Кәсіпкерлік аясындағы қылмыстар

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 88 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

КІРІСПЕ:

КӘСІПКЕРЛІК АЯСЫНДАҒЫ ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ СИПАТТАМАСЫ

3: 5

КІРІСПЕ:

КӘСІПКЕРЛІК АЯСЫНДАҒЫ ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ КРИМИНОЛОГИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ

3: 9

КІРІСПЕ:

Кәсіпкерлік аясындағы қылмыстылықтың түсінігі, жай-күйі . . .
Кәсіпкерлік аясындағы қылмыстылықтың себептері мен жағдайлары
Кәсіпкерлік қызмет аясындағы қылмыстарды жасайтын адамдардың тұлғасының сипаттамасы
Кәсіпкерлік аясындағы қылмыстылыққа қарсы тұру мәселелері

КІРІСПЕ: ҚОРЫТЫНДЫ

3: 71

КІРІСПЕ: ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

3: 75

КІРІСПЕ

Дипломдық жұмыстың жалпы сипаттамасы. Дипломдық жұмыс қылмыстық құқық саласындағы аза өзекті тақырыптардың бірі кәсіпкерлік аясындағы қылмыстармен күресудің криминологиялық аспектілеріне арналған. Аталған жұмыста кәсіпкерлік аясындағы қылмыстардың қылмыстық құқықтық сипаттамасы, кәсіпкерлік аясындағы қылмыстардың криминологиялық сипаттамасы, кәсіпкерлік аясындағы қылмыстылыққа қарсы тұру мәселелері қарастырылған.

Зерттеу жұмысының өзектілігі . Бүгінгі таңда қылмыстық құқық аясында жүргізіліп жатқан реформалар еліміздегі қылмыстылық деңгейінің көрсеткішін азайтуға, соның ішінде кәсіпкерлік қылмыстар аясындағы қылмыстармен күрес жүргізілуде.

Қазіргі кездегі кәсіпкерлік қызмет қоғам мүддесі мен мемлекет қажеттілігіне байланысты күрделі мәселелерді шешуге септігін тигізетін қаржылық-экономикалық қатынастарды түрлендіруге, қаржы жүйесін нарықтық жағдайларға сай келтіруге және инвестициялық белсенділікті дамытуға қызу ат салысатын, сондай-ақ әлеуметтік әл-ахуалдар мен экономикалық тұрақтылықты тиісінше қамтамасыз ете алатын Қазақстан Республикасының тиісті заңдары мен сол заңдардың негізінде қабылданған нормативтік-құқықтық актілерге сәйкес жүзеге асырылатын экономикалық сипаттағы қызмет болып табылады. Осындай қасиеттерге маңызы мен атқаратын рөлі күн санап өсе түсуде. К. Поппер атап өткендей “Дәйекті демократия мен ашық қоғам қалыптаспаған жағдайда өркениетті нарыққа өту мүмкін емес” дейді.

Сонымен, кәсіпкерлік қызмет қоғамдық, қоғамдық-мемлекеттік маңызы бар материалдық мүдделер мен қажеттіліктерді (соның ішінде жекеше мүдделерді) қамтамасыз етуге бағытталған,

Қазіргі нарықтық экономика жағдайындағы кәсіпкерлік қызмет және оны мемлекеттік (экономикалық және әкімшілік) басқару жайындағы ғылыми ізденіс-зерттеулер мемлекет тарапынан айтарлықтай қолдау тауып отырғаны белгілі, жаңаша сипаттағы мемлекеттік басқару-реттеу жөнінде ақпарат алғысы келетін мүдделі тұлғалар мен арнайы қаржылық - кредиттік және әкімшілік органдарының қатары күн санап көбеюде.

Зерттеу тақырыбының өзектілігіне арқау болатын тағы бір жағдай мемлекет пен қоғамның өз болмыстарының негізі қаржы-қаражаттарға әрдайым зәру әрі мүдделі болуына байланысты мәселелерді тыңғылықты шешуге айтарлықтай ат салысатын қызмет мемлекет құзырының көлемінде тұрақты жүзеге асырыла беруі.

Зерттеу мақсаты мен міндеттері. Дипломдық зерттеу жұмысының негізгі мақсаты - Қазақстан Республикасының нарық жағдайындағы кәсіпкерлік аясындағы заңнамасы мен экономикалық құқықтық қатынастардың басылымды бағыттары мен негізгі міндеттерін айқындап мүмкіндігінше нақты белгілеу арқылы олардың дәреже - деңгейлеріне, меншік нысандарына және қажетті мүдделеріне қарай, сондай-ақ олардың балансты болуына назар аудара отырып, тиісті мемлекеттік даму бағдарламаларында көзделген қоғамдық мемлекеттік нәтижелерге қол жеткізу үшін жүзеге асырылатын обьективациялау маңызы бойынша әлеуметтік және экономикалық тиімділіктері қатаң ескерілетін біржақты өктем ықпал ету.

Аталған мақсатқа жету үшін жүзеге асырылатын зерделеу-зерттеу процесіне байланысты шешілуге тиіс мынадай міндеттер туындайды: нарықтық экономикаға өту жағдайындағы мемлекеттік басқарушы процестердің жаңаша ұйымдастырылуының негізгі мән-жайлары мен күшейтілуін айқындау; Қазақстан Республикасының кәсіпкерлік жүйесіндегі қызметтің әлеуметтік экономикалық мән-маңызы мен жаңаша бағыт-бағдарларын және қоғамдық қажеттілігін оның аясындағы қаржы кредит секторының әр алуан сегменттері мен тиісті нормативтік-құқықтық базасына байланысты негіздеу арқылы айқындау; кәсіпкерлік қылмыстарымен күресті басқару-реттеуді мақсатқа сай нысаналы бағдарлау, субьективтік факторлар мен обьективті қарама-қайшылықтарды ұлттық менталитет пен ғылыми ой-пікірлер елегінен өткізу, мемлекеттің ақша-кредит және қаржы саясаты мен әлеуметтік-экономикалық басылымдылықтарын қазіргі кезеңдегі тарихи даму жағдайлары мен болашақты меңзей отырып іске асыру кәсіпкерлік қызметті тиімді ұйымдастыру-реттеу нәтижесінде қоғамдық маңыздылығы басым бағыттарын нақтыландыруға қол жеткізу.

Зерттеудің методологиялық және теориялық негіздері. Методологиялық негіздері ретінде ғылымдық танымның диалектикалық-материалистік, жүйелі-құрылымды және салыстырмалы-құқықтық әдістері пайдаланылады.

Диплом жұмысының көлемі және құрылымы. Жұмыстың құрылымы ізденіс-зерттеу жүргізу сипатына, зерттеу мәселелері мен қисындылығына және деңгейіне байланысты кіріспеден, екі тараудан, төрт тараушадан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Жұмыстың жалпы көлемі 76 бет.

1 КӘСІПКЕРЛІК АЯСЫНДАҒЫ ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ СИПАТТАМАСЫ

«Кәсіпкерлік аясындағы қылмыстылық» немесе кәсіпкерлік саласындағы қылмыс-ұйымдасқан қылмыстылық пен заңдастыру секілді ұғымдармен бірге құқық қорғау органдарының қызметкерлері мен криминолог ғалымдардың ұғымдық аппаратына жаппай еніп келеді.

Кәсіпкерлік қылмыстылықтың алуан түрлі анықтамалары бар, алайда жұртшылық ол туралы бірінші рет «ақ жағалылар қылмысы» (беловоротничковое преступление) деген атпен танып білді. Бұл бейнені енгізген американдық криминолог Э. Сазерлэнд. 1939 жылы ол «ақ жағалылар қылмысы» ұғымын әлеуметтік статусы жоғары сыйлы адамдардың кәсіптік міндеті мен өздеріне артылған сенімге кір келтіріп жасаған құқық бұзу әрекеттерінің кешені (комплексі) ретінде анықтады [1, 156 б. ] .

Экономиканың құлдырауы артып, әлеуметтік-саяси тұрақсыздық жағдайлары орын алған кезде экономика саласындағы қылмыстар кең тарады. Мемлекеттің мүлкін тонау, парақорлық, сыбайлас жемқорлық қоғам өмірінің салаларын оның ішінде экономиканы да зақымдады.

Халықтың өмірлік қажеттіліктерін қанағаттандырушы салаларда, атап айтқанда сауда, тұрмыстық қызмет көрсету, көлік, несиелік-есептік қатынастар саласында, құрылыста, сыртқы экономиалық қатынастарда, шаруашылықтың мемлекеттік емес құрылымдарында қылмыстың әлдеқайда өсуі байқалды.

Кәсіпкерлік қылмыс-күрделі әлеуметтік құбылысты білдіретін жеке ұғым ретінде криминологияда жақында ғана пайда болды.

Өткен ғасырдың 70-80 жылдарда әр түрлі амал-тәсілдермен социалистік мүлікті талан-таражға салу - экономикалық қылмыстың негізгі түрі ретінде жеке мүлікке қол сұғу пайдақорлық қылмыстар тобының құрамына кірді. Кейін қызмет бабын пайдаланып жасалған социалистік меншікке қарсы қылмыстар қылмыстық мінез-құлқтың дербес тобын құрайтын қылмыстар қатарына бөлек шығарылды. Бұл өндірістік қатынастар аясындағы мемлекеттің айрықша жағдайымен түсіндірілді.

Меншіктің барлық түрлеріндегі теңдікке негізделген көп салалы экономикаға өту экономикалық қылмыстың сипатын өзгертті.

Экономиканы реформаландыруға байланысты экономикалық қылмыс та көп өзгерістерді басынан өткерді. Меншіктің жаңа нысандарын құру, экономиканы нарық қатынастары жағдайында функцияландыру, дүнижүзілік нарықтағы интеграция ондағы қылмыстық жағдайдың асқынуымен ұштасады.

Кәсіпкерлік қылмыс көп жағдайда криминализацияланған экономикалық қатынастардың жалғасы рөлін атқарады.

Қылмыстылықтың жағдайына реформалардың, оларды жүзеге асыру тәсілдерінің әсерінің жалпы мәселелері И. И. Карпец В. Н. Кудрявцев секілді көрнекті орыс криминологтарының, отандық ғалым И. И. Роговтың еңбектерінде қарастырылған [2, 120 б. ] .

Криминологтар «кәсіпкерлік қылмыс - бұл экономикалық қатынастар жүйесінде белгілі бір қызмет атқаратын тарапынан азаматтардың экономикалық құқығы мен экономиалық процестерді басқару тәртібін орнатуға, шаруашылық әрекеттерге пайдалануға арналған меншікке қол сұғатын пайдакүнем қылмыстар жиынтығы» деп атап көрсетті [3, 74 б. ] .

Кәсіпкерлік аясындағы қылмыстылық егер іс-қимыл шаруашылық аясындағы қылмыскердің нақты жағдайымен, қатысушысы болып табылатын экономикалық қатынстардың сипатымен, немесе экономикалық механизмнің нақты элементтерінің қызметі барысындағы оның әлеуметтік рөлімен, әлеуметтік позициясымен байланысты қоғамның экономикалық мүддесіне қылмыстық қол сұғудың құрамдарын қамтиды.

Іс жүзінде кәсіпкерлік аясындағы қылмыс - бұл қылмыстық заңмен қарастырылған бірнеше ( заңсыз кәсіпкерлік, қылмыстық жомен табылған мүлікті немесе ақша қаражаттарын заңдастыру (легализация), заңсыз банктік қызмет, жалған кәсіпкерлік, экономикалық контрабанда, құнды қағаздар мен жасанды ақша дайындау, тұтынушыларды алдау, жалған банкроттық т. б) секілді қылмыстар құрамының күрделі жиынтығы.

Кейбір авторлар экономикалық қылмысқа қызмет бабын пайдалануды, әсіресе парақорлықты жатқызады [4, 32-33 б. ] .

Сонымен, экономикалық қылмыстың жоғары әлеуметтік қауіптілігі-мемлекеттің материалдық негізі - қоғам институттарына теріс әсер ее отырып, мемлекеттің материалдық негізі - экономиканың қызмет етуінің белгіленген тәртібін бұзумен түсіндіріледі.

Әлеуметтік қауіптілік бірнеше басты ерекшеліктерімен анықталады:

1. Кәсіпкерлік құқық бұзушылықтардың жасырын сипатта болуы. Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотының заңдағы жаңа нормаларды қолдануға қатысты қажетті сот - тергеу тәжірбиесінің жоқтығы, мемлекетің, қоғамның және азаматтардың экономикалық мүдделеріне көрінеу зиян келтірген жағдайда да заңдық шешім қабылдаудың қиындығына әкеп тірейді.

2. Кәсіпкерлік қылмыстардың көп бөлігі азаматтар мен лауазымды адамдардың арызы бойынша анықталып жатады. Барынша жасырын жолмен жасалатын жекелеген қылмыс түрлерінің бары рас. Мысалы, банк несиелерін алуда, төлем карталарын пайдалануда, құжат жасауда алаяқтық жасау. Сонымен қатар жалған ақша жасау секілді қауіпті қылмыстардың жасырындылығы аса жоғары емес.

3. Экономикалық қылмыс көбінесе халықтың едәуір бөлігінің өмір сүру дағдысын құрап, криминалды менталитетті қалыптастыруға қабілетті. Криминологтардың көпжылдық зерттеулері көрсеткендей, азаматтардың көп бөлігі кәсіпкерліктің белгілі бір түрімен айналысып, іс жүзінде бәрі қалыптастырылған кеден ережелерін бұзады, әрі салықтан түскен пайданы, кірісті жасырып қалады екен.

4. Өзінің табиғатында экономикалық қылмыс толығымен ұйымдастырушылық сипатқа ие. Оның үстіне егер шет елдерде ұйымдасқан қылмыстылық негізінен қылмыстық қызмет наркобизнес, құмар ойындары, жезөкшелік, қару-жарақ саудасынан түскен пайданы құраса, постсоветтік елдер кеңістігінде ол барлық экономикаға билік етеді.

Экономикалық қылмыстың әр түріне келесі ерекшелік тән - ол экономикалық басқару құрылымын пайдаланып ұйымдасқан топтар ретінде жүзеге асырылуы.

Экономиканың нормативті базасын конституциялық және азаматтық -құқықтықтан әкімшілік құқықтық нормаға дейінгі әр түрлі сипаттағы құқықтық нормалар құрайды. Осыған сүйене отырып, экономикалық қылмысты зерттеу мен оның алдын-алу мәселесі экономикадағы әлеуметтік-қоғамдық процестер әрекетінің есебімен қылмыстық құқық нормаларын сараптауды ұйғарды. Экономикалық қылмыстың көзге ұрып, айрықша көрініп тұратын жері- оның бөтен адамның емес, экономикалық қатынастар жүйесіне кіретін арнайы адамдардың қол сұғу салдарынан жасалуы.

Экономикалық қылмыстың қылмыстық - құқықтық сипаттамасы.

Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстар - материалдық және өзге де құндылықтар мен қызметті өндіру, бөлу, айырбастау және тұтыну барысында қалыптасқан қоғамдық қатынастарға қол сұғатын қылмыстық-құқықтық заңмен қарастырылған қоғамға қауіпті әрекеттер болып табылады.

Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстар үшін жауаптылық көздейтін нормалар мемлекет экономикасының еркін дамуын қамтамасыз ететін қоғамдық қатынастарды қорғауға бағытталған. Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 7 тарауында қарастырылған «Экономика саласындағы қылмыстарды» жан-жақты түрде зерттеудің маңызы мен мәні осында жатыр. Бұл тарауда көрсетілген құрамдардың көпшілігі жаңадан енгізілген және бұрынғы 1959 жылғы ҚазССР-нің қылмыстық заңында болмаған.

Экономика саласында орын алған қылмыстар бір топтық объектіге - материалдық құндылықтарды өндіру, бөлу, айырбастау және тұтыну процесі барысында қалыптастырылатын қоғамдық қатынастарға бағытталған.

Аталған тарауға (7 тарау) кіретін кейбір қылмыстарда міндетті белгі ретінде қылмыстың заты, мысалы тауар белгісі (ҚРҚК 199 б), коммерциялық және банк құпиясын құрайтын мәліметтер (ҚРҚК 200 б), құнды қағаздар (ҚК 202, 205, 206 б), жасанды ақшалар (ҚРҚК 206 б), төлем карталары және есептік құжаттар (ҚК 209 б) т. б. болып табылады.

Қарастырылған қылмыстардың көбінің обьективтік жағын белсенді әрекеттер құрайды, бірақ олардың кейбіреулері әрекетсіздік жолымен де жасалуы мүмкін (мысалы, несиелік қарызды өтеуден бас тарту ҚР ҚК 195 б, кедендік төлемдерден бас тарту ҚРҚК 214 б) .

Кейбір қылмыстардың міндеті белгісі ретінде заңда көрсетілген қоғамға қауіпті нәтиженің туындауы болуы мүмкін.

Субьективті жағынан экономика саласындағы барлық қылмыстар кінәнің қасақаналық түрімен сипатталады. Кейбір қылмыс құрамдарының міндетті белгісі мақсат пен ниет болып табылады.

Экономика саласындағы қылмыстардың субьектісі 16 жасқа толған, есі дұрыс жеке тұлғалар болады. Кейбір қылмыс құрамдарында арнайы субьектілер, яғни лауазымды тұлғалар немесе банк қызметкерлері және т. б. болуы мүмкін.

Қылмыстың тікелей объектісіне байланысты экономикалық қылмыстарды келесі түрлерге бөлуге болады:

экономиканы мемлекеттік реттеу саласындағы қылмыстар;
кәсіпкерлік және басқа экономикалық қызмет саласындағы қылмыстар;
банктік қызмет саласындағы қылмыстар;
валюталық реттеу саласындағы қылмыстар;
қаржы саласындағы қылмыстар;
кедендік қызмет саласындағы қылмыстар;
сауда-саттық пен халыққа қызмет көрсету саласындағы қылмыстар;
компьютерлік технология саласындағы қылмыстар;
экономикалық қызмет саласындағы басқа да қылмыстар.

КӘСІПКЕРЛІК АЯСЫНДАҒЫ ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ КРИМИНОЛОГИЯЛЫҚ аясындағы қылмыстылықтың түсінігі, жай-күйі

Қылмыстылық - бұл салыстырмалы жаппай, тарихи өзгермелі әлеуметтік, қылмыстық-құқықтық сипатқа ие, белгілі бір мемлекетте белгілі бір уақыт аралығында жасалған қылмыстардың жиынтығынан тұратын таптық қоғамның құбылысы. Осындай анықтаманы алпысыншы жылдары Н. Ф. Кузнецова берген болатын [5, 24 б. ] . Одан бері де осы анықтаманың мұрты қисайған жоқ.

Оның өзіндік себептері де бар. Жоғарыда айтып өткеніміздей қылмыстар жинақтала келгенде жаңа бір сапаға ие болады, ол - қылмыстылық. Осыған байланысты теңіз бен тамшыны, клетка мен организмді мысал қып келтіре кеттік. Қылмыстылық - әлеуметтік құбылыс, өзінше бір организм, қоғамның өзіне бағытталған сырқаты. Сырқат демекші, қылмыстылықтың сыртқа көрінетін көрсеткіштері оның симптомы сияқты екендігін айта кету керек, себебі кейбір сырқат түрлерінің симптомы бірдей болғанымен диагнозы және емдеу жолдары әр түрлі болатыны аян. Мысалға, тұмау мен сібір жарасының сыртқы симптомдары бірдей болғандықтан АҚШ-та 2001 жылы сырқаттанғандарды тұмаудың дәрісімен емдегендіктен бернеше адам қайтыс болды. Сол сияқты ұрлық пен кісі өлтірудің немесе, тіпті, ұрлық пен алаяқтықтың алдын алу жолдары да әр қилы болу керек екендігі хақ.

Жоғарыдағы анықтамадан қылмыстылықтың мынандай белгілерін анақтауға болады:

оның салыстырмалы-жаппайлығы. Жалпы жаппай емес салыстырмалы жаппай болатын себебі - қоғамның бәрі қылмыстылық атты сырқатпен ауырмайды, тек белгілі бір бөлшегі ғана қылмыстылық құбылысына үлес қосады, ал тұмау эпидемиясы жаппай құбылыс, өйткені ол кездерде жұрттың бәрі тұмауратып шығады. Ал салыстырмалы жаппай болмаса да ол қылмыстылық емес, бар болғаны бірді-екілі немесе жүз-екі жүз қылмыстардың жиынтығы ғана болып қалады.
тарихи өзгермелі болатындығы қоғамның қылмысқа деген көзқарасы үнемі өзгеріп отыратындығында. Бір уақыттарда қылмыс боп есептелген әрекеттер басқа бір кезде қылмыс емес немесе керісінше. Мысалға, Кеңес дәуірінде алып-сатарлық әрекеті қылмыс боп, қылмыстылықты құрап тұрса, қазір ол қылмыс болмақ түгілі экономиканы дамытушы факторлардың бірі (бизнес) . Не болмаса сол уақытта компьютерлік қылмыстардың атын да білмеген болса, қазір ол дүниежүзінде кең тараған қылмыс түрі. Яки құл иеленушілік құрылыс кезіндегі құлды өлтіру мен осы күнгі адам (кез келген) өлтіруді, ортағасырдағы еуропа елдеріндегі ‘’алғашқы түн’’ құқығын атауға да болады.
жоғарыдағы белгімен сабақтас қылмыстылықтың қылмыстық-құқықтық сипатқа ие құбылыс екендігі. Әлбетте, қылмыстылық өзі сырттай қарағанда жасалған қылмыстардың жиынтығынан тұрады, ал әрекетті қылмыс деп тек қана қылмыстық құқыққа сүйене отырып тани аламыз.

оның белгілі бір мемлекетте белгілі бір уақыт аралығында жасалған қылмыстардың жиынтығынан тұратындығын кез келген құбылыстың кеңістік пен уақыт параметрлеріне бағыныштылығымен түсіндіруге болады. Мысалға, Қазақстандағы қылмыстылық десек мүлде түсініксіз, себебі Адам ата - Хауа ана жаралған сәттен бастап қазақ даласында қанша қылмыс болғанын біле алмаймыз немесе 2002 жылғы қылмыстылық десек те Әлемнің түкпір-түкпірінде қанда қылмыс болғанын білмейміз.
оның әлеуметтік құбылыс екендігі қылмыс тек қана адамдар қоғамында орын алатындығымен ерекшеленеді.
оның таптық қоғамның құбылысы екендігі бір қарағанда дау туғызуы да мүмкін, өйткені бұл белгіден социалистік көлеңке іздеушілер де табылады. Бірақ олармен келісе қою да қиын. Барлық қылмыстылықтың бәріне ортақ бір ғана себебі бар ма?- деген сұраққа жауап табылуы екіталай. Десек те бір факторды ортақ деп айтуға әбден болады. Ол - қайшылық, мүдделердің, мұқтаждықтардың, көзқарастардың қайшылығы. Ал осы ойды індетсек, қайшылық қай жерде болады? Тек тап бар жерде, әлеуметтік тап жоқ жерде қайшылық та (антогонистік қайшылықтарды қоса алғанда) болмайды. Демек, қылмыстылықтың табы бар қоғамға тән құбылыс екендігі мың мәрте шындық.

Қылмыстылық қоғамның төл баласы, сөйте тұра ол қоғамның өзіне қарсы бағытталған сырқаты. Осы жерде қылмыстылықтың кері байланысқа ие құбылыс екендігін айта кету керек. Кері байланыс дегеніміз қандай да бір құбылыстың, процестің нәтитжесі сол құбылыстың қызмет етуіне, функциясына ықпал еткенде орын алатын байланыс түрін айтамыз. Мысалға, оны қарапайым түрде былай түсіндіруге болады. Сөйлеп тұрған (қызмет) шешен оның тыңдаушыларының ұйып тыңдап отырғандығын (нәтиже) байқайды. Олардың ұйып тыңдап отырғандығы (нәтиже) шешеннің одан да әсерлі сөйлеуіне (қызметке) ықпал етеді. Немесе айнаға қараған адам шашына ақ түскендігін байқайды. Енді оның ''шашым ағарып барады'' деген уайымынан да шашы ағарады.

Сол сияқты қоғам (Қғ1) қылмыстылықты (Ққ1) туындатады да ол қоғамның өзінің әрекет жасауына ықпал етеді, осының нәтижесінде қоғамның бет-әлпеті өзгереді, өзге кейіптегі қоғам пайда болады (Қғ2), соңғысы өз кезегінде қылмыстылықтың да сипатын өзгертеді (Ққ2), осылай жалғасып кете береді.

Кәсіпкерлік аясындағы қылмыстылықтың себептері мен жағдайлары

Себепті қылмыстылық ұғымы.

Қылмыстылықтың себептері жөніндегі мәселе криминология ғылымының ең күрделі мәселелерінің бірі. Ол мәселе тек ғылымды ғана емес, әртүрлі ғасырлардағы ойшылдар мен мемлекет қайраткерлерін де қызықтырған. Олар тынбастан, бірқатар күрделі және өзара байланысты сұрақтарға жауап іздеген. Алайда, қылмыстылықтың себептерін анықтамастан бұрын, себептілік санатының түсінігін анықтау қажет. Бұл белгілі мөлшерде мәселенің философиялық жағына жатады.

Детерминация - латынның denermіnare (анықтау, айқындау) деген сөзінен шыққан. Яғни детерминация - ол айқындау, анықтау процесі [6, 23 б. ] . Дүниедегі барлық құбылыстар, бір-біріне тәуелді: бір құбылыстың пайда болуы, дамуы, жойылуы өзгелеріне тікелей байланысты, соңғысының тағдырын алғашқы құбылыстар айқындайды. Детерминизмнің негізгі мазмұнын себептілік құрайды.

Себептілік - бұл заттар мен құбылыстардың арасындағы көптеген байланыс түрлерінің бірі (30-ға жуық түрі белгілі) . Бұл байланыс өндіруші немесе генетикалық байланыс болып табылады, яғни нақты бір құбылыстың, процестің пайда болуын анықтайтын байланыс. Себептілік жөнінде айтқанда ”себеп және салдар” деген түсініктер қолданылады. Сондықтан, себептіліктің мәні - салдарды жүзеге асыру деп есептейді [7, 65 б. ] .

Себептілік өзге көптеген байланыс түрлерінен өзгеше. Себеп байланыстардың ерекшеліктері келесі мәселелерге байланысты:

Біріншіден, себеп салдарды туғызады. Жағдайлар өздігінен салдарды туғызуға қабілетті болмағанмен, себеп болу үшін белгілі бір жағдайлар қажет. Олар, тек себеп бола бастағанда ғана қылмысты жасау мүмкіндігін ақиқатқа айналдырады. Қылмыстың куәларының енжар көзқарасы - қылмыстың себебі емес, қылмыстың нәтижесіне табысты түрде жету шарты болып есептелінеді.

Себептердің әрекет ету аясы - бұл ниет пен мақсаттың құрылуы және оған жету құрамдарын анықтау жөнінде сөз болғанда, ең алдымен ол ниеттену және шешім шығару кезеңі болып табылады.

Екіншіден, себеп пен салдар белгілі бір уақытта кезектесіп отырады. Уақыт аралығы өте қысқа болса да, уақыты бойынша себеп әрқашан салдардың алдында жүреді.

Үшіншіден, салдар себептің себебі болуы мүмкін емес.

Төртіншіден, себеп пен салдардың арасында біркелкі қатынас бар: бірдей жағдайдағы әрекеттер әркезде бірдей салдарды туғызады. Егер бірдей жағдайларда себеп деп танылған ахуал бір кезеңде қылмыстық іс-әрекетті туғызып, ал өзге кезеңде туғызбаса, ол қылмыспен себепті байланыста болмайды.

Бесіншіден, себепті салдарға қосуға болмайды. Салдар себепті қайталамайды. Ол - объектінің өзгеруінің нәтижесі.

Жалпы алғанда, өз әрекеттерімен қылмыстылықты туғызатын белсенді күштерді қылмыстылықтың себептері деп есептеуге болады. Ал субъектіде қылмысты жасауға қызығушылық пен ниетті туғызатын белсенді күшті -нақты бір қылмыстың себептері деп есептеуге болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.