Натрий
Таңбасы Na. Аr = 22,989; М(Na) = 22,989 г/моль.
Электрондық қүрылымы: 11 Na 1s2 2s2 p6 3s1
Ашылуы
1807 жылдың 19 қарашасында Хэмфри Дэви жаңа натрий және калий элементтерін ашқандығын жария етті. Араға бір жыл салып Гей-Люссак және Луи Тенар күйдіргіш натрмен темірді әрекеттестіріп натрийді алды.
Г.Деви сол кездер үшін мүмкін емес заттар туралы хабарлайды.Ол ұшпайтын сілтілердің (яғни сондірілген ісбеспен натрий және калийдің көмірқышқылды тұздарының әрекеттесу өнімдерінің) ыдырауын тәжірбиелік жолмен жүргізеді,ал бұл өз кезегінде осы ұшпайтын сілтілердің негізінде жататын, жаңа және кереметтей дененің бөлінуіне әкелген.Бұрын көпке дейін сілтілерді жай зат деп есептеген, ал енді олардың күрделі екендігі айқындалады. Бұл қосылыстар электр тогының әсерінен ыдырап, әртүрлі, бірақ химиялық қасиеті бойынша ұқсас элементтер бөлінеді.Деви олардың біреуін поташқа сәйкес «потассий» , ал екіншісін содыға ұқсас етіп «содий» деп атайды. Швед химигі Я.Берцелиус 1811 жылы «содий» атауын арабтың «натрон» – соды сөзінен алып, натрий атауына өзгертеді.
Алынуы
1.Натрий-балқыған натрий гидроксидін электролиздеу арқылы алынады:
NaOH ↔ Na+ + OH-
Катод (болат): Nа+ + е- → Nа
Анод (графит): 40Н – е-→ 2Н20
2. Натрий алудың техникалық - балқытылған натрий гидрототығын электролиздеуде. Мұнда темір электродтарын пайдаланады және процесті 325 0С кезінде жүргізеді. Кейде тотықсыздандырушы ретінде көмірді де қолданады. Қызара қыздырылған кездегі көмір натрий гидрототығын тотықсыздандырады:
4NaOH + 2C = 2Na + Na2SO4 + 2H2 + CO2
Электрондық қүрылымы: 11 Na 1s2 2s2 p6 3s1
Ашылуы
1807 жылдың 19 қарашасында Хэмфри Дэви жаңа натрий және калий элементтерін ашқандығын жария етті. Араға бір жыл салып Гей-Люссак және Луи Тенар күйдіргіш натрмен темірді әрекеттестіріп натрийді алды.
Г.Деви сол кездер үшін мүмкін емес заттар туралы хабарлайды.Ол ұшпайтын сілтілердің (яғни сондірілген ісбеспен натрий және калийдің көмірқышқылды тұздарының әрекеттесу өнімдерінің) ыдырауын тәжірбиелік жолмен жүргізеді,ал бұл өз кезегінде осы ұшпайтын сілтілердің негізінде жататын, жаңа және кереметтей дененің бөлінуіне әкелген.Бұрын көпке дейін сілтілерді жай зат деп есептеген, ал енді олардың күрделі екендігі айқындалады. Бұл қосылыстар электр тогының әсерінен ыдырап, әртүрлі, бірақ химиялық қасиеті бойынша ұқсас элементтер бөлінеді.Деви олардың біреуін поташқа сәйкес «потассий» , ал екіншісін содыға ұқсас етіп «содий» деп атайды. Швед химигі Я.Берцелиус 1811 жылы «содий» атауын арабтың «натрон» – соды сөзінен алып, натрий атауына өзгертеді.
Алынуы
1.Натрий-балқыған натрий гидроксидін электролиздеу арқылы алынады:
NaOH ↔ Na+ + OH-
Катод (болат): Nа+ + е- → Nа
Анод (графит): 40Н – е-→ 2Н20
2. Натрий алудың техникалық - балқытылған натрий гидрототығын электролиздеуде. Мұнда темір электродтарын пайдаланады және процесті 325 0С кезінде жүргізеді. Кейде тотықсыздандырушы ретінде көмірді де қолданады. Қызара қыздырылған кездегі көмір натрий гидрототығын тотықсыздандырады:
4NaOH + 2C = 2Na + Na2SO4 + 2H2 + CO2
Н а т р и й
Таңбасы Na. Аr = 22,989; М(Na) = 22,989 гмоль.
Электрондық қүрылымы: 11 Na 1s2 2s2 p6 3s1
Ашылуы
1807 жылдың 19 қарашасында Хэмфри Дэви жаңа натрий және калий
элементтерін ашқандығын жария етті. Араға бір жыл салып Гей-Люссак және Луи
Тенар күйдіргіш натрмен темірді әрекеттестіріп натрийді алды.
Г.Деви сол кездер үшін мүмкін емес заттар туралы хабарлайды.Ол
ұшпайтын сілтілердің (яғни сондірілген ісбеспен натрий және калийдің
көмірқышқылды тұздарының әрекеттесу өнімдерінің) ыдырауын тәжірбиелік
жолмен жүргізеді,ал бұл өз кезегінде осы ұшпайтын сілтілердің негізінде
жататын, жаңа және кереметтей дененің бөлінуіне әкелген.Бұрын көпке дейін
сілтілерді жай зат деп есептеген, ал енді олардың күрделі екендігі
айқындалады. Бұл қосылыстар электр тогының әсерінен ыдырап, әртүрлі, бірақ
химиялық қасиеті бойынша ұқсас элементтер бөлінеді.Деви олардың біреуін
поташқа сәйкес потассий , ал екіншісін содыға ұқсас етіп содий деп
атайды. Швед химигі Я.Берцелиус 1811 жылы содий атауын арабтың натрон
– соды сөзінен алып, натрий атауына өзгертеді.
Алынуы
1.Натрий-балқыған натрий гидроксидін электролиздеу арқылы
алынады:
NaOH ↔ Na+ + OH-
Катод (болат): Nа+ + е- → Nа
Анод (графит): 40Н – е-→ 2Н20
2. Натрий алудың техникалық - балқытылған натрий гидрототығын
электролиздеуде. Мұнда темір электродтарын пайдаланады және процесті 325
0С кезінде жүргізеді. Кейде тотықсыздандырушы ретінде көмірді де
қолданады. Қызара қыздырылған кездегі көмір натрий гидрототығын
тотықсыздандырады:
4NaOH + 2C = 2Na + Na2SO4 + 2H2 + CO2
3.Балқыған хлорлы натрий және хлорлы кальций қоспасының
элсктролизі. Хлорлы кальций балқу температурасын төмендету (600°С дейін)
үшін қосылады.
2NaCl → 2Na + Cl2
Катод (болат): Nа++е- → Nа (сұйық балқыма)
Анод (графит): 2Сl- - е-→ С12↑.
Физикалық қасиеті.
Нат р и й –күміс түсті ақ металл. Ол жұмсақ: пышақпен оңай
кесіледі және пластилин не замазка тәрізді саусақпен уқаланады. (оған
құрғақ немесе керосинге малынған саусақпен ғана қол тигізуге болады).
Натрий жеңіл металдар қатарына жатады. Натрий металдық жылтыры бар, ауада
тез тотығатын элемент. Сілтілік металдар тобына жатады. Ол судан сәл жеңіл,
бірақ керосиннен ауыр. Егер оның бір түйірін керосинмен бірге пробиркада
қыздырса, натрий тез балқиды және пішіні сынап тамшысына ұқсас тамшыға
айналады: натрий оңай балқиды және электр тогын өте жақсы өткізеді.
Натрийді керосин бойында сақтайды. Физикалық қасиеттері жөнінен натрий
нағыз металл. Натрий тек қана бір изотоптан 23Na тұрады.
Химиялық қасиеті.
Табиғаттағы қосылыстары
NaСІ - тастұз (каменная соль)
Na2 SO4 - тенардит
Na2 S04 ∙ 10Н 2 О - мирабилит немесе Глаубер тұзы
NaNO3 - Чили селитрасы
Na3 [AlF6 ] - криолит.
1.Фтор, хлор атмосферасында натрий өздігінен тұтанып түз түзеді:
2Na + F2 = 2NaF
2Na + Cl2 = 2NaCl
2Na + Br2 = 2NaBr
2Na + I2 2NaJ
2.Натрий, оттекпен оңай тотығады және пероксид түзеді:
2Nа + 02 = Nа202 натрий пероксиді.
Температураны көтеру және қысымды арттыру асқын пероксид түзілуіне әкеліп
соқтырады:
Nа + 02 = Nа02.
Сілтілік металдардың топша бойымен жоғарыдан төмен қарай пероксид және
асқын пероксидтерінің тұрақтылығы арта түседі.
Натрий оксиді төмендегі өзгеріс бойыншатүзіледі:
Nа202+ 2Nа= 2Nа20
Аталған қосылыс натрий азиді мен натрий селитрасының вакуум жағдайында
әрекеттесуінен де түзіледі:
5NaN3 + NaNo3 = 3Na2 O + 8N2↑
Пероксидтер және асқын пероксидтер иондық тор құрылымынан тұратын
тотықтырғыштық қасиетке ие қатты заттар, сумен әрекеттесіп сутек асқын
тотығын түзеді:
Na2O2 + 2H2O = 2NaOH + H2O2
2NaO2 + 2H2O = 2NaOH + H2O2 + O2
Пероксид құрамына диамагнитті ион [O]2- , ал асқын пероксид
құрамына парамагнитті ион [O]- кіреді. Na2O2 немесе NaO2 алюминий
ұнтағымен, ағаш үгіндісімен немесе өзге жанғыш заттармен аз ғана су не
күкірт қышқылының қоспасы қатысында күшті жарқылмен жарылыс береді.
2Na2O2 + 2CO2 → 2Na2CO3 + O2
Na2O2 + CO→ Na2CO3
реакцияларына оттегі регенерациялау негізделген.
3Na2O2 + 2Al → 2 NaAlO2 + 2Na2O
Қышқылмен әрекеттесіп сутегі пероксидін түзеді:
Na2O2 +2HCl → 2NaCl + + H2O2
Натрий оксиді сумен әрекеттесіп сілті түзеді.Ал, қатты күйдегі
натрий гидроксидіне озонмен әсер етсе ,озонид түзіледі:
4NaOH + 4O3 = 4NaO3 + 2H2O + O2
Озонид құрамындағы [O3-] ионы парамагнитті . Озонидтер – тұрақсыз,
кәдімгі жағдайдың өзінде оңай ыдырайтын қосылыс.
2NaO3 = 2NaO2 + O2
Озонид су, қышқылдармен белсенді түрде әрекеттеседі:
4NaO3 + 2H2O = 4NaOH + 5O2
2O3- - e- → 3O20 1
O3- + e- → O20 + O2- 2
__________________
4O3- → 5O2 + 2O2-
4NaO3 + 2H2SO4 → 2Na2SO4 + 2H2O + 5O2
Күкіртпен әрекеттесу барысыңда натрий, сульфидтермен қатар
полисульфидтер де түзеді. Литий тек дисульфид түзсе, натрийде күкірт саны
беске дейін теңеледі:
2Na + S Na2S
Na2S + (n-1)S Na2Sn
Мұндағы: n беске дейн өзгереді.
Натрий сульфиді ылғалды ауада тиосульфатқа айналады
Na2 S + 2O2 + H2 O → Na2 S 2 O3 + 2NaOH
S2- – 8e -→ [SO3 S] 2- 1 тотықсыздандырғыш
O2 +4e-→ 2O2- 2 тотықтырғыш
___________________
S2- + 2O2 → S2 O3 + 4O2-
S2 О32- ионы [S03S]2- екені және сульфидотриоксосульфат ион деп
ата- латыны есте болуы керек. Біз көп жағдайда тиосулъфат анион деп атай
береміз.
Вакуум жағдайында натрийді селен және теллурмен қосып балқыту
натрий селенидін және теллуридін береді:
2Na + Sе = Nа2Sе
2Na + Те = Nа2Те
Селенид және теллурид су қатынасында ыдырайды:
Nа2Sе + 2Н20 = 2NаОН + Sе + Н2
3.Натрий литийге қарағанда, азотпен жай қыздырғанда әрекеттеспейді.
Литийден өзге сілтілік металдар нитридін алу үшін азот атмосферасында
металл буына электр разрядымен әсер ету керек.
6Na + N2 = 2Na3N
Түзілген натрий азиді суға өш (гигроскопичен) ылғалды бойына тез
тартады, онымен белсенді түрде әрексттесіп, аммиак түзеді:
Na3N + ЗН20 =ЗNаОН + NН3↑.
Натрий фосфидін алу үшін элементтерді тікелей әрекеттестіреді немесе
натрийдің сұйық аммиактағы ерітіндісіне ақ фосфор қосады:
ЗNа + Р = Nа3Р
2Nа + 5Р = Nа2Р5.
Фосфид сумен өте жақсы әрекеттеседі, яғни гидролизге ұшырайды:
Nа3Р + ЗН20 = ЗNаОН + РН3↑
Натрий арсениді фосфидтерге қарағанда тұрақсыздау және ылғал
қатысында жылдам ыдырайды:
Nа3Аs + ЗН20 = ЗNаОН + АsН3
Натрий карбидін қызған натрийге ацетилен қосу арқылы алады:
2Na + С2Н2 =Nа2С2 +Н2↑
Ескерту: Литий карбидін литийді көміртекпен тікелей әрекеттестіру
арқылы алуға болады. Ал сілітілік өзге металдар карбидін (Nа,K,Rb,Cs)
оларды ацетилен қосу арқылы алады.
Натрий ацетилениді, литий ацетилениді сияқты сумен әрекеттесіп
ацетилен және гидроксид түзеді:
Nа2С2 + 2Н20 → 2NaОН + С2Н2↑
5. Натрий өзге сілітілік металдармен қатты ерітінді түзбейді, алайда
калиймен 12,3°С балқитын К-Nа құймасын береді.Бұл қасиеті жөнінен, ол
литийге жақын келеді.
Натрий – сұйық алюминиймен араласпайтын литийге қарағанда -
алюминий, галлий, индий, қалайымен араласып, интерметаллидтер
түзеді.Сынаппен амальгама береді.Аммиактағы ерітіндісі қорғасын, сурьма,
висмуттармен бинарлы қосылыстар береді:
4Na + 9Pb Na4Pb9 жасыл түсті ерітінді
3Na + 7SbNa3Sb7 қызыл түсті ерітінді
3Na + 7BiNa3Bi7 қоңыр түсті ерітінді.
Осы аммиакта алынған бинарлы қосылыстар ерітінділерін электролизге
ұшыратқанда, катодта натрий бөлінеді:
Nа + Нg →NаНg натрий амалгамасы.
6.Натрий сутекпен әрекеттесіп тұзтектес гидрид түзеді:
2Na + Н2 = 2NаН.
7.Натрий күрделі заттармен де оңай әрекеттеседі.
Натрий, литийге қарағанда сумен белсенділеу әрекеттесіп, сутек және
гидроксид түзеді:
2Na + 2Н20→ 2NaОН + Н2↑
Осы орайда, сілтілік металдарды қышқылдармен әрекеттестіргенде ол су
молекуласымен бе, әлде қышқыл молекуласымен бе бірінші әрекеттестінін
анықтау мақсатында реакция үшін Гиббс энергиясының өзгерісіне талдау
жасалық.
Мысалы: 1) Na + Н20→NaОН + 0,5Н2
∆гG° = ∆G°f(NаОН) - ∆G°f(Н20) = (-419,2) -(-237,8) =-181,4 кДж.
2) Na + НСl → NаСІ + 0,5Н2↑
∆ГС° = ∆G°f(NаС1) - ∆G°f(НС1) = (-384,0) -(-131,2) = -252,8 кДж.
Келтірілген екі реакция үшін Гиббс энергиясының өзгерісін
салыс-тырамыз:
∆ГС°(2) ∆ГС°(1), яғни (-252,8) (-181,4).
Демек, натрийдің суға қарағанда қышқылмен әрекеттесуі
термодинамикалық тұрғыда тиімді және бірінші кезекте қышқылмен
әрекеттесіп тұз түзетіндігін білдіреді.
2Na + Н2S04 → Nа2S04 + Н2↑
10Nа + 12НNO3(конц.) = 10NаNOз + N2+ 6Н2
Na° - e - →Nа+ 10 тотықсыздандырғыш
2N5+ + 10 e- → N2 11 тотықтырғыш
8 Nа + 10HNO3 (сұйық) = 8NaNO3 + NH4N03 + ЗН2О
Nа0 е-→ Nа+ 8 тотықсыздандыршш
N5+ + 8 e-→ N3- 1 тотықтырғыш
8. Натрий жоғары температурада төмендегідей де
тотықсыздандырғьштық қасиет көрсетеді:
4Nа + ТiСІ4 Ті + 4NаС1
8Na+ Na2S04 4Nа20 + Nа2S
Na0 – e- → Na+ 8 тотықсыздандырғыш
S6+ + e- → S2- 1 тотықтырғыш
К2ZrҒ6] + 4Na Zг + 2КҒ + 4NаҒ
4Nа + ZгС14 Zг + 4NаС1
2Nа +2NH3 + 2С 2NаСN + ЗН2
Натрий асқын тотығы (оксиді) Naг02 -өте белсенді тотықтырғыш:
онымен жанасқан кездегі сірке қышкылы жанады. Nа202 оттектің артық
мөлшерінде натрий жанған кезде түзіледі де көп мөлшерде жылу бөлінеді:
2Na + O2 = Na2O + 124ккал
Техникада Na2O2 (оксилитті) алюминийлік ыдыста натрийді өртеп
алады. Ол -сарылау түсті ұнтақ, оны Кипп аспабында (аппаратында)
тығыздалған түрінде оттектің бір қалыпты берілетін көзі ретінде
пайдаланады.
Сумен Nа202 әрекеттесуі сілті мен сутек асқын тотығының түзілуімен
жүреді:
Na2O2+ 2Н20 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Таңбасы Na. Аr = 22,989; М(Na) = 22,989 гмоль.
Электрондық қүрылымы: 11 Na 1s2 2s2 p6 3s1
Ашылуы
1807 жылдың 19 қарашасында Хэмфри Дэви жаңа натрий және калий
элементтерін ашқандығын жария етті. Араға бір жыл салып Гей-Люссак және Луи
Тенар күйдіргіш натрмен темірді әрекеттестіріп натрийді алды.
Г.Деви сол кездер үшін мүмкін емес заттар туралы хабарлайды.Ол
ұшпайтын сілтілердің (яғни сондірілген ісбеспен натрий және калийдің
көмірқышқылды тұздарының әрекеттесу өнімдерінің) ыдырауын тәжірбиелік
жолмен жүргізеді,ал бұл өз кезегінде осы ұшпайтын сілтілердің негізінде
жататын, жаңа және кереметтей дененің бөлінуіне әкелген.Бұрын көпке дейін
сілтілерді жай зат деп есептеген, ал енді олардың күрделі екендігі
айқындалады. Бұл қосылыстар электр тогының әсерінен ыдырап, әртүрлі, бірақ
химиялық қасиеті бойынша ұқсас элементтер бөлінеді.Деви олардың біреуін
поташқа сәйкес потассий , ал екіншісін содыға ұқсас етіп содий деп
атайды. Швед химигі Я.Берцелиус 1811 жылы содий атауын арабтың натрон
– соды сөзінен алып, натрий атауына өзгертеді.
Алынуы
1.Натрий-балқыған натрий гидроксидін электролиздеу арқылы
алынады:
NaOH ↔ Na+ + OH-
Катод (болат): Nа+ + е- → Nа
Анод (графит): 40Н – е-→ 2Н20
2. Натрий алудың техникалық - балқытылған натрий гидрототығын
электролиздеуде. Мұнда темір электродтарын пайдаланады және процесті 325
0С кезінде жүргізеді. Кейде тотықсыздандырушы ретінде көмірді де
қолданады. Қызара қыздырылған кездегі көмір натрий гидрототығын
тотықсыздандырады:
4NaOH + 2C = 2Na + Na2SO4 + 2H2 + CO2
3.Балқыған хлорлы натрий және хлорлы кальций қоспасының
элсктролизі. Хлорлы кальций балқу температурасын төмендету (600°С дейін)
үшін қосылады.
2NaCl → 2Na + Cl2
Катод (болат): Nа++е- → Nа (сұйық балқыма)
Анод (графит): 2Сl- - е-→ С12↑.
Физикалық қасиеті.
Нат р и й –күміс түсті ақ металл. Ол жұмсақ: пышақпен оңай
кесіледі және пластилин не замазка тәрізді саусақпен уқаланады. (оған
құрғақ немесе керосинге малынған саусақпен ғана қол тигізуге болады).
Натрий жеңіл металдар қатарына жатады. Натрий металдық жылтыры бар, ауада
тез тотығатын элемент. Сілтілік металдар тобына жатады. Ол судан сәл жеңіл,
бірақ керосиннен ауыр. Егер оның бір түйірін керосинмен бірге пробиркада
қыздырса, натрий тез балқиды және пішіні сынап тамшысына ұқсас тамшыға
айналады: натрий оңай балқиды және электр тогын өте жақсы өткізеді.
Натрийді керосин бойында сақтайды. Физикалық қасиеттері жөнінен натрий
нағыз металл. Натрий тек қана бір изотоптан 23Na тұрады.
Химиялық қасиеті.
Табиғаттағы қосылыстары
NaСІ - тастұз (каменная соль)
Na2 SO4 - тенардит
Na2 S04 ∙ 10Н 2 О - мирабилит немесе Глаубер тұзы
NaNO3 - Чили селитрасы
Na3 [AlF6 ] - криолит.
1.Фтор, хлор атмосферасында натрий өздігінен тұтанып түз түзеді:
2Na + F2 = 2NaF
2Na + Cl2 = 2NaCl
2Na + Br2 = 2NaBr
2Na + I2 2NaJ
2.Натрий, оттекпен оңай тотығады және пероксид түзеді:
2Nа + 02 = Nа202 натрий пероксиді.
Температураны көтеру және қысымды арттыру асқын пероксид түзілуіне әкеліп
соқтырады:
Nа + 02 = Nа02.
Сілтілік металдардың топша бойымен жоғарыдан төмен қарай пероксид және
асқын пероксидтерінің тұрақтылығы арта түседі.
Натрий оксиді төмендегі өзгеріс бойыншатүзіледі:
Nа202+ 2Nа= 2Nа20
Аталған қосылыс натрий азиді мен натрий селитрасының вакуум жағдайында
әрекеттесуінен де түзіледі:
5NaN3 + NaNo3 = 3Na2 O + 8N2↑
Пероксидтер және асқын пероксидтер иондық тор құрылымынан тұратын
тотықтырғыштық қасиетке ие қатты заттар, сумен әрекеттесіп сутек асқын
тотығын түзеді:
Na2O2 + 2H2O = 2NaOH + H2O2
2NaO2 + 2H2O = 2NaOH + H2O2 + O2
Пероксид құрамына диамагнитті ион [O]2- , ал асқын пероксид
құрамына парамагнитті ион [O]- кіреді. Na2O2 немесе NaO2 алюминий
ұнтағымен, ағаш үгіндісімен немесе өзге жанғыш заттармен аз ғана су не
күкірт қышқылының қоспасы қатысында күшті жарқылмен жарылыс береді.
2Na2O2 + 2CO2 → 2Na2CO3 + O2
Na2O2 + CO→ Na2CO3
реакцияларына оттегі регенерациялау негізделген.
3Na2O2 + 2Al → 2 NaAlO2 + 2Na2O
Қышқылмен әрекеттесіп сутегі пероксидін түзеді:
Na2O2 +2HCl → 2NaCl + + H2O2
Натрий оксиді сумен әрекеттесіп сілті түзеді.Ал, қатты күйдегі
натрий гидроксидіне озонмен әсер етсе ,озонид түзіледі:
4NaOH + 4O3 = 4NaO3 + 2H2O + O2
Озонид құрамындағы [O3-] ионы парамагнитті . Озонидтер – тұрақсыз,
кәдімгі жағдайдың өзінде оңай ыдырайтын қосылыс.
2NaO3 = 2NaO2 + O2
Озонид су, қышқылдармен белсенді түрде әрекеттеседі:
4NaO3 + 2H2O = 4NaOH + 5O2
2O3- - e- → 3O20 1
O3- + e- → O20 + O2- 2
__________________
4O3- → 5O2 + 2O2-
4NaO3 + 2H2SO4 → 2Na2SO4 + 2H2O + 5O2
Күкіртпен әрекеттесу барысыңда натрий, сульфидтермен қатар
полисульфидтер де түзеді. Литий тек дисульфид түзсе, натрийде күкірт саны
беске дейін теңеледі:
2Na + S Na2S
Na2S + (n-1)S Na2Sn
Мұндағы: n беске дейн өзгереді.
Натрий сульфиді ылғалды ауада тиосульфатқа айналады
Na2 S + 2O2 + H2 O → Na2 S 2 O3 + 2NaOH
S2- – 8e -→ [SO3 S] 2- 1 тотықсыздандырғыш
O2 +4e-→ 2O2- 2 тотықтырғыш
___________________
S2- + 2O2 → S2 O3 + 4O2-
S2 О32- ионы [S03S]2- екені және сульфидотриоксосульфат ион деп
ата- латыны есте болуы керек. Біз көп жағдайда тиосулъфат анион деп атай
береміз.
Вакуум жағдайында натрийді селен және теллурмен қосып балқыту
натрий селенидін және теллуридін береді:
2Na + Sе = Nа2Sе
2Na + Те = Nа2Те
Селенид және теллурид су қатынасында ыдырайды:
Nа2Sе + 2Н20 = 2NаОН + Sе + Н2
3.Натрий литийге қарағанда, азотпен жай қыздырғанда әрекеттеспейді.
Литийден өзге сілтілік металдар нитридін алу үшін азот атмосферасында
металл буына электр разрядымен әсер ету керек.
6Na + N2 = 2Na3N
Түзілген натрий азиді суға өш (гигроскопичен) ылғалды бойына тез
тартады, онымен белсенді түрде әрексттесіп, аммиак түзеді:
Na3N + ЗН20 =ЗNаОН + NН3↑.
Натрий фосфидін алу үшін элементтерді тікелей әрекеттестіреді немесе
натрийдің сұйық аммиактағы ерітіндісіне ақ фосфор қосады:
ЗNа + Р = Nа3Р
2Nа + 5Р = Nа2Р5.
Фосфид сумен өте жақсы әрекеттеседі, яғни гидролизге ұшырайды:
Nа3Р + ЗН20 = ЗNаОН + РН3↑
Натрий арсениді фосфидтерге қарағанда тұрақсыздау және ылғал
қатысында жылдам ыдырайды:
Nа3Аs + ЗН20 = ЗNаОН + АsН3
Натрий карбидін қызған натрийге ацетилен қосу арқылы алады:
2Na + С2Н2 =Nа2С2 +Н2↑
Ескерту: Литий карбидін литийді көміртекпен тікелей әрекеттестіру
арқылы алуға болады. Ал сілітілік өзге металдар карбидін (Nа,K,Rb,Cs)
оларды ацетилен қосу арқылы алады.
Натрий ацетилениді, литий ацетилениді сияқты сумен әрекеттесіп
ацетилен және гидроксид түзеді:
Nа2С2 + 2Н20 → 2NaОН + С2Н2↑
5. Натрий өзге сілітілік металдармен қатты ерітінді түзбейді, алайда
калиймен 12,3°С балқитын К-Nа құймасын береді.Бұл қасиеті жөнінен, ол
литийге жақын келеді.
Натрий – сұйық алюминиймен араласпайтын литийге қарағанда -
алюминий, галлий, индий, қалайымен араласып, интерметаллидтер
түзеді.Сынаппен амальгама береді.Аммиактағы ерітіндісі қорғасын, сурьма,
висмуттармен бинарлы қосылыстар береді:
4Na + 9Pb Na4Pb9 жасыл түсті ерітінді
3Na + 7SbNa3Sb7 қызыл түсті ерітінді
3Na + 7BiNa3Bi7 қоңыр түсті ерітінді.
Осы аммиакта алынған бинарлы қосылыстар ерітінділерін электролизге
ұшыратқанда, катодта натрий бөлінеді:
Nа + Нg →NаНg натрий амалгамасы.
6.Натрий сутекпен әрекеттесіп тұзтектес гидрид түзеді:
2Na + Н2 = 2NаН.
7.Натрий күрделі заттармен де оңай әрекеттеседі.
Натрий, литийге қарағанда сумен белсенділеу әрекеттесіп, сутек және
гидроксид түзеді:
2Na + 2Н20→ 2NaОН + Н2↑
Осы орайда, сілтілік металдарды қышқылдармен әрекеттестіргенде ол су
молекуласымен бе, әлде қышқыл молекуласымен бе бірінші әрекеттестінін
анықтау мақсатында реакция үшін Гиббс энергиясының өзгерісіне талдау
жасалық.
Мысалы: 1) Na + Н20→NaОН + 0,5Н2
∆гG° = ∆G°f(NаОН) - ∆G°f(Н20) = (-419,2) -(-237,8) =-181,4 кДж.
2) Na + НСl → NаСІ + 0,5Н2↑
∆ГС° = ∆G°f(NаС1) - ∆G°f(НС1) = (-384,0) -(-131,2) = -252,8 кДж.
Келтірілген екі реакция үшін Гиббс энергиясының өзгерісін
салыс-тырамыз:
∆ГС°(2) ∆ГС°(1), яғни (-252,8) (-181,4).
Демек, натрийдің суға қарағанда қышқылмен әрекеттесуі
термодинамикалық тұрғыда тиімді және бірінші кезекте қышқылмен
әрекеттесіп тұз түзетіндігін білдіреді.
2Na + Н2S04 → Nа2S04 + Н2↑
10Nа + 12НNO3(конц.) = 10NаNOз + N2+ 6Н2
Na° - e - →Nа+ 10 тотықсыздандырғыш
2N5+ + 10 e- → N2 11 тотықтырғыш
8 Nа + 10HNO3 (сұйық) = 8NaNO3 + NH4N03 + ЗН2О
Nа0 е-→ Nа+ 8 тотықсыздандыршш
N5+ + 8 e-→ N3- 1 тотықтырғыш
8. Натрий жоғары температурада төмендегідей де
тотықсыздандырғьштық қасиет көрсетеді:
4Nа + ТiСІ4 Ті + 4NаС1
8Na+ Na2S04 4Nа20 + Nа2S
Na0 – e- → Na+ 8 тотықсыздандырғыш
S6+ + e- → S2- 1 тотықтырғыш
К2ZrҒ6] + 4Na Zг + 2КҒ + 4NаҒ
4Nа + ZгС14 Zг + 4NаС1
2Nа +2NH3 + 2С 2NаСN + ЗН2
Натрий асқын тотығы (оксиді) Naг02 -өте белсенді тотықтырғыш:
онымен жанасқан кездегі сірке қышкылы жанады. Nа202 оттектің артық
мөлшерінде натрий жанған кезде түзіледі де көп мөлшерде жылу бөлінеді:
2Na + O2 = Na2O + 124ккал
Техникада Na2O2 (оксилитті) алюминийлік ыдыста натрийді өртеп
алады. Ол -сарылау түсті ұнтақ, оны Кипп аспабында (аппаратында)
тығыздалған түрінде оттектің бір қалыпты берілетін көзі ретінде
пайдаланады.
Сумен Nа202 әрекеттесуі сілті мен сутек асқын тотығының түзілуімен
жүреді:
Na2O2+ 2Н20 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz