Синхронды машиналар

Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

СИНХРОНДЫ МАШИНАЛАР

9. 1. Синхронды машиналардың қолданылуы

Синхронды машиналарда ротордың айналу жылдамдығы статордың айналмалы магнит өрісінің айналу жылдамдығына тең. Осы себептен мұндай машиналар синхронды деп агалған.

Синхронды машиналар үш элпінде жұмыс істей алады: генератор, қозғалтқыш және синхронды карымталауыш ретінде. Сондыктан да синхронды машиналар генератор, козғалтқыш және синхронды карымталауыш түрінде шыгарылып, қолданылады.

Электр энергиясы негізінен синхронды генераторлармен алынады. Олар жылу, гидравликалық, атом, дизельді (іштен жану), жел энер гетикалык, т. б. электр стансаларын да колданылады. Жылу және атом электр стансаларында біріншігәр козғалтқыш бу турбинасы болса, гидравликалык электр стансаларында су турбинасы, дизель электр стансаларында іштен жану қозғалтқыштары, ал жел электр стансаларында желқалактар болып табылады. Генераторларда бастапқы қозғалтқыштардың энергиясы электр энергиясына түрленетіндігінен, олардың қуаты біріншігәр қозғалтқыштың қуатына тікелей байланысты. Осы себепті және қолданылатын материалдардың берікгтігіне байланысты генераторлардың қуаты жылу және атом стансаларында 1200 МВт және одан да коп, гидравликалык стансаларда 800 МВтқа дейін, дизель электр стансаларында мындаган киловатқа дейін, ал жел электр стансаларында 250 кВтқа дейін барады. Аса куатты турбогенераторлар мен гидрогенераторлардың пайдалы әсер коэффициент! оте жоғары 9899%ға дейін, ал куаг коэффициент! 0, 80, 9 шамасында болады. Турбогенераторлардыц айналу жиілігі 3000 айн/минке дейін, ал гидрогенераторлар негізінен жэй жүрісті болады айналу жиілігі 150 айн/минке дейін.

Бір энергетикалық жүйе, әдетте, бірнеше электр стансаларын бірік тіреді. Мұнда ондаған, тіпті, жүз деген генератор бір желіге жалғанатындьцохан, олардың кернеулері мен жииіктерінің бірдей және өзгер мей қалуы бүлжытпай орындайтын шарт болып есептеледі. Өйткені, егер генераторлардың кернеулері мен жиіліктері бірдей болмаса, онда генераторлардың өздерінің арала рында энергияның ағыны пайда бола ды да, энергияның шығыны көбейеді, ал кейбір генераторлар энергия көзі емес энергия қабылдагыш ретінде жұмыс істеуі мүмкін. Сондықтан генераторлардың кернеуі мен жиілік тері, активті және реактивті қуаттары бір ортадан диспетчерлік ортадан бакыланып және реттеліп отырылады.

Синхронды қозғалтқыштардың айналу жиілігі тұрақты болатындық тан, олар жиіліктің өзгерісіне қатты талап койылатын жерлерде қолда нылады. Мысалы, сығымдау тұ рыкгарында, кеніпггерде, өндірістік тоңазытқыштарда, т. б. өте қуапы машиналарда олардың жетегі ретінде пайдаланылады. Синхронды қозғалткыштардың қуаты ондаған мегаваттқа дейін де, ал кернеулері 10 кВқа дейін. Қуаты бірнеше гана ватт, ал кернеулері бірнеше вольт синхронды қозғалтқыштар электрлік сағаттарда, өзі жазатын аспаптарда, кинотехникада, автоматтық басқару жүйелерінде қолданылады.

Синхронды машиналарға тән бір ерекшелік қоздыру тогын өзгер ту аркылы олардың желіге бере тін реактивті куатын реттеуге бо лаггындығы. Бұл жағдай синхронды қозгалтқыштарды асинхронды қоз ғалтқыштардың жұмысы үшін ке ректі реактивті қуаттың көзі ретінде пайдалануға болатындығын көрсетеді. Осы мақсатта қолданылатын синхронды қозғалтқыштарды син хронды қарымталауыштар (компен саторлар) деп атайды.

9. 2. Синхронды

машиналардың құрылысы

Синхронды машиналардың статорының асинхронды машиналардың статорынан ешқандай айырмашы лығы болмайды. Статор арнаулы электротехникалық болаттан жа салған цилиндр тәрізді өзектен (1) және оның ішкі шеңберінің бойын дағы ойықтарда өзара 120°пен орналастырылатын үш орамадан (2) тұрады (9. 1сурет) . Генера торларда статор орамаларына электр қабылдағыштарды жалғаса, қозғалтқыштарда оларды кернеу көзіне қосады. Статор өзегі қалыңдыгы 0, 3 0, 5 мм парақшалардан жинастырыла ды. Олар құйынды токтардың салда рынан туатын энергияның шығынын азайту мақсатында бірбірінен лак пен оқшауланады.

Синхронды машиналарда ротор машинаның негізгі магнит өрісін тудырады. Ротордың конструкция сына қарай олар полюстері көрініп тұратын айқын полюсті (9. 1, асурет)

мандаты р статордың жұп магнит пахюстерінің саны;

п магнит өрісінің статор орама ларын қиып ету жылдамдығы, яғни ротордың айналу жылдамдығы.

Егер жиіліктіц мәнін алдыңгы өр некке койса, онда ЭҚК

$C:\Users\адо\Desktop\media\image1.jpeg$

мұндағы С _Е - 0, 074 ир теракты шама.

Бул теңдікген статор орамасында пайда болатын ЭҚКтің шамасының ротордың айналу жылдамдығынан және оның магнит агынынан тәуелді екендігі көрінеді.

Синхронды генератордың әрекет тік паркының логосенті

$C:\Users\адо\Desktop\media\image2.jpeg$

бойынша айналысқа келтірілетін ротор орамасына Ю. <s берілген тұрақты кернеу U онда ток / тудырады. Ай налып тұрған ораманың тогы ротор өзегінде айналып тұратын (рогордың айналуына байланысты, ротор ай налмаса, магнит өрісі де айналмай ды) магнит өрісін Ф _р [Q қоздырады. Айналып тұрған ротордың магнит өрісі электромагниттік индукция заңы (ЭМИЗ) бойынша өзара 120° жасап орналасқан статор орамасында ^Д3*120°] үш фазалы ЭҚК 3~Е[3* 120°] тудырады.

9. 4. Синхронды генератордың электромагниттік күйі

Генератор жүктелген кезде статор орамаларымен ток жүреді. Бұл токтар бірбірінен периодтың үштен біріне қалып отыратындықтан және орамалар 120° бұрыш жасап орнала сатындықтан, статор өзегінде ай налмалы магнит өрісін тудырады. Айналмалы магнит өрісінің айналу жиілігі ротордың айналу жиілігіне тең. Сондықтан статор мен ротордың магнит өрістері өзара қозғалмайды деп есептеуге болады.

Жүктемелі генератордың қорыткы магнит өрісі ротор мен статордың

магнит өрістерінің бірлескен (қабат тасқан) әсерінен қалыптасады:

$C:\Users\адо\Desktop\media\image1.jpeg$

мұндағы Ф _р , Ф _с ротор мен статордың магнит ағындары.

Сондықтан статор орамаларының ЭҚКі

$C:\Users\адо\Desktop\media\image2.jpeg$

мұндағы Ф _т генератордың қорыткы магнит ағынының амплитудасы.

$C:\Users\адо\Desktop\media\image1.jpeg$ $C:\Users\адо\Desktop\media\image2.jpeg$

93сурет. Активті (а), индуктивті (б) жэие сыйымдылықты (в) жүктемелі синхронды маіиинаның магнит өрістері

Статордың магнит өрісінің ма пшнаның негізгі магнит өрісіне (ротордың магнит өрісіне) әсерін статордыц реакциясы деп атайды. Статордьщ магнит өрісінің бағыты жүктеменің сипатына байланысты бо лады, ал ол активті, активтіиндуктив ті немесе активтісыйымдылықты болуы мүмкін. Жүктеме активті бол са, онда орамадағы токтың фазасы ЭҚКтің фазасымен сәйкес келеді (9. 3, асурет) . Суретген көрініп тур ғандай, активті жүктемеде статордьщ магнит өрісі ротордың магнит өрісін полюстің бір ұшында маг нитсіздендірсе (әлсіретсе), ал екін ші ұшында магниттендіреді (кушей теш) . Сондықтан қорытқы магнит өрісінің пішіні өзгергенмен, шамасы өзгермейді.

Индуктивті жүктемеде ток ЭҚК тен 90°ка калып отыратындықтан, токтьгң максимал мәні ораманың алғашқы орнынан 90°қа ығысқан орамада байқалады (9. 3, бсурет) . Мұнда статордың магнит өрісі ро тордың магнит өрісіне қарамақарсы багытталатындықтан оны магнитсіз дендіреді, яғни магнит өрісін әлсі ретеді.

Сыйымдылықты жүктемеде ток ЭҚКтен 90°қа озып отыратындық тан, тоістың максимал мәні ораманың алгашқы орнынан 90°қа ыгысқан орамада байқалады (9. 3, всурет) . Мұнда статордың магнит өрісі ротордың магнит өрісімен багыттас болғандықтан, машинаның магнит өрісі күшейеді.

Жалпы алғанда, статордың ЭҚКі

$C:\Users\адо\Desktop\media\image1.jpeg$

мұндағы Е ₀ және Е _с статор орама сында ротордың магнит өрісі мен статордың айналмалы магнит өрісі тудырған ЭҚКтер.

$C:\Users\адо\Desktop\media\image1.jpeg$

а) б) в)

9. 4сурет. Активті (а), индуктивті (б) және сыйыидылықты (в) жүктемелі синхронды генератордың вектордық диаграмма!ары

Әр түрлі жүктемелі генератордағы магнит ағынының, ЭҚКтің және токтың векторлық диаграммалары 9. 4суретте келтірілген.

Активті жүктемеде (ф = 0) негіз гі магнит ағыны Ф _р тудырған ЭҚК Е ₀ одан 90°қа қалып отырады (9. 4, асурет) . Ток (7) ЭҚКпен (Е^) және статордың айналмалы магнит ағынымен (Ф _с осы ток қоздырған) бағыттас та, ал айналмалы магнит өрісі тудырған ЭҚКтен (Е _с ) 90°қа озып отырады.

Индуктивті жүктемеде (ф ^> 0) статордың магнит өрісі Ф _с негізгі магнит өрісіне (Ф _р ) қарамақарсы, ал айналмалы магнит өрісі тудыратын ЭҚК Е _с одан 90°қа қалып отырады (9. 4, бсурет) . Сондықтан машинаның магнит өрісі Ф әлсірейді, ал ол ЭҚК тің (Е) азаюына әкеліп соғады.

Сыйымдьшыкты жүктемеде (ср<0) статордың магнит өрісі Ф _с ротор дын магнит өрісімен (Ф ) бағыттас болғандықтан машинаның қорытқы магнит өрісі Ф күшейеді, осы себепті қорытқы ЭҚК Е артады (9. 4, всурет) .

Сонымен, егер жүктеме индуктивті болса, статордың ЭҚКі азаяды да, ал жүктеме сыйымдылықты болса, ЭҚК көбейеді.

Әдетте, жүктеме активті индуктивті болып келетіндіктен, жүктелген генератордың фазасының электрлік күйі жоғарыда 9. 4, бсуретте қарастырылған электрлік күйінен өзгеше болады. Өйткені, ораманың тогы оның активті (R) және реактивті (Х _с ) кедергілерінде кернеудің түсуін тудырады, яғни

$C:\Users\адо\Desktop\media\image1.jpeg$

Трансформатордағы сияқты электр машиналарында да магнит ағыны толықтай өзекпен тұйықталады деу ге болмайды. Магнит ағынының бір бөлігі ауа арқылы өтетіндіктен (ша шыранды магнит агыны) шашыранды

$C:\Users\адо\Desktop\media\image1.jpeg$

9. 5сурет. Синхронды генератордың бір фазасының орынбасаріық сұлбасы (а) мен векторлық диаграммасы (б)

индуктивтік пайда болады және осы шашыранды индуктивтік кедергіде Х _ш кернеудің түсуі орын алады, яғни

$C:\Users\адо\Desktop\media\image2.jpeg$

Осы айтылғандарды ескере оты рып, статордың орынбасарлық сұлба сын түзуге (9. 5, асурет) және оның электрлік күйінің теңдеуін жазуға болады.

Статор орамасының орынбасар лық сұлбасында Кирхгофтың екінші заңы бойынша

$C:\Users\адо\Desktop\media\image3.jpeg$

немесе

$C:\Users\адо\Desktop\media\image4.jpeg$

Міне, осы теңцік синхронды генератор фазасының электрлік күйінің теңдеуі деп аталады. Бұдан жүктеме артқан сайын генератор орамасының кернеуі азаятындығы көрінеді.

Егер шашыранды магнит ағынын Ф _ш ескерсе, онда (9. 4) теңдіктегі ма шинаның қорытқы магнит ағыны:

$C:\Users\адо\Desktop\media\image1.jpeg$

Бұл теңдік синхронды генератор дың магниттік күйінің теңдеуі деп аталады. Әдетте, шашыранды магнит ағыны аз болатындықтан оны ескермей, генератордың магниттік күйінің теңдеуі ретінде (9. 4) теңдігі алынады.

Синхронды генератордың вектор лык диаграммасы (9. 5, бсурет) оның бір фазаеы үшін (9. 4) және (9. 8) тен деулері бойынша түрғызылған.

Векторлық диаграмманы түрғызу логосенті темендегідей:

$C:\Users\адо\Desktop\media\image1.jpeg$

Векторлық диаграмманы тұрғыз ғанда қазық вектор ретінде токтың (/) векторын алған дұрыс. Одан кейін оған ф бұрыш жасата кернеудің (U), 0°пен активті және 90°пен реактивті кернеулердің векторларын тұргызып, осы үш кернеудің қосындысы ретінде ЭҚКтің Е ₀ векторы тұрғызылады. Ротордың магнит ағыны Ф _р ЭҚКтен (EJ 90°қа озып отырса, статордың магнит ағынының (Ф _с ) фазасы оны ту дыратын токтың (7) фазасымен сэйкес келеді. Қорытқы магнит агынының (Ф) векторы осы екі вектордың қо сындысы ретінде тұрғызылады.

9. 5. Синхронды генератордың электромагниттік қуаты.

Генератордың активті және реактивті қуатын реттеу

Егер қуатгың статордағы шығы нын оның аздығы себепті ескермесе, яғни R = 0 деп алса, онда 9. 5, бсурет тегі векторлық диаграммада АВ = XI және генератордың электромагниттік

қуатын оның активті қуатына тең деп алуға болады:

$C:\Users\адо\Desktop\media\image1.jpeg$

ABC үшбұрышынан

$C:\Users\адо\Desktop\media\image2.jpeg$

ал АОС үшбұрышы бойынша

$C:\Users\адо\Desktop\media\image3.jpeg$

$C:\Users\адо\Desktop\media\image4.jpeg$

Ендеше, қуаты

$C:\Users\адо\Desktop\media\image5.jpeg$

Бұл өрнек генератордың электромагнитны қуатының кернеуден, ЭҚК тен, статор орамасының индуктивтік кедергісінен және кернеу мен ЭҚК тің фазалар айырымының синусынан тәуелділігін көрсетеді.

Ө бұрышы ротордың магнит ағыны мен статордың қорытқы магнит ағы нының арасындағы бұрыш екенін ескерсе, кернеу мен ЭҚК түракгы болған жағдайда электромагнитгік қуатты өзгерту үшін ротордың маши наның қорытқы магнит ағынына қара гандағы орнын өзгерту керек, ягни

Синхронды қозғалтқыштың әрекеттік парқы. Синхронды қозғалтқышты жүргізіп жіберу

Синхронды қозғалтқыштардың стагорлық орамалары жұлдызша немесе үшбүрышша жалғанады да, үш фазалы желіге қосылады (9. 8, асурет) .

Статор орамалары біріменбірі 120° жасап орналасқандыкган және оларға берілетін кернеулер бірінен бірі периодтың үштен біріне қалып отыратындықтан, статордың өзегінде айналмалы магнит өрісі пайда бо лады (8. 3такырып) . Ал ротордың орамасы тұрақты ток көзіне қосылатындыкган, онда тұрақты магнит өрісі қоздырылады. Ендеше, осы екі магнит өрісінің әсерлесуі және статордың магнит өрісінің айналып

$C:\Users\адо\Desktop\media\image1.jpeg$ $C:\Users\адо\Desktop\media\image2.jpeg$

98сурег. Синхронды қозгалтқыиітың жалгану сұлбасы (а) мен магнит navocmepi (б) : 1 статор; 2 - айнагмаш магнит өрісінің полюсі; 3 ротор полюсінің ұштамасы; 4 - асинхронды жіберу орамасы; 5 қоздыру орамасы; 6 ротордың полюсу

тұратындығы салдарынан роторға айналдырушы момент әсер етуі керек. Бірақ, ротордың магнит полюсіне қарсы келетін статордың магнит полюсі тез өзгеріп кететіндіктен, яғни ротордың полюсіне статордың бірде солтүстік полюсі (iV), бірде оңтүстік полюсі (5) қарсы келеді де, тартылыс күші тебіліс күшімен ал масып отырады. Осы себепті және инерциялылығынан ротор айналып үлгермейді, теңселіп, орнында қалып қояды.

Егер әуелі роторды айналмалы магнит өрісінің жылдамдығына жақын жылдамдықпен айналдырып жіберсе (шамамен 0, 95п _с айн/мин), одан кейін қоздыру орамасын қосса, онда статор мен ротордың аттас емес полюстері бірінбірі тартып, ротор айналмалы магнит өрісінің жылдамдығындай жылдамдықпен, яғни онымен синхронды айналатын болады. Сондықтан бастапқы ай ыалдырушы моментті тудыру үшін синхронды қозғалтқы штарды ң рото рына асинхронды жіберу орамасы деп аталатын орама салады (9. 8, бсурег) . Бүл орама ротор полюсінің пооюстік ұштамасының үстіңгі жа ғына орналастырылады және қысқа тұйыкталған болады.

Синхронды қозғалткышты жі берген кезде қоздыру орамасы реостатка тұйыкталған болуы керек. Өйткені, егер коздыру орамасы ашык калса, онда оның изоляция сына қауіпті үлкен ЭҚК пайда болуы мүмкін. Егер коздыру орамасы өзіне ғана кысқа түйықталған болса, онда қозғалткыштың айналдыру шы моменті азайып кетеді де, ротор синхронды жылдамдықтан аз жыл дамдықта қалып қоюы мүмкін.

Статор орамаларын желіге қос канда оңда пайда болатын айналмалы магнит өрісінің әсерінен жіберу орама сында ЭҚК пайда болады. Жіберу орамасы кысқа тұйықталгандықтан, ЭҚК онда ток тудырады. А й нал малы магнит өрісімен жіберу орамасыныңтогы тудыратын ротордың магнит өрісінің өзара әсерлесуі нәтижесінде ротор ға айналдырушы момент түсіріледі. Сөйтіп, синхронды қозғалтқышты же ліге қосқаннан кейін ол асинхронды қозгалтқыш секілді жұмыс істей ба стайды. Синхронды қозгалткышты бұлайша іске қосу асинхронды жі беру деп аталады. Әдетте, синхронды қозғалтқыштың асинхронды жіберу моменті (0, 71, 0) Л/ шамасында бо лады. Бұдан кейін ротордың жыл дамдығы 0, 95л _е (п _с айналмалы магнит өрісінің жылдамдығы) шама сына жеткен кезде қоздыру орамасын тұракгы кернеу көзіне қосады. Ро торда пайда болатын тұрақты магнит өрісінің статордың айналмалы магнит өрісімен әсерлесуі салдарынан ротор айналмалы магнит өрісімен синхронды айналысқа келеді.

Келтірілген үдерістер төмендегі дей логосентпен көрнекіленеді:

$C:\Users\адо\Desktop\media\image1.jpeg$

Синлронды қозагадтқышты тоқтат қанда оны әуелі желіден ағытады да, одан кейін қоздыру орамасын реос татпен тұйықтайды.

Синлронды қозғалтқыштың айна лу бағытын өзгерту үшін фазалардың реттігін шгеріу керек (асинхронды қозғалткыштағы секілді), яғни кез келген екі фазаның орнын ауыстыру керек.

Синхронды қозғалтқыиггарды ек піндеткіш, яғни роторды синхрондық жылдамдыкқа жақын жылдамдыққа дейін айнаддырып жіберетін қозғалт кыштар арқылы да іске қосуға болады. Бірақ ол әдіс қосалқы машина керек қылатындықтан сирек қолданылады.

9. 7. Синхронды қозғалтқыштың айналдырушы моменті

Электромагниттік айналдырушы момент эдектромагниттік қуатпен белгілі өрнек бойынша байланысқан:

$C:\Users\адо\Desktop\media\image1.jpeg$

мұндағы со - ротордың (айналмалы магнит өрісінің) айналу жиілігі.

Егер осы өрнекке электромагнит тік қуаттың (9. 13) және айналу жиі лігінің мәндерін қойса, онда

$C:\Users\адо\Desktop\media\image2.jpeg$

Егер полюстің магнит агыны үшін алынган (8. 35) өрнегін ескерсе, онда эдектромагниттік айналдырушы момент

$C:\Users\адо\Desktop\media\image1.jpeg$

мұндагы С _м = 3, 34 тұрақты шама X

(Wj статор орамасының орам саны) .

Бұл өрнек бойынша, синхронды қозғалтқыштың айналдырушы моменті желінің кернеуіне, ротор полюсінің магнит ағынына және үйлесімсіздену бұрышының синусына байланысты, ал өзінің максимал мәніне бұрыш 90°қа тең болғанда жетеді:

$C:\Users\адо\Desktop\media\image3.jpeg$

Айналдырушы моменттің үйле сімсіздену бұрышынан тәуелділігі, яғни М =У(Ө) графигі қозғалтқыштың бұрыштық сипаттамасы деп атала ды (9. 9сурет) . Графиктен көрініп тұрғандай, синхронды қозғалтқыш Ө=0 . . . 90° аралығында орнықгы жұ мыс істейді, ал кедергі моменті одан

$C:\Users\адо\Desktop\media\image4.jpeg$

9. 9сурет. Синхронды қозгалтқыштың бүрыштық сипатташпары

9. 8. Синхронды қозғалтқыштың реактивті қуатын реттеу

Синхронды қозғалтқыштың айна лу жылдамдығы тұракты болатын дыктан, егер кедергі момент тұрақты болса, онда оған тең айналдырушы момент пен козғалтқыштың электромагнитах куаты да тұрақты болады, яғни

$C:\Users\адо\Desktop\media\image1.jpeg$

$C:\Users\адо\Desktop\media\image2.jpeg$

Қорек козінің қуаты өте үлкен деп есептесе, онда кернеуді де тұрақты деп алуға болады. Ендеше (9. 19), (9. 20) теңдіктерінен

$C:\Users\адо\Desktop\media\image3.jpeg$

мұндағы І _а статор тогының активті құраушысы.

Статор орамасының активті ке дергісі оның реактивті кедергісінен аз болатындықтан, оны ескермей, Кирхгофтың екінші заңына сүйене отырып, қозғалтқыштың электрлік күйінің теқдеуін мына түрде жазуға болады:

$C:\Users\адо\Desktop\media\image4.jpeg$

$C:\Users\адо\Desktop\media\image5.jpeg$

9. 10сурет. Синхронды цозгалтңыштың векторлық диаграммасы

Осы тсңдік бойынша стартордың бір фазасы үшін түрғызылған векторлық диаграмма 9. 1Осуретте келтірілген. Егер жүктеме активтіиндуктивті болса* онда ток /, кернеуден қалыс болады. Мүндай жағдай ЭҚКтің аз мәндерінде* яғни қоздыру тогының аз мәндерінде ғана орын алады. Бұл кезде ф > 0* қуат коэффициент! көбейе бастайды, ал реактивті қуат оң мәнді* яғни активтіиндуктивті болады (9. 11сурет) . Олай болса, қозғалтқыш желіден индуктивтік қуат қабылдайды. Бірақ қоздыру тогын өте азайтуға болмайды, өйткені қоздыру тогы азайған сайын Ө бұрышы өседі. Яғни, ротордың магнит полюстері мен айналмалы магнит өрісі по люстерінің өзара ығысуы көбейеді, ротор мен статордың арасындагы бай ланыс әлсірейді. Ал үйлесімсіздену бұрышы 90°қа жақындағанда, қоз ғалткыш синхрондылықтан шығып калады.

Егер коздыру тогын көбейтсе, онда ЭҚК те көбейеді. Бірақ, векторлық диаграммадан көрініп тұр гандай, оның кернеуге перпендикуляр бағытқа проекциясы (9. 21) тұрақты бсшып қалатындықтан, ЭҚКтің кер неуден артық мэні тудырган реактивті кернеу индуктивтік сипаттан сы йымдылықтық сипатқа көше бастай ды, сонымен бірге реактивті қуат та сыйымдылықтық қуатқа айналады. Бұл кезде <р < 0 қуат коэффициенті азая бастайды, ал реактивті қуат теріс мэнді болады. Мұндай жағдайда қозғалтқыш желіге сыйымдылықтық қуат береді.

Синхронды қозғалтқыштың мұн дай электрлік күйлері токтардың векторлық диаграммасынан да кө рініп тұр: қоздыру тогының аз мән дерінде ЭҚК желі кернеуінен аз да, ср > 0, ал статордың тогы (/j) индуктивті; қоздыру тогының ЭҚКтің желі кернеуінен көп бо латын мәндерінде ср < 0, ток (/ ₃ ) сы йымдылықты.

Сонымен, қозғалтқыштың реактив™ қуатын қоздыру тогын өзгерту арқылы реттеуге болады. Егер синхронды қозғалтқыш шала қозды рылған болса, онда ол желіден индуктивтік қуат қабылдайды, ал қозғалтқыш асқын қоздырылған болса, онда ол сыйымдылықты элемент секілді жұмыс істейді ~ желіге реактивті сыйымдылыктық қуат беріп тұратын болады.

$C:\Users\адо\Desktop\media\image1.jpeg$

9Л1сурет. Реактивті қуаттың қоздыру тогынан тәуелділігі (М _к =const)

9. 9. Синхронды қозғалтқыштьщ негізгі силаттамалары

Синлронды қозғалтқыштың негізгі сипагтамаларына 67тәрізді және механикалық сипаттамалары жатады. Кедергі момент тұракгы кезде статор тогының (I) қоздыру тогынан (/) тәуетдшігін, ягни I - ДІ) графигін Стәрізді сипаттама деп атайды (9. 12сурет) . Ңдеал бос жүріс кезінде (кедергі моменті М _к = 0) статордың тогы нөлге тең, ягни / = 0 деп алса, машинаның магнит өрісін тек қана ротор туғызады. Егер ротор шала қоздырылған болса, онда векторлық диаграммадан (9. 10сурет) көрініп тұрғандай, статордың тогы индуктивті де, ал аса қоздырылған болса сыйымдылықты болады. Егер козғалткыш жүктелген болса, онда статор тогының активті кұраушысы пайда болады да, сипатгама жоғары рақ көтеріледі. Сипаттаманың мини мал нүктесіне қуат коэффициентінің бірге тең мәні сәйкес келеді. Қуат коэффициенттерінің осы мэндерж қосатын үзілмелі сызыктың сол жағында ток және қуат индуктивті болады қозгалтқыш желіден индуктивтік қуат қабылдайды, ал оң жа ғында ток және қуат сыйымдылық ты қозгалтқыш сыйымдылықты элементше жұмыс істейді.

$C:\Users\адо\Desktop\media\image1.jpeg$

9. 12сурет. Синхронды қозгалтқыиітың Uтәрізді сипаттамалары

Жалпы алганда, қозғалтқыштың £/тәрізді сипаттамалары бойынша керекті қуат коэффициентіне сәйкес қоздыру орамасының тогын анықтауға және қозгалтқышқа индуктивті немесе сы йымдылықты сипат беруге болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.