Turbo pascal программалау жүйесі туралы ақпарат

Кіріпе . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
1. Программалау тілдері. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3
2. Turbo Pascal жайлы жалпы мағұлматтар. . . . . . . . . 5
3. Қолданылған программалар . . . . . . . . . . . . . . . .6
3.1Файлдар және оның түрлері . . . . . . . . . . . . . . . .6
3.2Жазбалар және жазба типі . . . . . . . . . . . . . . . . .7
3.3Жолдар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
3.4Процедуралар. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
3.5Функциялар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
3.6.Қосалқы программа. . . . . . . . . . . . . . . . . .12
4.Есептердің қойылымы . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13
Қорытынды . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25
Пайдаланған әдебиеттер . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

Қазіргі кезде кеңінен қолданылатын программалау жүйесінің бірі – Turbo Pascal. Американың Borland корпорациясының бұл өнімі сол корпорацияның қызметкері Андерсон Хейлсбергтің жетекшілігімен құрастырылған. Turbo Pascal – дың түп нұсқасы швейцария ғалымы Никлаус Вирт жасаған Паскаль тілі программалау тілінен тарайды. Бастапқыда паскаль тілі программалауды алғаш үйренушілер үшін өте тиімді құрал болып табылған. Қарапайым Паскальды өңдеудегі А.Хейлсбергтің үлкен еңбегінің нәтижесінде Turbo Pascal – жоғарғы деңгейлі программалау жүйесі. Оның логикалық құрылымы әр түрлі есептерді дәл шешуге көмегін тигізеді. Сондықтан, оқушылар мен студенттерге программалаудың негізін Turbo Pascal тілін оқып – үйретуден бастап, программалаудың қыр – сырын меңгерудің маңызы зор. Turbo Pascal – жоғары деңгейлі программалау жүйесі. Оның тұңғыш нұсқасын 1970 жылы швейцария физигі Никлаус Вирт (Nicklaus Virt) ұсынған. Автор тілді алғашқы арифметикалық есептеу машинасын жасаған француздың ұлы ғалымы Блез Паскалбдың құрметіне Паскаль деп атап, тіл атауын үнемі бас әріппен жазылуын сұраған. Кейіннен тілдің көптеген нұсқалары жарық көреді.Солардың ішінде, 1983 жылы Borland корпорациясының талантты қызметкері Андерсон Хейлсбергтің жасаған жаңа үлгісі – Turbo Pascal программалаушылар арасында үлкен сұранысқа ие болды. Оның бұл нұсқасы СР/М операциялық жүйесіне негізделген. 1984 жылдың басында MS DOS жүйесіне ауыстырылғалы бері пайдалану қарқыны бұрынғыдан да арта түсті. Turbo Pascal – дың жоғарғы деңгейлі логикалық құрылымы әр түрлі есептерді дәл шешеуге көмегін тигізеді. Turbo Pascal жүйесінде қарапайым есептерді шешудің программасынан бастап, күрделі мәліметтер қорын құрудың сан қырлы жұмыстары жүргізіледі

1) А.Б.Дәулетқұлов, С.С.Алғазы
«Паскаль» тілінде программалау негіздері (Алгоритмдеу және программалау) Алматы, 2004ж.
2) Н.Ы Омарова К.У. Тұрмағамбетова К.Н. Нуркенова
«Паскаль тілінде программалау кездері», Алматы, Білім 1996ж.
3) Ғ.Ш. Тойкенов «Паскаль тілінде прогрпммалау»,
Алматы, «Дәнекер», 2001ж.
4) Е.Ж.Ынтымақов, Ә.Ө.Мұртазина «Паскаль тілінің
негіздері» Алматы, 1998ж.
5) Ж.Қ. Масанов, Б.А. Бельгибаев А.С. Бижанова, Қ.Қ.
Мақұлов «Turbo Pascal», Алматы, 2004ж.
6) Бөрібаев «Информатика және компьютер», Алматы,
1995ж.

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны:

Кіріпе _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 2

1. Программалау тілдері_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _3
2. Turbo Pascal жайлы жалпы мағұлматтар_ _ _ _ _ _ _ _ _ 5
3. Қолданылған программалар _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _6
3.1Файлдар және оның түрлері _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _6
3.2Жазбалар және жазба типі _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _7
3.3Жолдар _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 8
3.4Процедуралар_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _9
3.5Функциялар _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 10
3.6.Қосалқы программа_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _12
4.Есептердің қойылымы _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _13
Қорытынды _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _25
Пайдаланған әдебиеттер _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 26

КІРІСПЕ

Қазіргі кезде кеңінен қолданылатын программалау жүйесінің бірі –
Turbo Pascal. Американың Borland корпорациясының бұл өнімі сол
корпорацияның қызметкері Андерсон Хейлсбергтің жетекшілігімен
құрастырылған. Turbo Pascal – дың түп нұсқасы швейцария ғалымы Никлаус Вирт
жасаған Паскаль тілі программалау тілінен тарайды. Бастапқыда паскаль тілі
программалауды алғаш үйренушілер үшін өте тиімді құрал болып табылған.
Қарапайым Паскальды өңдеудегі А.Хейлсбергтің үлкен еңбегінің нәтижесінде
Turbo Pascal – жоғарғы деңгейлі программалау жүйесі. Оның логикалық
құрылымы әр түрлі есептерді дәл шешуге көмегін тигізеді. Сондықтан,
оқушылар мен студенттерге программалаудың негізін Turbo Pascal тілін оқып –
үйретуден бастап, программалаудың қыр – сырын меңгерудің маңызы зор. Turbo
Pascal – жоғары деңгейлі программалау жүйесі. Оның тұңғыш нұсқасын 1970
жылы швейцария физигі Никлаус Вирт (Nicklaus Virt) ұсынған. Автор тілді
алғашқы арифметикалық есептеу машинасын жасаған француздың ұлы ғалымы Блез
Паскалбдың құрметіне Паскаль деп атап, тіл атауын үнемі бас әріппен
жазылуын сұраған. Кейіннен тілдің көптеген нұсқалары жарық көреді.Солардың
ішінде, 1983 жылы Borland корпорациясының талантты қызметкері Андерсон
Хейлсбергтің жасаған жаңа үлгісі – Turbo Pascal программалаушылар арасында
үлкен сұранысқа ие болды. Оның бұл нұсқасы СРМ операциялық жүйесіне
негізделген. 1984 жылдың басында MS DOS жүйесіне ауыстырылғалы бері
пайдалану қарқыны бұрынғыдан да арта түсті. Turbo Pascal – дың жоғарғы
деңгейлі логикалық құрылымы әр түрлі есептерді дәл шешеуге көмегін
тигізеді. Turbo Pascal жүйесінде қарапайым есептерді шешудің программасынан
бастап, күрделі мәліметтер қорын құрудың сан қырлы жұмыстары жүргізіледі

1. Программалау тілдері

ЭЕМ-нің дамуымен қатар оған қажетті базалық программалық құралдар да
дамып отырды. Бірінші кезекте бұл прогммалау тәсілдеріне қатысты, олардың
көмегімен адамбар есептерді ЭЕМ-де шешу үшін кодтауды меңгерді. Оларды да
бірнеше кезеңге бөлуге болады.
Бірінші кезең – 50 жылдардың соңына қарай программалау құрылымы, дәл
кодтау тәсілі арқылы ұзын командалар тізбегі екілік, сегіздік және
оналтылық сандар қолданылды. Бұл қызметтің программалаудан айырмашылығы
кодтау деп аталды да, оның алдына – алгоритмді құрастыру міндеті қойлды.
Екінші кезең – оларға Ассемблер тілдері жатады, олармен жұмыс істеу
машиналық тілге қарағанда жеңілірек болады. Оларды нақтылы командалаға
арнайы сақтау әдістері қолданылды.
Үлкен көлемді жадылы, жылдам есептеуіш машиналардың пайда болуы,
кодтау қиындықтарынын соншама өсіреді, олармен адамдардың жұмыс істеуі
тиімсіз бола бастады.
Бір машинадан екінші екінші машинаға программаны қайта кодтау
қажеттілігі кезінді алгоритмдердің көбінесе аударуға келмейтіні бақыланды,
сондықтан нақтылы машиналарға аппараттық есеп жүргізуге қажеттілік туды.
Бөтен программалардың құрылу принципін түсіну жалпы тәжірибие мүмкін
болмады.Машина тілінде жазылған программаларда, қажет емес ақпараттың
есебінен құрылатын қателіктер түзілетін болған. Нәтижеде программаларды
түрлі техникалық жөндеуге келмейтін естен тандыратын, түрлі қателіктермен
толтырады, соның салдарынан оларды ашу мүмкін болмайды. Болашақ студент
оның себебін іздеумен апталап отыратын болған, ал программа іс жүзінде
дұрыс жазылған не себепті жұмыс істемейді.
Бұл қиыншылықтан шығудың жолы жоғарғы деңгейлі программалау тілдерін
жазылуына себепші болды.
Үшінші кезең – тілдердің мең көлемді кезеңі. Ол1955 жылы Фортран
(FORmula TRANslator – формулалар аудармашысы) тілінің пайда болуынан
басталды. Бұл тілдің пайдаланылуы осы күнге дейін жалғасып келді.
1960 жылы АЛГОЛ (ALGOritmic Languare – алгоритмдік тіл) тілі пайда
болды. Ол да ұзақ уақыт бойы программалаушылар шеңбеінде белгілі
танымашылықпен пайдаланылды.
1965 жылы және қазір де көпке танымал БЕЙСИК программалау тілі
жасалынды. (BASIC Beginners Allpurpose Instructions Code – тікелей
аудармасы үйренушілерге арналған көпмақсатты символдық нұсқаулар коды).
БЕЙСИК-тің таралуы дербес компьютерлерде кеңінен қалданыс тапты. Қазіргі
кезде бұл тілдің бірнеше қуатты түрлері бар.
1970 жылы Никлаус Вирт PASCAL тілін жасады.Бұл тіл әсіресе қазіргі
кездегі қолданыстағы түрі, жан-жақты жетілген құралдармен жабдықталған
болып саналады.
1980 жылы қазіргі тілдердің ішіндегі қуаттылардың бірі болып саналатын
ADA (Ада) программалау тілі жасалынды. Ол АҚШ қорғаныш министрлігінің
есептеу орталықтарының негізгі тілі ретінде қабылданды.
Қазіргі кезде тағы да бір қуатты тіл –С (Си) программалау тілі
кеңінен қолданылды.
Тілдердің төртінші кезеңі – бұл программалық жабдықтарды басқару
тілдері және олады программа генераторы деп те атайды. Мысал үшін,
Cliper, dBase, SuperCalk, ... тілдерін аударуға болады.
Барлық аталған тілдер, ресми болып табылатын бесінші кезең тіліне
қарама-қарсы процедуралық болып табылады. Бұл кезеннің негізгі тілдерінде
– LISP тізімдері өңдеу тілі ЛИСП және PROLOG – логикалық терминдерді
программалау тілдері жатады ПРОЛОГ.
ЛИСП 1961 жылы (АҚШ-та, Мааачусетский университетінде), ал ПРОЛОГ
1973 жылы (Францияда, Люмини университетінде) жасалынды. Бұл тілдерде
есептер шығарылғанда программалаушыға, оны ҚАЛАЙ істеу керек емес, НЕ істеу
керек екенін жазуды ғана талап етеді. Ал қалғаны жүйе (ЛИПС және ПРОЛОГ)
өзі жүзеге асырады.
Оылайша барлық программалау тілдерін үш деңгейге бөлуге болады: ТӨМЕНГІ
деңгейлі программалау тіліне Ассемблер тілі, яғни бірінші және екінші кезең
тілдері; ЖОҒАРҒЫ деңгейлі тілге – барлық процедуралық тілдер, яғни үшінші
және төртінші кезең тілдері және ӨТЕ ЖОҒАРҒЫ деңгей тіліне – бесінші кезең
тілдері жазылады.
Кез-келген программалау тілінде жазылған программа бар болғаны, қандай
да бір редакторда жазылған мәтән болады. Жазылған программа мәтіні бойынша
орындалатын әрекеттерді машина орындай алу үшін, ол мәтінді машина түсіне
алатын тіл түріне, яғни машиналық кодқа немесе машиналық тілге ауыстыру
қажет. Және бұл программалар шындығында аудармашы-программа болып табылады.
Сондықтан мұндай Нақтылы аудармашы-программаларды ТРАНСЛЯТОРлар деп атайды.
Ағылшынның транслятор сөзі аудармашы деген мағынаны
береді.Трансляторлар өз кезеңінде ИНТЕРПРЕТАТОР және КОМПИЛЯТОР деп
аталатын түрлерге бөлінеді. Орындалу екі түлі тәсілмен жүзеге асады.
Біріншіден, программа мәтінін көре отырып тікелей орындауға жіберуге
болады. Оны интерпретанция деп атайды. Басқа жағынан айтқанда балама тілде
басқа түрін алуға болады, мысалы Машиналық код түрінде мүндай программаны
орындауға болады. Бұл процесс компиляция деп аталады. Яғни,
транциляторларды шет-ел тілінің аудармашылығымен салыстырсақ, онда
интерпретаторларды синхрондық –аудармашыға ұқсатуға, ал копиляторларды-
кітап аудармашыларымен салыстыруға болады.

2.Turbo Pascal жайлы жалпы мағұлматтар.

Turbo Pascal – жоғайлы деңгейлі программалау жүйесі. Оның тұңғыш
нұсқасын 1970 жылы швецария физигі Никлаус Вирт ұсынған. Автор тілді
алғашқы арифметикалық есептеу машинасын жасаған француздың ұлы ғылымы Блез
Паскальдің құрметіне Паскаль деп атап, тіл атауын үнемі бас әріппен
жазылуын сұраған.
Кейіннен тілдің көптеген нұсқаулары жарық көреді. Солардың ішінде,
1983 жылы Борланд корпорациясының талантты қызыметкері Андерсон
Хейлсбергтің жасаған жаңа үлгісі – Turbo Pascal прогламмалаушылар арасында
үлкен сұранысқа ие болады. Оның бұл нұсқасы CPM операциялық жүйесіне
негізделген. 1984 жылдың басында MS DOS жүйесіне ауыстырылғалы бері
пайдалану қарқыны бұрынғыдан да арта түсті. Turbo Pascal-дің жоғарғы
деңгейлі логикалық құрылымы әр түрлі есептерді дәл шешуге көмегін тигізді.
Turbo Pascal жүйесінде қарапайым есептерді шешудің программасынан бастап,
күрделі мәліметтер қорын құрудың сан қырлы жұмыстарды жүргізіледі.

3. Қолданылған программалар

3.1Файлдар және оның түрлері.

Оыған дейін, біз мәліметтерді пернетақтадан енгізіп, олады экранға
шығардық, программа жұмысы кезінде олар компьютердің оперативті жадында
сақталатын да, есептелер біткеннен кейін бұл мәліметтер жоғалып кететін.
Жұмыс нәтижесін келешекте пайдалана алу үшін, мысалы, оларды есептеуге
пайдалану үшін немесе жаңа мәліметтерді алу үшін, оларды есте сақтап қалу
керек. Осындай тәсілдердің бірі мынадай: нәтиже экранға шыққан соң қолға
қаламсап және бір бет қағаз алып, бұл мәліметтерді жазып алу. Дербес
компьютерлер дәуірінің басында оларды үй тапсырмасы деп атаған да, шын
мәнінде солай болған. Қазіргі кездегі дебес компьютерлердің барлығы
ақпаратты сақтауға арналған арнайы құрылғылырмен жабдықталған.
Қызыметтеріне қарай оларды: магниттік ақпарат тасымалдаушылар немесе
жазылатын СD-дискілер деп атайды. Ақпаратты сақтау осы тасымалдаушыларда
ұйымдастырылады, бұл жағдайда біз алған нәтижелерді солардың жадында
сақтаймыз. Барлық мәліметтер осы тасымалдаушыларда файлдар түрінде
сақталады.
Файл дегеніміз – мәліметтерді сақтауға арналған сыртқы
тасымалдаушыдағы жадының ат қойылған аймағы (бөлігі).
File (ағылшын тілінен аударылғанды) бума, іс қағаздар жинағы, сонымен
қатар ақпаратты сақтау деген мағынаны бідіреді.
Borland Paskal-да файлдарды екі негізгі белгісі бойынша топтастыруға
болады:
а) файлдың типі бойынша ( оның логикалық құрылымына)

б) файл элементтеріне қатынау тәсілі бойынша.
Типтері бойынша файлдар шартты түде үш түрге бөлінеді:
- мәтіндік файл;
- типтік файл;
- типтік емес файл.
Біз көбінесе мәтіндік және типтік файлдармен жұмыс
істейміз.
Қатынау тәсілі бойынша файлдар келесідей бөлінеді:
- Тікелей қатынау файлдары
- Кезекпен қатынау файлдары.
Олардың айырмашылығы тікелей қатынау файлдрында арнайы процедуралар және
функцияларды пайдалана отырып, мәліметтерді, олардың файлдағы орнына
тәуелсіз, оқуға немесе жазуға болады, ал кезекпен қатынау файлында оның
ортасында немесе соңында тұрған мәліметті оқу үшін, оның алдындағы
мәліметтердің барлығын оқуға тура келеді. Мәтіндік файлдар кезекпен
қатынау файлдарына жатады, ал типтік файлдар тікелей қатынау файлдарына
жатады.

3.2Жазбалар және жазба типі.

Ақпараттық қамтуды біздер Информатика курсы бойынша сабақтарда оқып
үйренгенбіз. Ал программалық қамтудың қалай жасалатынын біз PASCAL
программалау тілін оқып үйренгенбіз. Ал қазіркомпьютерде деректердің қалай
берілетінін қарыстырайық. Қысқаша мысал қарастырайық: Сіздің досыңыз сізден
мектеп асханасынын бір стакан шырын сатыпалып беруді сұрады. Сіз мұны
есіңізде сақтап қалдыңыз, демек өзіңіздің жадыңызға жазып алдыңыз.
Компьютердегі барлық деректер жазба ретіндесақталады.
Жазба – сол немесе басқа объектті, не құбылысты сипаттайтын өзара
логикалық байланысқан деректердің жиынтығы. Деректкрге байланысты жазба
элементарлық (бөлінбейтін ) объект ретінде қарастырылады.
Егер сіздің досыңыз сізден шырынмен қоса пирог сатып әпер деген
болса, сіз мұны да есіңізде сақтап, екі жазбадан тұратын тізім жасайсыз.
Файлдар туралы сұрақтарды талқылағанда айтылғандай, файл элементтері
тер бір типті элементтер болып келеді. Олай болса әр түрлі типтегі
элементтерді бір типке – жолдық типке айналдырып, мәтіндік файлдармен жұыс
істеуіміз керек.
Мәліметтерді сақтай аламыз, бірақ болашақта бұл мәліметтермен жұмыс
істеу жеткілікті қиындық туғызады.
Бұл қиыншылықтан шығу үшін мәліметтердің құрама типі қолданылады.
Мәліметтердің бұл типі жазба деп аталады. Жазбалар әр түрлі типтегі
элементтер жиынтығынан тұрады. Жазба элементтерін құраушыларды өріс деп
атайды, да әрбір өрістің өзіндік атауы болады.
Жазбаны өңдеу элементтері объекті түрінде шығады. Мұндай объект типі –
record (жазба) деп аталады. Олай болса, мәліметтердің типтеріне байланысты
шектеулер алынып ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.