Әкімшілік жауапкершілік ұғымы және оның ерекшеліктері

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Әкімшілік жауапкершілік ұғымы және оның ерекшеліктері;
Әкімшілік жауапкершіліктен босату;

Пайдаланылған әдебиеттер.

1. Әкімшілік жауапкершілік ұғымы және оның ерекшеліктері

Әкімшілік жауапкершілік

Әкімшілік жауапкершілік ұғымы және оның ерекшеліктері

Республикада қоғамдық тәртіпті, басқару тәртібін орнату, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын жүзеге асыру, азаматтардың демалу мен еңбек етуі үшін колайлы жағдайлар туғызу мақсатында сақталуы кажетті болатын ережелер өте көп. Ондай ережелерге жолда жүру, санитарлық, мал дәрігерлік, өртке қарсы, кедендік, кауіпсіздік, табиғи ресурстарды қорғау ережелері жатады.

Егер осы ережелердің бұзылуы үлкен қоғамдық зиян келтіретін болса, онда олар қылмыстық жауапкершілікті туғызады. Көпшілік құқық бұзушылықтар мардымсыз қоғамдык зиян келтіреді. Сондықтан ондай кұқық бұзушы-лықтар әкімшілік құқық бұзушылықтар деп саналады және әкімшілік жауапкершілікті тудырады.

Әкімшілік жауапкершілік жасалынған әкімшілік кұқык бұзушылыққа деген мемлекеттің реакқиясы болып табылады. Әкімшілік жауапкершілік - қылмыстық, тәртіптік және азаматтық-құкықтықпен қатар жауапкершіліктің бір түрі.

Әкімшілік жауапкершіліктің мәні болып, әкімшілік кұқық бұзушылық жасағаны үшін құқық бұзушыға әкімшілік нормаларды бұзғаны үшін әкімшілік жаза түріндегі мемлекеттік мәжбүрлеу шаралары қолданылады. Бұл шаралар мемлекеттік уәкілді органдармен тағайындалады.

Әкімшілік жауапкершілікті Парламент, Президент, Үкімет, жергілікті мемлекеттік өкілді және аткарушы органдар айқындайды. Жеке тұлғаның әкімшілік жауапкершілігі 16 жастан басталады.

Еңбектік тәртіпті бұзғаны үшін кінәлі тұлға тәртіптік жауапкершілікке тартылады (ескерту, сөгіс, еңбек шарттын бұзу) . Келісімшарттық міндеттемелерді бұзғаны үшін азаматтық-құқықтық жауапкершілік пайда болады (зиянды өтеу т. б. ) . Қылмыс жасағаны үшін қылмыстық жауапкершілік орнайды (бас бостандығынан айыру, қамауға алу және т. б. )

Әкімшілік жауапкершілік мәселелерін реттейтін Қазақстан Республикасьшдағы негізгі нормативті құқықтық акт болып 2001 жылдың 30 қаңтарында кабылданған Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодекс табылады. Кодекс екі бөлімнен тұрады - Жалпы және Ерекше. Кодекстің Жалпы бөлімінде әкімшілік жауапкершілік институтының негізгі ережелері, ал Ерекше бөлімде - жекелеген әкімшілік құқық бұзушылықтардың топтастырылуы, оны жасағаны үшін жазасымен бірге көрсетілген.

Әкімшілік жауапкершіліклік белгілері

> қоғамдық тәртіпті қорғау амалы болып табылады;

>мәжбүрлеумен байланысты, яғни құқық бұзушы үшін жағымсыз салдармен;

>іс-жүргізу нысанында жүзеге асырылады;

>сотпен, сондай-ак өзге де уәкілді органдармен қолда-нылады;

>соттауға болмайды және жұмыстан шығарылмайды;

>жұмыс орнына қарамастан, барлық азаматтарға бағытталған.

Әкімшілік жауапкершілікті жуктейтін органдар

Әкімшілік жауапкершілік органдармен және лауазымды тұлғалармен өзара бағынышты емес құқық бұзушыларға тағайындалады. Оларға келесі органдарды жатқызуға болады:

> аудандық арнаулы және оларға теңестірілген әкімшілік соттың судьялары;

> кәмелеттік жасқа толмағандардың құқықтарын қор-ғайтын аудандық (қалалық), қаладағы аудандык комиссиялар;

> ішкі істер органдары, мемлекеттік инспекция органдары және мемлекеттік қадағалау мен бақылаудың өзге органдары (олардың лауазымды тұлғалары) .

Әкімшілік құқық бұзушылық

Әкімшілік жауапкершіліктің негізі болып, әкімшілік құқық бұзушылық (әкімшілік терісқылық) табылады.

Әкімшілік құқық бұзушылық - жеке және заңды тұлғаның әкімшілік-құқықтық норманы бұзатын және әкімшілік жауапкершілікті тудыратын құқыққа қарсы, кінәлі іс-әрекеті немесе әрекетсіздігі.

Әкімшілік құқық бұзушылықтың белгілері

> құқыққа қарсылық, яғни қалыптасқан әкімшілік-құқықтық норманы бұзады;

> кінә. Кінә - тұлғаның өзінің құқыққа қарсы іс-әрекетіне және оның салдарына деген психологиялық көзқарасы, қатыстылығы кінәнің болуы - әкімшілік құқық бұзушылықтың міндетті белгісі, кінәнің болмауы жауапкер-шілікті жоққа шығарады.

> жазалаушылық, яғни әкімшілік жазасы көрсетілген іс-қимыл ғана, әкімшілік құқық бұзушылық болып саналады.

> іс-қимыл әрекет не әрекетсіздік түрінде. Әрекет - міндеттерді белсенді түрде орындамау немесе заңмен тыйым салынған іс-қимылдар жасау. Әрекетсіздік - міндеттерді бәсең түрде орындамау.

Әкімшілік жауапкершілікте туындайтын, құқықпен аныкталған белгілердің жиынтығы - әкімшілік құқық бұзушылықтың құрамы.

Әкімшілік құқық бұзушылықтың құрамы болып келесі элементтердің (белгілердің) жиынтығы табылады: объект, объективтік жақ, субъект, субъективтік жақ.

Объект болып, құқық нормаларымен реттелген және әкімшілік жауапкершілік мөлшерімен қорғалатын коғамдық қатынастар табылады. Объект ретінде нақты нормалар, заңдық талаптар, шектеулер танылады.

Объективтпі жақ - жүріс-тұрыстың өзін сипаттайды, әкімшілік құқықпен тыйым салынған іс-әрекеттер мен әрекетсіздіктерді жасаумен сипатталады.

Объективті жақты анықтағанда құқық бұзушылықты жасау амалы, сипаты (қайталанбалылык, созылмалылық), орны (қоғамдық орын, әуе құрамы, шекара шебі) және уакыты (түнгі), зиян мөлшері, құқық бұзушылықты жасауда қолданылған құрал-жабдықтар (көлік құралы, спирттік ішімдіктер, есірткі заттар, оқ дәрі, қару-жарақ) мәні өте зор.

Субъекті болып табылатын әкімшілік құқық бұзушылықтар:

1) 16 жаска толған, есі дұрыс жеке тұлға;

2) заңды тұлғалар, яғни мекемелер, ұйымдар, кәсіпорындар.

және оның салдарына деген психологиялық катыстылығы, ол қасақаналық және абайсыздық түрінде көрсетілуі мүмкін.

Әкімшілік құқық бұзушылық қасақана жасалынған болып есептеледі, егер оны жасаған тұлға өзінің әрекеттерінің (әрекетсіздіктерінің) құқыққа қарсы екендігін сезді, оның зиянды салдарын болжады және осы салдардың болуын тіледі немес саналы түрде болуына жол берді, әлде оған немқұрайлылықпен қарады.

Егер құқық бұзушы өз әрекетінің (әрекетсіздігінің) зиянды зардаптары болуы мүмкіндігін алдын ала білсе, біракқ оған жеткіліксіз негіздермен оларды болдырмауға ұшқалақтыққа салынса немесе оларды алдын ала болжай алмаса, бірақ болжауға міндетті болса, әкімшілік құқық бұзушылық абайсызда жасалған болып саналады.

Қасаканалыққа ұсак бұзақылық, үй жағдайында спиртті ішімдіктер жасау және өткізу, мәдениет және тарих ескерткіштерін, сондай-ақ табиғат объектілерін қорлау, т. б. терісқылықтар жатады.

Абайсыздыққа ұйымның лауазымды тұлғасының оған сеніп тапсырған құжаттарын жоғалту, өрт қауіпсіздігі ережелерін бұзу, т. б. теріс-қылықтар жатады.

Жоғарыда көрсетілген құқық бұзушылық құрамының белгілері болған жағдайда, тұлға кінәлі болып табылады.

Кәмелеттік жасқа толмағандардың әкішілік жауапкершілігі

Кәмелеттік жасқа толмағандар болып, әкімшілік құқык бұзушылық жасау уақытында 16 жасқа толмағандар есептеледі. 16 жасқа толмағандар үшін әкімшілік жауапкершілікті ата-аналары өтейді.

Жазаның негізгі түрлері - әкімшілік жаза немесе тәрбиелеу сипатындағы мәжбүрлеу ишаралары.

Кәмелеттік жасқа толмағанға әкімшілік жаза тағайындау кезінде оның өмір сүру мен тәрбие жағдайы, психикалық даму деңгейі, жеке тұлғаның өзге ерекшеліктері, сонымен катар оған басқа ересек адамдардың әсері ескеріледі.

Кәмелеттік жасқа толмау жазаны жеңілдететін жағдай ретінде ескеріледі

Тәрбиелік ықпал ету шараларына жататындар:

> заңды түсіндіру;

>ата-аналардың немесе олардың орнындағы адамдардың немесе мамандандырылған мемлекеттік органның қадағалауына беру;

> келтірілген зиянды өтеу міндетін жүктеу;

> бос уақытын шектеу және оньщ мінез-құлқына ерекше талаптар қою.

Шаралардың бұл тізімі нақты анықталып шектелген болып саналмайды. Өзге де тәрбиелік ықпал ету шаралары қолданылуы мүмкін.

Кәмелеттік жасқа толмаған тұлғаға әкімшілік жаза - әкімшілік құқық бұзушылық жасалған күннен бастап бір айдан, ал созылмалы құкық бұзушылық үшін-оны анықтаған күннен бастап бір айдан кешіктірмей тағайындалады. Егер кәмелеттік жасқа толмаған тұлға әкімшілік жаза тағайындау туралы қаулының орындалуынан кейін алты ай жаңа құқық бұзушылық жасамаса, онда ол әкімшілік жазаға тартылмаған болып саналады.

Әкімшілік жауапкершіліктен босату

Әкімшілік құқық бұзушылық жасаған тұлғалар жауапкершіліктен босатылуы мүмкін, осындай босатылудың негіздерін қарастырайық.

> Зиянның мардымсыз болуы. Егер жасалған әкімшілік құқық бұзушылықтың нәтижесінде аз зиян келтірілсе, онда әкімшілік кұкық бұзушылық туралы істі қарауға уәкілді орган әкімшілік жаза тағайындаудың орнына ауызша ескертумен шектелуі мүмкін.

> Келтірілген залалды өз еркімен өтеу. Әкімшілік құкық бұзушылықты алғаш рет жасаған тұлға, сотпен, органмен (лауазымды тұлғамен) әкімшілік жауапкершіліктен босатылуы мүмкін, егер өз еркімен келтірілген залалды өтесе немесе өзге жолмен құқық бұзушылықтың нәтижесінде болған зиянды өтесе.

Әкімшілік тұлға әкімшілік жауапкершіліктен рақымшылық жасау актісінің шығуына, жағдайдың өзгеруіне, науқастануға, ескіру мерзімінің өтуіне байланысты босатылады.

Әкімшілік жауапкершілікке, әкімшілік құкық бұзушылық жасау мезетінде ақыл-есінің кемдігі жағдайында болған, яғни өзінің сырқаты жағдайына байланысты іс-әрекеттеріне жауап бере алмаған және өз қимылдарын басқара алмаған тұлға тартылмайды.

Сонымен, әкімшілік жауапкершілік дегеніміз-құқық бұзушыға оның әкімшілік құқық бұзушылық жасағаны үшін мемлекеттік органның және лауазымды тұлғаның оған жазалау шараларын қолдануы сипатына ие болған заңды жауапкершіліктің бір түрі. Әкімшілік жауапкершілік 16 жастан басталады. Әкімшілік жауапкершіліктің негізі болып - әкімшілік кұкық бұзушылықтың (әкімшілік терісқылықтық) жасалуы жатады.

Құқық бұзушылық жасаған тұлғалар әкімшілік жауапкершіліктен босатылуы мүмкін. Бұл негіздер әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексте көрсетілген. Кәмелеттік жаска толмау жеңілдететін жағдай болып ескеріледі.

Әкімшілік жауаптылық - зандық жауаптылықтын ерекше түрі, ол өкілетті органдардың немесе лауазымды адамдардын әкімшілік кұкық бұзушылық (теріс қылық) жасаған адамдарға әкімшілік жазалар қолдануынан көрінісін табады. Жалпы заңдык жауаптылыққа тән белгілер әкіімшілік құқыкта да бар.

Сонымен бірге заңдық жауаптылықтың жалпы белгілері зандарда әкімшілік жауаптылыққа сәйкестендіріле ерекше тұрде икемделінеді және де жауаптылықтың нак осы түріне сипатты белгілер бекітіледі.

Әкімшілік жауашылықгың негізгі ерекшеліктері тұтасынан алғанда мыналарға саяды:

1. Әкімшілік жауаптылық заңмен де, заңға тәуелді актілермен де, немесе олардың әкімшілік құкық бұзушылык туралы нормаларымен тағайындалады, яғни оның өзінің нормативтік- құқықтық негізі бар.

2, . Әкімшілік жауаптылықтың негізіне әкімшілік құкык бұзушылық жатады.

3. Әкімшілік жауаптылыктың субъектілері адамдар да, ұжымдық құрылымдар да болуы мүмкін.

4. Әкімшілік құкық бұзушылықтар үшін әкімшілік жазалар қаралған.

5. Әкімшілік жазаларды өкілетгі органдар мен лауазымды адамдардың үлкен тобы: атқарушы биліктің, жергілікті өзін-өзі басқарудың, олардың лауазымды адамдары, сондай-ақ сот-тар (судьялар) колданады.

6. Органдар мен лауазымды адамдар әкімшілік жазаларды өздеріне қызмет не жұмыс женінөн бағынышты емес адамдарға - құқық бұзушыларға қолданады. Осы белгі бойынша әкімшілік жауаптылық жоғары тұрған органның, лауазымды адамның негізінен бағьшыттылық жолымен жұмыскерлер мен қызметшілерге қолданатын тәртіптік шаралардан ерекшеленеді. Белгіленген жағдайларда осындай тәртіппен материалдык, жа-уапшылық шаралары (әкімшіліктің жұмыскерге өзі жұмыс істеп жүрген жеріне келтірген зияны үшін және т. б. ) қолданылуы да мүмкін.

7. Әкімшілік жаза қолдану сотталган балып табылмайды және жұмыстан шыгаруға жатпайды. Жазаға тартылған адам тағайындалған мерзім өткенше әкімшілік жазасы бар адам болып саналады.

8. Әкімшілік жауаптылықтың шаралары әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді жүргізуді реттейтін зандарға сәйкес қолданылады.

Сонымен, әкімшілік жауаптылықтың басқа түрлерінен айыратын біраз ерекшеліктері бар. Әкімшілік жауаптылықтың негізгі ерекшелігі, оның негізіне әкімшілік құқық бұзушылық, ал шараларына - әкімшілік жазалар жатады.

Кінәлілер құқық бұзушылық жасаған уакыты мен орны бойынша күші бар зандар негізінде әкімшілік жауаптылыққа тартылады.

Әкімшілік құқық бұзушылық үшін жауаптылықты жеңілдететін немесе жоятын актілердің кері күші болады, яғни осы актілер шыққанға дейінгі-жасалған құқық бұзушылықтарға да таратылады.

Әкімшілік құқық бұзушылықтар үшін жауаптылык тағайындайтын немесе ауырлататьш актілердін кері күші болмайды.

Қазіргі кезде әкімшілік құкық бұзушылық туралы зандардың:

а) адамдарға:

б) ұжымдық құрылымдарға-кәсіпорындарға, мекемелерге және басқа ұйымдарға қолданылатын екі тармағы белгілі болып отыр.

Адамдардың әкімшілік жауаптылығын тағайындайтын акті Қазак ССР-інін әкімшілік право бұзушылық туралы кодексі болып табылады. ОЛ 1984 жылғы 22 наурызда кабылданып, 1984 жылдың 1 казанынан бастап күшіне енгізілген.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.