Интернет желісі технологиясы
КІРІСПЕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1 Интернет дегеніміз не? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
2 Желіге қосылу . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8
3 Интернеттің негізгі қызметтері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
4 ІNTERNET.пен байланысу. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
5 World Wіde Web технологиясы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
6 Интернетте мәлімет іздеу . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . 16
ҚОРЫТЫНДЫ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20
1 Интернет дегеніміз не? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
2 Желіге қосылу . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8
3 Интернеттің негізгі қызметтері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
4 ІNTERNET.пен байланысу. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
5 World Wіde Web технологиясы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
6 Интернетте мәлімет іздеу . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . 16
ҚОРЫТЫНДЫ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20
Әлеуметтік пенде болғандықтан адам әрқашанда өзі сияқтылармен араласу тәсілдерін іздестіреді. Соңғы кездегі ІNTERNET желісінің күрт дамып кетуі (қазіргі кезде 18000 әр түрлі желілерді біріктіріп, күнбе-күн жаңалықтармен толықтырылуда) қашықтық ұғымын жоққа шығарып, планетамыздың кез-келген нүктесін бір-бірімен бейнелі түрде байланыстыруда. Информацияның көзі тартар ертеңі таң қалдырып, өзінің соңы пайдалана алатының қуантады. Бірақ адам жаңалыққа тез үйренеді ғой, қазір де ІNTERNET жалпыға бірдей информациялық ресурс тәрізді ертектегі “ханшалардан” күнделікті “күніңізге” айналып барады. Оның құрамында миллиондаған компьютерлер, компьютер терминалдары және қарапайым пайдаланушы адамдар бар – кейбір есептер бойынша екі миллиондай компьютермен 30 миллионға жуық адамдар жұмыс істеп жатыр. ІNTERNET желісіне күніне 1000 компьютер қосылады екен. ІSOC президентінің жақында ІNTERNET желісін пайдаланушылар саны бір миллиардқа жетеді деуі бекер емес те шығар. Мұнда таңданарлық ешнәрсе жоқ. Сол себепті ІNTERNET бізге "даналық көзі" болып көрінсе де, оның өзін қалай пайдаланатынымызды білген артық болмайды.
Е.Қ.Балапанов, Б.Бөрібаев, А.Дәулетқұлов Жаңа ақпараттық технологиялар
Е.Ж.Айтхожаева, С.Т.Тынымбаев Цифралық автоматтардың қолданбалы теориясы
А.Фигурнов ІВМ РС для пользователей
Л.Алеексеев Информатика
Бөрібаев “Интернет жүйесі”
Е.Ж.Айтхожаева, С.Т.Тынымбаев Цифралық автоматтардың қолданбалы теориясы
А.Фигурнов ІВМ РС для пользователей
Л.Алеексеев Информатика
Бөрібаев “Интернет жүйесі”
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1 Интернет дегеніміз не? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
2 Желіге қосылу . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8
3 Интернеттің негізгі қызметтері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . 9
4 ІNTERNET-пен байланысу. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . 11
5 World Wіde Web технологиясы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . 14
6 Интернетте мәлімет іздеу . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . .. . . . . 16
ҚОРЫТЫНДЫ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . .19
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .20
КІРІСПЕ
Әлеуметтік пенде болғандықтан адам әрқашанда өзі сияқтылармен араласу
тәсілдерін іздестіреді. Соңғы кездегі ІNTERNET желісінің күрт дамып кетуі
(қазіргі кезде 18000 әр түрлі желілерді біріктіріп, күнбе-күн жаңалықтармен
толықтырылуда) қашықтық ұғымын жоққа шығарып, планетамыздың кез-келген
нүктесін бір-бірімен бейнелі түрде байланыстыруда. Информацияның көзі
тартар ертеңі таң қалдырып, өзінің соңы пайдалана алатының қуантады. Бірақ
адам жаңалыққа тез үйренеді ғой, қазір де ІNTERNET жалпыға бірдей
информациялық ресурс тәрізді ертектегі “ханшалардан” күнделікті “күніңізге”
айналып барады. Оның құрамында миллиондаған компьютерлер, компьютер
терминалдары және қарапайым пайдаланушы адамдар бар – кейбір есептер
бойынша екі миллиондай компьютермен 30 миллионға жуық адамдар жұмыс істеп
жатыр. ІNTERNET желісіне күніне 1000 компьютер қосылады екен. ІSOC
президентінің жақында ІNTERNET желісін пайдаланушылар саны бір миллиардқа
жетеді деуі бекер емес те шығар. Мұнда таңданарлық ешнәрсе жоқ. Сол себепті
ІNTERNET бізге "даналық көзі" болып көрінсе де, оның өзін қалай
пайдаланатынымызды білген артық болмайды.
1. Интернет деген не?
Интернет – бүкіл әлемдегі миллиондаған шағын компьютерлік желілерді
бір – бірімен байланыстырып тұрған орасан зор компьютерлік желі, ол
хаттама(протокол) деп аталатын біріңғай стандартпен жұмыс істейді. Желідегі
компьютерлерде мәтін, сурет, аудио, бейнематериалдар, т.с.с. өте үлкен
ақпарат көлемі сақталады.
Желіні пайдаланудың ең негізгі түрлеріне – Бүкіләлемдік өрмек,
электрондық пошта, желілік чат(әңгімелесу) және дискуссиялық топтар
жатады.Желіге қойылатын ең негізгі талап – байланас арналары елеулі
өзгерістерге ұшырағанмен, кез келген жағдайда информацияны бір орыннан
екінші орынға сенімді түрде жеткізу қажеттілігі болып саналады. Желі
тораптарының бірсыпыра бөлігі істен шықса да, қалғандары өз жұмысын атқара
алатын қалыпта қалуы тиіс болды. Информацияны тасымалдау сенімділігі оның
жеткізілу жылдамдығын арттыру мақсатында мәліметтердің тасымалдаудың жаңа
түрі – дестелерді коммутациялау технологиясы пайда болды. Оның артықшылығы
болып мәліметтерді тасымалдау жылдамдығының жоғарылығы, сенімділігі және
икемді жұмыс істеуі саналады.
Пакеттерді коммутациялау принципі тасымалданатын мәліметті бірнеше
шағын фрагменттерге(пакеттерді) бөлудерден тұрады. Мәліметтер жеткізілетін
пунктке дейінгі аралықтарда орналасқан түйінді (негізгі) компютерлер
арасында пакеттер бір-бірінен тәуелсіз тек өзіне тән байланыс арналары
арқылы жылдап жеткізіліп тасымалданатындай етіп ұйымдастырылды. Бір
мәліметті құрайтын әрбір пакет баратын пунктіне тек өз маршруты бойынша
жеткізілетін болды. Қабылдау пунктінде пакеттер қайтадан біртұтас мәліметке
біріктіріліп, өз иесіне, яғни арналған адресатына берілуі тиіс болатын.
Желіні басқару ісінің өте сенімді жұмыс істеуін жүзеге асыру
мақсатында оларды бір орталықтан басқармай, барлық түйінді компьютерлер
бірдей тең құқықты болып жасалады. Яғни әрбір желі торабындағы компьютер
мәліметтерді қабылдаужөнелту істерін атқарумен қатар басқа тораптардан
келіп түскен хабарларда ары қарай жөнелту кезінде оларды басқаша
адрестеу(маршруттау) ісін де жүргізе алатын еді.
Осындай жаңа технологиялар өте жемісті нәтиже беріп, бұл бастама
1969 жыл АҚШ-тағы бірсыпыра әскери, ғылыми және білім орталықтарын
біріктірген ARPANET желісінің ұйымдастырылуына себеп болды.
Сонымен, Интернет – барлық жүйелері хаттама деп аталған біріңғай
стандартпен, яғни ережемен жұмыс істейтін біртұтас ауқымды(глобальды)
компьютерлік желі.
Интернеттің дамуы мен таралуы оның құрамының негізгі үш бөлігі болып
табылатын төмендегідей үш бағытта жүргізіліп келеді:
- техникалық немесе аппараттық компонент;
- программалық компонент;
- информациялық компонент.
Аппараттық компонент. Интернеттің аппараттық компоненті компьтерлердің әр
түрлі модельдері мен жүйелерінен, физикалық негізі әр түрлі болып келген
байланыс арналарынан, компьютерлермен байланыс арналары арасындағы
механикалық әрі электрлік үйлесімді қамтамасыз ететін құрылғылардан тұрады.
Ол елдегі автомобиль жолдары тәрізді, оның бір бөлігі істен шықса да,
айналма жолдар арқылы кез келген селоға, қалаға баруға мүмкіндік бар.
Интернет жолдар сияқты бір жазықтықта емес, жалпы кеңістіктегі құрылымнан
тұрады. Сондықтан мәлімет тасымалдау ісі байланыстың кабельдік және
спутниктік арналарынан, радиореле жүйелерінен, теледидарға арналған
кабельдік арналардан тұрады.
Программалық компонент. Интернеттегі әр түрлі типтегі компьютерлер мен
құрылғылардың үйлесімді жұмыс істеуін олардың программалары қамтамасыз
етеді.
Программалар:
- мәліметтерді кез келген байланыс арналары арқылы
тасымалдайтындай және кез келген компьютерде оларды қабылдап алуға
болатындай етіп түрлендіре алады;
- біртектес хаттамалардың қолданылуын қадағалайды;
- тасымалдайтын мәліметтердің біртұтастығын қамтамасыз етеді.
- желінің осы сәттегі жұмыстық қалпын бақылап, оның ішінен ақаулы аймақтар
табылса немесе мәлімет көлемі тасымалданатын шамадан тыс асып кеткен
аймақтарды байқаса, мәліметтер ағынын ол маңайларды айналып өтетін басқа
жақтарға қарай бағыттайды.
Сонымен, программалық компоненттің негізгі функциялары:
- информацияны сақтау, іздеу, жинақтау, көру немесе тыңау;
- желідегі мәлімет қауіпсіздігін сақтау;
- аппаратураның функционалдық сәйкестіктерін қамтамасыз ету істері болып
табылады.
Программалық жабдықтар 2 топқа бөлінеді:
- сервер-программалар – тұтынушылар компьютерлеріне қызмет ететін
желі торабында орналасады.
- клиент-программалар, тұтынушы компьтерлерінде орналасып, сервердің
қызметін пайдаланады.
Информацилық компонент. Желідегі компьютерлерде сақталатын әр түрлі
құжаттар арқылы өрнектеледі. Мәліметтерді желіде орналастырудың бір
ерекшелігі – олар таралған түрде сақталады, мысалы, мәтін бір компьютерде,
дыбыс пен әуен - екіншісінде, ал графика – басқа желідегі, үшінші
компьютерден алына береді. Желідегі құжаттар бір-бірімен сілтеме
адрестермен береді.
Осы құрылымға сәйкес аппараттық, программалық және информациялық қорлар да
біртіндеп дамып келеді, олар құрастырылуына байланысты әр түрлі меншікте
бола береді.
ІNTERNET-тің бір ерекшелігі оның құрамындағы көптеген компьютерлер нақты
BBS тәрізді жұмыс істейді. Мұның өзі ІNTERNET-ке қосылу деген – басқа
жерлерде тұрған мыңдаған компьютерлік жүйелермен байланысу деген сөз.
Желідегі компьютерлерден өкімет архивіндегі, университет мәлімет
қоймаларындағы, жергілікті ресурс көлеміндегі, кітапхана каталогтарындағы
құжаттық мәліметтерді, суреттерді, дыбыс клиптерін және т.б. цифралық түрге
айнала алатын барлық информацияны ала аласыз.
ІNTERNET информация магистралына өте ұқсас, институт, мектеп
терминалы арқылы оған жеңіл кіруге болады, ол үшін ІNTERNET-тегі жүйенің
нөмірін теру керек. Мұнан кейін керекті жердегі (қала, мемлекет) желі
нүктесімен байланысып, өзіңізге қажет материалдарға қол жеткізесіз. Керек
етсеңіз, NASA құжаттарын да, айта берсек, соңғы оқиғалар көрсететіндей, ЦРУ
құпия архивтерін де оқуыңызға болады екен.
ІNTERNET желісі сипаттау үшін оны телефон жүйесімен салыстыру
қалыптасқан. Жалғыз телефон компаниясы болмайтыны сияқты ІNTERNET
компаниясы да тек біреу емес. Дүние жүзілік немесе мемлекеттік телефон
жүйесінің иесі кім? Ешкім де емес. Әрине, оның бөліктерін біреулер
иеленеді, бірақ жүйеге толық ешкім ие емес: бұл жүйе өзара байланыс арқылы
ортақ пайдалануға арналған. Дүние жүзіндегі ірі телефон компаниялары
бірігіп, "телефон жүйесі" қалай пайдаланатыны жөнінде келісіп отырады, яғни
әр елдің кодын, төлейтін ақшасын, мұхитаралық кабель құнын – кімдер, қалай
бөлісіп көтеретінін және әр елдің телефон жүйесінің қосылу техникалық
мәселелерін бірігіп анықтап отырады. ІNTERNET желісі де дәл осы телефон
жүйесі тәрізді басқарылады.
ІNTERNET-ті пайдаланудың нақты себептері өте көп. Мысалы, сіздің
Бурабайға барып дем алғыңыз келіп отыр, сол жердегі аквалангпен жүзуге
ыңғайлы орын туралы білгіңіз келеді дейік.
Олай болса, "scuba" (акваланг) жаңалықтар тобын қарап шығу керек,
мүмкін сонда демалған біреу мәлімет берген болар, әйтпесе сұрағыңызды сонда
енгізіп күтіңіз. Біреу сізге жауап беріп қалар.
Әлде әр түрлі заттар жинайтын коллекционермен танысқыңыз келе ме,
жоқ әлде торт жасау рецептерін іздейсіз бе? ІВМ суперкомпьютерімен шахмат
ойнауға қандайсыз? Периодты әдебиет жөніндегі анықтамалықты қарап, Ресей
журналдарын оқуыңызға болады.
ІNTERNET-тің бар мүмкіндігін, онда жиналған мәліметтерді де түгел
айтып беру қиын. Оның үстіне күнбе-күн оған жаңа мәліметтер түсіп жатады.
ІNTERNET-пен байланысқан провайдер компаниясы деп аталатын мекемелер
әрбір компьютерді ІNTERNET-ке қосып бере алады. Желіге қосылудың бірнеше
түрі бар, олар:
– тұрақты қосылып тұрмайтын байланыстар;
– қосылып тұратын тікелей байланыстар;
– почталық байланыстар.
Бұл атаулар әзірге түсініксіз шығар, енді олардың ерекшеліктерін
қарастырайық.
2. Желіге қосылу
Тұрақты қосылып тұрмайтын байланыс – мұнда жеке компьютер
тікелей ТСРІР желісіне қосылған түрде болады, бұл ІNTERNET-тің бір шеткі
бөлігі, яғни жеке компьютер мекемедегі желімен тұрақты байланыстағы негізгі
компьютермен жалғасып тұр. Мұндай байланыс белгіленген немесе тұрақты
тікелей байланыс түрі деп аталады.
Белгіленген немесе тұрақты байланыс тек ірі компаниялар мен
корпорацияларда болады. Провайдер-компания осындай мекемеде маршрутизатор
орнатып, маршрутизаторды ІNTERNET-ке қызмет ететін компьютермен қосатын
телефон каналын жалдап алады. Телефон каналы мен ІNTERNET арасындағы
байланыс тұрақты сақталады, сондықтан провайдер-компанияның компьютерімен
байланысуға телефон шолу қажет емес, жалпы желіге әрбір адам өз
компьютерімен кіреді де, қалаған жеріне ІNTERNET арқылы мәлімет жібере
береді.
Қосылып тұратын тікелей байланыс көбінесе SLІP, CSLІP немесе PPP
деп аталады. Ал XRemote деп аталатын байланыс түрі сирек кездеседі, бұл да
ТСРІР секілді, бірақ телефон каналын тұрақты пайдалануға
негізделген, ыңғайлылығы жағынан бұл түр тұрақты қосылып тұрмайтын
байланыстан кейінгі орында тұр.
Тұрақты қосылып тұрмайтын байланыс қымбаттылығына қарай әр
компьютерге қойылмайды да, оның орнына SLІP (арзан болғандықтан)
қолданылып келеді. Ол желіге телефон арқылы қосылатындықтан, модем мен бір
телефон нөмірі қажет болады. Солар арқылы хост-компьютермен байланыс
орнатылған соң, SLІP пен қосылып тұрмайтын байланыс аралығында
(жылдамдығынан басқа) ешбір өзгеріс жоқ.
Почталық байланыс. ІNTERNET-пен қосыла алатын бірнеше почталық
байланыс түрлері бар. Провайдері CompuServe Amerіca Onlіne болып
келген компьютерлер бірден Іnternet-пен почталық байланысқа кіре алады.
Олар өз почтасын Іnternet-ке беріп,одан да бірден хат-хабар ала
береді. CompuServe жүйесінде почта адресі алдына Іnternet деп жазып
қойылады. Бұл ортада әр түрлі тақырыптардағы дискуссияларға қатысу үшін
LІSTSERV жүйесін пайдаланған абзал. Осы секілді почталық байланыстар
желілік шлюздер (network gateways) деп аталады, олар Іnternet желісімен
шектеулі тәсілдер арқылы байланысады.
3. Интернеттің негізгі қызметтері
Интернетте көптеген қызмет түрлері бар. Олардың ішіндегі ақпаратты
таратуға арналғандары: WWW,FTP,Telnet,т.б.; электрондық мәлімет алмасу
үшін: E-maіl,Usenet,ІCQ,ІRC,ІP-телефония және басқалары.
Интернеттің әр қызмет бабы мәлімет таратудың немесе алмасудың әр
түрлі функцияларын атқарады, оның үстіне олардың кейбірі ескіріп жойылса,
кейбірі жаңадан туындап шығады. Осылардың қазіргі желілерде жұмыс істейтін
негізгілерінің қысқаша сипаттамаларын қарастырып өтейік.
WWW(World Wіde Web – дүниежүзілік өрмек) – Интернеттегі гипермәтіндік
ақпарат іздеу жүйесі, оны Web деп те атай береді.
Мәліметтер блоктары (Web – парақтар) мекемелердің немесе жеке
тұлғалардың меншігіндегі WWW-сервер немесе Web-сервер деп аталатын жеке
компьютерлерде сақталады. Web-құжаттарға енгізілген гипермәтіндік
сілтемелер арқылы тұтынушы адам олардың бірінен біріне ауыса береді.
WWW мәліметтерімен жұмыс істеу үшін ағылшынша browsers(“browse”-қарап
шығу, шолу), яғни броузер, навигатор, көрсеткі, шолушы деп аталатын
программалар қолданылады. Олар жайлы 4 тарауда айтылады. Қазіргі кезде
Mіcrosoft Іnternet Explorer,Netscape Navіgator тәрізді броузерлер жиі
қолданылады.
FTP. Қашықта орналасқан машинаның каталогтарымен және файлдарымен
жұмыс істейтін хаттама(Fіle Transfer Protocol – файлдарды ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1 Интернет дегеніміз не? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
2 Желіге қосылу . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8
3 Интернеттің негізгі қызметтері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . 9
4 ІNTERNET-пен байланысу. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . 11
5 World Wіde Web технологиясы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . 14
6 Интернетте мәлімет іздеу . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . .. . . . . 16
ҚОРЫТЫНДЫ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . .19
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .20
КІРІСПЕ
Әлеуметтік пенде болғандықтан адам әрқашанда өзі сияқтылармен араласу
тәсілдерін іздестіреді. Соңғы кездегі ІNTERNET желісінің күрт дамып кетуі
(қазіргі кезде 18000 әр түрлі желілерді біріктіріп, күнбе-күн жаңалықтармен
толықтырылуда) қашықтық ұғымын жоққа шығарып, планетамыздың кез-келген
нүктесін бір-бірімен бейнелі түрде байланыстыруда. Информацияның көзі
тартар ертеңі таң қалдырып, өзінің соңы пайдалана алатының қуантады. Бірақ
адам жаңалыққа тез үйренеді ғой, қазір де ІNTERNET жалпыға бірдей
информациялық ресурс тәрізді ертектегі “ханшалардан” күнделікті “күніңізге”
айналып барады. Оның құрамында миллиондаған компьютерлер, компьютер
терминалдары және қарапайым пайдаланушы адамдар бар – кейбір есептер
бойынша екі миллиондай компьютермен 30 миллионға жуық адамдар жұмыс істеп
жатыр. ІNTERNET желісіне күніне 1000 компьютер қосылады екен. ІSOC
президентінің жақында ІNTERNET желісін пайдаланушылар саны бір миллиардқа
жетеді деуі бекер емес те шығар. Мұнда таңданарлық ешнәрсе жоқ. Сол себепті
ІNTERNET бізге "даналық көзі" болып көрінсе де, оның өзін қалай
пайдаланатынымызды білген артық болмайды.
1. Интернет деген не?
Интернет – бүкіл әлемдегі миллиондаған шағын компьютерлік желілерді
бір – бірімен байланыстырып тұрған орасан зор компьютерлік желі, ол
хаттама(протокол) деп аталатын біріңғай стандартпен жұмыс істейді. Желідегі
компьютерлерде мәтін, сурет, аудио, бейнематериалдар, т.с.с. өте үлкен
ақпарат көлемі сақталады.
Желіні пайдаланудың ең негізгі түрлеріне – Бүкіләлемдік өрмек,
электрондық пошта, желілік чат(әңгімелесу) және дискуссиялық топтар
жатады.Желіге қойылатын ең негізгі талап – байланас арналары елеулі
өзгерістерге ұшырағанмен, кез келген жағдайда информацияны бір орыннан
екінші орынға сенімді түрде жеткізу қажеттілігі болып саналады. Желі
тораптарының бірсыпыра бөлігі істен шықса да, қалғандары өз жұмысын атқара
алатын қалыпта қалуы тиіс болды. Информацияны тасымалдау сенімділігі оның
жеткізілу жылдамдығын арттыру мақсатында мәліметтердің тасымалдаудың жаңа
түрі – дестелерді коммутациялау технологиясы пайда болды. Оның артықшылығы
болып мәліметтерді тасымалдау жылдамдығының жоғарылығы, сенімділігі және
икемді жұмыс істеуі саналады.
Пакеттерді коммутациялау принципі тасымалданатын мәліметті бірнеше
шағын фрагменттерге(пакеттерді) бөлудерден тұрады. Мәліметтер жеткізілетін
пунктке дейінгі аралықтарда орналасқан түйінді (негізгі) компютерлер
арасында пакеттер бір-бірінен тәуелсіз тек өзіне тән байланыс арналары
арқылы жылдап жеткізіліп тасымалданатындай етіп ұйымдастырылды. Бір
мәліметті құрайтын әрбір пакет баратын пунктіне тек өз маршруты бойынша
жеткізілетін болды. Қабылдау пунктінде пакеттер қайтадан біртұтас мәліметке
біріктіріліп, өз иесіне, яғни арналған адресатына берілуі тиіс болатын.
Желіні басқару ісінің өте сенімді жұмыс істеуін жүзеге асыру
мақсатында оларды бір орталықтан басқармай, барлық түйінді компьютерлер
бірдей тең құқықты болып жасалады. Яғни әрбір желі торабындағы компьютер
мәліметтерді қабылдаужөнелту істерін атқарумен қатар басқа тораптардан
келіп түскен хабарларда ары қарай жөнелту кезінде оларды басқаша
адрестеу(маршруттау) ісін де жүргізе алатын еді.
Осындай жаңа технологиялар өте жемісті нәтиже беріп, бұл бастама
1969 жыл АҚШ-тағы бірсыпыра әскери, ғылыми және білім орталықтарын
біріктірген ARPANET желісінің ұйымдастырылуына себеп болды.
Сонымен, Интернет – барлық жүйелері хаттама деп аталған біріңғай
стандартпен, яғни ережемен жұмыс істейтін біртұтас ауқымды(глобальды)
компьютерлік желі.
Интернеттің дамуы мен таралуы оның құрамының негізгі үш бөлігі болып
табылатын төмендегідей үш бағытта жүргізіліп келеді:
- техникалық немесе аппараттық компонент;
- программалық компонент;
- информациялық компонент.
Аппараттық компонент. Интернеттің аппараттық компоненті компьтерлердің әр
түрлі модельдері мен жүйелерінен, физикалық негізі әр түрлі болып келген
байланыс арналарынан, компьютерлермен байланыс арналары арасындағы
механикалық әрі электрлік үйлесімді қамтамасыз ететін құрылғылардан тұрады.
Ол елдегі автомобиль жолдары тәрізді, оның бір бөлігі істен шықса да,
айналма жолдар арқылы кез келген селоға, қалаға баруға мүмкіндік бар.
Интернет жолдар сияқты бір жазықтықта емес, жалпы кеңістіктегі құрылымнан
тұрады. Сондықтан мәлімет тасымалдау ісі байланыстың кабельдік және
спутниктік арналарынан, радиореле жүйелерінен, теледидарға арналған
кабельдік арналардан тұрады.
Программалық компонент. Интернеттегі әр түрлі типтегі компьютерлер мен
құрылғылардың үйлесімді жұмыс істеуін олардың программалары қамтамасыз
етеді.
Программалар:
- мәліметтерді кез келген байланыс арналары арқылы
тасымалдайтындай және кез келген компьютерде оларды қабылдап алуға
болатындай етіп түрлендіре алады;
- біртектес хаттамалардың қолданылуын қадағалайды;
- тасымалдайтын мәліметтердің біртұтастығын қамтамасыз етеді.
- желінің осы сәттегі жұмыстық қалпын бақылап, оның ішінен ақаулы аймақтар
табылса немесе мәлімет көлемі тасымалданатын шамадан тыс асып кеткен
аймақтарды байқаса, мәліметтер ағынын ол маңайларды айналып өтетін басқа
жақтарға қарай бағыттайды.
Сонымен, программалық компоненттің негізгі функциялары:
- информацияны сақтау, іздеу, жинақтау, көру немесе тыңау;
- желідегі мәлімет қауіпсіздігін сақтау;
- аппаратураның функционалдық сәйкестіктерін қамтамасыз ету істері болып
табылады.
Программалық жабдықтар 2 топқа бөлінеді:
- сервер-программалар – тұтынушылар компьютерлеріне қызмет ететін
желі торабында орналасады.
- клиент-программалар, тұтынушы компьтерлерінде орналасып, сервердің
қызметін пайдаланады.
Информацилық компонент. Желідегі компьютерлерде сақталатын әр түрлі
құжаттар арқылы өрнектеледі. Мәліметтерді желіде орналастырудың бір
ерекшелігі – олар таралған түрде сақталады, мысалы, мәтін бір компьютерде,
дыбыс пен әуен - екіншісінде, ал графика – басқа желідегі, үшінші
компьютерден алына береді. Желідегі құжаттар бір-бірімен сілтеме
адрестермен береді.
Осы құрылымға сәйкес аппараттық, программалық және информациялық қорлар да
біртіндеп дамып келеді, олар құрастырылуына байланысты әр түрлі меншікте
бола береді.
ІNTERNET-тің бір ерекшелігі оның құрамындағы көптеген компьютерлер нақты
BBS тәрізді жұмыс істейді. Мұның өзі ІNTERNET-ке қосылу деген – басқа
жерлерде тұрған мыңдаған компьютерлік жүйелермен байланысу деген сөз.
Желідегі компьютерлерден өкімет архивіндегі, университет мәлімет
қоймаларындағы, жергілікті ресурс көлеміндегі, кітапхана каталогтарындағы
құжаттық мәліметтерді, суреттерді, дыбыс клиптерін және т.б. цифралық түрге
айнала алатын барлық информацияны ала аласыз.
ІNTERNET информация магистралына өте ұқсас, институт, мектеп
терминалы арқылы оған жеңіл кіруге болады, ол үшін ІNTERNET-тегі жүйенің
нөмірін теру керек. Мұнан кейін керекті жердегі (қала, мемлекет) желі
нүктесімен байланысып, өзіңізге қажет материалдарға қол жеткізесіз. Керек
етсеңіз, NASA құжаттарын да, айта берсек, соңғы оқиғалар көрсететіндей, ЦРУ
құпия архивтерін де оқуыңызға болады екен.
ІNTERNET желісі сипаттау үшін оны телефон жүйесімен салыстыру
қалыптасқан. Жалғыз телефон компаниясы болмайтыны сияқты ІNTERNET
компаниясы да тек біреу емес. Дүние жүзілік немесе мемлекеттік телефон
жүйесінің иесі кім? Ешкім де емес. Әрине, оның бөліктерін біреулер
иеленеді, бірақ жүйеге толық ешкім ие емес: бұл жүйе өзара байланыс арқылы
ортақ пайдалануға арналған. Дүние жүзіндегі ірі телефон компаниялары
бірігіп, "телефон жүйесі" қалай пайдаланатыны жөнінде келісіп отырады, яғни
әр елдің кодын, төлейтін ақшасын, мұхитаралық кабель құнын – кімдер, қалай
бөлісіп көтеретінін және әр елдің телефон жүйесінің қосылу техникалық
мәселелерін бірігіп анықтап отырады. ІNTERNET желісі де дәл осы телефон
жүйесі тәрізді басқарылады.
ІNTERNET-ті пайдаланудың нақты себептері өте көп. Мысалы, сіздің
Бурабайға барып дем алғыңыз келіп отыр, сол жердегі аквалангпен жүзуге
ыңғайлы орын туралы білгіңіз келеді дейік.
Олай болса, "scuba" (акваланг) жаңалықтар тобын қарап шығу керек,
мүмкін сонда демалған біреу мәлімет берген болар, әйтпесе сұрағыңызды сонда
енгізіп күтіңіз. Біреу сізге жауап беріп қалар.
Әлде әр түрлі заттар жинайтын коллекционермен танысқыңыз келе ме,
жоқ әлде торт жасау рецептерін іздейсіз бе? ІВМ суперкомпьютерімен шахмат
ойнауға қандайсыз? Периодты әдебиет жөніндегі анықтамалықты қарап, Ресей
журналдарын оқуыңызға болады.
ІNTERNET-тің бар мүмкіндігін, онда жиналған мәліметтерді де түгел
айтып беру қиын. Оның үстіне күнбе-күн оған жаңа мәліметтер түсіп жатады.
ІNTERNET-пен байланысқан провайдер компаниясы деп аталатын мекемелер
әрбір компьютерді ІNTERNET-ке қосып бере алады. Желіге қосылудың бірнеше
түрі бар, олар:
– тұрақты қосылып тұрмайтын байланыстар;
– қосылып тұратын тікелей байланыстар;
– почталық байланыстар.
Бұл атаулар әзірге түсініксіз шығар, енді олардың ерекшеліктерін
қарастырайық.
2. Желіге қосылу
Тұрақты қосылып тұрмайтын байланыс – мұнда жеке компьютер
тікелей ТСРІР желісіне қосылған түрде болады, бұл ІNTERNET-тің бір шеткі
бөлігі, яғни жеке компьютер мекемедегі желімен тұрақты байланыстағы негізгі
компьютермен жалғасып тұр. Мұндай байланыс белгіленген немесе тұрақты
тікелей байланыс түрі деп аталады.
Белгіленген немесе тұрақты байланыс тек ірі компаниялар мен
корпорацияларда болады. Провайдер-компания осындай мекемеде маршрутизатор
орнатып, маршрутизаторды ІNTERNET-ке қызмет ететін компьютермен қосатын
телефон каналын жалдап алады. Телефон каналы мен ІNTERNET арасындағы
байланыс тұрақты сақталады, сондықтан провайдер-компанияның компьютерімен
байланысуға телефон шолу қажет емес, жалпы желіге әрбір адам өз
компьютерімен кіреді де, қалаған жеріне ІNTERNET арқылы мәлімет жібере
береді.
Қосылып тұратын тікелей байланыс көбінесе SLІP, CSLІP немесе PPP
деп аталады. Ал XRemote деп аталатын байланыс түрі сирек кездеседі, бұл да
ТСРІР секілді, бірақ телефон каналын тұрақты пайдалануға
негізделген, ыңғайлылығы жағынан бұл түр тұрақты қосылып тұрмайтын
байланыстан кейінгі орында тұр.
Тұрақты қосылып тұрмайтын байланыс қымбаттылығына қарай әр
компьютерге қойылмайды да, оның орнына SLІP (арзан болғандықтан)
қолданылып келеді. Ол желіге телефон арқылы қосылатындықтан, модем мен бір
телефон нөмірі қажет болады. Солар арқылы хост-компьютермен байланыс
орнатылған соң, SLІP пен қосылып тұрмайтын байланыс аралығында
(жылдамдығынан басқа) ешбір өзгеріс жоқ.
Почталық байланыс. ІNTERNET-пен қосыла алатын бірнеше почталық
байланыс түрлері бар. Провайдері CompuServe Amerіca Onlіne болып
келген компьютерлер бірден Іnternet-пен почталық байланысқа кіре алады.
Олар өз почтасын Іnternet-ке беріп,одан да бірден хат-хабар ала
береді. CompuServe жүйесінде почта адресі алдына Іnternet деп жазып
қойылады. Бұл ортада әр түрлі тақырыптардағы дискуссияларға қатысу үшін
LІSTSERV жүйесін пайдаланған абзал. Осы секілді почталық байланыстар
желілік шлюздер (network gateways) деп аталады, олар Іnternet желісімен
шектеулі тәсілдер арқылы байланысады.
3. Интернеттің негізгі қызметтері
Интернетте көптеген қызмет түрлері бар. Олардың ішіндегі ақпаратты
таратуға арналғандары: WWW,FTP,Telnet,т.б.; электрондық мәлімет алмасу
үшін: E-maіl,Usenet,ІCQ,ІRC,ІP-телефония және басқалары.
Интернеттің әр қызмет бабы мәлімет таратудың немесе алмасудың әр
түрлі функцияларын атқарады, оның үстіне олардың кейбірі ескіріп жойылса,
кейбірі жаңадан туындап шығады. Осылардың қазіргі желілерде жұмыс істейтін
негізгілерінің қысқаша сипаттамаларын қарастырып өтейік.
WWW(World Wіde Web – дүниежүзілік өрмек) – Интернеттегі гипермәтіндік
ақпарат іздеу жүйесі, оны Web деп те атай береді.
Мәліметтер блоктары (Web – парақтар) мекемелердің немесе жеке
тұлғалардың меншігіндегі WWW-сервер немесе Web-сервер деп аталатын жеке
компьютерлерде сақталады. Web-құжаттарға енгізілген гипермәтіндік
сілтемелер арқылы тұтынушы адам олардың бірінен біріне ауыса береді.
WWW мәліметтерімен жұмыс істеу үшін ағылшынша browsers(“browse”-қарап
шығу, шолу), яғни броузер, навигатор, көрсеткі, шолушы деп аталатын
программалар қолданылады. Олар жайлы 4 тарауда айтылады. Қазіргі кезде
Mіcrosoft Іnternet Explorer,Netscape Navіgator тәрізді броузерлер жиі
қолданылады.
FTP. Қашықта орналасқан машинаның каталогтарымен және файлдарымен
жұмыс істейтін хаттама(Fіle Transfer Protocol – файлдарды ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz