Абай Құнанбаевтың музыкалық мұралары арқылы студенттерге эстетикалық тәрбие беру туралы

Пән: Өнер, музыка
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 41 бет
Таңдаулыға:

ӘОК 37. 036:378. 02:78. 03 Қолжазба құқығында

зейнуллина жангак ершековна

Абай Құнанбаевтың музыкалық мұралары арқылы

студенттерге эстетикалық тәрбие беру

13. 00. 01 - Жалпы педагогика, педагогика және білім тарихы, этнопедагогика

Педагогика ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін

алу үшін дайындалған диссертацияның

АВТОРЕФЕРАТЫ

Қазақстан Республикасы

Атырау, 2007

Жұмыс Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика институтында орындалған

Ғылыми жетекшісі: педагогика ғылымдарының докторы,

профессор Халитова І. Р.

Ресми оппоненттері: педагогика ғылымдарының докторы,

профессор Ұзақбаева С. А.

педагогика ғылымдарының кандидаты,

доцент Мұхамбетова С. К.

Жетекші ұйым: Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық

университеті

Қорғау 2007 жылы «___» сағат Х. Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетінде педагогика ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін беру жөніндегі ОК 14. 61. 02 біріккен диссертациялық кеңесінде өтеді. Мекен-жайы: 060011, Атырау қаласы, Студенттер даңғылы, 212

Диссертациямен Х. Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетінің кітапханасында танысуға болады.

Автореферат 2007 жылы «___» таратылды.

Диссертациялық кеңестің

Ғалым хатшысы Хасанова Ж. С.

жұмыстың жалпы сипаттамасы

Зерттеудің көкейкестілігі: Ұлттық тәрбиені жолға қоюда басты құрал ретінде пайдаланатын ауқымды материалдарды біз өткен дәуірден келіп жеткен ғұлама-ғалымдардың еңбектерінен іздеп тауып, қазіргі заман талаптарына сай пайдалану жолдарын қарастыруымыз - бүгінгі күн талабы. Осыған орай, қазіргі кезде ұстанып жүрген «Жоғары мектеп тұжырымдамасында»: «Әлемдік өркениет құндылықтарын қайта бағалау, сол негізде адамдарда мәдениетті тәрбиелеудің қажеттілігі кең ауқымды ойлайтын әлеуметтік прогреске араласатын, өзін өзгерте отырып ықпал ете алатын ұстаздар тәрбиелеу» - делінген. Жас мамандарды оқыту мен тәрбиелеу мәселесіне ерекше мән беру туралы айта келіп Н. Назарбаев: «Жастар тәрбиесі басты мақсат екенін көрсетіп, алдағы отыз жыл ішінде мемлекетіміздің қандай бағытта даму керек екендігін белгілеп берді. Осы міндетті болашаққа іске асырушылар - жастарымыз» - деген еді. Бұдан басқа кейінгі кезде ұлттық құндылықтарды өмірге алып келу және оны халыққа тарату мақсатында қабылданған «Ұлттық мәдениет» туралы заңда: «Қазақстан Республикасы халықтарының мәдениетін өркендетуге, сақтауға, дамытуға және таратуға бағытталған шараларды қабылдау керек» - делінген.

Осындай кесек құнды материалдардың бірі Абай (Ибраһим) Құананбаевтың музыкалық мұрасы екені үнемі айтылып келеді. Бұл ретте Абай мұрасының тарихи орнын дәріптеуде зерттеуші ғалымдардан алдымен Х. Досмухамедов, Ә. Бөкейханов, А. Байтұрсынов, М. Жұмабаев, Ж. Аймаутов, Ш. Құдайбердиев, С. Сейфуллин сынды халқымыздың біртуар азаматтарын айтуға болады. Әрине, Абайтанудың қайнар бұлағының көзін ашқан, оның қазақ халқы үшін маңызын дәріптеп, әлем әдебиетінен алатын орнын көрсетудегі М. О. Әуезовтың орны бөлек. Философия саласынан ақын мұрасының қоғамдық жеке тұлға үшін өмірлік мән мағынасына үңілген ғалымдар А. Машани, Ғ. Есім, М. Орынбеков, Б. Р. Қазыханова, Т. Қ. Айтқазин, Қ. Бейсенбиев, Т. Тәжібаев, әдебиеттанушы, тілтанушы-педагогтар Қ. Мұхаметханов, Х. Сүйіншәлиев, С. Мұқанов, Қ. Жұмалиев, М. Сильченко, Б. Кенжебаев, А. Нұрқатов, З. Ахметов, Р. Сыздықов, Т. Әлімқұлов, Ә. Жиреншин, М. Бөжеев, т. б. және басқа саладағы ізденушілердің сіңірген еңбегі зор. Өйткені олардың зерттеу жұмыстарының нәтижелері ақын шығармаларын тәлім-тәрбие жұмыстарында пайдалануға іргетас бола алды.

Абай мұрасында педагогикалық ойлардың бар екенін алғашқылардан болып дәріптеген Ш. Әлжанов болды. Одан соң ақын шығармашылығын педагогикалық тұрғыда зерттеп келе жатқан белгілі педагог ғалымдар Қ. Б. Жарықбаев, С. Қалиев, А. Қ. Көбесов ондағы тәлім-тәрбиелік ойлар ауқымын нақтылап, тәрбиенің әр саласына, соның ішінде этнопедагогикамен байланысын ашып көрсетуге ұмтылды.

Эстетикалық тәрбие беру мәселелеріне қатысты Т. Тәжібаев, М. Х. Балтабаев, С. А. Ұзақбаева, М. М. Нагимова, Қ. Б. Сейталиев, С. К. Мұхамбетова, Б. Т. Махметова, ақын шығармалары арқылы оқу-тәрбие жұмыстарын ұйымдастыру мәселелеріне А. Көбесов, І. Р. Халитова,

К. Шәймерденова, Г. І. Төретаева, К. Құнантаева, Ұ. Қансеитова, Қ. Ақбергенов және т. б. іргелі еңбектері мен жекелеген мақалаларын айтуға болады.

Ақын шығармалары арқылы эстетикалық тәрбие беру мәселесін айқындап зерттеуде әдебиеттанушы ғалымдар Қ. Жұмалиев, Х. Сүйіншәлиев, А. Нұрқатов, Қ. Мұхаметханов, Т. Әлімқұлов, Қ. Ақбергенов, С. Таңқаев және т. б. жекелеген еңбектерінде ақын эстетикасын әдеби-көркемдік тұрғыда талдаған.

Аталған ғалымдардың еңбегі аса маңызды екенінде дау жоқ. Десек те ақынның ән өнерін эстетикалық тәрбие мақсатында эстетика санаттарымен қабыстыра отырып, ақынның музыкалық мұраларын пайдалану мәселесі көлемді ғылыми-зерттеу ретінде әлі көтерілмеген екен. Әрине, осыған орай жекелеген мақалалар мен өнертану бағытындағы кейбір еңбектерді айтуға болады.

Тарихи деректерге сүйенсек, Абай әндерін ең алғаш жинай бастаған А. Э. Бимбоэс, одан соң оларды жинаған А. В. Затаевич болды. Қазіргі кезде ақынның өзі шығарған 20 әні, 2 күй, ақын өлеңдеріне жазылған әндер - 60, ақын шығармашылығына арналған әр түрлі жанрдағы музыкалық шығармалар 15-ке жеткен, бұл әлі толыға береді. Осының өзі ғұлама ақынның музыкалық шығармашылығын эстетикалық тәрбие мақсатында пайдалануға мүмкіндік береді.

Абайтанушылардың осы уақытқа дейін оның ән өнері, әуен, біздіңше айтқанда, музыкаға қатысты ойларын, көзқарасын музыкатану ілімі тұрғысынан және философия ғылымының эстетика саласы тұрғысынан зерттелмей келе жатқаны белгілі. Рас бұл ретте В. П. Дернованың «Музыкальное творчество Абая» деген өнертануға байланысты кандидаттық диссертацияны айтуға болады. Бірақ, онда эстетиканың санаттары терең және тәлім-тәрбиелік тұрғыда ақынның ән өнерінің эстетикалық тәрбиелік ықпалы тұрғысынан қарастырылмаған. Осыған орай, Ә. Шерубаев « . . . абайтану ғылымын зерттеушілер әлі күнге Абайдың осы өлеңдеріне арнайы тоқталып тұжырымды пікір айтқан жоқ. Рас бірді-екілі ғылыми еңбектерде ұлы ақынның музыкаға, ән өнеріне көзқарасы туралы жол-жөнекей сөз болғанымен, олар осындай үлкен тақырыпты егжей-тегжейлі ашып бере алмайды. Сондықтан Абайдың ән жайында айтқандары арнайы зерттеуді қажет ететін принципті мәселе сияқты» деген еді. Ж. Тұяқов, Қ. Исабаев және басқалар ақын әндерінің Ресей, Еуропа, Қытай, Германия (Тюрингияда), Түркия, Қырғыз, Өзбекстан т. б. елдерге таралуын зерттеген.

Музыкатанушы В. П. Дернованың «Ән - қазақ халқының ұлы ақынының ағартушылық идеяларының жетекшісі болды» деуінің өзі тегін емес екеніне ақын әндерінің эстетикалық сипатын қарастыра келе көз жеткіздік. Музыка сезім әлеміне тікелей ықпал ететін және одан қалған әсердің көпке, тіпті кейде өмір бойы сақталатынын ескерсек, тақырыбымыздың мәні ашыла түседі. Осыған орай ақынның ән өнеріне қойған талаптарын жалпы музыкаға да қатысты деуге болады. Өйткені теле, радио арналарда қазіргі ән, күйлердің сапасы жайлы айта келіп, кейбір әндердің адамды жалықтыратыны, қайталауларының орынсыз екені айтылып келеді, мысалы, бір әнде бір “ойлай берме” деген сөз 5 минутта 17 рет, тағы бір әнде осындай бір сөздің 3 минутта 15 рет қайталанғанын өзіміз де естіп, көріп жүрміз. Бұл шетелдік бір музыканттың тұжырымы бойынша “жаңаны үйрену” екен. Оның айтуы бойынша осындай көп рет қайталау арқылы сол әуенді адамның есінде сақтап қалуына мүмкіндік пайда болады екен. Әрине, көп рет қайталау - педагогикада, психологияда оқыту мен үйретудің немесе оқу мен үйренудің басты тәсілдерінің бірі. Психологияда бұндай қайталаулар емдеу кезінде илану (внушение) тәсілін қолдануға байланысты адам санасына бір пікірді орнықтыру (установка) мақсатында, не болмаса назарын басқа нәрсеге аудару мақсатында, релаксация, медитация және басқа да мақсатта қолданылады. Мұнда адам бір сөзді ести беріп, бас миының ойлауын тежеу не тоқтату арқылы санасын демалдыру үшін пайдаланады. Ал көңіл көтеру, демалыс не болмаса танып-білу мақсатында музыка тыңдау кезінде, мұндай орынсыз қайталанулар жалықтырады, сондықтан бұны “жұқпа әуен” деп те атайды.

Эстетикалық тәрбиенің басты мәселесі жастарды сырттан, шетелдерден келген сұрықсыз сурет (фото-суреттер), құлақты кесетін музыка (егер ол музыкаға ұқсаса), эстетиканың ұсқынсыз, сайқымазақ санаттарына жататын адамды шошыту; қорқытып, зәре-құтын қашыру, өлтірудің неше түрлі әдістерін насихаттайтын кино, еркек пен әйел арасындағы махаббаттың көркем сипаты емес оның ең бір сұрықсызы, тұрпайы жыныстық қарым-қатынастың хайуандық ұсқынсыз түрлері, қыздар мен ұлдар арасындағы тәртіпсіз, әдеп пен эстетикадан жұрдай мәмілелер т. б. жастардың эстетикалық талғамдарының қалыптасуына теріс әсерін тигізуде. Жастар сұрықсыз, ұсқынсыз, сиықсыз нәрселерді көркемдік санатына жатқызуға дайын. Бозбала мен бойжеткендер арасындағы әдеп пен әсемдік қағидаларына негізделген қарым-қатынастарды кейбір жастар “ескілік белгілері”, “қазақпайшылық”, “мамбет жорықтары” (мамбетские выходки) деп кіналауға дейін барады. Осы және басқа да жастар арасындағы келеңсіздіктерді жойып, олардың санасына эстетика мен әдеп қағидаларына негізделген, адамдар арасындағы қарым-қатынастың көркем сипатын орнықтыру эстетикалық тәрбиенің тиімді ұйымдастырылуына байланысты.

Міне, осылар және басқа да, Абай (Ибраһим) Құнанбаевтың музыкалық мұрасын эстетикалық тәрбие мақсатында қолдануға байланысты материалдарды зерттей келе мынадай қайшылықтар белгілі болды: ақын музыкалық мұрасында эстетикалық тәрбие идеяларының болуы мен олардың ғылыми-педагогикалық негізделмеуі арасында; оның шығармаларында музыкатану пікірлерінің болуы мен олардың студент жастарға эстетикалық тәрбие беру практикасына ендірілмеуі арасында. Педагогикалық үрдісте Абайдың музыкалық мұралары арқылы студенттерге эстетикалық тәрбие берудің ғылыми-педагогикалық және әдістемелік жолдарын қарастыру басты мәселе ретінде танылып, зерттеу жұмысымыздың тақырыбын «Абай (Ибраһим) Құнанбаевтың музыкалық мұралары арқылы студенттерге эстетикалық тәрбие беру» деп анықтауға мүмкіндік берді.

Зерттеу мақсаты: Абай (Ибраһим) Құнанбаевтың музыкалық-педагогикалық мұралары арқылы студент жастарға эстетикалық тәрбие берудің мазмұнын анықтап, оны жүзеге асыруды ғылыми-педагогикалық, әдістемелік жақтан қамтамасыз ету.

Зерттеу нысаны : жоғары оқу орындарындағы эстетикалық тәрбие беру үрдісі.

Зерттеу пәні : Абай (Ибраһим) Құнанбаевтың музыкалық-педагогикалық мұраларындағы эстетикалық тәрбие беру идеялары.

Зерттеудің ғылыми болжамы : егер Абай (Ибраһим) Құнанбаевтың музыкалық-педагогикалық идеялары арқылы сабақта және сабақтан тыс жұмыстарда студенттерге эстетикалық тәрбие берудің ғылыми-педагогикалық негіздері қарастырылып, ақын шығармалары арқылы эсетикалық тәрбие берудің мазмұны айқындалып, әдістемесі жасалса, ақын шығармаларының құндылығын ерекше сезіммен түсінуге және практикада шығармашылықпен қолдануға бағытталса, онда бұл студенттердің эстетикалық сана, эстетикалық сезімі, эстетикалық іс-әрекетіне ұрымтал ықпал етеді.

Зерттеудің жетекші пікірі : студенттерге Абай музыкасы арқылы эстетикалық тәрбие берудің құрылымдық моделі, оны жүзеге асыру жүйесі, олардың іс-әрекеті, сезімі мен талғамы, қажеттенуі мен мұратының бірлігі нәтижесінде және тың мазмұнды дәрістер мен сабақтан тыс жұмыстар арқылы заман талабына сай тәрбие беруге мүмкіндік туғызады.

Зерттеу міндеттері:

сабақта және сабақтан тыс жұмыстарда студенттерге Абай (Ибраһим) Құнанбаевтың музыкалық мұралары арқылы эстетикалық тәрбие берудің ғылыми-педагогикалық негіздерін нақтылау;
ақын мұрасындағы музыкалық-педагогикалық ойларға сипаттама беру арқылы эстетикалық тәрбиедегі маңызын айқындау;
студентерге ақынның музыкалық-педагогикалық мұралары арқылы эстетикалық тәрбие берудің моделін жасап, мазмұнын анықтап, әдістемелік жүйесін белгілеу;
студенттерге эстетикалық тәрбие беруді ақынның музыкалық-педагогикалық мұралары арқылы жүзеге асырудың әдістері мен мазмұнын тәжірибелік-эксперимент арқылы тексеру және ғылыми-әдістемелік нұсқаулар мен ұсыныстар беру.

Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негіздері : философияның диалектика және гносеология саласына, эстетика туралы ілімге және тәрбиелеу теориясына негізделеді. Педагогикалық, психологиялық, жалпы адамзаттық және ұлттық құндылықтардың ақын шығармасындағы сипаты; білім және тәрбие туралы мемлекеттік саясат пен жалпы адамзаттық тұжырымдар; олар музыканы қоғамдық-табиғи құбылыс ретінде танып-білу және түсіндірмелеу оның тәлім-тәрбие практикасындағы мүмкіндіктерін белсенді пайдалануға жол ашады. Абайдың музакалық мұрасын қазіргі эстетикалық тәрбиеге ықпалы тұрғысынан талдау оның адамдардың сана, сезіміне, және іс-әрекетіне әсерін жан-жақты қарастыруға шарт түзеді.

Зерттеу көздері : педагог, психолог, философ ғалымдардың ақын шығармаларына арналған еңбектері; Қазақстан Республикасының Ата заңы, “Білім туралы” Заң, Білім және ғылым министрлігінің жоғары мектеп және тәрбиелеу тұжырымдамасы; өнертанушы, этнографтардың ғылыми еңбектері мен практик педагогтардың пайымдаулары, нормативті құжаттар.

Зерттеу әдістері: философия, педагогика, психология, өнертану, абайтану, мәдениеттану, ғылыми-әдістемелік әдебиеттердің негізгі ұстанымдарына талдау беру; олардағы эстетика және эстетикалық тәрбие пікірлерін жүйелеу; бақылау, әңгімелесу, сауалнама, тестілеу жүргізу; тәлім-тәрбие жұмыстарына талдау, салыстыру, қорыту, жинақтау және сабақтан тыс жұмыстардың нәтижелерін негізге алу; эксперимент жұмысының нәтижесіне баға беру, оларды өңдеу.

Зерттеудің негізгі кезеңдері мен барысы

Алғашқы кезеңде (2001-2004 ж. ж. ) зерттеудің пәні нақтыланып, жоғары оқу орындары жүйесінде студенттерге эстетикалық тәрбие беру мәселесінің теориялық қағидалары зерделенді. Бұл кезеңде тақырып бойынша жиналған материалдарды жүйелеу, талдау, теориялық ұстанымдар мен қағидаларды айқындау, эксперимент жұмысының әдістемесін нақтылау, Абайдың музыкалық-педагогикалық ойлары арқылы эстетикалық тәрбие берудің мазмұны, осыған орай сабақтардың әдістемесі жасалды.

Негізгі кезеңде (2002-2005 ж. ж. ) анықтау және тексеру, студенттерге эстетикалық тәрбие беру экспериментін ұйымдастыру, олардың білім, білігін зерттеу, эксперименттік курстың мазмұны тексеріліп, оларды жүзеге асырудың әдістері мен тәсілдері сынақтан өткізілді.

Соңғы кезеңде (2005-2007 ж. ж. ) зерттеу жұмысының нәтижелерін салыстыру, талдау, жіктеу, топтастыру, жалпылау, алынған нәтижелерді математикалық өңдеу, қорытындылардың нақтылап ұсыныстар мен нұсқаулар әзірлеу, диссертацияны рәсімдеу жұмыстары жүргізілді.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен теориялық мәнділігі:

- эстетикалық тәрбие беруді Абай (Ибраһим) Құнанбаевтың музыкалық-педагогикалық мұрасы арқылы жүзеге асырудың ғылыми-педагогикалық негіздері нақтыланды;

- Абай (Ибраһим) Құнанбаевтың музыкалық-педагогикалық ойлары айқындалып, эстетикалық тәрбиедегі алатын орны анықталды;

- Студенттерге эстетикалық тәрбие беруді ақынның музыкалық-педагогикалық мұрасы негізінде жүзеге асырудың моделі және әдістері, тәсілдеріне сипаттаулар берілді;

- Абай (Ибраһим) Құнанбаевтың музыкалық-педагогикалық ойлары арқылы эстетикалық тәрбие беру тәжірибелік-эксперимент түрінде тексеріліп, оның нәтижелеріне негіздей отырып, ұсыныстар мен нұсқаулар берілді.

Зерттеу нәтижелерінің практикалық мәнділігі:

- студенттерге эстетикалық тәрбие беру жұмыстарына арналған «Абай (Ибраһим) Құнанбаевтың музыкалық мұралары арқылы студенттерге эстетикалық тәрбие беру» тақырыбындағы арнайы курс бағдарламасы түзіліп, мазмұны белгіленді;

- арнайы курсты ендірудің әдістері мен тәсілдері қарастырылып, оқу-тәрбие үрдісіне ендіру мүмкіндігі көрсетілді;

- зерттеу жұмысының нәтижелерін «Педагогика» курсының эстетикалық тәрбие беру бөлімінде, «Музыканың тарихы», «Музыкалық этнография» пәндерін оқытуда пайдалануға болады;

- зерттеу материалдарын педагогикалық және педагогикалық емес жоғары оқу орындарының, педагогикалық және педагогикалық емес колледждердің, жалпы білім беретін мектептердің оқу-тәрбие үрдісінде, мұғалімдердің білім жетілдіру институттарында, оқулықтар мен оқу құралдарын әзірлеуде пайдалануға болады.

Қорғауға мына қағидалар ұсынылады:

- Абай (Ибраһим) Құнанбаевтың музыкалық-педагогикалық көзқарасының қалыптасуына ықпал еткен әлеуметтік-тарихи жағдайлардың сипаттамасы;

- Ақынның музыкалық мұралары арқылы эстетиканың санаттарына қатысы;

- Ақын мұрасындағы музыкалық-эстетикалық ойлар және олардың эстетикалық тәрбиедегі маңызы және оны жүзеге асыру жүйесі;

- Абай (Ибраһим) Құнанбаевтың музыкалық-педагогикалық ойларын эстетикалық тәрбиеде пайдалануға арналған «Абай (Ибраһим) Құнанбаевтың музыкалық мұралары арқылы эстетикалық тәрбие беру» арнайы курсының мазмұны.

Зерттеу нәтижелерінің дәлділігі : диссертациялық зерттеу жұмысының нәтижелері мен қорытындылары философиялық- әдіснамалық, педагогикалық-теориялық, психологиялық тұрғыда негізділігімен, тәрбиелеу теориясына сәйкестігімен, белгіленген болжамды жүзеге асыруда пайдаланған әдістер мен тәсілдердің дұрыстығы және мақсат-міндеттерге сәйкестігімен, талдаулардың тереңдігімен қамтамасыз етілді.

Зерттеу нәтижелерін сынақтан өткізу және іс-тәжірибеге ендіру : диссертациялық зерттеу жұмысының негізгі тұжырымдары «Студенттерге арналған эстетикалық тәрбие курсы» (Алматы, 2005), «Эстетикалық тәрбиенің бүгінгі мәселелері» (Алматы, 2005), «Абайдың музыкалық мұрасы» тақырыптарында Абайдың 160 жылдығына арналған Абай әлемі: Рухани мұра мәселелері және қазіргі кезең. Республикалық ғылыми-практикалық конференцияда (Ақтөбе, 2005), «Музыка педагогикасындағы тіл мәдениеті» - «Интеллектілік меншік: теория және практика мәселелері» тақырыбындағы Халықаралық конференцияда (Ақтөбе 2005), «Студенттерге Абай әндері арқылы эстетикалық тәрбие беру мәселелері» Республикалық ғылыми-практикалық конференция: ХХІ ғасырдағы қазақ мектебі: даму болашағы (Алматы, 2006), «Абайдың ән-күй туралы эстетикалық көзқарасы» Халықаралық ғылыми-практикалық конференция: «Инновациялық педагогикалық технологиялар: қолдау және дамыту перспективалары» (Алматы, 2005) секілді ғылыми-теориялық, ғылыми-практикалық конференциялар мен ғылыми-педагогикалық журналдарда жарияланды. Сонымен қатар зерттеу нәтижелеріне негізделген «Жоғары оқу орындарында эстетикалық тәрбие беру», «Абай Құнанбаевтың музыкалық мұралары арқылы оқушыларға эстетикалық тәрбие беру» тақырыбындағы оқу-әдістемелік құрал баспадан шығып, тәрбие практикасына ендірілді.

Диссертацияның құрылымы: диссертация кіріспеден, екі бөлімнен, кестелер мен үлгілер, суреттерден, қорытындылар, ұсыныстар, нұсқаулар, пайдаланған әдебиеттер тізімі мен қосымшадан тұрады.

Кіріспеде зерттеудің өзектілігі, нысаны, пәні, мақсаты, міндеттері, әдіснамалық негізі, жетекші пікірі, зерттеу әдістері мен кезеңдері, ғылыми жаңалығы, практикалық және теориялық мәні анықталып, зерттеу нәтижелерінің сынақтан өтуі көрсетілді.

«Абай (Ибраһим) Құнанбаевтың музыкалық мұраларының ғылыми-педагогикалық негіздері» деп аталатын бірінші бөлімінде Абай Құнанбаевтың композиторлық дарынының қалыптасуына ықпал еткен әлеуметтік орта, осыған орай жазылған ғылыми-теориялық еңбектер зерделенді. Мұнда сондай-ақ ақын мұралары арқылы өскелең ұрпаққа эстетикалық тәрбие беруге арналған бірқатар әр түрлі сипаттағы жұмыстар да талданып, осы жұмысты ұйымдастырудың педагогикалық-теориялық тұстары қарастырылды. Абай Құнанбаев мұраларындағы музыкалық-педагогикалық ойлар жүйеленіп, оның эстетика санаттарына қатысы айқындалды, Абайдың музыкалық мұрасы арқылы эстетикалық тәрбие беруді ұйымдастыру жүйесі жасалып, моделі мен эстетикалық қабылдау және эстетикалық тәрбиеліліктің өлшемдері мен көрсеткіштері белгіленді. Осы тарауда «Абай мұралары арқылы эстетикалық тәрбие беру» арнайы курсы түзілді.

«Абай Құнанбаев мұралары арқылы студенттерге эстетикалық тәрбие беру бойынша эксперимент жұмыстары» деген тақырыптағы екінші бөлімінде Абайдың музыкалық мұралары арқылы эстетикалық тәрбие беруге арналған эксперимент жұмысының мақсаты, міндеттері мен жүзеге асыру әдістері, тәсілдері, кезеңдері белгіленді. Осыған орай, алдымен студенттердің эстетикалық тәрбиесіне ақын мұраларының ықпалы, білім, білігі анықталып, соның қорытындыларына негіздей отырып, тәжірибелік жұмыстың екінші кезеңінің мазмұны Абай Құнанбаев мұралары арқылы эстетикалық тәрбие беру әдістері мен тәсілдерінің сипаты берілді. Сондай зерттеу жұмысының осы тарауында эксперимент жұмыстарының нәтижелері және оған педагогикалық түсініктер берілді.

Зерттеу жұмысының соңында теориялық пайымдаулар мен практикалық жұмыстардың нәтижелеріне негіздей отырып, қорытынды жасалып, ұсыныстар берілді.

Диссертацияның негізгі мазмұны

Тәрбие сонау алғашқы қауымдық құрылыстан бастап, осы күнге дейін келе жатқан бір сәтте тоқтамаған үнемі даму үстінде болса да, әр заманда ол туралы қандай бір келелі пікірлер айтылса да, небір шаралар істелсе де, түйіні мен түйткілі көп үрдістердің бірі. Әр заман, әр дәуір өз проблемасын алып келіп, оның бұрыннан шешілмей келе жатқан мәселелері үсті-үстіне жамалып көбеймесе азайып отырған жоқ. Осындай түйткілді мәселелердің бірі - жастарға эстетикалық тәрбие беру. Болашақ педагог маман, бүгінгі студенттерге эстетикалық тәрбие беру мәселесі кейінгі кезде бәсеңдеп қалған жайы бар. Бұны қайтадан жандандырудың көп жолдарының бірі, халқымыздың көркемдік тәрбиеге байланысты ертеден келе жатқан ой-пікірлеріне сүйене отырып, солардың ішінен қазіргі заманғы эстетикалық тәрбие мәселелерін шешуге іргетас болатын ұрымтал ой-пікірлерді бүгінгі күн талаптарына сай пайдалану.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.