Қазақ және түрік тілдерінде қолданылатын ортақ кірме сөздердің мән-мағынасы, атқаратын қызметі және түп-төркіні

Пән: Тілтану, Филология
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 67 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1 КІРМЕ СӨЗДЕРДІҢ ЖАЛПЫ СИПАТЫ . . . 6

Қазақ және түрік тілдеріндегі араб, парсы элементтері және олардың зерттелуі . . . 6
Кірме элементтердің қазақ және түрік тілдеріне ену себептері . . . 10Араб сөздерінің ену себептері . . . 11Иран сөздерінің ену себептері . . . 13

2 АРАБ, ПАРСЫ СӨЗДЕРІНІҢ ҚАЗАҚ ЖӘНЕ ТҮРІК ТІЛДЕРІНЕ АУЫСУ ЖОЛДАРЫ МЕН ҚОЛДАНЫЛАТЫН САЛАЛАРЫ . . . 17

2. 1 Қолдану аясы тарылған араб, парсы сөздері . . . 17

2. 2 Сөздің пайдалану өрісінің кеңеюі . . . 25

2. 3 Жаңа мазмұнға ие болған кірме сөздер . . . …. 38

2. 4 Парсы тілі аффикстері арқылы жасалған сөздер . . . 44

2. 5 Араб, парсы сөздерінің қолданылатын салалары . . . 50

3 ҚАЗАҚ ЖӘНЕ ТҮРІК ТІЛДЕРІНЕ БАСҚА ТІЛДЕРДЕН АУЫСҚАН ОРТАҚ СӨЗДЕР . . . 54

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 59

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 62

ҚОСЫМШАЛАР . . . 64

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі. Сөз тарихы қызық. Сөз тарихының арқауы, негізі - оның мағынасы. Демек, мағынадан, түсініктен тысқары сөздің өмір сүруі мүмкін емес. XVIII ғасырдың аяғы мен XIX ғасырдың І жартысында өмір сүрген неміс ғалымы В. Гумбольдттың дәл осы жөнінде «адам өз бетінің пішінін сыпырып тастай алмайтыны сияқты, ұғымның да сөзден арылуы мүмкін емес» дегені бар. Сөз мағынасының тарихы қоғам тарихымен тығыз байланысты. Дәлірек айтсақ, қоғамның әр дәуірде дамуына қарай сөз мағынасы да соған сәйкестене отырып, ілгері дами түседі. Сөз, бұл - ертеден қалыптасқан қағида бойынша тілдің негізгі өлшемі. Ал тіл болса, қоғамның ең қажетті қатынас құралы. Ал осы тілдегі сөздердің тұтас жиынтығы сөздік құрам немесе лексика деп аталады. Сөздік құрам белгілі бір халықтың тұрмыс жағдайын, күнкөріс тіршілігін, кәсібін түгел қамтып көрсетеді. Белгілі бір халықтың қоғамдық, шаруашылық мәдени тұрмысы неғұрлым жоғары болса, соғұрлым сол тілдің сөздік құрамы да бай болады. Тілдің сөздік құрамының толығып кемелденуі бір ғана өзінің ішкі мүмкіншіліктері арқылы ғана болып қоймайды. Сонымен қатар өзінде жоқ сөзді өзге тілдерден алу арқылы да тіл өзінің тілдік құрамын байытып, жетілдіріп отырады. Қазақ халқының ертедегі даму тарихына көз жіберсек, көптеген елдермен үнемі тығыз байланыста болғандығын көреміз. Ал ел мен елдің арасындағы ежелгі достық қарым-қатынастың болғандығы ана тіліміздің сөз байлығының құрамынан да айқын байқалады. Бір халық пен екінші халық ертеде тек мал-мүлік пен киім-кешек, ыдыс-аяқ сияқты жалаң заттарды ғана алмастырып қоймаған, соған қоса рухани байлық та бір-біріне молынан ауысып отырған. Әсіресе, бір тілден екінші тілге көптеген сөздер кірген. Осымен байланысты тіліміздегі қыруар кірме сөздер қоғам тарихымен, қазақ халқының басынан кешкен даму тарихымен тығыз байланысты.

Қазақ халқының басынан кешкен ұзақ даму тарихында бірсыпыра елдермен араласып, әр кезеңде түрлі қарым-қатынас жасағандығы мәлім. Ертеде тәжік, өзбек, татар халықтары арқылы VIII-XI ғасырларда араб-парсы елдерімен, XII-XIII ғасырларда монғол халқымен күшті байланыста болса, XVIII ғасырдан, яғни Қазақстанның Ресей қарамағына ене бастаған кезеңінен (1731ж. ) бастап күні бүгінге дейін орыс халқымен тікелей үздіксіз қарым-қатынас жасап келеді. Осындай ұзақ ауыс-түйіс, мол байланыстан кейін қазақ тілінің сөздік құрамында қыруар шетел сөздері пайда болған.

Кірме сөздер дегеніміз - тілдің өзіндік сөзжасам тәсілімен емес, басқа тілдердің ықпалымен жасалған немесе олардан енген сөздер. Яғни сөздің дыбыстық тұлғасы да, мағынасы да өзге тілге қатысты сөздер кірме сөздер делінеді. Жер шарында өмір сүріп келе жатқан үлкенді-кішілі халықтардың қай-қайсысында болсын өзге тілдерден ауысып келген кірме сөздер көптеп кездеседі. Мәдениеті кенжелеп дамыған ұсақ халықтарды былай қойғанда, мәдениеті гүлдеп өскен ең озат деген халықтардың сөздік құрамы да таза тума сөздерден құралмайтындығы дәлелденген. Сол үшін де бір халықтың көршілес басқа халықтармен араласпай, өз бетімен жеке өмір сүре алмайтыны қоғам өміріндегі табиғи заңдылық екені бәрімізге белгілі. Халықтың әр тараптан, яғни тарихи, экономикалық және мәдени қарым-қатынасы, өзара тығыз байланысы олардың тілдерінде де белгілі із қалдырады. Әдетте бір тілден екінші тілге ондаған, жүздеген сөздер ауысып, тіл байлығын жетілдіре түсуі жиі кездеседі. Қазақ және түрік тілдерінің сөздік құрамын, оның даму жолын қарастырсақ, тіпті басқаны қойып сонау араб, парсы тілдерінен енген қайсыбір сөздердің қазақ және түрік тілдеріне мүлдем сіңісіп, байырғы сөздік құрамына айналып кеткенін көреміз. Міне бұл жерде өзекті мәселе болып отырған да осы, яғни қазақ және түрік тілдеріне басқа тілдерден енген сөздердің байланыстары.

Қазақ тілінің сөздік құрамындағы кірме сөздер негізінен төрт халықтың тілінен келіп енген: 1) араб тілі; 2) парсы тілі; 3) моңғол тілі; 4) орыс тілі. Ал түрік тілінің сөздік құрамын көбінесе араб және парсы сөздері құрайды. Түрік тіліне енген монғол сөздері жоқтың қасы деуге болады. Ал орыс тілінен түрік тіліне ауысқан сөздер небәрі отыз шақты ғана.

Зерттеу нысаны - қазақ және түрік тілдеріне басқа тілдерден, әсіресе араб және парсы тілдерінен енген кірме сөздердің этимологиясы мен функциясы.

Тақырыптың мақсаты мен міндеті. Тақырыптың негізгі мақсаты - қазақ және түрік тілдерінде қолданылатын ортақ кірме сөздердің мән-мағынасын ашу, атқаратын қызметін анықтау және түп-төркінін талдау.

Осы мақсатқа жету үшін мынадай міндеттерді шешу көзделді:

- қазақ және түрік тілдеріндегі кірме сөздердің зерттелу тарихы мен тілімізге ену себептерін тарихи тұрғыдан сипаттау;

- араб, иран кірме сөздерінің тілімізде қалыптасуына қоғамдық-саяси, әлеуметтік-мәдени құбылыстардың әсерін айқындау;

- кірме сөздердің қазақ және түрік тілдеріне әсеріне анықтама беру ;

- кірме сөздер мағынасының ауысуын, тарылуы немесе кеңеюін талдау;

- кірме сөздердің тұлғалық өзгерісіне (кіріге бірігуі) сипаттама беру және т. б. ;

Тақырыптың дерек көздері. Кірме сөздерге түсінік беруде Л. З. Рүстемовтың «Қазіргі қазақ тіліндегі араб, парсы кірме сөздері» атты монографиясы, Н. Б. Мансуровтың «ХІХ ғ. поэзиясындағы араб, иран кірме сөздері» атты диссертациясы мен Г. С. Құлназарованың «ХІ-ХІІ ғғ. Әдеби ескерткіштеріндегі араб элементтері» атты еңбегі, сонымен қатар тіл біліміндегі лексикографиялық еңбектер мен тақырыпқа қатысты зерттеу еңбектер пайдаланылды.

Тақырыптың ғылыми жаңалығы. Қазақ және түрік тілдеріндегі кірме сөздердің ортақ сипаты анықталды, олардың мағыналық сәйкестігі мен ауытқулары тіркелді, ғылыми әдебиеттерге сүйене отырып, кірме сөздердің этимологиясы талданды. Аталған мәселелер қазақ және түрік тілдеріне ортақ сөздердің сол тілге қабылдану ерекшеліктерін, сол арқылы ұлттық менталитетті түсінуге мүмкіндік береді

Тақырыптың зерттеу әдістері. Зерттеу барысында компоненттік талдау тәсілі, салыстыру мен сипаттау әдісі, қажетті нақты мәліметтерді кесте бойынша теріп жинау, кірме сөздердің, соның ішінде араб, иран сөздерінің ара салмағын анықтауда статистикалық салыстырмалы әдістері қолданылды.

Жұмыстың құрылымы. Бітіру жұмысы кіріспеден, үш тараудан және қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімі мен қосымшадан тұрады.

1 КІРМЕ СӨЗДЕРДІҢ ЖАЛПЫ СИПАТЫ

Қазақ және түрік тілдеріндегі араб, парсы элементтері және олардың зерттелуі

Қай тілдің болсын сөздік қоры негізінен өзінің байырғы төл сөздері мен

өзге тілдерден енген кірме сөздерден тұратыны белгілі. Өйткені кез-келген тілдің сөздік қорына қоғамдағы түрлі тарихи оқиғалар өз әсерін тигізбей қоймайтындығы түсінікті. Дәл осы заңдылық қазақ және түрік тілдеріне де тән. Өйткені қазақ тілінің сөздік қоры да өзінің сан қилы өмір тарихында талай тарихи кезеңдерді басынан өткізгенін ескерсек, осының негізінде тіліміздің сөздік қорына өзге тілдерден көптеп сөздер ауысқанын көреміз. Орталық Азия мен сонау Византия, Оңтүстік Алтайдан Амударияға дейінгі аралықты алып жатқан территорияда мекен еткен түркі тілдес халықтар қашан да көршілес жатқан халықтармен сауда, мәдени, саяси және экономикалық қатынасқа түсіп отырғаны тарих беттерінен белгілі.

Көршілес халықтардың өзара саяси, мәдени, экономикалық қатынастары да, қоғамның дамуындағы ғылыми-техникалық жетістіктерге қатысты жаңа сөздер мен сөз тіркестері де сөздік қорды толықтырып, үнемі дамытып отырады. «Тілдің сөздік құрамының толығып кемелденуі бір ғана өзінің ішкі мүмкіншіліктері арқылы болып қоймайды. Сонымен қатар өзінде жоқ сөзді өзге тілдерден ауысып алу арқылы да тіл өзінің сөздік құрамын байытып, жетілдіріп отырады» [1, 138] . Мұны қазақ халқының даму тарихына саралап көз жүгіртсек, олардың көптеген көрші елдермен үнемі тығыз қарым-қатынаста болғандығын көреміз.

Түркі халықтары ежелден орыс халқымен көршілес отырып, тілдерінің арасында өзара тығыз байланыста болғанын тарихшылар, көне ескерткіштер арқылы дәлелдеп отыр. Біздің дәуіріміздің VI-VII ғасырларында Славян халқы алғаш түркілермен, кейінірек хазарлармен, Еділ бойындағы бұлғарлармен, яғни түркі тілдес тайпалармен сауда қатынасын жасап отырды. Сондықтан орыс тілінің қазақ тілімен аралас-құралас болуы ертеден бастау алады.

Тілдің тарихында тілдердің өзара сөз ауысуына жаугершілік-басқыншылық саясаттың да тиісті деңгейде әсері болады. Түркі халықтарының тарихында XIII-XV ғасырлар аралығындағы Орта Азия мен Қазақстан жеріне Шыңғысхан бастаған монғол шапқыншылығы үлкен өзгерістер әкелді. Олардың түркі халықтарының экономикасына, мәдениетіне және саяси-әлеуметтік жағдайларына жасаған зорлық-зомбылығы сол кездегі жергілікті халықтың, ру, тайпалардың сөздік қорына өз әсерін тигізбей қоймады. Атап айтқанда, тіліміздегі талқы, қанжыға, байсал, аймақ, дөнежін, атан, жасақ т. б. сөздерді келтіруге болады.

Жалпы алғанда, қазақ, монғол тілдеріндегі сөздердің айтылуы фонетикалық тұрғыдан бір-біріне жақын. Олардың морфологиялық құрылысында да ортақ белгілер бар. Осыған орай бұл жөнінде мынадай пікірлер бар: «Осы сөздер монғол тілінен түркі тілдеріне келіп кірді ме, болмаса монғолдар түркі тілдерінен қабылдап алды ма, бұл жөнінде белгілі бас жіп таққан пікірді таба алмаймыз. Біздің пікірімізше, бұл сөздер монғолдарда да, түркі тайпаларында да бірдей қатар қолданылған. Ал түркі монғолдармен араласу арқылы бір-бірінен қабылдады деген пікірге қосылуға болмайды» - дейді Ә. Нұрмаханова [2, 13] . Дейтұрғанмен бірқатар сөздердің монғол тілдерінен енгендігін бірден аңғаруға болады деген пікірлер де бар: «Түркі-монғол тілдеріне ортақ көбеген, барымта, буыршын, алау т. с. с. сөздерді жатқызуға болады. Түсінікті барымтадан оған пайда (Абылай) . Барымта - «Кектеніп жауласқан екі рудың бірінің-бірі мал-мүлкін күшпен тарып алуы». ( ҚТТС, ІІ т., 109-бет ) . Қазақ тілінде барымта сөзімен құрылымдас тағы да үш сөз кездеседі. Олар: сырымта, қоламта, қарымта. Төртеуі де монғол текті сөздер» - дейді Б. С. Қарағұлова [3, 15] .

Осы секілді қазақ тілінің сөздік қорынан соңғы кезде қытай тілінен де сөз ауысуын сөз етіп, бірнеше мысалдар келтіріп жүрген жағдайды кездестіреміз. Шындығында, қазақ тілінің лексикасынан қытай тілінен енген сөздер де ұшырасып қалады, бірақ мұндай элементтер көп емес. Қытай сөздері қазақ тіліне тегінде ұйғыр тілі арқылы ауысқан болса керек деген пікір айтады зерттеушілер: заң-қытайша: ян, (модель, үлгі, түр) ; лағман-ұйғырдың ұлттық тағамы, қытайша-латяормянь, мяньун деген сөз; мәнти-қытай тілінде мянтау деп айтылады; жамба-құйма күміс қытайдың юанбау деген сөзінен шыққандығын алға тартады.

Әрине, қытай тілінде сөз ауысу көне дәуірден бастау алады. Онда тарихтан түркі халықтарының көршілес қытай халқымен етене араласып, тығыз қатынаста болғанының куәсі боламыз. Осындай қалыппен грек, латын тілдерінен де қазақ тіліне сөз ауысқанын тарихи деректерден мысалдар келтіріп, теріп жазуға болады. Ал шығыс халықтарының, соның ішінде араб, иран тілдерінен сөз ауысу процесін ғалымдарымыз түрліше түсіндіріп жүр. Кей ғалымдар араб, иран тілдерінен сөз ауысуын ислам дінінің келуімен байланыстырса, енді біреулер ертедегі IV ғасырдан бастап-ақ керуен саудасы болғанын айтады. Тіпті оның күшейе бастағанын XIX ғасырдағы қоғамдық-саяси құбылыспен байланыстырады.

Қайткенде де араб, парсы кірме сөздерінің тілімізден едәуір орын алғаны белгілі. Бірақ кірме сөздердің қалыптасуы мен даму жолдарын қарастырып талдау жасау, олардың ақын, жыршы, жырау шығармаларында, сондай-ақ қазақ тіліндегі орны мен қолданылуын сараптау қазіргі таңда өте маңызды. Сондықтан тілдің тарихын зерттеуде қашан да кірме сөздердің орны ерекше екені жасырын емес.

Қазіргі таңда араб, парсы элементтерінің лексикалық ерекшеліктерін зерттеулер жайлы бірқатар келелі еңбектер бар екені анық. Бұл мәселеде шетелдік шығыстанушы ғалымдар мен түркітанушы ғалымдар және өзіміздің отандық (жергілікті) ғалымдарымыз еңбектерін атап өтуге болады. Араб, парсы элементтерін түркі тілдеріне ықпалы жайлы жазылған М. Фасмер, А. К. Боровков, Н. К. Дмитриев, Б. Я. Владимирцев, С. С. Майзель, С. Н. Иванов, Я. Ғуламовтардың, зерттеулері мен Ө. Күмісбаев, А. М. Мугинов, Х. Назарова, А. Меметов, Т. Рахмоновтардың диссертациялық жұмыстары бар [4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15] .

Осы аталған еңбектердің, яғни түркі тілдеріндегі араб, парсы сөздері жайлы құнды ғылыми жұмыстардың бірі С. С. Майзель мен С. Н. Ивановтың зерттеулері. С. С. Майзельдің «Түрік тіліндегі араб және парсы элементтері» деген еңбегінде түрік тіліндегі көп ретте көне осман тіліндегі кірме сөздер қамтылған. Оған қоса фонетикалық және морфологиялық құрылымы мен көмекші сөздер жайы да толыққанды сөз етілген. Жұмыста араб сөздері мен парсы сөздері бірге қарастырылған. Ал одан кейін жарық көрген С. Н. Ивановтың «Түрік тіліндегі арабизмдер» атты еңбегі біршама өзгеше бағыт ұстанады. Ол біріншіден, түрік тіліндегі тек қана араб сөздерін кең көлемде қарастырып өтсе, екіншіден, осман дәуіріндегі үлгілермен салыстыра қарағанда, араб сөздерінің мөлшері аз қолданылғанын көрсетеді. Сондай-ақ араб тіліндегі бұрыс көпше түрдің үлгілерін, олардың басқа сөз таптарымен байланысын сипаттап өтеді. Ең маңыздысы С. Н. Ивановтың еңбегінде қазіргі түрік тіліндегі арабизмдер жайлы сөз етілген. Соның салдарынан С. С. Майзельдің еңбегіндегі кейбір араб сөздері толық қамтылмай қалғаны байқалады. Өйткені оның еңбегі С. С. Майзельдің еңбегінен отыз жыл кейін жарық көрген.

Араб, парсы тілдері екі басқа тіл екені белгілі. Сондықтан екі тілдің байланысы мен айырмашылығы жайлы қарастыру маңызды. Соның бірі ретінде осы сөз етіп отырған түркі тілдеріне жүргізілген зерттеу жұмыстарында айтуға болады. Өйткені кей жұмыстарда араб элементтері жеке, иран элементтері жеке тіл ретінде бөлек қарастылып, олардың түркі тілдеріне әсері жайлы және ондағы алатын орны өз алдына сөз болады.

Ал қазақ тіл білімінде араб, иран сөздерін ғылыми тұрғыдан қарастырып, алғаш зерттеулер жүргізген Гүлсім Жәркешова мен Сәйділ Талжановтың мақалалары мен Л. З. Рүстемовтың «Қазіргі қазақ тіліндегі араб-иран сөздері» атты монографиясы [16, 17, 18] .

«Араб, парсы тілдерінен енген кейбір сөздер туралы» мақаласында Г. Жәркешова тіліміздегі кірме сөздер қысқарып барып, жігін білдірмей бірігіп кету процесін сөз ете келе шаһзада, самұрық, әбдесте, мұрап т. б. сөздеріне талдау жасайды. Онда ол тіліміздегі біріккен сөздерге лексикалық сараптама жасап, бірігетін сөздердің сыңарлары бастапқы тұлғаларын өзгертіп, олардың арасынан не соңынан жекелеген дыбыстар мен буындар түсіп қалып, компоненттер өзара кірігіп, жігін білдірмей кететіндігін атап көрсетеді. Бұл тек қана түркі тілдеріне ғана емес араб және парсы тілдеріне де тән құбылыс екенін айтып өтеді. [16, 94 б. ] .

С. Талжанов «Араб тілінің әсері» деген мақаласында араб мәдениетінің тарихына шолу жасап, араб тілінің түркі тілдеріне әсері жайлы сөз етеді. Оны алғаш ислам дінінің әсерінен іздейді. Соның негізінде мұсылман дінінің елімізге таралуы жайлы тың мағлұматтар келтіреді. Аталған мақалада ислам дінінің таралу тарихы мен жолдарын қазақ сахарасына діннің келуіндегі тарихи жағдайлармен байланыстыра отырып, мұсылман діні Сарыарқаға тек XIX ғасырдың екінші жартысында ғана келіп кіре бастаған тәрізді. Қазақ сахарасына бұл дін екі жолмен келіп тарады деп оның да бірін ел арасына келіп дәріс берген татар, башқұрт молдаларымен байланыстырады [17] .

Ал Л. З. Рүстемов өзінің «Қазіргі қазақ тіліндегі араб, парсы кірме сөздері» атты монографиялық еңбегінде араб және парсы сөздерінің қазіргі қазақ әдебиеті мен ауызекі тілінде қолданылып жүрген араб, иран элементтерін әр түрлі аспектілер арқылы талдау жасайды. Зерттеу барысында ғалым нақты материалдарға сүйене отырып, тіліміздегі қолданыс тауып жүрген араб, парсы сөздерінің алатын орнын, қолданылатын салаларын, семантикасын, этимологиясын, фонетикалық және грамматикалық өзгерістерін ғылыми тұрғыдан дәлелдейді.

Соңғы кездері араб, иран тілдерінен енген сөздерді зерттеу мәселесі қазіргі қазақ тіл білімінде кеңінен қарастырылып келеді. Алайда олардың ғылыми нысаны әртүрлі. Сол себепті зерттеулер әр кезеңдердегі жазба нұсқаларды немесе олардың қолдану аясына байланысты қарастырылады.

Араб, иран кірме сөздеріне зерттеу жүргізген Ж. Есеналиева Абай шығармаларындағы сөздерге лексикалық талдау жасайды. Ол ақын шығармаларындағы араб, парсы кірме сөздерінің саны 1000-ға жететінін айтып өтіп, өз ойын жалғастыра келе зерттеуші былай тұжырымдайды: «Олар, ең алдымен қазіргі қазақ тілінде бар араб, парсы сөздері. Ол сөздер қазақ тіліне ерте кезде сіңісіп, жиі қолданылатын сөздер. Бұл топтағы сөздердің бәрі дерлік қазақ тілінің дыбыстық ерекшеліктеріне бай үлкен өзгерістерге ұшыраған» - деп адал, абырой, айна, парыз, уайым, хабар, хал, шілде, ыза т. б. мысалдарды келтіре отырып, бұл тәрізді араб, парсы сөздерін Абай жалпы халықтық тілден алғаны анық» деген ой түйеді [19, 28 б. ] .

Зерттеуші негізінен Абай шығармаларындағы араб, парсы сөздерінің қолданылуына лексикалық талдауды «Абай тілі сөздігі» бойынша жүргізген. Онда зерттеуші сөздікте жіберілген кемішіліктер мен олқылықтардың орнын толықтыруды қарастырады. Зерттеу нәтижесі бойынша сөздікте небәрі 341 сөзге араб, парсы сөздері деген белгі барын атап көрсетеді.

Араб, иран сөздерінің зерттелу объектісі түрлі бағытта және әр кезеңдегі жазба нұсқалар мен шығармаларды қамтиды. Кешегі кеңес үкіметі тұсында тіліміздегі араб және иран тілінен енген кірме сөздер жайлы жеке қарастырылмады. Қарастырылғандардың өзі «араб пен иран тілдерінен енген» немесе «араб, парсы кірме сөздері» деп әр түрлі тілдік топтарға жататын тілдер бірге қарастырылып келеді. Ал еліміз егемендік алғаннан кейін ұлттық дәстүрімізбен бірге келе жатқан өз дінімізбен қайта қауышқан заманда оны зерттеудің түрлі жолдары ашылып, жан-жақты зерттеле бастады. Осы тұрғыда тек қана тіл ғылымында ғана емес ғылымның түрлі саласы бойынша зерттеле бастады, яғни араб, иран мәдениетінің де ұлттық мәдениетімізге әсері жайлы қарастырылған Қ. Есімовтың «Парсы, араб өркениетінің ұлттық мәдени менталитетіне әсері», Г. Сыздықованың «Ислам және оның Қазақстандағы даму ерекшеліктері» атты философия ғылымдарының кандидаты дәрежесін алу үшін тағайындалған диссертациялық жұмыстарын атап өтуге болады [20, 21] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.