделікті сауда процесі
арқылы түсініп білетін. Бірақ фирма көлемдерінің өсуі және нарықтың
кеңейуі нарық басқарушыларын өз тұтынушысымен тікелей байланусыдан қол
үздірді. Басқарушылар өз тұтынушыларын зерттеу жүргізу арқылы білуге
мәжбүр. Олар қазіргі уақытты, бұрынғы уақыттармен салыстырғанда ,
тұтынушыларды зерттеу арқылы кімнің сатып алатынын, қалай сатып алатынын,
қашан сатып алатынын, қай жерде сатып алатынын және неге сатып алатынын
білу үшін көп уақыттыраын бөлуде.
Негізгі мәселе фирманың маркетингтегі әр түрлі түрткі болатын
әдістеріне тұтынушылардың қалай жауап қайтаратынын білу болып табылады.
Тұтынушылардың тауардың түрлі сипаттамаларына , бағасына, жарнама
дәлелдеріне қарай жауап қайтаратынын дұрыс түсінген фирманың
бәсекелестерімен салыстырғанда орасан зор басымдылығы болады. Сондықтан да
әрі фирма, әрі ғылыми қызметкерлер өздерінің көп әрекеттерін маркетингтің
түрткі болатын фактоларымен оған тұтынушылардың қарсы жауаптарының
байланысын зерттеуге жұмсайды.
Маркетингтің түрткі болатын факторы төрт элементтен құралады:
тауар, баға, тарату және ынталандыру әдістері. Басқа қоздырушылар сатып
алушы айналасындағы негңзгң күштер мен оқиғалардан құралады: ғылыми –
техникалық, саяси және мәдени орталықтар. Осы аталған қоздырғыштар сатып
алушы санасының Қара жәшігінен өткеннен кейін , оң жақтағы төртбұрышта
көрсетілген байқауға болатын бірқатар сатып алушы реакциясын тудырады:
тауарды таңдау, марканы таңдау, дилерді таңдау, сатып алу уақытын таңдау,
сатып алынатын тауар көлемін таңдау.
Тқиынушы мінез – құлқына ең үлкен және терең әсер ететін факторға
мәдениет деңгейі жатады. Сатып алушы үшін мәдениеттің , субмәдениеттің
және әлеуметтік жағдайдың қандай рольдер атқаратынын қаралық.
Мәдениет - адамның тұтынысын және мінез – құлқын анықтауғы негіз
болатын бірінші себеп.
Адамзаттың мінез – құлқы негізінде өмір нәтижесінде табылған адал
дүние. Бөбек өз жанұясындағы және қағамдық институттардағы базалы
құндылық жинаған зеректікті, ұғынуды, бағалауды, мәнерді және қылықтарды
қабылдайды.
Субмәдениет әрбір мәдениет құрамы майдаланған құрылымдардан не барлық
мүшелеріне нақтылы теңдесетін және қатынастық мүмкіншіліктер беретін
субмәденитеттерден құралады. Ірі қоғам бірлестіктерінде ирландықтар,
поляктар, италяндықтар, пуэрторикандықтар сияқты тура этникалық , дәмдестік
және көңілдестік жағынан бір топқа жататын бір ұлт өкілдері болады.
Социологтар Америка құрама штатында 6 қоғам кластарын айрықшалайды :
жоғарғы жоғарғы класс, төменгі жоғарғы класс, жоғарғы орта класс,
төменгі орта класс, жоғарғы төменгі класс, төменгі төменгі класс.
Тұтынушылардың мінез – құлқы референттік топтар, жанұя ,
әлеуметтік рольдер және статустар сияқты әлеуметтік тәртіптегі факторлармен
анықталады.
Референтті топтар. Көптеген референтті топтар адамның мінез –
құлқына өте күшті әсер етеді.
Референтті топтар – адамның мінез – құлқына не қатынасына
тікелей не жанама түрде әсер ететін топтар.
Адамға тікелей ісер ететін топтарды мүшелік ұжымдар деп атайды. Бұл
жеке адамның өзі жататын және олармен байланыстағы топ. Бұл ұжымдардың
бірқатары бірінші сатыда болғандықтан, олармен байланыс көбіне тұрақты
түрде болады. Олар: жанұя, достар, көршілер және қызметтегі әріптестер.
Жеке адамның өзі жатпайтын топтары да оған әсерін тигізе алады.
Жанұя . Сатып алушының мінез – құлығына оның жанұя мүшелері үлкен
ықпал етуі мүмкін. Индивидке ақыл айтушы жанұя мүшелері , ата – налары
жатады.
Рольдер және статустар. Индивид көптеген әлеуметтік топтардың мүшесі.
Оның осылардың әрқайсысындағы орнын роль және статус көзқарасы бойынша
сипаттауға болады.
Сатып алушының шешім қабылдауына оның сырт сипаттамалары да ықпал
етеді. Әсіресе оның жасы, жанұя өмір циклінің кзеңдері, кәсіби,
экономикалық жағдайы, өзінің түрі және өзі туралы өзінің ойы.
Маркетингпен айналусышының жұмысы тауар сатып алуымен аяқталмайды, ол
одан кейінгі кезеңде де жалғасады. Олар: сатып алынған затпен қанағаттану,
сатып алынғаннан кейінгі әрекеттер , сатып алынған тауардың соңғы тағдыры.
Жаңа тауарды қабылдау процесі бес кезеңнен тұрады: хабардарлық,
қызығу, бағалау, байқау, қабылдау.
Осы айтылғандардың бәрінен жаңалықты ұсынушы адамдар әр кезеңнен
келесі кезеңге қалай жетелеу керектігі туралы ойлануы керек.
Маркетингілік жоспарларды дайындамастан бұрын, нарықтағы жағдайларды
анықтау қажет. Тұтыныс нарқында адам өзі тұтынатын тауарларды және
қызметтерді сатып алады.
Сатып алушының мінез – құлқына төрт негізгі факторлар топтары
ықпалдарын тигізеді: мәдениет деңгейі факторлар (мәдениет, субмәдениет және
әлеуметтік жағдай), әлеуметтік тәртіптегі факторлар (референтті топтар,
жанұя, рольдер және статустер), жеке адамдық тәртіптегі факторлар (жас,
жанұяның өмір циклдері кезеңі, қызмет тегі, экономикалық жағдайы, өмір
бейнесі , тұлға адам типі және өзінің өзі туралы ойы); және психологиялық
тәртіптегі факторлар (мүдделік – мотивтік ұғыну , игеру, сенім және
қатынас). Олардың бәрі сатып алушыны қалай қамту және оған қалай қызмет
атқару туралы түсінік береді.
Фирма өз маркетингісін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz