Адамның мәдени тұлға ретінде қалыптасуы

Жоспар
Кіріспе

1. Мәдениеттілік, өркениеттілік, имандылық ұғымдары. Жеке адамның жалпы мәдениеті. Адамның мәдени тұлға ретінде қалыптасуы.
2. Өркениет туралы түсінік. Өркениет теориясы мен типологиясы.

1. Мәдениеттану жеке пән ретінде ХІХ ғасырдың соңғы ширегінде қалыптаса бастады, сондықтан да оны әлі де болса буыны бекімеген ғылымдар саласына жатқызамыз. Мәдениеттану-мәдениет туралы ғылым, сонымен қатар философиялық ілім, өйткені ол философияның басты саласы, мәдениет философиясын қамтиды. Мәдениеттану қоғамда болып жатқан түрлі процестерді (материалдар, әлеуметтік, саяси, адамгершілік, көркемдік т.б.) борынша қамтып, мәдениет дамуының жалпы заңдылықтарын, оның өмір сүруінің принциптерін және бір-біріне этно-әлеуметтік, саяси-моральдық, ғылыми көркемдік және тарихи сипаттамаларымен жағдайлары мен ерекшеленетін түрлі мәдениет түрлерінің өзара байланыстарымен, тәуелсіздктерімен зерттейді. ХХ ғасырда мәдениеттану ғылымының дамып, одан әрі қалыптасуына өзіндік үлес қосқан ғылым салаларына сипаттама беруді аяқтай отырып, тоғы бір ғылым саласын ерекше атап өтуді жөн көрдік. Ол белгілермен таңба жүйесмін зерттейтін семиотика ғылымы. Бұл қажетті ғылым саласы өз уақыт шеңберінде мәдениеттану ғылымы мен біте қайнасып кетті десек қателеспеген болар едік.
Мәдениеттану ғылыми пәні дәрежесіне жету мақсатында, сөзсіз мәдениет археологогиясына сүйенеді, оның генезисін, өмір сүруі мен дамуының құпияларын ашып, мәдени мұрагерліктің тәсілдерін жетілдереді. Бұл жұмыс үш дәрежеде жүзеге асырылады:
1). Мәдениетті, оның базистік негіздерін сақтау
2). Мәдениетті жаңғырту, мәдениеттің дамуына жаңаша ықпал ету
3). Мәдениетті трансляциялау немесе мәдениет әлемін халықтың игілігіне айналдыру. Бұл үш дәреженің арқасында мәдениеттің сондық-салылық (ғылым, техника, өнер, философия, экономика т.б.) сапалық сипатын тереңірек ашып көрсетумен қатар, мәдениеттің құрылымын, тұтас көрсетуге мүмкіндік аламыз.
Ең басты мәдениеттану ғылым мәдениеттің қайнар бұлағынан сусындай білуі қажет.

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
1. Мәдениеттілік, өркениеттілік, имандылық ұғымдары. Жеке адамның жалпы
мәдениеті. Адамның мәдени тұлға ретінде қалыптасуы.
2. Өркениет туралы түсінік. Өркениет теориясы мен типологиясы.
1. Мәдениеттану жеке пән ретінде ХІХ ғасырдың соңғы ширегінде
қалыптаса бастады, сондықтан да оны әлі де болса буыны бекімеген
ғылымдар саласына жатқызамыз. Мәдениеттану-мәдениет туралы ғылым,
сонымен қатар философиялық ілім, өйткені ол философияның басты
саласы, мәдениет философиясын қамтиды. Мәдениеттану қоғамда болып
жатқан түрлі процестерді (материалдар, әлеуметтік, саяси,
адамгершілік, көркемдік т.б.) борынша қамтып, мәдениет дамуының
жалпы заңдылықтарын, оның өмір сүруінің принциптерін және бір-біріне
этно-әлеуметтік, саяси-моральдық, ғылыми көркемдік және тарихи
сипаттамаларымен жағдайлары мен ерекшеленетін түрлі мәдениет
түрлерінің өзара байланыстарымен, тәуелсіздктерімен зерттейді. ХХ
ғасырда мәдениеттану ғылымының дамып, одан әрі қалыптасуына өзіндік
үлес қосқан ғылым салаларына сипаттама беруді аяқтай отырып, тоғы
бір ғылым саласын ерекше атап өтуді жөн көрдік. Ол белгілермен
таңба жүйесмін зерттейтін семиотика ғылымы. Бұл қажетті ғылым саласы өз
уақыт шеңберінде мәдениеттану ғылымы мен біте қайнасып кетті десек
қателеспеген болар едік.
Мәдениеттану ғылыми пәні дәрежесіне жету мақсатында, сөзсіз
мәдениет археологогиясына сүйенеді, оның генезисін, өмір сүруі мен
дамуының құпияларын ашып, мәдени мұрагерліктің тәсілдерін
жетілдереді. Бұл жұмыс үш дәрежеде жүзеге асырылады:
1). Мәдениетті, оның базистік негіздерін сақтау
2). Мәдениетті жаңғырту, мәдениеттің дамуына жаңаша ықпал ету
3). Мәдениетті трансляциялау немесе мәдениет әлемін халықтың
игілігіне айналдыру. Бұл үш дәреженің арқасында мәдениеттің сондық-
салылық (ғылым, техника, өнер, философия, экономика т.б.) сапалық
сипатын тереңірек ашып көрсетумен қатар, мәдениеттің құрылымын, тұтас
көрсетуге мүмкіндік аламыз.
Ең басты мәдениеттану ғылым мәдениеттің қайнар бұлағынан
сусындай білуі қажет.
2). Қазақ тіліне бұл термин арабтың маданият-деген сөзінен шыққан.
Ол қала, қалалық деген мағына. Бұл ортағасырлардағы мұсылман
мәдениетінің өркендеу кезеңінде қалыптасқан түсінікпен байланысты.
Мәдениетке берілген көптеген анықтамаларды альтернативтік (қарсы
коюшылық) деп атауға болады. Бұл жерде алдымен көзге түсетіні-
мәдениет пен табиғатты культура мен нотураны қарсы қоюшылық.
Кейінірек, дәлірек айтқанда, Цицеронның еңбектерінде (б.з. 45ж) бұл
сөздің мағынасы тереңдеп жанды жетілдіру деген ұғымды білдірді. Уақыт
өткен сайын еуропалық тілдерде мәдениет сөзі білім беру даму,
қабілеттілік, құрметтеу сияқты мағыналарға ие бола бастады. Қазіргі
заманда сөздіктерде мәдениетке төмендегідей анықтамалар берілген:
А). Мәдениет-белгілі бір халықтың қол жеткен табыстары мен
шығармашылығының жиынтығы. Грек қоғамының даму барысында, әсіресе
эллинизм дәіуірінде, көне полистердің өз тәуелсіздіктерін жоғал туына
байланысты грек пайдеясының идеяларын бұзыла бастады. Көне заманның
адамы өзіне сену қасиетін мәңгілік кеңістік дүниесінен, оның ішінде
ең бірінші кезекте табиғаттан алды. Ол құпиялы аспан мен
жұлдыздар әлемі, таулар мен өзендер, ал құдайлар болса табиғаттың
бөлшегі ғана. Ортағасырларда мәдениетті түсінуде келемі өзгерістер
байқалды. Рационалдық ізденісті адамгершілікке , адамның жан-жақты
жетілуіне апарар. Жол деп қарастыратын мәдениеттің көне түсінігі
тұйыққа тірелді.
Мәдениеттану жеке пән ретінде XIX ғасырдың соңғы ширегінде қалыптаса
бастады, сондықтан да оны әлі де болса буыны бекімеген жас ғылымдар
саласына жатқызамыз. Мәдениеттану — мәдениет туралы ғылым, сонымен қатар
философиялық ілім, өйткені ол философияның басты саласы, мәде-ниет
философиясын қамтиды. Мәдениеттану қоғамда болып жатқан түрлі процестерді
(материалдық, әлеуметтік, саяси, адамгершілік, көркемдік т.б.) барынша
қамтып, мәдениет дамуының жалпы заңдылықтарын, оның өмір сүруінің
принциптерін және бір-біріне этно-әлеуметтік, саяси-мораль-дық, ғылыми,
көркемдік және тарихи сипаттамаларымен, жағ-дайларымен ерекшеленетін түрлі
мәдениет түрлерінің өзара байланыстарымен, тәуелділіктерімен зерттейді.
Мәдениеттану пәні сонымен қатар жергілікті және аймақтық мәдениеттердің
сапалы ерекшеліктерін, олардың өзара байланыстары мен мәдениеттің басқа
түрлерімен мирасқорлығын, карым-катынасын зерттей отырып, адамзат баласының
біртұтас мәдени даму процесінің жалпы заңдылықтарын анықтайды. Демек,
мәдениеттану пәні түрлі қоғамдар барысындағы мәдени өмірді жан-жақты қамти
отырып, ондағы басты мәдени процестерге ғылыми тұрғыдан талдау жасайды.
Мәдениеттануды тек қана гуманитарлық ғылымдар саласына ғана емес, жалпы
теориялық пәндер қатарына да жатқызуға болады. Өйткені бұл пән адамзат
баласының мәдени өміріндегі толып жатқан құбылыстарды жүйелі түрде
қарастырады. Ал мәдени процестердің мәнін ашып көрсетуде түрлі ғылым
салаларының окілдерінің, атап айтқанда этнографтардың, әдебиетшілердің,
социологтар-дың, психологтардың, тарихшылардың, демографтардың және т.б. ат
салысатынын ескерсек, мәдениеттанумен барлық ғылым саласының
айналысатындығын айқын аңғаруға болады. Шындығында да, мәдениеттануға осы
уақытқа дейін түрлі ғылым салалары, атап айтқанда, антропология,
психология, тарих, педагогика зор ықпал етті. Енді осы аталған ғылым
салаларының мәдениеттануға қалайша ықпал ететіндігін қарастырып көрейік.
^Антропологияның басты бағытының бірі — қоғам мен адамды салыстырмалы
түрғыдан зерттеу. Осы түрғыдан алып қарағанда, антропология мәдениет
деген ұғымның мағынасын анықтауда үш жағдайға назар аударады. Олар: 1)
Қоғам мен адамның мәдени қалыптасуы (ағартушылық); 2) Қоғамдық және
адамзаттық салт-дәстүрлердің, әдет-ғұрыптардың, қалыптасқан дағдылардың,
қоғамдық мекемелердің және т.б. жиынтығы (бірлігі);
3. Белгілі бір қалыптасқан мәдени жүйенің басқа мәдени құндылықтарға
қарсылығы.
1 Мәдениетке антропологиялық тұрғыдан берілген бұл анықтаманы мәдениеттану
еаласындағы көптеген сыншылар жалпылама деп есептеп, оның эмпери-калық
сипатта екендігін баса көрсетеді. Сонымен қатар олар әлеуметтік
антропология әлеуметтанудың (социологияның) негізгі әдістері мен үлгілерін
қабылдап, осы ғылымға мүлде бет бұрып кетті деп пайымдап, ал мәдени
антропология деп ата-латын антропологияның басты саласы — психология мен
та-рихқа ден қойды деп тұжырым жасайды. Әрине, түрлі пәндерге бағдар жасау
өзіміз қарастырып отырған антропология саласында ғана емес, жалпы
мәдениетті түрлі мағынада түсіндіруге әкеліп соғары сөзсіз. Осы орайда
ерекше атап өтетін бір жәйт, ғасырлар бойғы даму жолынан өткен социология
да дәл баяғыдай жаратылыстану ғылымдарына сүйенеді, әлеуметтік ғылымды
әлеуметтік философияға қарсы қояды. Дүние жүзі халықтары мен этникалық
топтарының, тайпаларының мәдени және тұрмыстық ерекшеліктерін, олардың шығу
тегі мәселелерін, олардың жер жүзіне таралып қоныстануы мен мәдени тарихы
қарым-қатынастарын зерттейтін этнография ғылыми адамзат баласының өткен
заман мен бүгінгі таңдағы мәдениеттің мол ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.