Компания топтарын басқару қызметіндегі қолданылатын негізгі қағидалар

Кіріспе 3

1. Тарау. Компания топтарын басқару жүйесіндегі қағидалардың мәні және сипаттамасы. 6

1.1. Басқару жүйесіндегі қағидалар түрлері және айырмашылықтары. 8

1.2. Басқарудың заңдары мен заңдылықтары. 10

2 . Тарау. Басқару функциялары. 12

2.1 Басқару түрлері мен әдісі. 14

2.2 Басқару мәселелерін шешу жолдары. 16

3 . Тарау. Қазақстан Республикасының мұнай . газ компаниялардың стартегиялық дамуы. 19

3.1 «ПетроҚазақстан» компаниясының қызметі, басқару жүйесі және Қазқастанның дамуына қосқан үлесі. 20

3.2 “ КазТрансОйл” ЖАҚ . ның мұнайтасымалдау инфрақұрылымның стратегиялық дамуы. 22

Қорытынды 25

Пайдаланған әдебиет 26

Бүгінгі күнде кәсіпорындардың, компаниялардың экономикалық жағдайына және бүкіл экономиканың жағдайына көп көңіл бөлінеді. Компаниялардың экономикалық жағдайына жалпы 3 негізгі фактор ықпал етеді: техника мен технологияның деңгейі, жұмыс күшінің сапасы және еңбекке ынталандыру, ұйымдастыру және басқару (менеджмент). Менеджмент жүйе құрушылық сипатқа ие болады да, қалған екі факторға тікелей ықпалын тигізеді. Дәл осы себептен басқару капиталмен, еңбекпен және жермен қоса өндірістің айрықша факторына іріктеледі және сондықтан қоғамда менеджерлерге – басқарумен кәсіптік түрде айналысатын адамдарға қажеттілік пайда болады.
Басқарудың теориясы мен тәжірибесі ежелгі дүниеден бастап, бүгінгі күнге дейін өзінің қалыптасуы мен дамуының ұзақ жолында жүрді. Оған себептер – көптеген оңжылдықтар бойы мыңдаған адамдар қатысып салынған ертекезектегі орасан күрделі құрылыстар. Бұны басқарудың әдістері мен құралдарын қолданбай жасау мүмкін емес екені айқын шығар.
4 мың жылдай бұрын адаидар ұжымын басқарудың әдістері мен стилі жөнінде “Птаххотептің ілімі” деп аталатын бірінші трактат жазылған еді. Дәл сол кездері Вавилонның патшасы Хаммурапидің заңдар кодексі пайда болды. Онда табысталған жұмыс үшін жауапкершілік орнатылды, ең аз жалақының деңгейі анықталады және құжаттық есеп беру енгізілді.
Басқару саласындағы бірінші ғылыми жұмыстар бірінші өнеркәсіптік революция кезінде пайда болды. Сөйтіп, Вена университетінің профессоры Штейн Л. (1815-1890) “Әкімшілік басқару туралы ілім” атты 8-томдық еңбек жазды. Нарықтық экономиканың теоретикалық негіздері мен оны басқару жүйелері ағылшын экономистер Адам Смит (1723-1790) пен Давид Рикардсонның (1772-1823) еңбектері арқасында жасалынды. Экономикалық теориға үлкен үлесті К.Маркс пен Ф.Энгельс енгізді.
Бірақ та ХХ ғасырдың басына дейін басқарудың біртұтас ғылымы жоқ болды, басшылық ету өнер болып табылды да, көбінесе басшылардың жеке тәжірибесі мен түйсіктеріне негізделеді.
Басқару ғылымның негізін қалаушысы болып американдық инжненр және зерттеуші Ф.Тейлор саналады. 1911 жылы ол “Ғылыми басқару принциптері” деп аталатын кітабын шығарды, онда басқаруды “не істеу керектігін және оны ең жақсы, ең арзан жолмен қалай істеу керекктігін нақты білу өнері” деп анықтады. Тейлор басқарушылық фкнкциялардың төрт тобын айырды: мақсатты таңдау, құралдарды таңдау, құралдарды дайындау, нәтижелерді бақылау. Өзінің зерттеулері нәтижесінде ол мынадай қорытындыға келді: “ғылыми басқару – бұл еңбекті үнемдейтін қандай – да бір құрал”. Тейлордың пікірі бойынша, басқару 4 базаға: нормалауға, тапсырманы орындау мерзімдеріне, атқарушылардың ақыл – ой және физиологиялық мүмкіндіктерін зерделеуге, оларды іріктеу мен оқытуға және атқарушы жұмысының соңғы нәтижесін мадақтауға негізделеді.

1. Виханский О.С, А.И. Назимов “Менеджмент”, 3 – таралым, Москва – 2002;

2. К.Ғ.Ахметов “Менеджмент негіздері”, Алматы – 1993;

3. Б.А. Байтанаева “Менеджмент”, оқу құралы, Алматы – 2001;

4. “Нефть и газ”, научно – технический журнал, Алматы “Ғылым”, №6, 2005.

5. Аль – Пари, №3 – 2005;

6. Экономика и статистика, №6 – 2004;