N (Азоттың) және P(Фосфордың) биологиялық ролі, медицинада қолданылатын қосылыстар

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

С. Ж. Асфендияров атындағы

Қазақ Ұлттық Медициналық Университеті

Химия кафедрасы

Тақырыбы: N (Азоттың) және P(Фосфордың) биологиялық ролі, медицинада қолданылатын қосылыстар

Өзіндік жұмыс

Факультет: Жалпы медицина

Курс: І

Топ: 1110

Семестр: І

Студент: Ережепов Ж. Г.

Мұғалімі: Құсайынов Ж. Ж.

Алматы 2007ж

Жоспар

1 N және P элементерінің периолтық системада орналасуы, атомдық құрылысы

2 Бірінші А атомдағы билогиялық ролі, ағза маңызы

3 N және P элементтерінің медицинада қолданылатын негізгі қосылыстары

Д. И. Менделевтің периолтық системасының бесінші негізгі тобына-азот және фосфор жатады. Бұл топтағы элементердің электрондық формулалары ұқсас, демек басқа топтардағы сияқты химиялық қасиеттері де өзара ұқсас. Атомның сыртқы электрон қабатында бес электрон болуы, бұлардың электрон алуға бейім екендігін көрсетеді, демек олардың бейметалл деп сипаттауға мүмкіншілік берді.

V А топтың элементтері

Элементтердің периодтағы системасындағы V топтың басты топшамасы азот пен фосфор элементтері енеді. Бұл элементтерінің атомдарының сыртқы қабатында конфуграциясы S3 P3 болатын бес электрон орналасқан. Азоттың сыртқы қабат ішіндегі қабатында екі, фосфорда сегіз электроннан болады.

Электрондық конфуграциясына орай азот пен фосфор өз алдына бір типтік элементтерге топталады.

Сыртқы электрондық қабаты жұптаспаған үш электронның болуы, басты топша элементтерінің атомдары қоздырылмаған қалыпты жағдайда ковалентті үш байланысы болатындығын көрсетеді. Атомдық сыртқы электрондық қабаты 2 S 2P сияқты екі деңгейшеден тұрады. Бұл топшадағы қалған элементтерде, сыртқы электрондық қабатында бос ұяшықты орны бар d-деңгейнше пайда болады. Демек, олардың сыртқы электорндық қабатындағы S-электрондардың бірі қозып, сол деңгейдегі d-деңгейшеге қозуы мүмкін. Ал бұл бір жұптаспаған бе сэлектроннан болғандықтан, олардың коваленттілігі, беске тең болады. Ал азот атомы үшін бұл жағдай болмайды, өйткені онда d-деңгейше жоқ.

Азот

Жарылыста азот дербес күйінде және қосылыс құрамында кездеседі. Барлық химиялық элементтердің ішінде ( инертті газдарды санамағанда) осы жалғыз азот, басқа элементтермен қосылғысы келмегендей, олардан аулақ дербес күйінде атмосферада болады. Жер қыртысының 1т салмағына қосылыстар түрінде болады.

Жер шарының кей жерлерінде Оңтүстік Азияда азоттың минаралдық қосылыстар түрінде бірақта қорлары бар,

(NА NO3КNO3 түрінде) Азот белок заттарының құрамында болады. Азоттың атомдарымен иондары күн атмосферасынан табылған.

Алу жолдары

Азоттың өндірісте сұйықтқан ауадан оттекпен екеуінің қайнау температураларының айырылымы 12, 8 ºС ( О 2=183°С, ) пайдаланып ажыратылады. Азотпен оттекті ажырату үшін бұларды бір конденсациялайды. Қайнау температурасы жоғарырақ сұйық оттектің буы, қайнауы төмен сұйық азотпен жанасқан. Конденсацияланады. Оттек буының конденсациялануы кезінде бөлініп шығатын жылу есебінен сұйық буға ( газға) айналады. Осы айтылғанды бірнеше мәртебе қайталасақ, газ күйінде таза азот, сұйықтық түрінде таза оттепен алынады.

Қасиеттері

Таза азот-түссіз, иіссіз, дәмсіз, суда аз еритін, (100/2) газ. Ауадан сәл жеңілірек; 1 л салмағы 1, 25 г.

Химиялық қасиеті жағынан азот-инертті, қалыпты жағдайда ол реакцияласпайды. Инертілік екі атомды молекуласының N2 беріктігіне байланысты; бұл молекуланы айыру үшін 711, 2 кДж/моль энергия жұмсақ керек. Азотты 3000° дейін қыздырғанда да молекулалық азоттың 0, 1% ғана дисицияланады.

Медицинада қолдануылуы

Азот ) 1) оксиді N2O-тұз түзбейтін оксид. Ол әлсіз ғана жағымды және тәтті дәмдә, түссіз газ. Оның өте аз мөлшерімен жұтынғанда мас күйінде болады, сондықтан да ертеректе шаттандырғыш газ деп атанған. Оның оттекпен қоспасын /80 % N2O және 20% О4 газды наркоз үшін қолданады. Бұл қоспаның артықшылығы -оның организм үшін ешбір зиянсыздығы. Азоттың қалған окситтері улы . Әдетте олардың улылық жері, оны мен жұтынғаннан кейін, біраз уақыттан басталады. Олармен уланған жағдайда тез тез сүт ішіп, таза оттекпен демалу керек. Уланған кісіні жеке қалдырып, толық тыныштық орнатқан жөн. Азот қышқылы әртүрлі тынайтқыштар өндіру, күкірт қышқылын алу үшін, органикалық бояулар өндірісінде, дәрі -дәрмек өнеркәсібі мен пластмасса және т. б. қолданады.

Азоттың биологиялық ролі

Азот тіршіліктегі аса маңызды элементтердің бірі. Азот тірі организмдегі күрделі қосылыстар / ақзат, амин қышқылы қан бояуы, хлоропилл/ құрамында 0, 3% шамасында кездеседі. Жер қыртысындағы азотты бекітетін арнайы бактериялар ауадағы азотты минаралды тұздарға айналдырады. Нитрат ионы түрінде байланысқан азот өсімдіктер тамыры арқылы керек болады. Өсімдіктер ондағы байланысқан азотты ақзат, хлоропилл, нуклейн қышқылы биосинтездеу үшін жұмсайды. Жануарлар организмінде өзіне өсімдіктен алған байланысқан азоттан, фермент көмегімен аминқышқылын бөліп, сосын ақзат пен тінге қажетті құрылымды қайта құрастырады.

Фосфор

Фосфор жер қыртысында әжертеуір ірі мөлшерде болады, бірақ өте тотытқыш болғандықтан, дербес күшінде кездеспейді. Қосылыстарының маңыздысы фосфорит деген минерал, оның негізгі фосфор, қышқылының кальции тұзы-С (Po4) 2. Фосфор ақуызды элемент, өйткені ол өсімдіктердің де, жануарлардың да белоктарының құрамына кіреді. Өсімдіктер-дененің, жануарлардың-сүт қан, ми және нерв ткані белоктарының құрамында болады.

Алу жолдары : Фосфорды бос күйінде алу үшін фосфоритті құм және көмірмен араластырып электр пеште 1500°-қа дейін қыздырады, онда болтын реакциялардың жалпы теңдігі былай болады:

Са(Po3) 2 +3 SiO2+5 C =CаSiО3+5С+2 P

ДНº=1359, 8 кДж/моль

Бөлініп шыққан фосфор буы салқындатып, қатты күйге аударылған фосфор, судың астына жиналады.

Қасиеттері : Фосфордың екі аллотропиялық түрі бар: ақ және қара фосфор, алайда олардың арасында күлгін, қызыл түрлері бар.

Медицинада қолданылуы

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.