Сақ тайпалық одағы

І. Кіріспе
ІІ. НЕгізгі бөлім
1. Сақтардың саяси қоғамдық құрылымы.
2. Шаруашылығы мен қолөнері.
3. Мәдениеті және діні.
4. Ахеологиялық ескерткіштері.
ІІІ. Қорытынды.
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер.

Біздің заманнан бұрыңғы бірінші маң жылдықтың басында мал шаруашылығы мен егіншіліктің едәуір дәрежеде қарқында дамуы, кен өндірістің жолға қойылуы сол қоғамдағы өндіргіш күштің дамуын басып озды. Темірді пайдалануды үйрену, одан әр түрлі еңбек құралдарын жасауда өндіргіш күштердің даму қарқынын күшейте түсті. Қазақстан аумағын мекендеген тайпалар санының өсуін, өндірістің даму деңгейі арасында теңсіздік пайда болды. Мал санының өсуі дәстүрлі шаруашылыққа айналды.
Адамдардың негізгі тұрмыс тірішілігі мен әл-ауқаты мал өнімдеріне байланысты болғандықтан жаңа өндірістік қатынастар қажет болды. Бұл жағдайдан шығудың сол кезде екі түрлі жолы бар еді. Біріншісі, егіс, көлемін бірнеше есе көбейту және мал басын одан әрі көбейте отырып, малдың қыстық шөбін көбірек дайындау. Екіншісі, малды қысы-жазы далада жаятын интенсивті көшпелі мал шаруашылығы еді.
Қола дәуірінің соңғы кезеңінде басталған көшпелі мал шаруашылығына ауысу ежелгі Қазақстан тайпаларының тарихи дамуының жаңа кезеңімен байланыстырады.
Ерте темір дәуірінде тайпалық одақтар қалыптасты. Қазақстанның оңтүстік-шығыс және ортамыз аудандарын сақ тайпаларын мекендеді.
1. Сақтардың саяси құрылысы.
Біздің заманнан бұрыңғы VIII-IV ғасырларда өмір сүрген сақ тайпалары археологиялық материалдар мен қатар жазба деректер де кездесті. Бұл тайпалар ежелгі иран және грек жазбаларында, Авеста діни ктібында және тағы басқаларында, сақтар, азиялық скифтер немесе «жүйрік атты турлар» және т.б. деп аталды.
Зерттеуші ғалымдардың пікірінше сақ тайпалары үш топқа бөлінеді.Олар:
1. Теңіздің арғы жағындағы сақтар (Тарадарландар).
2. Шошақ бөрікті сақтар (таригрохаудалар).
3. Хаома сусынын дайындайтын сақтар (хаомаваралар). Сырдария бойы мен Арыс теңізі маңын мекендеген сақ тайпалары тарихи деректерде массагеттер деп аталады. Сонымен бірге жазба деректерде оңтүстік, дохтар (дайлар), батыста савраматтар, орталықта исседондар, солтүстік-шығыста аримаспылар мекендегені туралы айтылды.
Сақ қоғамының сипаты-әскери демократиялық 3 негізгі топқа бөлінген, әр топтың өзіндік дәстүрлі түстері болған. Жауынгерлер-қызыл, абыздар-ақ, қауым мүшелері-сары және көк түс. Сақ тайпалар одағының биелушісі-патша болды.
2. Шаруашылығы.

1. М.Б. Мұхамедов «Қазақстан тарихы құралы».
2. Г.Кан «История Казахстана»